Wednesday, March 27, 2024

සෞදි අරාබිය සහ අනෙකුත් මුස්ලිම් රටවල් පලස්තීන නිදහස උදෙසා කෙසේ නම් දායකත්වයක් ලබා දුන්නේ ද ?



 How did Saudi Arabia and other Muslim countries contribute to the freedom of Palestine?


සෞදි අරාබිය සහ අනෙකුත් මුස්ලිම් රටවල් පලස්තීන නිදහස උදෙසා කෙසේ නම් දායකත්වයක් ලබා දුන්නේ ද ?


ඔබත් මමත් අද ජිවත් වන්නේ අසාධාරණය අයුක්තිය රජ කරන සමාජයක ය. ඇස් පනාපිට ම පලස්තීනයේ සිදුවන අපරාධ අප දකින්නෙමු. සාමය අගයන මනුෂ්‍යයින් වශයෙන් අප සියලු දෙනාගේ ම පැතුම ඊශ්‍රායල-ගාසා යුද්ධය අවසන් වන්නේ කවදාද?  කියාය.  

යුද්ධය මාස ගණනාවක් තිස්සේ නොකඩවා පැවතුනි. දෙපාර්ශ්වයේම බරපතළ ජීවිත හානි සහ දේපල හානි වාර්තා වේ.අයුක්තිය අසාධාරණය ලොව කොහේ ක්‍රියාත්මක වුණත් යම් දවසක යුක්තිය දිනානවාමයි. එය ලෝක ධර්මතාවයකි.

මේ යුද්ධය දිනන්නේ කවුද? යුද්ධය අවසානයේ මුස්ලිම් රටවල් සිටින්නේ කුමන පැත්තේද?

අද ජාත්‍යන්තර දේශපාලනය  ලෝකය තුළ බලවත් මුස්ලිම් රටවල් තුනක් තිබේ.  ඒවා නම් තුර්කිය, සෞදි අරාබිය, ඉරානයයි.පලස්තීනයේ විමුක්තිය වෙනුවෙන් මේකී රටවල් කුමක් හෝ හරවත් සාධාරණ දෙයක්  කරයිද? ඒ ඒ රටවල අතීත හා වර්තමාන දේශපාලන සිදුවීම්වලට අදාළව අපි එය දකින්න ඕනෑ.

අපි තුර්කිය ගනිමු. තුර්කිය යනු මුස්ලිම් ලෝකයේ වැදගත්ම රටකි. එය ලෝකයේ හයවන විශාලතම හමුදා බලය ඇති රටක් මෙන්ම නේටෝවේ දෙවන විශාලතම හමුදා බලය ඇති රටකී. එසේනම් පලස්තීනය ආරක්ෂා කිරීමට තුර්කිය  සමත් වේවිද?

තුර්කි ජනාධිපති එර්ඩෝගන් පලස්තීන විමුක්තිය වෙනුවෙන් ප්‍රසිද්ධියේ අගය කරයි. පලස්තීනයේ සාමය  සඳහා හඬක් නගයි. ඔහු ඊශ්‍රායලය සමඟ ඇති සියලුම රාජ්‍යතාන්ත්‍රික සබඳතා නවතා දමා ඇත. කෙසේ වෙතත්, ඔහුගේ දේශපාලන පියවර පෙන්නුම් කරන්නේ ඔහු සැබවින්ම ඊශ්‍රායලයට පක්ෂපාතී බවයි. ඔහු ඊශ්‍රායල හිතවාදී ආර්ථික හා බලශක්ති ප්‍රතිපත්ති අනුගමනය කරමින් සිටින බව ප්‍රසිද්ධය.

එර්ඩෝගන්ගේ ද්විත්ව භූමිකාව හේතුවක් නොමැතිව නොවේ. පසුගිය වසරේ තුර්කිය දැඩි ආර්ථික අර්බුදයකට මුහුණ දුන්නේය. උද්ධමනය සියයට 62 දක්වා ඉහළ ගියේය. විදේශ මුදල් සංචිතවලින් ඇමෙරිකානු ඩොලර් බිලියන 26ක් අහිමි කරමින් තුර්කියේ තත්ත්වය වඩා දරුණු විය. එබැවින් තුර්කි ජනාධිපතිවරයාගේ  බලාපොරොත්තු ව  තම රටේ ආර්ථිකය යළි ගොඩනැගීමයි. පලස්තීනය පිළිබඳ ප්‍රශ්නයේ දී ඔහුට දෙබිඩි පිළිවෙතක් අනුගමනය කරයි.

එර්ඩෝගන් පසුගිය නොවැම්බරයේ නිර්භීත පියවරක් ගත්තේය. වෙනත් වචන වලින් කිවහොත්, ඔහු ඊශ්‍රායලය සමඟ ඇති රාජ්‍ය තාන්ත්‍රික සබඳතා බිඳ දමා ඊශ්‍රායලයේ තුර්කි තානාපතිවරයා ආපසු කැඳවීය. ඔහු පැවසුවේ “නෙතන්යාහු තවදුරටත් අපට කතා කළ හැකි කෙනෙක් නොවේ. අපි ඔහුව සේවයෙන් පහ කළා. ”යන්නයි

එහෙත් එර්ටුගාන් රාජ්‍ය තාන්ත්‍රික සබඳතා නවතා දමන බව ප්‍රකාශ කළද ආර්ථික සබඳතා කපා හැරිය නොහැකි බවද ඔහු කියා සිටියේය.

තුර්කිය සහ ඊශ්‍රායලය අතර වෙළඳ සබඳතා අඛණ්ඩව වර්ධනය වෙමින් පවතී. පසුගිය දෙසැම්බරයේදී ඊශ්‍රායලයට  තුර්කි අපනයන සියයට 35කින් ඉහළ ගියේය. ඊශ්‍රායලයට තුර්කියේ අපනයන වෙළඳාම නොවැම්බර් මාසයේදී ඩොලර් මිලියන 319 සිට දෙසැම්බර් මාසයේදී ඩොලර් මිලියන 430 දක්වා වැඩි විය. ඊශ්‍රායලය සහ තුර්කිය අතර වෙළඳ සබඳතා ඊශ්‍රායල-ගාසා ගැටුමට  පැවති පසුව ශක්තිමත් වී ඇත.

ඊශ්‍රායලයේ විශාලතම ප්‍රතිලාභියා තුර්කියයි. තුර්කිය ඊශ්‍රායලයේ තෙල් සැපයුම් දාමයේ වැදගත් හවුල්කරුවෙකි. එනම් අසර්බයිජානයේ සිට ඊශ්‍රායලයට යවන තෙල් සම්පතෙන් සියයට 40ක් පමණ තුර්කිය හරහා ඊශ්‍රායලයට පැමිණේ.

ඊශ්‍රායලය නිර්මාණය කරන විට එය ස්වෛරී රාජ්‍යයක් ලෙස පිළිගත් පළමු මුස්ලිම් රට තුර්කිය බව දන්නේ කීයෙන් කී දෙනාද?

තුර්කිය ඊශ්‍රායල හමුදා සඳහා නිල ඇඳුම් නිෂ්පාදනය කර සපයයි. ඊශ්‍රායලය විසින් පලස්තීනයේ සිදු කරන ලද බලහත්කාර ජනාවාස සඳහා ගොඩනැගිලි ඉදිකිරීමේදී තුර්කි සමාගම් ඊශ්‍රායලය සමඟ අත්වැල් බැඳගෙන ඇත. තුර්කිය ඊශ්‍රායල හමුදා ජෙනරාල්වරුන් පුහුණු කරයි. ඊශ්‍රායල ජාතිකයින්ට වීසා නොමැතිව තුර්කියට ඇතුළු වීමට අවසර ලබාදීමට තරම් ඔවුන් අතර සුහදත්වය වර්ධනය වී ඇත  .

එක්සත් ජනපදය, ඊශ්‍රායලය සහ තුර්කිය එක්ව ඒකාබද්ධ යුද අභ්‍යාස පවත්වා ඇත. ඊශ්‍රායලයට ආයුධ රැගත් ඇමෙරිකානු ගුවන් යානා තුර්කි ගුවන් සීමාව හරහා පියාසර කරයි.ඇමෙරිකන් සියොන්වාදී ඊශ්‍රායලය විසින් නිර්මාණය කරන ලද ISIS ත්‍රස්තවාදීන් සිරියාව ආක්‍රමණය කර, එහි මිනිසුන් මරා දමා, රටේ තෙල් බහුල ප්‍රදේශ කිහිපයක් අල්ලා, තෙල් සම්පත සොරකම් කරන විට, ඉතා අඩු මිලට ඒවා මිලදී ගැනීමට තුර්කිය ඉදිරියෙන්ම සිටියේය. ඉරානය සහ රුසියාව විසින් එල්ල කරන ලද ප්‍රහාරයකින් තුවාල ලැබූ ISIS ත්‍රස්තවාදීන් ඊශ්‍රායලයේදී ප්‍රතිකාර ලබා ඇත.

තුර්කිය ඒ සඳහා ප්‍රවේශමෙන් විධිවිධාන යෙදුවේය. මේවා තුර්කියේ අතීත ඉතිහාසයයි.

දැනට පවතින ගාසා-ඊශ්‍රායල් යුද්ධයේ දී හමාස් සංවිධානයට එරෙහිව සටන් කිරීම සඳහා ඊශ්‍රායලයට අවි ඔසවන්නට එක්සත් ජනපදය තුර්කි ගුවන් තොටුපළවල් භාවිතා කරන බවට ද සැකයක් පවතී.

එර්ඩෝගන්ගේ වෙස් මුහුණ සහ දෙබිඩි කථා පලස්තීන විමුක්තිය වෙනුවෙන් කියා පුරසාරම්  දෙඩුවද  ,මතුපිටින් සහය වන බවක් පෙනෙන්නට තිබුණද, ප්‍රායෝගිකව, පලස්තීන ප්‍රශ්නයට තුර්කියේ මැදිහත්වීමක් නොපවතී. අර්ඩෝගන්ගේ දේශපාලන දිශානතිය හැමවිටම රඳා පවතින්නේ බටහිර මත නිසාත්, තුර්කිය මේ වන විට ඉතා දරුණු ආර්ථික තත්ත්වයක සිටින නිසාත්, ඊශ්‍රායලයට අකැමැති දෙයක් අර්ඩෝගන් කිසිදා නොකරන බව නිසැකය.

තුර්කිය පලස්තීනයට සහය පළ කළත් ඊශ්‍රායලයට එරෙහිව කිසිවක් නොකරන බව ස්ථිරයි. සෞදි අරාබියේ පැවති ඉස්ලාමීය ජාතීන්ගේ සමුළුවේදී පවා ඊශ්‍රායලයට එරෙහි කිසිදු යෝජනාවකට තුර්කිය සහය නොදැක්වීය. අපි මේ කාරණය තේරුම් නොගෙන තුර්කිය යනු ඉස්ලාමීය කිලාෆතය ක්‍රියාත්මක වන,  එර්ඩෝගන් යනු නියම මුස්ලිම් කලීෆා කෙනෙකු යැයි විශ්වාස කරන්නේ නම්, අප තරම් රැවටෙන කිසිවෙකු තවත් නැත.

ඊළඟට අපි සෞදි අරාබිය ගනිමු. සෞදි අරාබිය මුස්ලිම් ලෝකයේ වැදගත්ම රටයි. ඒ මක්කම සහ මදීනා යන ප්‍රධාන මුස්ලිම් නගර දෙක එහි පිහිටා ඇති බැවිනි. තෙල්  වලින් පොහොසත් රටක්. හජ් සහ උම්රා හරහා රටට වාර්ෂිකව ඩොලර් බිලියන ගණනක ආදායමක් ලැබේ.  එසේනම් පලස්තීනය ආරක්ෂා කරන්නට පෙරමුණ ගෙන කටයුතු කරන රට සෞදි අරාබිය වේවිද?

ඊශ්‍රායලය සහ සෞදි අරාබිය කිසිදාක විධිමත් රාජ්‍යතාන්ත්‍රික සබඳතා පවත්වා නොමැත.

සෞදි අරාබිය ඊශ්‍රායලය නිර්මාණය කළ දා සිට එය ස්වෛරී රාජ්‍යයක් ලෙස පිළිගෙන නැත. 1947 දී එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය පලස්තීන භූමිය බෙදා එහි ඊශ්‍රායලය නිර්මාණය කිරීමේ සැලසුමක් ඉදිරිපත් කළ විට සෞදි අරාබිය ඊට විරුද්ධව ඡන්දය ප්‍රකාශ කළ බව කවුරුත් නොදන්නා කරුණකි

කෙසේ වෙතත්, ඊශ්‍රායලය සහ සෞදි අරාබිය අතර සබඳතා යහපත් කර ගැනීම සඳහා ද්විපාර්ශ්වික සාකච්ඡා පැවැත්වෙමින් තිබේ. ඇමරිකාව මේ සඳහා මැදිහත්කරුවෙකු ලෙස කටයුතු කරයි.එසේම, 1960 ගණන්වල අරාබි-ඊශ්‍රායල් ගැටුමේ උච්චතම අවස්ථාවෙහිදී, සෞදි අරාබිය ඊශ්‍රායලයට එරෙහිව අරාබි ලීගයට සහාය විය. එසේම සෞදි අරාබියද ඊශ්‍රායල-පලස්තීන ගැටුම සම්බන්ධයෙන් පලස්තීන ගැති ප්‍රතිපත්තියක් ප්‍රකාශ කරමින් සිටියි.

කෙසේ වෙතත්, රාජ්‍ය තාන්ත්‍රික, බුද්ධි සහ ආරක්‍ෂක යන ක්ෂේත්‍රවල දෙරට අතර තිරය පිටුපස, එනම් රහසිගත, පුළුල් සහයෝගීතා සහ සබඳතා පවතින බව සනාථ කරන වාර්තා කිහිපයක් මෑත වසරවලදී මතු විය.

ඉරානය සහ ඊශ්‍රායලය අතර ගැටුම සහ ඉරානය සහ සෞදි අරාබිය අතර ආතතිය යන සාධක සෞදි අරාබිය සහ ඊශ්‍රායලය අතර පාලම් වේ. සතුරාගෙන් මිතුරා යන පදනමින් ද මේ සම්බන්ධය ශක්තිමත් වෙමින් පවතී

ඊට අමතරව ඉරානයේ සිදු වූ ආකාරයේ ඉස්ලාමීය විප්ලවයක් සෞදි අරාබියේ සිදු නොවිය යුතු බවට සෞදි ජාතිකයන් දැඩි උනන්දුවක් දක්වති. මේ අනුව ඉරානය තම සතුරා ලෙස සලකමින් සෞදි අරාබිය ඉරානයේ සතුරා වන ඊශ්‍රායලය තම මිතුරා කර ගෙන ඇත.

අරාබි වසන්තයෙන් පසු සෞදි අරාබියට මේ බිය තවත් වැඩි විය. වෙනත් වචන වලින් කිවහොත්, ඊජිප්තුවේ කුමන්ත්‍රණය මෙන් සෞදි අරාබියේ කුමන්ත්‍රණයක් සඳහා අවස්ථා ඇති බව සෞදි අරාබිය දැන් තේරුම් ගෙන ඇත

එනිසා මෙයින්  බේරි තමන්ගේ රාජාණ්ඩුව රැකගත හැකි ක්‍රමයක්  සෞදි ජාතිකයන් සොයමින් සිටි. මේ අවස්ථාවේදී සෞදි රජයේ ස්ථාවරත්වය සහතික කරන බවට ඊශ්‍රායලය ප්‍රකාශ කිරීමත් සමඟ දෙරට අතර සුහදතාවය වර්ධනය වන්නට විය.

2014 ඊශ්‍රායල-ගාසා ගැටුම අතරතුර, මැද පෙරදිග අයි සංස්කාරක ඩේවිඩ් හර්ස්ට් සත්‍යයක් බිඳ දැමීය

එනම් ඊශ්‍රායල-ගාසා යුද්ධයේදී ඊශ්‍රායලයේ ක්‍රියා කලාපයට සෞදි අරාබිය සහය දෙන බවත් ඊශ්‍රායල සහ සෞදි ඔත්තු සේවා නිලධාරීන් නිතර හමුවන බවත් ඔහු ලිපියක් ලිවීය.

සෞදි අරාබිය සහ ඊශ්‍රායලය අතර පවතින රහස් සබඳතාව මෙයින් හෙළිදරව් විය.ඉන්පසු සෞදි ඊශ්‍රායලයට විරුද්ධව කිසිම ක්‍රියාමාර්ගයක් නොගන්නා  බව එදා ලෝකයම දැන සිටියේ ය.

මෙහිදී සෞදි විදේශ අමාත්‍ය ෆයිසාල් බින් බුර්හාන් කුමරු ප්‍රකාශ කර ඇති දේ මෙහිදී අවධානයට ලක් කිරීම වටී. එනම්, "සෞදි අරාබියේ වැදගත්ම උත්සාහය වන්නේ ගාසා තීරයේ ගැටුම් සමනය කර සිවිල් වැසියන්ට හානි සිදුවීම නැවැත්වීම" බවයි.

වෙනම පලස්තීනයක් සඳහා පොරොන්දු වූ පියවරක් නොගතහොත් ඊශ්‍රායලය සමඟ රාජ්‍ය තාන්ත්‍රික සබඳතා සාමාන්‍යකරණය කිරීම පිළිබඳ සාකච්ඡා සිදු නොවන බව ද ඔහු පවසා තිබුණි. 

මෙහිදී තුර්කිය මෙන්ම සෞදි අරාබිය ඊශ්‍රායලයට එරෙහිව පෙනී සිටියත් දැනට පවතින ඊශ්‍රායල-ගාසා යුද තත්ත්වය තුළ සෞදි අරාබිය සම්පූර්ණයෙන්ම ඊශ්‍රායලයට පක්ෂව සිටින බව පැහැදිලිව ඔප්පු වේ.

OIC නොහොත් ඉස්ලාමීය ජාතීන්ගේ සංවිධානයේ රැස්වීමක් මීට මාස දෙකකට පෙර සෞදි අරාබියේදී හදිසියේ ම කැඳවන ලදී. ඊශ්‍රායල-ගාසා යුද්ධය සම්බන්ධයෙන් සාකච්ඡා කිරීමට මෙම හමුව පැවැත්විණි. නමුත් එහිදී කිසිදු හරවත් තීරණයක් නොගත්හ.

පලස්තීනය නිදහස් කර ගැනීමට ඇති එකම මාර්ගය ඊශ්‍රායලය සමඟ ඇති සියලු සබඳතා, රාජ්‍යතාන්ත්‍රික සබඳතා සහ ආර්ථික සබඳතා අත්හැරීම බව ඉරාන ජනාධිපතිවරයා ඉල්ලා සිටියේය. එහෙත් ඊශ්‍රායලය සමඟ සබඳතා අත්හැරිය නොහැකි බව සෞදි අරාබිය පැහැදිලි කර ඇත. ඊශ්‍රායලයට එරෙහිව ඉරානය ඉදිරිපත් කළ සියලු අදහස් සෞදි අරාබිය සම්පූර්ණයෙන්ම ප්‍රතික්ෂේප කළා පමණක් නොව අවසානයේ කිසිදු තීරණයක් නොමැතිව රැස්වීම බිඳී ගියේය.

ඊශ්‍රායලයේ ගාසා තීරයේ ජන සංහාරය නතර කරන ලෙස ඉල්ලා යේමනයේ හූති සටන්කාමීන් යේමනයේ සිට ඊශ්‍රායලයට මිසයිල ප්‍රහාර එල්ල කර තිබේ. ඔවුන් ඊශ්‍රායලයට ප්‍රහාර එල්ල කිරීමට ඩ්‍රෝන යානා ද යොදා ගත්හ. නමුත් සෞදි අරාබිය එම මිසයිල සහ ඩ්‍රෝන යානා බොහොමයක් බිම හෙලා ඇත. එසේ සෞදි අරාබිය ඊශ්‍රායලය ආරක්ෂා කළේ තම ගුවන් සීමාව හරහා ගිය මිසයිල බිම හෙළමිනි.

රතු මුහුදේ යාත්‍රා කළ ඊශ්‍රායලයට අයත් නැව් හූති සටන්කාමීන් අවහිර කළ විට එක්සත් ජනපදය සහ එක්සත් රාජධානිය යේමනයේ හූතිවරුන්ට එරෙහිව ගුවන් ප්‍රහාර දියත් කළහ. මෙම ප්‍රහාරය සඳහා සෞදි අරාබිය තම ගුවන් පථ භාවිතා කිරීමට ඇමරිකාවට අවසර ලබා දී තිබුණි. ඇමරිකානු සහ බ්‍රිතාන්‍ය යුධ ගුවන් යානා සෞදි අරාබියේ සිට පියාසර කර යේමනයට පහර දුන් බව කවුරුත් දනිති.

දැන් රතු මුහුදේ හූති සටන්කාමීන් සමඟ ගනුදෙනු කිරීමට නොහැකිව ඊශ්‍රායලය දඟලමින් සිටී. මුහුදු මාර්ගයෙන් ඔවුන් වෙත පැමිණෙන සියලුම ආයුධ අවහිර විය. වෙනත් විකල්පයක් නොමැතිව, ඊශ්‍රායලය දැන් මුහුදු ගමන් සඳහා විකල්පයක් ලෙස ගොඩබිම භාවිතා කිරීමට සැලසුම් කරයි. මෙම ගොඩබිම් මාර්ගය සෞදි අරාබිය, ජෝර්දානය සහ ඩුබායි හරහා ගමන් කරයි.

ඊශ්‍රායලයේ ප්‍රවාහන අමාත්‍යවරයා පසුගියදා ප්‍රකාශ කළේ මෙම රටවල් තුන පූර්ණ සහයෝගයෙන් කටයුතු කිරීමට එකඟ වී ඇති බවයි.

පසුගිය වසර සියයක දේශපාලන ඉතිහාසය පිළිබඳ විමර්ශනය කිරීමෙන් අපට හොඳ අදහසක් ලැබේ. මෙයින් අදහස් කරන්නේ සෞදි අරාබිය කිසි විටෙකත් ලෝක මුස්ලිම්වරුන්ගේ යහපත සඳහා කිසිදු පියවරක් ගෙන නොමැති බවයි. හජ් සහ උම්රා නාමයෙන් ලොව සියලුම මුස්ලිම් ජනතාවගෙන් වාර්ෂිකව ඩොලර් මිලියන ගණනක ආදායමක් ලබන සෞදි අරාබිය කිසි දිනක ලෝක මුස්ලිම් ජනතාව වෙනුවෙන්  කිසිවක් කර නැත. සත්‍යය එයයි.

එනිසා සෞදි අරාබිය  ඊශ්‍රායලයට විරුද්ධ වීමත් එයින් පලස්තීන ජනතාවට උදව්වක් බලාපොරොත්තු වීමත් මෝඩකමක් මිස අන් කිසිවක් නොවේ.

තුර්කිය ප්‍රමුඛත්වය දෙන්නේ තම ආර්ථිකය යළි ගොඩනැගීමටයි. සෞදි අරාබිය සිය රාජාණ්ඩුව ආරක්ෂා කිරීමට ප්‍රමුඛත්වය දෙයි. ඉදින් මේ රටවල් දෙක ස්වකීය සහොදර  පලස්තීන ජනතාව වෙනුවෙන් කිසිම මානුෂිය ක්‍රියා මාර්ගයක් නොගන්නා බැව්  අපට පැහැදිලියි.

අනිත් මුස්ලිම් රටවල් පිළිබඳ අවධානය යොමු කිරීමේදී පලස්තීනයට උදව් කරන්න  අවස්ථාවක්  ඔවුන්ට නැත. ඔවුන්ට එතරම් ආර්ථික සම්පත් හෝ සන්නද්ධ හමුදා බලය නොමැත. මැදපෙරදිග බහරේන්, ඩුබායි, ජෝර්දානය වැනි රටවල් එළිපිටම ඊශ්‍රායලයට පක්ෂපාතී ය. ඔවුන් තම පාලනය සහ කීර්තිය පවත්වා ගැනීමට බලා සිටිති. ඔවුන්ට වෙනත් මුස්ලිම්වරුන් සහ මුස්ලිම් රටවල් ගැන කරදර වීමට වෙලාවක් හෝ නැඹුරුවක් නැත

ඔවුන් උනන්දු වන්නේ සුඛෝපභෝගී නිවාස, සුඛෝපභෝගී මෝටර් රථ, කාමුක දේවල් ගැන පමණි. සියොන්වාදය විසින් මෙලොව සුරපුරයක් ලෙස මවා ඔවුන්ව එසේ  මෝහනය කර  ඇත.

ඩුබායි යනු ලොව විශාලතම වෙළඳ රාජ්‍යයක් වන අතර ජනප්‍රිය සංචාරක ගමනාන්තයකි. ඩුබායි යනු මරණය පවා අමතක කරවන තරම් සුරපුරයකි. එහි

සුදු කෙළි, කැසිනෝ, අඩ නිරුවතින් නටන ගැහැණුන්, මධු පානය යනාදී එකී නොකී සියලුම ලෝක සුවයන් එහි ඇත. ඩුබායි යනු ලෝකයේ සියලුම අයහපත එකට එකතු වන ස්ථානයයි. ඩුබායි රජ පවුල ඉතා සමෘද්ධිමත් රාජ්‍යයක ජීවත් වේ. පෙනෙන විදිහට මොවුන් රජවරුන් ය. නමුත් ඇත්ත වශයෙන්ම මොවුන් ඇමරිකාවේ වහලුන්ය. ඩුබායි ඩොලර් ලක්ෂ 15ක් පමණ ඇමරිකාවට මසකට ගෙවන බවට තොරතුරු වාර්තා වේ. මෙසේ වසර ගණනාවක් තිස්සේ ලබා දී ඇත

මෙය සිදු වන්නේ මැද පෙරදිග කිසිදු මහජන නැගිටීමක් හෝ විප්ලවයක් ඩුබායි වෙත නොපැමිණීම සහතික කිරීම සඳහා ආරක්ෂක ගාස්තුවකි. ඇමරිකාව ත්‍රස්තවාදීන් බිහිකරන්නේ මෙහෙම ලැබෙන මුදලිනි. එය ඔවුන්ට ඉස්ලාමීය අනන්‍යතාවය ලබා දෙයි.  ද ISIS, Al-Qaeda වගේ ත්‍රස්තවාදීන් ඇමරිකාව සහ සියොන්වාදීන් බිහිකළ දරුවන් බව අප දන්නෙමු.

මැදපෙරදිග කටාර්, ඕමාන්, කුවේට් වැනි රටවල් ඊශ්‍රායලයට සතුරු වන අතර පලස්තීනයට සහය වීමට කිසිවක් නොකරනු ඇත.පලස්තීනයේ මායිම් රටවල් වන ජෝර්දානය සහ ඊජිප්තුව ඊශ්‍රායලයට ප්‍රසිද්ධියේ සහාය දක්වයි.

එසේ නම්, දස දහස් ගණනින් ජීවිත අහිමි වූ, මිලියන ගණනක වටිනා දේපළ අහිමි වූ, තම නිජබිම් අහිමි වූ, දශක ගණනාවක් තිස්සේ අනාථයන්, සරණාගතයන් සහ  ලෙස ජිිවත්ව අරගල කරන පීඩිත පලස්තීන ජනතාවට ඔවුන්ගේ විමුක්ති අරගලයට උදව් කිරීමට යන්නේ කවුද?

පලස්තීන විමුක්ති අරගලය වසර 75 කට වැඩි කාලයක් තිස්සේ පැවතුනි. ගල් ගසා පමණක් සටන් කළ පලස්තීන තරුණයෝ අද නවීන අවිවලින් සටන් කරති. ලොව ප්‍රබලම මුස්ලිම් රටවල් වන තුර්කිය සහ සෞදි අරාබිය පලස්තීන ජනතාව සම්පූර්ණයෙන් අතහැර දමා තිබියදී පලස්තීන ජනතාවට මෙතරම් විශාල සංවර්ධනයක් සිදු වන්නේ කෙසේද? පලස්තීනයේ සටන්කාමීන්ගේ මෙම බිහිසුණු වර්ධනය පිටුපස සිටින්නේ කවුරුන්ද යන්න අද ප්‍රසිද්ධ රහසකි.

අපි අවසානය දක්වා පලස්තීන ජනතාව වෙනුවෙන් , යුක්තිය වෙනුවෙන් පෙනී සිටින බැව් ඉරානයේ ආධ්‍යාත්මික නායක සෙයිද් අලි කමේනි පවසා තිබුනි.

ඉමාම් කාමේනි පැවසුවේ "ගාසා තීරයේ පීඩිත, බලගතු ජනතාව ඔවුන්ගේ අරගලයෙන් ලෝකය ආපසු හැරී බැලීමට සැලැස්වූහ

අද ලෝකය දකින්නේ පලස්තීන ජනතාව සහ පලස්තීන සටන්කාමීන් වීරයන් ලෙසයි.මේ අතර අරාබිය ගාසා තීරයේ සටන් විරාමයක් පිළිබඳ කතා කරති.ඊට ප්‍රතිචාර දක්වමින් ඉරාන ආධ්‍යාත්මික නායකයා මෙසේ අදහස් දැක්වීය.

ගාසා තීරයේ සියෝනිස ජන සංහාරය පිළිබඳ ලෝක මුස්ලිම් නායකයින් අසත්‍ය ප්‍රකාශ කරමින් සිටිති. සටන් විරාමයක් අවශ්‍යයි කියා කියන්නෙ ඔවුන්ගේ පාලනයෙන් ඔබ්බට සියෝණිස සතුරා ට විවේකය ලබා දීමටයි.නමුත් මුස්ලිම් රටවල් වලට කළ හැකි එක් දෙයක් තිබේ.මුස්ලිම් රටවල නායකයන් අත ඇති බලය ඊශ්‍රයාල සියෝනිස පාලනය සමග ඇති සියලු සබඳතා බිඳ දැමීම බව ඉමාම් තුමා පවසා තිබුණි.

මුස්ලිම් රටවල් සියෝනිස පාලනය සමග දේශපාලන, හා ආර්ථික සබඳතා අත් හැරිය යුතු අතර ඒ ඒකාධිකාරී පාලනයට කිසිදු ආකාරයකින් උදව් නොකළ යුතුය. ඉරානය දීර්ඝ කාලයක් තිස්සේ මේ ඉල්ලීම කරයි.එහෙත් බොහෝ මුස්ලිම් නායකයන් මෙය ගණන් ගත් බවක් පෙනෙන්නට නැත. මේ කාරණය සම්බන්ධයෙන්  මැලේසියාවට ප්‍රශංසා කළ යුතුයි. මැලේසියාව ඊශ්‍රායලය සමඟ සබඳතා කපා හැරීමට පියවර ගෙන තිබේ.

ඊශ්‍රායලයට අයත් කිසිම නෞකාවක් අපේ වරායට පැමිණි නැතයි   .මැලේසියාව නිවේදනය කර තිබේ

මේ හැර දකුණු අප්‍රිකාව ඊශ්‍රායලයේ ජන සංහාරයට එරෙහිව දැවැන්ත නීතිමය අරගලයක් ද ගෙන යමින් සිටී. අයර්ලන්තය, බොලිවියාව සහ වෙනිසියුලාව වැනි රටවල් ද පලස්තීන ගැති, ඊශ්‍රායල විරෝධී ස්ථාවරයක් ප්‍රකාශ කරයි.

ඇමෙරිකාව, බ්‍රිතාන්‍යය වැනි රජයන් ඊශ්‍රායලයට සහය පළ කළත් එහි ජනතාව තවමත් පලස්තීනයට පක්ෂව සිටින බව එහි පැවැත්වෙන මහජන රැලි සහ පෙළපාලිවලින් පෙන්නුම් කෙරේ. විශේෂයෙන්ම මෙම කාල සීමාව තුළ ඊශ්‍රායලයට එරෙහිව සහ පලස්තීන ජනතාවට සහය පළ කරමින් බ්‍රිතාන්‍යයේ පැවැත්වෙන විශාලතම ජන රැලිය ලෙස සැලකේ.

අපි මැදපෙරදිග දෙස බැලුවහොත්, ඇත්ත වශයෙන්ම, මැදපෙරදිග මුස්ලිම් රටවල් කිහිපයක් පමණක් පලස්තීන ජනතාවට සහය දක්වයි. ඒ ඉරානය, ඉරාකය, ලෙබනනය, සිරියාව සහ යේමනයයි.

ඊශ්‍රායලය බිහිවන විට එය වෙනම රාජ්‍යයක් ලෙස පිළිගත් දෙවන මුස්ලිම් රට ඉරානය වීම අපට පුදුමයක් විය හැක. නමුත් එය 1979 ඉරානයේ ඉස්ලාමීය විප්ලවයට පෙර තත්ත්වය තුළ විය.

විප්ලවයට පෙර එහි ෂා රජුගේ රජය ඇමරිකානු සහ ඊශ්‍රායල හිතවාදී විය. එය කිසිවිටෙක පලස්තීන ජනතාවට පක්ෂපාතී නොවීය. නමුත් ඉරානයේ ඉමාම් කොමේනිගේ නායකත්වයෙන් ඉස්ලාමීය විප්ලවයෙන් පසු එහි ඉස්ලාමීය ජනරජයක් ස්ථාපිත විය. එතැන් පටන් ඉරානය ඊශ්‍රායල විරෝධී ස්ථාවරයක් සහ පලස්තීන ගැති ස්ථාවරයක් ගෙන ඇත. එය අද දක්වාම එම ස්ථානයේම පවතී.

ඉමාම්  කාමේනි තවත් වැදගත් දෙයක් ද ප්‍රකාශ කළේය. එනම් පලස්තීන ප්‍රශ්නය සම්බන්ධයෙන් මුස්ලිම් රටවල නායකයින් වැරදි සහ උදාසීන ලෙස හැසිරුණද පලස්තීන ජාතිය නිසැකවම   ජය ගන්නා බව ඔහු පැවසීය. නපුරට වැඩි දුරක් ගමන් කල නොහැක. 

ඒ අතරම, සියොන්වාදී ඊශ්‍රායලයේ ප්‍රධාන හමුදා කඳවුරු, අවි ගබඩා, ගුවන් හමුදා කඳවුරු, ගුවන් ආරක්ෂක පද්ධති, අයොන්ඩෝම්, ඩේවිඩ් වෝල්, රේඩාර් සහ ඊශ්‍රායලයේ විශාලතම න්‍යෂ්ටික ප්‍රතික්‍රියාකාරකය ළඟදීම ඔවුන්ගේ මිසයිල ප්‍රහාරයට ලක්වනු ඇතැයි හිස්බුල්ලා නායකයා අනාවැකි පළ කර ඇත. මේ නිසා අද ඊශ්‍රායලය දැඩි භීතියකට පත්ව ඇත.

ඉමාම් කමේනිගේ ස්ථිර ප්‍රකාශය වන්නේ "ගාසාවේ ජනතාවගේ ජයග්‍රහණය ස්ථිරයි, වැඩි ඈතක නොවේ" යන්නයි.

 


Sunday, March 17, 2024

මානව සතුට සමඟ වසන්තය පිටුපස ඇති මනෝවිද්‍යාව - නෞරූස්

 



The Psychology behind Spring with human Hapiness   - Nourooz

Nourooz යනු ඉරානයේ, මධ්‍යම ආසියාවේ සහ ඉන් ඔබ්බෙහි වැදගත් උත්සවයකි. එහි යන්නෙහි තේරුම පර්සියානු භාෂාවෙන් 'නව දිනය' වන අතර එය ඉරානයේ වසරේ වැදගත්ම උත්සවය වේ. එය මැදපෙරදිග, මධ්‍යම ආසියාව, දකුණු ආසියාව, බෝල්කන් සහ නැගෙනහිර අප්‍රිකාව හරහා තවත් රටවල් ගණනාවක සමරනු ලබන අතර අවම වශයෙන් වසර 3,000 ක් පැරණි වේ. වසර දහස් ගණනක් පුරා එය සමරනු ලැබූ නිවාඩු දිනය වෙනස් වී ඇති අතර, විවිධ ප්‍රදේශ විවිධ සම්ප්‍රදායන් සංරක්ෂණය කර හෝ වර්ධනය කර ඇති අතර නව ඒවා එකතු කර ඇත. නමුත් එය නිරීක්ෂණය කරන ඕනෑම තැනක, එය නැවත ඉපදීමේ සහ අලුත් කිරීමේ මුල් පණිවිඩය සමරයි.

නව්රුස් වසන්ත විෂුවය සලකුණු කරයි, රාත්‍රිය සහ දිවා කාලය සමාන වේ. මෙය සාමාන්‍යයෙන් මාර්තු 20 හෝ 21 දින වේ. එය උතුරු අර්ධගෝලයේ ශීත ඍතුව වසන්තයට වෙනස් වන දිනය වන අතර එය නව ආරම්භයක් ලෙස හැඟේ. ඉරානයේ එය දින හතරක් රජයේ නිවාඩු දිනයන් අනුගමනය කරන අතර පාසල් සහ විශ්ව විද්‍යාල සති දෙකක් වසා දමයි.

මිනිසුන් උත්සව සඳහා සූදානම් වීම සති කිහිපයකට පෙර ආරම්භ කරයි. ඔවුන් තම නිවෙස් බුමුතුරුණු, ජනෙල් සහ තිර රෙදි ඇතුළුව ඉහළ සිට පහළට පිරිසිදු කරයි. පවුලේ හැමෝම උදව් කරනවා. කැඩුණු ඕනෑම දෙයක් අලුත්වැඩියා කර හෝ ප්රතිස්ථාපනය කර නිවස මල් වලින් සරසා ඇත. මෙම වසන්ත පිරිසිදු කිරීම සිදු කිරීමෙන්, මිනිසුන් පෙර වසරේ නරක දේ සෝදා නව වසර තුළ වඩා හොඳ දේ සඳහා සූදානම් වේ.

ශීත ඍතුවේ සීතල දින සහ දිගු රාත්‍රීන් අවසන් වන විට සහ හිම සහ අයිස්වල අවසාන කාලය දිය වී යන විට, කෙටි කාල කවුළුවක් ඇත, ශීත සහ වසන්තය සමඟ බෙදා ගන්නා මාසයකි, මාර්තු. එය දින 31 ක් පමණක් වුවද, පෘථිවියට, කාලගුණයට සහ සොබාදහමට මනස්කාන්ත වෙනසක් සිදු වේ. මාර්තු මාසය වසන්තයේ සතුට   ප්‍රකාශ කරයි, කණට මිහිරි ගස්කොලන් හිනහෙන සුළං, ආත්මය ස්පර්ශ කරන මද සුළං, සුන්දර වලාකුළු සහ  ගැඹුරු නිල් අහසේ ඇති ලොම් මෙන් සුදු  පැහැයෙන් පිරී ඇති වලාකුළු , කෙටි දින, දිගු රාත්‍රී වල සුන්දරත්වය පිළිබද මාර්තු මාසය ගායනා කරයි, වසන්තය  උදාව ඇති බවත් මිහිපිට සියලුම ජීවින්  සතුටින් අවදි විය යුතු බවත්  ඒ ගායනයයි...

වසන්තය යනු ආශ්චර්යමත් අත්දැකීමකි. සෑම දෙයක්ම මිය ගොස් ඇති බව පෙනෙන්නට තිබූ ශීත ඍතුවෙන් පසු මුළු ලෝකයම ජීවමාන වේ. ලෝකය වර්ණයෙන් හා රසවත් හරිතයන්ගේ සුවඳින් පිරී ඇත. ඉතා අඳුරු සහ සීතල බව පෙනෙන්නට තිබූ ලෝකය නැවත වරක් පණ ගැන්වී ඇත. සීතල දුෂ්කර පොළව යට ගස් හා ගස් නැවත ඉපදීමට සූදානම් වන බව අපි දැන සිටියේ නැත. වසන්තය අපේ ජීවිතවල ද පුනර්ජීවනය සඳහා බලාපොරොත්තුවක් ලබා දෙයි. වසන්තය යනු ඇතුළත ජීවත් වන ජීවිතය සඳහා උද්යෝගය සහ බලාපොරොත්තු අලුත් කිරීමට කාලයයි

සෑම කන්නයක්ම තමන්ගේම සුන්දරත්වයක් ගෙන එයි, නමුත් වසන්තය වසරේ ප්‍රියතම සමය බව පිළිගත යුතුය. නිශ්චල ශාක නැවත පණ ගැන්වීම දැකීමට  හදවත ප්‍රීතිමත් කිරීමට එය කිසි විටෙකත් අසමත් නොවේ.  සතියකට පෙර කූරු මෙන් දිස් වූ රෝස පඳුරු දැන් කොළ පැහැති කොළ සහ නව අංකුර සමඟ එකතු වේ.

බොහෝ ශාක හා ගස් වැඩෙමින් පවතින අතර නව, දීප්තිමත් කොළ පැහැති කොළ ඒවා මත දිස්වන අතර අපගේ ජීවිතයට නව සහ නැවුම් වර්ණ ගෙන එයි. මල් පිපෙන අතර සෑම කෙනෙකුටම වාතයේ මෙම පුදුමාකාර සුවඳ දැනෙන අතර ඔවුන්ගේ පිපෙන සුන්දරත්වය භුක්ති විඳීමට හැකි වනු ඇත!

සෞරග්‍රහ මණ්ඩලයෙ ඈත කෙළවරක පුංචි නිල්පාට තිතක් වගේ දිස්නෙ දෙන පෘථිවි ග්‍රහයාගෙ ඡායාරූපය ඔබ කවුරුත් දැකල ඇති. ජීවිතකාලෙ ඇතුලෙ කොටස් වලට බෙදාගෙන, එකිනෙකා කාකොටාගෙන තමන්ගෙ කියාගෙන අත්පත් කරගන්න උත්සහ කරන හැමදෙයක්ම තියෙන්නෙ මේ පොඩි තිතක් ඇතුලෙද කියල හිතනකොට දැනෙන්නෙ විස්මයක්. නමුත් ඇත්තටම මේ පුංචි තිත ගැන වුණත් මේකෙ සැකැස්ම ගැනත් පරිසර පද්ධතීන් ගැනත් අපිට අල්පමාත්‍ර තරමින් වත් දැනුමක් තියනවද? අපි පය ගහළ ඉන්න පොළව ගැන අපිට තියෙන්නෙ කොයි වගේ දැනුමක් ද..

පෘථිවියේ ඉහළ පහල වෙන් කරන හරි මැද රේඛාව නැත්නම් "සමකය" ආසන්න රටවලට අවුරුද්ද පුරා නොඅඩුව සූර්‍යාලෝකය හොඳින් ලැබෙනව. නමුත් මේ සමකය ඉහලින් සහ පහලින්, උතුරු, දකුණු අර්ධ ගෝලවල තිබෙන රටවලට සූර්‍යාලෝය ලැබෙන්නෙ වසර පුරා ඍතු වෙනස්කම් සහිතව. වසන්ත, ගිම්හාන, සරත්, සිසිර යන නම්වලින් හඳුන්වන ඍතු හතර වෙනස් වීම මේ ඉහල පහල අර්ධ ගෝල වලදි පැහැදිලිව අත්දකින්න පුලුවන්. පෘථිවිය අංශක විසිතුනහමාරක් ඇලව පිහිටල තිබෙන නිසා තමා වටා භ්‍රමණය වෙමින් සූර්‍යයා වටා පරිභ්‍රමණය වෙද්දි පෘථිවියට සූර්‍යාලෝකය ලැබෙන ආකාරය වෙනස් වීම නිසයි මේ ආකාරයට සෘතු වෙනස්වීම සිදුවෙන්නෙ.

මේ විදිහට යන ගමනෙදි පෘථිවියේ සමකයට ඉහළින් සූර්‍යයා මුදුන් වෙන අවස්ථා දෙකක් (equinox විෂුවය) අවුරුද්දක් ඇතුළත සිදුවෙන බව දැකගන්න පුලුවන්. මෙයින් පළමුවෙනි අවස්ථාව මාර්තු 21 වෙනිදාත් දෙවැනි අවස්ථාව සැප්තැම්බර් 23 වෙනිදාත් සිදුවෙනව. මේ විෂුවය සිදුවෙන දවසේදි දවල් කාලයත් රාත්‍රී කාලයත් මුලු පෘථිවියටම සමාන වෙනව. මාර්තු 21 වෙනි දා ඉර මුදුන් වීමෙන් පස්ස‍ෙ නිල වශයෙන් වසන්ත සෘතුව උතුරු අර්ධගෝලයේ රටවලට උදාවෙනව. උතුරේ මෙතෙක් පැවති හිම පතන සහිත කටුක ශීත ඍතුව අද නිල වශයෙන් අවසානය සනිටුහන් කරනව. ශිශිරතරණයේ නැත්නම් ශීත කාලය පුරා නින්දේ පසුවුනු සතුන් අවදිවෙනව. ගහ කොලවල තැවරුණ හිම දියවී ගිහින් කොළපාට තැවරෙනව. මල් පිපෙනව. ක්‍රමයෙන් පරිසරය වැහිල තිබුණ සුදු පැහැය දියවී ගිහින් යලි වර්ණවත් වෙනව.

පෘථිවියේ රටවල් අතිශ්‍ය බහුතරය උතුරු අර්ධගෝලයෙ පිහිටා තිබෙන නිසා මේ රටවලට සිදුවෙන ඍතු වෙනස්කම් ගැන අපිට වැඩිපුර අහන්න දකින්න ලැබෙනව. බොහෝ රටවල් මේ වසන්ත උදාව උත්සවාකාරයෙන් සමරනව. ඉන්දියාවේ වර්ණවත් හෝලි උත්සවය පවත්වන්නේ මේ වසන්ත උදාව සමරන්නයි. මල් පිපෙන වර්ණවත් වසන්තය උදාව සිදුවෙන්නෙ කටුක ශීත ඍතුවකින් පසුවයි. ඉතින් සොබාදහමේ මේ කාරණා අපේ ජීවිත වලටත් කොයිතරම් අදාල ද.

"නෞරූzස්" මිනිස් හදවත් තුළට නැවුම් හැඟීම්, සුන්දර බලාපොරොත්තු සහ සතුට රැගෙන එන්නා වූ නව අවුරුදු උදාවයි.මෙය ඉරානීය නව අවුරුදු උදාව ලෙසද නිර්වචනය කරනු ලබයි.ලොව වෙසෙන්නා වූ විවිධ වූ ඡන කොටස් අතර මෙන්ම සංස්කෘතීන් අතරද "නෞරූස්" උදාව මහත් හරසරින් යුතුව සමරනු ලබයි.

පර්සියාව යනු විවිධ ජන කොටස්වල ප්රධාන තෝතැන්නකි.ඔවුන්ටම ආවේණික සිරිත් විරිත්, සම්ප්‍රදායන් මෙන්ම උත්සවයන් රැසක් පවති. මෙයින් මූලිකම උත්සවය වසන්ත උදානයේ පලමු දවස සමරන "නෞරූස්" සැමරුමයි. පර්සිරානු අධිරාජ්‍යයට අයත්, පර්සියානු ආභාෂයේ පහස ලද  සියලුම පෙදෙස්වල වෙසෙන විවිධ ජනකොටස් අවුරුදු 3,000 තිස්සේ පර්සියානු පෞඩ උරුමයෙන් පෝෂණය ලබමින් මහත් උත්සවශ්රීයෙන් සමරනු ලබයි.

සශ්රීකත්වයේ වසන්ත උදානයේ පලමු දවස පර්සියානුවන් විසින් අවුරුදු 3,000 කට පෙර සිටම එහි අගය නියමාකාරයෙන් වටහා සැමරීම නූතන විද්වතුන් ගේ ද විස්මයට බඳුන් ව ඇත.

නෞරෑස් උදාව සමරන ලොව බොහෝ රටවල මැදිහත්වීමෙන් 2010 වර්ශයේ  A/ RES/ 64/253 යන එකඟතාවයට අනුව එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය විසින් මෙම දිනය " ජාත්‍යන්තර නෞරෑස් දිනය" ලෙස ප්‍රකාශයට පත් කරන ලදී.

ඇෆ්ගනිස්ථානය, අzසර්බයිජානය, ඇල්බේනියාව, යුගෝස්ලාවියානු ජනරඡය, මැසිඩෝනියාව, ඉරාන  ඉස්ලාමීය ජනරජය, ඉන්දියාව, තජිකිස්ථානය, කිර්කිzස්ථානය,  කිර්කිසිස්තානය, තුර්කිය මෙන්ම තුර්මෙනිස්ථානය යන කලාපීය රටවල් ගත් "සාමකාමී සහජීවන සංස්කෘතිය" යන තේමාවට යටත්ව දියත් කෙරුනු වැඩසටහනේ ප්‍රතිපලයක් ලෙස එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය විසින් මෙම දිනය ප්රකාශයට පත් කරන ලදී.

දසත විහිදුනු මෙම කලාපීය රටවල්වල වෙසෙන්නා වූ විවිධ ආගම් සහ සංස්කෘතීන් නියෝජනය කරන්නා වූ විවිධ ජනකොටස් සමරන නෞරූස් උදානයේ ආරම්භක සැමරුම  සරතුශ්වරුන් විසින්  මුල්කාලයේ මහත් හරසරින් යුතුව සමරනු ලැබීය. අතීත සරතුශ්‍ර අනුගාමිකයින් ගේ දින දර්ශකයෙහි මෙම වසන්ත උදාව මූලිකම සහ වටිනාම දවසක් බවට පත්ව තිබිණි.

ඉරාන ඉස්ලාමීය ජනරයත් සමඟ ඇෆ්ගනිස්ථානය,  ඇල්බේනියාව, අzසර්බයිජානය, යුගෝස්ලාවියානු ජනරජය, මැසිඩෝනියාව, ඉන්දියාව, කසකස්ථානය, කිර්කිස්ථානය, තජිකිස්ථානය, ඉන්දියාව, තුර්කියෙහි මෙන්ම තුර්ක්මෙනිස්ථානය යනාදී රටවල්වල මෙම උදාව මහත් වූ උත්සවාකාරයකින් සමරනු ලබති.

මිනිස් හැඟීම් සහ විශිෂ්ඨ කලා සංස්කෘතික සැමරුම් මූලිකත්වයෙන් සමරන, ගරුකරන රටවල් නෞරූස් උදාව වසන්ත උදාවේ පළමු දිනය ලෙසද, ස්වභාදහමේ නැවත පිබිදීමේ උදාව ලෙසද සමරනු ලබන පුරාතන සැමරුමක් වේ. ලෝකය පුරා වෙසෙන මිලියන 300 කට අධික පිරිසක් විසින් මෙය සමරනු ලබයි.

කුටුම්භයක් තුළ ජීවත්වන සාමාජිකයින් අතර එකමුතුව වර්ධනය කරගැනීමටත්, රටවල් අතර අන්‍යොන්‍ය සහයෝගීතාවය සහජීවනය වඩවාලීමට මෙන්ම පාරම්පරික ජන උරුමයන් හුවමාරු කරගැන්මට සහ සැමරීම උදෙසා නෞරූස් මනා පිටිවහලක් බව එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය අවධාරණය කරයි.

සරතුශ්වරුන්ගේ විශ්වාසය අනුව වසන්තයේ ආගමනය මහත් වූ ආධ්‍යාත්මික  වටිනාකමකින් අනුනය.මෙය නොහොඳින් මිදී ධනාත්මක මාවතට පිවිසෙන, දුක් දොම්නසින් මිදී සන්තුෂ්ටිය උදාවන කාලය මින් අර්ථකථනය කරයි. ශීතකාලයේ පොලොව තුළට පලවා හැරූ බවට සැලකෙන " රාබිත්විණා" යන නාමයෙන් අමතන ශුද්ධාත්මය නෞරූස් දින  දහවල සැමරුම් තුළින් නව ජීවයක් ලබන බව ඔවුන් විශ්වාස කරති.

අතීත පුරාවුර්ත තුළ ( legend) මෙම සමරුම පිළිබඳ ජනකතා අද සමාජය තුළ ද ගැඹුරින් විමර්ශණය කරනු ලබයි.පර්සියානු රජවරයෙකු වන "ජම්ෂිද්" ගේ පුරාවුර්තය මෙන්ම තවත් දේශීය ජනකතා වල නෞරූස් පිළිබඳ සඳහන් ව ඇත. අද ද ඉරානය තුළ නෞරූස් සැමරුම "නෞරූස් ජම්ෂිදි" යන නාමයෙන් ද නිර්වචනය කරයි. පුරාවුර්තවලට අනුව ජම්ෂිදි රජු එක්තැනෙක සුළඟේ පාවී යන අතර මෙම සිදුවීම රටවැසියා තුළ මහත් විස්මයක් මෙන්ම කතුහලයක් හටගනී. ඒ දිනය ඔවුන් උත්සවශ්රීයෙන් සමරනු ලැබූහ. මෙයාකාර පුරාතන ජනකතා ඉන්දියානු සහ තුර්කි ජනසමාජවල ද දක්නට ලැබේ.මීට සමගාමීව මධ්‍යම ආසියානු ජනසමාජ තුළ ද මෙවන් පුරාවුර්ත දක්නට ලැබේ.

නෞරූස් දිනයෙහිදී විවිධාකාර ආහාරපාන සකස් කිරීමත්, වැඩිහිටියන් සහ නෑදෑ මිතුරන් බැහැදැක එකිනෙකා සුභපැතුම් සහ තම බැඳීම් වැඩි දියුණු කර ගනිති. නේක විද සංස්ක්රුතිකාංග මෙන්ම  විවිධ ජන ක්රීඩාවන් රැසකින් නෞරූස් දිනය විචිත්රවත් වේ. වෙසෙසින්ම කුඩා ළමුන් සඳහා විවිධ ක්රීඩා තරඟ පවත්වනු ලබන අතර නේක වර්ණයන් යෙදූ බිත්තර සමඟ සෙල්ලම් කිරීමද පුරාතනයේ සිට පැවත එයි.

පවුල් අතර සහ විවිධ සමාජ අතරද ඔවුන්ටම ආවේණික කිසියම් ආහාර වට්ටෝරුවකින් සෑදූ කෑමවේලක් එකිනෙකා  හුවමාරු කරගනිති. විශේෂයෙන්ම මෙම ආහාර වර්ගයන් ඒ ඒ පලාත්වලට ආවේණික දේශීය සහල් සහ එළවලු  වලින් අනූන වේ. කිරිකිසිස්ථානයේ මෙම සම්ප්රදායී දේශීය ආහාර සැකසීම ද  පොදු උළෙලක් වශයෙන් සමරනු ලබති. ප්‍රධාන  වශයෙන් නෞරූස් කෙට්ජේ නැතහොත් zසෝන් කේට්ජේ යන නාමවලින් ආමන්ත්රණය කරනු ලබන මෙම උත්සවය දිනයේ උදේ කාලයේ මාංශවලින් පිළියෙල කරන විශේෂිත සුප් පානයක් සඳහා බොහෝ නගර පෙර සූදානම් වෙති.

 

නෞරූස් ආහාර මේසය (sofreh - ye Haft Sin)

නෞරූස් විශේෂ කෑම මේසය සැකසීම අගනා පාරම්පරික සංස්ක්රුතිකාංගයක් ලෙස සලකනු ලබයි. යම් යම් සුවිශේෂී ආහාරපානයන් රැසකින් නෞරූස් මේසය සමන්විත වේ. මෙහි අඩංගුවන ආහාරපානයන් කලාපයන් අනුව මදක් වෙනස් වුවත් පොදුවේ එහි ජලය, ඉටිපන්දම්,  විවිධාකාර ධාන්යවලින් සෑදූ ආහාර (නැතහොත් සබ්සේ) තිරිඟුමය ආහාර, මුහුණ බලන කණ්නාඩි, බිත්තර සහ අනේක විද පළතුරුවලින් යුක්ත වේ.

මේ සියලු අංගයන් තුළින් නව වසර සඳහා වන පිවිතුරුබව, ආලෝකය, සැනසුම සහ සංතුශ්ටිය සංකේතවත් වේ. ඉරානයේ මෙය "සොෆ්රෙයේ  හෆ්ත් සීන්" ලෙස හඳුන්වනු ලබයි. මේ සියල්ලක්ම "ස"අක්ශරයෙන් පටන්ගන්නා ද්රව්යන් හතකින් සමන්විත වේ. මෙවැනිම වූ වාර්ෂික ක්රියාකාරකම් ඉන්දියාවේ යම් යම් ප්රදේශයන් තුළ ද සංවිධානය කරනු ලබයි.

පර්සියානු නව අවුරුදු උදාව ලොව නේක ප්රදේශවල වෙසෙන ඉරාන වැසියන් විසින් මහත් හරසරින් ආවඩනු ලබති.ඒ සඳහා මුලින්ම තම නිවෙස් සම්පූර්ණයෙන්ම පිරිසිදු කරති.මෙය " පිරිසිදු කිරීමේ චාරිත්රාංගය" ලෙස හැඳින්වේ. මීට අමතරව පැරණි අවුරුද්දට සමු දී නව අවුරුද්ද පිලිගැනීම මින් සංකේතවත් කරනු ලැබේ.

වසන්තයේ උදාව යනු, ශීත කාලය නිමාවට පත්ව ගස්වැල් මෙන්ම මිනිස් බලාපොරොත්තු දඑලා වැඩෙන හිරුකිරණ වල සම්ප්රාත්තියයි. නුමුත් මැද පෙරදිග මෙන්ම මධ්යම ආසියානු රටවල්වලට, එයිනුත් විශේෂයෙන් ඉරානයට මීට වඩා වැදගත්කමින් පරිපූර්ණ කරුණු කාරණා අඩංගු වේ. ඉරාන ජනතාවට අනුව වසන්තයේ ආගමනය වනාහි; අතීයයට දිවයන මහත් වූ සංස්ක්රුතික සැමරුමක් මෙන්ම ඉතිහාසයේ ගැඹුරු තැනකින් පටන්ගත් දීර්ඝ ගමනක සුන්දර නැවතුම්පලක් ලෙස සලකනු ලබති. ස්වභාදහමේ පුනරාගමනයත් සමගම සොබාදහමත් ඊට සමගාමී ව මිනිස් හිත් වල හටගන්නා ධනාත්මක සිතුවිලි මෙම නෞරූස් සැමරුමෙන් නිර්වචනය වේ.

කානේ තෙකානි, මේ සියල්ලක්ම මාර්තු මාසයේ මුලසිටම "වසන්තයට පෙරසූදානම" මගින් ආරම්භ වේ. කානේහ් තෙකානි යන නාමයෙන් ආමන්ත්රණය කරන මෙම සම්ප්‍රදාය "නිවස ප්‍රතිනිර්මාණය සහ සම්පූර්ණයෙන්ම අලුත් කිරීම" යන තේරුම ගෙනදේ. මෙම ක්රියාවලිය සෑම ඉරාන නිවෙසකම පාහේ කරන්නා වූ විශේෂාංගයකි. කොට්ට උර සෝදා, දොර ජනෙල් පිරිසිදු කොට පිත්තල භාණ්ඩ ඔප දැමීම, නව දොර ජනෙල් තිරරෙදි දැමීම මෙන්ම පැරණි භාණ්ඩ අලුත්වැඩියා කරීම හෝ ඒ වෙනුවට නව භාණ්ඩයන් මිලදී ගැනීම සිදුකරයි.

මුලු නිවෙසම වඩාත් පිරිසිදුව, ආලෝකමත්ව අහුමුලු නෑර මුලු නිවසම පිරිසිදු වේ. පවුලේ සියලුම සාමාජික සාමාජිකාවන් මේ සඳහා දයකත්වය ලබාදෙති. මින් නව වසර සඳහා වන නැවුම් ආරම්භයක් ලෙස සලකති. පිරිසිදු කිරීමත් සමඟම අවාසනාවත් මුස්පේන්තු පෙනුමත් පහය යමින් සෞභාගය වඩින බව ජනතාවගේ විශ්වාසයයි.

මින් පසු සාප්පු සවාරි යෑම ආරම්භ වේ. කඩසාප්පු අවට ජනයාගෙන් පිරී යයි. නව අලංකාර ඇඳුම් ආයිත්තම්, කැවිලි පෙවිලි, පැලෑටි මෙන්ම විචිත්රවත් මල් ආදියෙන් ද සමන්විත වේ. තවද හෆ්ත් සීන් නම් මේසය සැකසීමට අවශ්ය සියලු අංග මෙහි දක්නට ලැබේ. මෙම සුවිශේෂී මේසය නව වසරේ එක් අත්යවශ්ය අංගයක් වේ.

නව වසරේ චාරිත්‍රයන් අතර අංග හතක් මූලික තැනක් ගනී. ඇපල්, හරිත වර්ණ තණකොල, තිරිඟුමය ආහාර, රතුපාට බෙරි, සුදුලූණු, විනාකිරි වලට අමතරව කාසිවලින් ද මේසය අලංකාර කෙරේ. ශුද්ධ වූ කුරානයත් සූෆිවේදී හෆීස්ගේ කවි ඇතුලත් පොතක් ද විශේෂ ඇතිරිල්ලේ තබනු ලබයි.තවත් සමහරුන් ඉරානයේ ජාතික පුස්තකය වන මහාකවි ෆිර්දවුසිගේ "ෂහ්නාමා" ද තබනු ලබයි.

මෙම සැමරුම සරතුශ්වරුන් ගේ ආභාෂයෙන් ආරම්භ වුවද, ඉස්ලාමයේ ආගමනයත් සමඟ පර්සියානුවන් කෙසේ තම ආත්මය ඉස්ලාමීයභාවයට පත්කර  ඉස්ලාමයට පටහැනි සියල්ලක්ම දුරුකර ආලෝකය ලඟා කරගැන්මට පුරුදු පුහුණු කර ගත්හ. ඉරානයේ ජීවත්වන සර්තුශ්‍ර භක්තිකයින් ඔවුන්ටම ආවේණික ක්රම වේදයකින් මෙම උත්සවය සමරනු ලබති.

චාර්ශන්බේ සූරි ,සමගින් නෞරූස් සඳහා වන පෙරසූදානම ආරම්භ වේ. චාර්ශන්බේ සූරි යනු ඉරාන වර්ශයේ අවසාන බදාදා දවස වේ. මෙම දිනය ජන සම්ප්රදායීන් අනූන යහපත් වූ ගුණාංගයන්ගෙන් අනූන දවසකි. විශේෂයෙන් ගින්දර මතින් පැනීම මෙහි සුවිශේෂී අංගයක් වේ. හිරු බැසයන වේලේ ගිණි මැලයක් ගසා ඒ මතින් පැනීම සිදුකරනු ලැබේ. මෙයාකාරයෙන් පනිනු ලබන සෑම අවස්ථාවකම "සර්දියේ මන් අස්තෝ, සෝර්කියේ තෝ ආස්මන්" යැයි ගායනා කරනු ලැබේ. මෙහි අර්ථය "මගේ කහ වර්ණය ඔබගේය. ඔබේ රක්ත වර්ණය මගේය' යන්නයි. මෙම චාරිත්රයන් අතරතුර තම සියලු දුක් දොම්නස් පහවන මෙන් දෙවිඳුන් හට ආයාචනා කරන අතර තමන්හට ශක්තිය සහ යහපත් නිරෝගී දිවියක් ප්රාර්ථනා කරති.

වසරේ අවසාන දිනයේ තමන්ගේ නෑදෑ හිත මිතුරන් , ආදරණීයන් සමඟ නව වසර සමරනු වස් තම තමන්ගේ නිවෙස් කරා යුහුසුලුව පියමං කරති. නව වසර සැමරුම වනාහි, හැඟීම්, බලාපොරොත්තු, සතුට යන මේ සියල්ලක්ම තම ආදරණීයන් සමඟ බෙදාහදාගැනීම මිස අන් කවරක්ද?

 

"අපේ දුකේ කඳුළු බිම තෙත් කරද්දී අපි බීජය රෝපණය කළෙමු...

අහසට හිරු නැති වූ අතර ලෝකයට එහි කොළ පැහැයෙන් පණ නැති දුඹුරු පැහැයක් අහිමි විය

දැන් සීතල හුළඟට පොළොව ගලක් වගේ තද වෙලා, නිශ්ශබ්දව අයිස් සහ හිම යට බීජ නැගීම

ඒ වගේම මගේ හදවත දැන් බරයි

නමුත් මට කියන මේ බලාපොරොත්තුව මම අතහරින්නේ නැහැ

වසන්තය එනවා, වසන්තය එනවා.....

අපි බලාපොරොත්තු වූ සහ ආශා කළ සියල්ල ඉක්මනින් දිස්වනු ඇත....

වසන්තය එනවා, වසන්තය එනවා

දැන් වැඩි කාලයක් ගත නොවනු ඇත, එය මෙහි පමණි

කුරුල්ලන් ගායනා කිරීමට පටන් ගන්නා බව අසන්න

සුළඟේ ජීවිතය දැනෙන්න

අයිස් දිය වී යන ආකාරය බලන්න...

ළමයි සෙල්ලම් කරන්න එළියට එනවා....

ඔබේ සම මත හිරු එළිය දැනෙන්න....

නැවත ශක්තිමත් හා උණුසුම් වර්ධනය....

වසන්තය එනවා, වසන්තය එනවා

අපි බලාපොරොත්තු වූ සහ ආශා කළ සියල්ල ඉක්මනින් දිස්වනු ඇත...

වසන්තය එනවා, වසන්තය එනවා...

 


Sunday, March 10, 2024

අභ්‍යවකාශ යේ අණසක පතුරුවන බලගතු ඉරානය Pars-1 චන්ද්‍රිකාව ඉරානයේ දුරස්ථ සංවේදක හැකියාවන් වැඩි කරන්නේ කෙසේද?

 


Powerful Iran spreading its dominance in space
How will the Pars-1 satellite boost Iran's remote sensing capabilities?

ඉරානයේ Pars-1 දුරස්ථ සංවේදක චන්ද්‍රිකාව බ්‍රහස්පතින්දා රුසියාවේ ඈත පෙරදිග Vostochny අභ්‍යවකාශ තොටුපළෙන් Soyuz-2 රොකට්ටුවක් මගින් අභ්‍යවකාශයට දියත් කරන ලද අතර එය රටේ අභ්‍යවකාශ වැඩසටහනේ තවත් වැදගත් ඉදිරි ගමනක් සනිටුහන් කළේය.

ඉරානයේ සන්නිවේදන සහ තොරතුරු තාක්ෂණ අමාත්‍ය Issa Zarepour පැවසුවේ Pars-1 රටේ සංවේදී චන්ද්‍රිකාවලට එක් කරන බවත් එමඟින් එවන පින්තූර සහ දත්ත විවිධ අරමුණු සඳහා භාවිතා කරන බවත්ය.

Zarepour බදාදා දියත් කිරීම නිවේදනය කළේ ජාත්‍යන්තර අන්තර්ක්‍රියා වර්ධනය කිරීම සඳහා මෙම චන්ද්‍රිකාව රුසියානු රොකට්ටුවක් වන Soyuz මතින් කක්ෂයට දියත් කරන බවයි.

Pars-1 චන්ද්‍රිකාව විස්තර කළේ දේශීය දැනුම පදනම් කරගත් සමාගම් විසින් සාදන ලද "100% ඉරාන" ලෙස වන අතර, පසුගිය මාසයේ චන්ද්‍රිකා තුනක් ඇතුළුව පසුගිය වසර දෙක තුළ ඉරානය විසින් චන්ද්‍රිකා 13 ක් අභ්‍යවකාශගත කර ඇති බව පැවසීය.

 

සංවර්ධන ඉතිහාසය යනු කුමක්ද?

Pars-1 චන්ද්‍රිකාව ඉරාන විද්‍යාත්මක සංවිධානවල දිගුකාලීන ව්‍යාපෘතියක් වන අතර එය ප්‍රථම වරට ප්‍රකාශයට පත් කරන ලද්දේ 2010 දශකයේ මුල් භාගයේදී Pars Sepehr ලෙසින්, ඊට අදාළ දුරස්ථ සංවේදක චන්ද්‍රිකාව Pars-2 සමඟිනි.

2011 සහ 2012 දී එවකට ඉරාන අභ්‍යවකාශ ඒජන්සියේ (ISA) සභාපති Pars Sepehr සහ Pars-2 ව්‍යාපෘති දුරස්ථ සංවේදක චන්ද්‍රිකා ලෙස ප්‍රකාශයට පත් කළ අතර, එහි සංවර්ධනයට වසර හතරක් ගත වන බවත්, ඒවා ආසන්න වශයෙන්  කිලෝමීටර 600 කිඋන්නතාංශයක දියත් කරන බවත් ප්‍රකාශ කළේය.

එකල දන්නා එකම හැකියාව වූයේ පර්යේෂණාත්මක චන්ද්‍රිකා වන අමීර් කබීර්, නවිඩ් සහ සෆර් හා සසඳන විට සාපේක්ෂව ශක්තිමත් පටිගත කිරීමේ හැකියාවයි.

Pars-2 ව්‍යාපෘතිය මෙහෙයවනු ලැබුවේ ISA හි අභ්‍යවකාශ පර්යේෂණ මධ්‍යස්ථානය යටතේ ක්‍රියා කරන සහ විද්‍යා, පර්යේෂණ හා තාක්ෂණ අමාත්‍යාංශයේ අරමුණු සහ වගකීම් ඉටු කරන චන්ද්‍රිකා පර්යේෂණ ආයතනය හෙවත් අභ්‍යවකාශ පර්යේෂණ ආයතනය (SRI) විසිනි.

ව්‍යාපෘතියට සම්බන්ධ තවත් වැදගත් සංවිධානයක් වූයේ ඉරානයේ ඉලෙක්ට්‍රොනික් ඉන්ඩස්ට්‍රීස් (IEI හෝ SAIran) වන අතර එය 2009 මුල් භාගයේදී දියත් කරන ලද Omid නම් ඉරානයේ දේශීයව නිෂ්පාදනය කරන ලද පළමු චන්ද්‍රිකාව සැලසුම් කිරීම සහ සංවර්ධනය කිරීමේ වගකීම දරයි.

2014 අවසානයේදී, ISA හි නියෝජ්‍ය ප්‍රධානියා Pars ගැන සඳහන් කළේ නව සහ වඩා බලවත් දියත් කිරීමේ වාහනයකින් දියත් කිරීමට සූදානම් බවත් ය. චන්ද්‍රිකා තුනක සන්දර්භය තුළ, වෙනත් වචන වලින් කිවහොත් එය, Simorgh ය.

ආන්ඩුවල වෙනස්කම්, පිරිස් සහ අභ්‍යවකාශ වැඩසටහන් ප්‍රමුඛතා මෙන්ම සිමෝර්ග් වාහක රොකට්ටුව සමඟ ඇති වූ මූලික දුෂ්කරතා හේතුවෙන්, Pars-1 දියත් කිරීම නැවත නැවතත් ප්‍රකාශයට පත් කර ප්‍රමාද විය.

2017 දී, Simorgh හි පළමු අසාර්ථක දියත් කිරීමෙන් පසුව, එවකට ISA හි අධ්‍යක්ෂවරයා නිවේදනය කළේ, අභ්‍යවකාශ ගත කිරීම සඳහා න්‍යාය පත්‍රයේ ඇති චන්ද්‍රිකා පහ අතරින් අවසාන චන්ද්‍රිකාව Pars බවයි.

Pars පසුව විස්තර කෙරුනේ, රට පුරා ඉරාන විශ්ව විද්‍යාලවල එකමුතුවක් යටතේ දැන් ආරම්භ වූ සැලසුම් සහ ඉදිකිරීම් අංග සමඟ, තවමත් සංකල්පීය අවධියේ පවතින නවතම ඉරාන චන්ද්‍රිකා මුලපිරීම ලෙසයි.

වසර දෙකකට පසුව, ඉරාන අභ්‍යවකාශ පර්යේෂණ මධ්‍යස්ථානයේ ප්‍රධානියා 2020 මාර්තු වන විට Pars චන්ද්‍රිකාව අභ්‍යවකාශගත කිරීමේ සැලසුමක් ප්‍රකාශයට පත් කළ අතර එය Simorgh වාහක රොකට්ටුවේ දුෂ්කරතා හේතුවෙන් ක්‍රියාත්මක නොවීය.

Pars චන්ද්‍රිකාව දියත් කිරීම තවත් කිහිප වතාවක් ප්‍රකාශයට පත් කරන ලද අතර, පසුගිය වසරේ Pars-2 හි ඉදිකිරීම් අදියර මෙන්ම ඉරානයේ මෙතෙක් පැවති දියුණුම දුරස්ථ සංවේදක චන්ද්‍රිකාව වන Pars-3 හි සැලසුම් අදියර ද ඇතුළුව ප්‍රකාශයට පත් කළේය.

අභ්‍යවකාශගත කිරීමට සති තුනකට පෙර, Pars-1 චන්ද්‍රිකාවේ විවිධ තාක්ෂණික තොරතුරු ඉරාන මාධ්‍යවල ප්‍රකාශයට පත් කරන ලද අතර, එය Simorgh වාහක රොකට්ටුව සමඟ අභ්‍යවකාශ ගත කරන බවට ප්‍රකාශ කරන ලදී.

අසාර්ථක දියත් කිරීම් කිහිපයකින් සහ අවසාන අදියරේ ගැටළු වලින් පසුව, සිමෝර්ග් ජනවාරි මාසයේදී ඉරාන චන්ද්‍රිකා තුනක් එකවර සාර්ථකව අභ්‍යවකාශගත කළ විට විශ්වාසදායක බව ඔප්පු විය.

ව්‍යාපෘතියේ සංකීර්ණත්වය, දිගු සංවර්ධන කාලය සහ අධික පිරිවැය හේතුවෙන් අවදානම් සඳහා කිසිදු ඉඩක් නොතබමින්, දියත් කිරීම කෙසේ වෙතත් වඩාත් පළපුරුදු රුසියානු Soyuz-2 වාහක රොකට්ටුව භාවිතයෙන් සිදු කරන ලදී.

Pars-1 ඝනක හැඩයකින් යුක්ත වන අතර එහි ස්කන්ධය කිලෝග්‍රෑම් 134ක් වන අතර අවම වශයෙන් වසර තුනක කාලයක් පෘථිවිය වටා කිලෝමීටර් 500ක උන්නතාංශයක පරිභ්‍රමණය වනු ඇත.

UHF/VHF සහ S කලාප 30 kbps වේගයකින් විධාන යැවීමට සහ චන්ද්‍රිකා දත්ත ලබා ගැනීමට භාවිතා කරන අතර, ටෙලිකොමාන්ඩ් සහ ටෙලිමෙට්‍රි යැවීමේ සහ ලැබීමේ ස්ථාන ටෙහෙරාන් සහ කේෂ්ම් නගරවල ඇත.

චන්ද්‍රිකා ව්‍යුහය ෂඩාස්‍රාකාර  වද තහඩු වලින් සාදා ඇත්තේ ඒවායේ සැහැල්ලු, ඉහළ නිශ්චිත නැමීමේ තද බව සහ බෙදා හරින ලද බර යටතේ ඇති ශක්තිය සහ හොඳ බලශක්ති අවශෝෂණ ධාරිතාව හේතුවෙනි.

වාහක රොකට්ටුවේ කම්පන අඩු කිරීම සඳහා, හුදකලාකාරකයක් නිර්මාණය කර, ඉදිකරන ලද සහ පරීක්ෂා කර ඇත.

මෙම චන්ද්‍රිකාවේ ව්‍යුහාත්මක සැලසුම තහවුරු කිරීම සඳහා ව්‍යුහාත්මක ආකෘති දෙකක් සාදා ඇති අතර, වාසනාවකට මෙන්, දෙවන ආකෘතිය පරීක්ෂණයේ සියලුම අවශ්‍යතා සපුරා ඇත.

චන්ද්‍රිකාවට විවෘත කළ හැකි සූර්ය කෝෂ දෙකකින් සහ චන්ද්‍රිකාවේ ශරීරයට සම්බන්ධ එක් අරාවකින් විදුලිය සපයනු ලබන අතර, සම්පූර්ණයෙන් වොට් 200 කට වඩා වැඩි බලයක් ජනනය වන අතර අතිරික්තය බැටරි ඇසුරුමේ ගබඩා කරයි.

විවෘත කරන සූර්ය පැනල පුළුල් කිරීම සඳහා වසන්ත යාන්ත්‍රණයක් භාවිතා කර ඇති අතර පැනල විවෘත කිරීමේ කෝණික වේගය පාලනය කිරීම සඳහා DC මෝටරයක් ​​භාවිතා කර ඇත.

චන්ද්‍රිකාවේ තාප පාලන උප පද්ධතියට විවිධ උපකරණවල උෂ්ණත්වය සුදුසු උෂ්ණත්ව පරාසයක පවත්වා ගැනීමට සහ පාලනය කිරීමට බහු සංවේදක සහ හීටර් මෙන්ම බහු ස්ථර පරිවාරක (MLI) ඇතුළත් වේ. එය තාප පයිප්පයක් ද භාවිතා කරයි.

පහත් පෘථිවි කක්ෂයේ ඇති චන්ද්‍රිකා සැලකිය යුතු වායු ඇදීමකට නිරාවරණය වන බැවින්, Pars-1 චන්ද්‍රිකාව චන්ද්‍රිකාවේ කක්ෂය පාලනය කරන එක් නිව්ටන්ගේ සීතල වායු තෙරපුම් හතරක් භාවිතා කරයි.

මෙම උපපද්ධතියේ ගෑස් කාන්දුවීමේ පරීක්ෂණය වඩාත් වැදගත් ක්‍රියාකාරී පරීක්ෂණ වලින් එකක් වන අතර කම්පන පරීක්ෂණ වලට පෙර සහ පසුව සහ තාප රික්ත පරීක්ෂණය අතරතුර සිදු කරන ලදී.

චන්ද්‍රිකාවට බහු වර්ණාවලි (MS), කෙටි තරංග අධෝරක්ත (SWIR) සහ තාප අධෝරක්ත (TIR) ​​කැමරා තුනක් ඇති අතර, පිළිවෙලින් මීටර් 15, 150 සහ 300 අවකාශීය විභේදනයකින් යුක්ත වන අතර, ඉරානයේ මුළු භූමියම නිරූපණය කිරීමේ වගකීම දරයි

මෙම චන්ද්‍රිකාවේ MS සහ SWIR පේලෝඩ් මගින් ඉරානයේ භූමියෙන් සියයට 9ක් දින 100කට අඩු කාලයකදී ඡායාරූප ගත හැකි අතර, රාත්‍රී ඡායාරූප ගත හැකි Pars-1 චන්ද්‍රිකාවේ TIR payload මගින් දින 45කට අඩු කාලයකදී ඉරානයේ මුළු භූමියම ඡායාරූප ගත කළ හැකිය.

මෙම චන්ද්‍රිකාවේ ස්ථාපනය කර ඇති MS කැමරාව රටේ ඉදිකර ඇති අනෙකුත් ඒවාට සාපේක්ෂව හොඳම රූප විභේදනය ඇත. SWIR සහ TIR කැමරා ද මෙම චන්ද්‍රිකාවේ ප්‍රථම වරට භාවිතා කර ඇත.

අනෙකුත් චන්ද්‍රිකා උප පද්ධති මෙන් Pars-1 හි චන්ද්‍රිකා කැමරා තුනෙහිම ක්‍රියාකාරී, පාරිසරික සහ විද්‍යුත් චුම්භක අනුකූලතා (EMC) පරීක්ෂණ සිදු කර ඇත

 

Tuesday, March 5, 2024

නිසාමි - සියලු මනුෂ්‍යත්වය සඳහා වූ ආදරණීය කවියා

 Nezami –  Loveable  Poet for all humanity


 නිසාමි ගංජාවි (1141-1209) අබු මුහම්මද් ඉලියාස් ඉබ්න් යූසුෆ් ඉබ්න් සාකි මුඅයියාද්, හෙවත් නිසාමි  ලෙසින් හඳුන්වනු ලබන අතර, 1141 දී පමණ ට්‍රාන්ස්කාකේසියානු නූතන අසර්බයිජාන් මායිමේ  උපත ලද පර්සියානු කවියෙකි. ඔහුගේ පියා ඉරානයේ කොම් සිට සංක්‍රමණය වී ඇති අතර සිවිල් සේවකයෙකු විය, ඔහුගේ මව කුර්දි නායකයෙකුගේ දියණියකි.

මුල් කාලයේ අනාථ වූ නිසාමි හැදී වැඩුණේ මාමා කෙනෙකු විසිනි.ඔහු ජීවත් වූයේ ඔහුගේ කවිවලින් පිළිබිඹු වන දේශපාලන අස්ථාවරත්වය සහ දැඩි බුද්ධිමය ක්‍රියාකාරකම් යන දෙකෙහිම යුගයක ය. නමුත් කවියා වටා ගොඩනැගුණු බොහෝ ජනප්‍රවාද වලින් පසුකාලීන චරිතාපදාන කරුවන්ගේ ගිණුම් වර්ණවත් කර ඇති බැවින් ඔහුගේ ජීවිතය, ඔහුගේ අනුග්‍රාහකයන් සමඟ ඇති සබඳතා හෝ ඔහුගේ කෘතිවල නිශ්චිත දිනයන් ගැන දන්නේ අල්ප වශයෙනි. නිසාමිගේ චරිතාපදානය ඔහුගේ කවිවල ප්‍රකාශයන්ගෙන් ප්‍රතිනිර්මාණය කිරීමට උත්සාහ කළද, ඔහුගේ ජීවිතය පිළිබඳ තොරතුරු අපැහැදිලිව පවතිනු පෙනේ.

නිසාමිගේ විශිෂ්ට උගත්කම ගැන සැකයක් නැත.  ඔහුගේ කවිවලින් පෙනී යන්නේ ඔහු අරාබි සහ පර්සියානු සාහිත්‍යය සහ වාචික හා ලිඛිත ජනප්‍රිය හා ප්‍රාදේශීය සම්ප්‍රදායන් පිළිබඳව පූර්ණ දැනුමක් ඇති අයෙකු පමණක් නොව, ගණිතය, ජ්‍යාමිතිය, තාරකා විද්‍යාව සහ ජ්‍යොතිෂය, ඇල්කෙමිය, වෛද්‍ය විද්‍යාව, කුරාන විග්‍රහය, ඉස්ලාමීය  නීති වේදය වැනි විවිධ ක්ෂේත්‍ර පිළිබඳව ද හුරුපුරුදු වූ බවයි. දේවධර්මය සහ නීතිය, ඉතිහාසය, ජනවාර්ගිකත්වය, දර්ශනය සහ ගුප්ත චින්තනය, සංගීතය සහ දෘශ්‍ය කලාව යන අංශ වලින් බොහෝ කවියන් අතර නිසාමි කැපී පෙනෙන චරිතයක් ය.

නිසාමි සතුව ගසල්, කසිදාස්, රුබයියාත් සහ වෙනත් අයගෙන් සමන්විත සම්පූර්ණ ගී පද එකතුවක්-දිවාන් තිබුණි.

නිසාමි ගංජාවි ප්‍රසිද්ධියට පත් වූයේ ඔහුගේ කාව්‍ය පහ නිසා ඛම්සේ ("පෙන්ටලොග්") නමින් ලෝක සාහිත්‍යයට ඇතුල් විය. මෙම කාව්‍යයන් නිසාමිගේ කාව්‍යකරණයේ උසස් ප්‍රවීණත්වය පමණක් නොව, ඔහුගේ දාර්ශනික, පෙරදිග හා සදාචාරාත්මක අදහස් ද ප්‍රදර්ශනය විය.

1178 දී නිසාමි, 1180 දී Khosrov සහ Shirin, 1189 දී Leily සහ Majnun, 1197 දී Seven Beauties සහ 1201 Iskandar-nameh (මහා ඇලෙක්සැන්ඩර් පිළිබඳ පොත) යන කාව්‍යය ලියා ඇත.

Khosrau සහ Shirin ගේ විෂය, ෂා Khosrau Parwiz (Chosroes Parvez) ගේ පැරණි සාසානියානු කතාවෙන්, ආර්මේනියාවේ ශිරින් කුමරිය සමඟ ඔහුගේ ප්‍රේම සම්බන්ධතා, ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පී ෆෙර්හාඩ්ට එරෙහිව ඔහුගේ ඊර්ෂ්‍යාව,  මනාවට පිළිබිඹු වේ.  අවසානයේ ඉතා දක්ෂ උපක්‍රමයකින් මිදුණු අතර, ඔහුගේ අවසාන සංහිඳියාව සහ ශිරින් සමඟ විවාහය ද ඉතා කලාත්මක ව නිසාමයි තව කවිය හරහා උළුප්පවා දක්වා ඇත.

ඔහුගේ දෙවන ආදර කාව්‍යය වූයේ ලයිලාගේ සුප්‍රසිද්ධ Bedouin ආදර කතාව වන අතර, Ariostos Orlando Furioso හා සමාන බොහෝ කරුණු ඇති Majnun, ඔහු එය මාස හතරක් වැනි කෙටි කාලයක් තුළ අවසන් කළේය.

ඉස්කන්දර්නාම හෙවත් මහා ඇලෙක්සැන්ඩර්ගේ පොත, ෂරෆ්නාමා හෝ ඉක්බල්නාමා-ඉ-ඉස්කන්දාරි (ඇලෙක්සැන්ඩර්ගේ වාසනාව) ලෙසද හැඳින්වේ. පළමු හෝ අර්ධ ඓතිහාසික කොටස මහා ඇලෙක්සැන්ඩර් ලොව ජයග්‍රාහකයා ලෙස පෙන්වන අතර දෙවැන්න වඩාත් සදාචාරාත්මක ප්‍රවණතාවකින් ඔහුව අනාගතවක්තෘවරයෙකුගේ සහ දාර්ශනිකයෙකුගේ චරිතයකින් විස්තර කරන අතර ඔහුගේ දෙවන සංචාරය ලොව පුරා සහ ඔහුගේ විස්තර කරයි. බටහිර, දකුණ, නැගෙනහිර සහ උතුරේ වික්‍රමාන්විතයන් ද මෙහි අපූරුවට විඳගත හැකිය.

පර්සියානු සාහිත්‍යය එහි ජනතාව සඳහා අද්විතීය අධ්‍යාත්මික නිධානයක් වන  නිසාමි ගංජාවි  සාහිත්‍ය උරුමයේ ශ්‍රේෂ්ඨතම නියෝජිතයෙකු බවට සැකයක් නැත. ඔහුගේ කෘති, ඒවායේ අද්විතීය කාව්‍යමය නවෝත්පාදනයන් සහ විශ්වීය තේමා සමඟ, දුර රටවල සාහිත්‍යයට බලපෑම් කිරීම සඳහා දේශසීමා ඉක්මවා ඇත. මහා කවියාගේ ජීවිතය සහ කෘතිය පිළිබඳ වඩාත් සවිස්තරාත්මක තොරතුරු පාඨකයන්ට හඳුන්වා දීමෙන් බටහිර රටවල ද නිසාමි වඩාත් අගය කරති .

පීතෘමූලික වැඩවසම්වාදයේ ගුප්තවාදය සහ අගතීන් විසින් සාමාන්‍යයෙන් නිර්වචනය කරන ලද සංස්කෘතික පරිසරයක් අභිබවා නැගී සිටීමට ප්‍රධාන මිත්‍ර කවියන් දෙදෙනෙකු කලාවේ ප්‍රබල මානවවාදී බලපෑම භාවිතා කළ බව ලෝක සාහිත්‍ය සමාලෝචනයේදී අපට පෙනේ. මෙයින් එක් අයෙක් වූයේ නැගෙනහිර පුනරුදයේ ශ්‍රේෂ්ඨතම නියෝජිතයා වූ Nizami Ganjavi ය, 12 වන සියවසේ  ඔහුගේ කලාවේ සෞන්දර්යාත්මක බලය හරහා ඔහුගේ අමරණීය කෘතිය Khamsa (පස්) තුළ ලෝක සාහිත්‍යයේ සහ දර්ශනයේ පංචස්කන්ධය නියෝජනය කළේය.

අනෙකා බටහිර පුනරුදයේ ශ්‍රේෂ්ඨතම නියෝජිතයා වූ විලියම් ෂේක්ස්පියර් ය, ඔහු වසර 400 කට වැඩි කාලයකට පසු ෆෝගී ඇල්බියන් හි උපත ලැබුවේ මනුෂ්‍යත්වයේ දරුවෙකු බවට පත්වීමයි. මේ වන විටත් විද්‍යාව හා තාක්‍ෂණය තවදුරටත් රේඛීය ශ්‍රේණිවලින් නොව ඝාතීය ලෙස වර්ධනය වන කාලවලදී, සෞඛ්‍ය සම්පන්න මනස් මත අභිරහස් ලෙස අද්භූතවාදය පවතින ආකාරය අපි දකින අතර මෙම සහෝදරයන් දෙදෙනාගේ ක්‍රියාවල ඇති පැහැදිලි තර්කනය සහ විඥානය ගැන පුදුම නොවී සිටිය නොහැක.

නිසාමි  දෙවියන් වහන්සේ විසින් ලබා දුන් ගැඹුරු බුද්ධිය සහ කාව්‍යමය කුසලතාවයෙන් පමණක් සෑහීමකට පත් නොවීය. ඔහුගේ ජීවිත කාලය පුරාම ඔහු උනන්දුවෙන් දැනුම හඹා ගිය අතර ඔහුගේ කාව්‍ය කුසලතාවයෙන් ඔහුගේ අත්දැකීම් දෙගුණ කළේය. මෙම විශිෂ්ට ගුණාංග දෙක මිනිසාගේ සතුට පිළිබඳ ඔහුගේ විද්‍යාත්මක හා දාර්ශනික පර්යේෂණවලට දායක විය.

ගැසිඩා, ගසල්, රුබායි යන කෙටි ආකෘතිවලින් ගී පද රචනා කිරීම ආරම්භ කළ නිසාමි ගංජාවි, ඉක්මනින්ම දිවාන් යන ග්‍රන්ථ සංග්‍රහයක් සම්පාදනය කර, ආසන්න සහ මැද පෙරදිග පමණක් නොව, ඈත වෙරළ තීරයන්හි ද ප්‍රියතම හා ගෞරවනීය කවියෙකු ලෙස ප්‍රසිද්ධියට පත් විය. දිල්ලියේ තුර්කි සුල්තාන් එල්ටුට්මුෂ්ගේ මාලිගාවේ සාහිත්‍ය කටයුතුවල නියැලී සිටි මුහම්මද් ඕව්ෆි, ඔහුගේ ලුබාබුල්-එල්බාබ් (තෝරාගත් අයගේ ආභරණය) ආඛ්‍යානයේදී නිසාමිගේ කලාව ප්‍රශංසා කිරීම අහම්බයක් නොවේ. නිසාමිට පසු ශතවර්ෂයකට පසු ජීවත් වූ ඉන්දියානු කවියෙකු වූ අමීර් කොස්රොව් දෙහෙලේවි (1253-1325) එවකට සම්ප්‍රදායිකව පැවති පරිදි ඩාරි නම් මධ්‍යම පර්සියානු භාෂාවෙන් සිය කෘති රචනා කළ සහ තුර්කි ජාතික ලචින් පවුලෙහි උපත ලැබූ අයෙකි.

පර්සියානු ප්‍රතිභාපූර්ණ පුත් නිසාමි ගංජාවි, ඉදිරි සියවස් ගණනාව පුරා ලොව පුරා ප්‍රගතිශීලී මානවවාදී චින්තනයේ සහ අසමසම කාව්‍ය කලාවේ ඔහුගේ නිර්මාණාත්මක සංශ්ලේෂණයේ ආලෝකය විහිදුවන බවට කිසිදු සැකයක් නැත. එකල විද්‍යාවේ සහ සංස්කෘතියේ ආසන්න හා මැද පෙරදිග මධ්‍යස්ථානයක් වූ ගංජා පරිසරයේ හැදී වැඩුණු මෙය තරුණ ඉල්යාවරුන්ට විද්‍යාවේ සහ දර්ශනයේ වර්ධනයන් හැදෑරීමට ඉඩ ලබා දුන්නේය.

ඔහු  වයස අවුරුදු 30 දී ඔහුගේ පළමු කවිය ලිවීය. ඔහු සිය කාව්‍ය පහ සමඟ කලා වංශකථාවේ සදහටම ලියා තැබුවේය, ට්‍රෙෂරි ඔෆ් සීක්‍රට්ස් (1175), කොස්රෝ සහ ෂිරින් (1180), ලෙයිලි සහ මජ්නුන් (1188), සෙවන් බියුටීස් (1197) සහ ඉස්කැන්දර්-නාමේ (1203), ඉදිරිපත් කරන ලදී.  වර්තමානයේ එහි බලපෑම අඛණ්ඩව ක්‍රියාත්මක වන ශ්‍රේෂ්ඨ නිසාමි සාහිත්‍ය ගුරුකුලයට ඔවුන් ශක්තිමත් පදනමක් දැමූහ.

මනුෂ්‍යත්වය නිසාමිගේ කාව්‍යයේ හරය වන අතර කවියා එය සැලකුවේ නිර්මාණශීලීත්වයේ සෑම අවුන්සයක්ම තම ජනතාවගේ සේවය සඳහා යෙදවීම ඔහුගේ පරිශුද්ධ මෙහෙවර ලෙසය. සියවස් ගණනාවක් පුරා නිසාමිගේ කලාවේ අමරණීයභාවය සහ සදාකාලික තාරුණ්‍යය මෙහි පවතී. ඔහුගේ කෘති වරින් වර බටහිර සහ පෙරදිග භාෂාවලට පරිවර්තනය කර ඇති අතර මානව වර්ගයාගේ සදාචාරාත්මක සංවර්ධනය සඳහා ඔවුන්ගේ කාර්යභාරය ඉටු කර ඇත.

බයිසැන්තියානු, ජෝර්ජියානු, ආර්මේනියානු සහ අරාබි ඉතිහාසඥයින් සනාථ කරන්නේ අවම වශයෙන් 5 වන සියවසේ සිට සහ නිසාමිගේ ජීවිත කාලය දක්වා ගංජා නගරයේ සහ ඒ අවට ජීවත් වූ ජනගහනයෙන් බහුතරයක් තුර්කි ජාතිකයින් බවයි. ඔහුගේ Leyli සහ Majnun කාව්‍යයේ ඔහුගේ මව කුර්දි ජාතික කාන්තාවක් බව ඇතුළු බොහෝ ස්වයං චරිතාපදාන විස්තර අඩංගු වන අතර, Beauties Seven Beauties හි ඔහු තමාව ikdish (මෙම වචනය පිරිසිදු තුර්කි වචනයකි), වෙනත් වචන වලින් මිශ්‍ර දෙමාපියන් ලෙස සඳහන් කරයි.විජාතික නොවන නිසාමි, ඒ අතරම, තම ස්වදේශික ජනතාව ලෙස තුර්කි ජාතිකයින්ට ඇති ආදරය සඟවා ගත්තේ නැත.

නිසාමි, ගංජා ප්‍රතිභාව යනු ඔවුන්ගේ කාලයට වඩා ඉදිරියෙන් සිටි ලෝක සාහිත්‍යයේ දුර්ලභ නියෝජිතයන්ගෙන් කෙනෙකි, ඔවුන්ගේ ජීවිතයේ හා කාර්යයේ ප්‍රධාන අරමුණ වූයේ තම ජනතාවට සේවය කිරීම, පීඩාවට, අයුක්තියට සහ හානියට එරෙහිව ඔවුන් ආරක්ෂා කිරීම සහ ඔවුන්ගේ මෙහෙවර ක්‍රියාත්මක කිරීමයි.

මනුෂ්‍යත්වය, ආදරය, දැනුම තක්සේරු කිරීම සහ ගැහැනිය නිසාමිගේ දර්ශනයේ සහ කාව්‍යයේ හරය වේ. නිර්මාණශීලීත්වයේ සෑම අවුන්සයක්ම තම ජනතාවගේ සේවය සඳහා යෙදවීම කවියා ඔහුගේ පරිශුද්ධ මෙහෙවර ලෙස සලකයි. සියවස් ගණනාවක් පුරා නිසාමිගේ කලාවේ අමරණීයත්වය සහ සදාකාලික තාරුණ්‍යය මෙහි පවතී. ඔහුගේ කෘති වරින් වර බටහිර සහ පෙරදිග භාෂාවලට පරිවර්තනය කර මානව වර්ගයාගේ සදාචාරාත්මක සංවර්ධනය සඳහා ඔවුන්ගේ කාර්යභාරය ඉටු කර ඇත.

නිසාමි ගංජාවි ද සමාජ ප්‍රතිසංස්කරණවාදියෙකි. ඔහුගේ කෘතීන් ඔහුගේ වීර කාව්‍යවල චරිත සඳහා පමණක් නොව, සියලු මිනිසුන් කෙරෙහි මෙන්ම කාන්තාවන්ගේ තත්ත්වය කෙරෙහි සෑම විටම විශේෂ අවධානයක් යොමු කරන ලද මානව තත්වය පිළිබඳ අව්‍යාජ, ගැඹුරු සැලකිල්ල පිළිබිඹු කරයි. එසේ කිරීමෙන්, ඔහු අමරණීයයන් අතරට එක්වේ, නිසාමිගේ විශිෂ්ටතම කෘතිය, ඔහුගේ "ඛම්සා", සියලුම විශිෂ්ට සම්භාව්‍යයන් මෙන්, හෝමර් සිට ෂේක්ස්පියර් දක්වා මෑත අතීතය දක්වා කාලය පිළිබඳ පරීක්ෂණයට ලක් විය.