Friday, May 27, 2022

එක්සත්කම පෙරටු කොටගත් 
ඉමාම් කොමෙයිනි ගේ විප්ලවීය  දැක්ම


මෙතෙක් ලෝකයේ අනන්තවත් විප්ලවයන් සිදුව ඇත.දේශපාලනික , සමාජමය,ආර්ථිකමය සහ  සංස්ක්‍රුතිකමය හේතු පදනම් කොට ගෙන බිහිවූ සමහර විප්ලවයන් අවසන් වූයේ ලේ ගංගා මැදින්ය. මෙසේ එක් එක් අරමුණු තකා සිදුකල විප්ලව අතර ,ඉරාන ඉස්ලාමීය විප්ලවය මෙතෙක් ඉතිහාසයේ සිදු වූ වඩාත් මානුශීය අරගලය වේ. යහපත් මනුශ්‍යයන් පිරිසක් සමස්ත ජාතිය සහ රට වැසියන් වෙනුවෙන් ඉදිරි පරම්පරා ගණනාවක ඉරණම සුභදායී ලෙස විසදූ ඒකමතික සම්මුතිය " ඉරාන විප්ලවය" ට තවත් නිර්වචනයක් වේ. එහි නියමු ඉමාම් කොමෙයිනි   නම් අසහාය වීර චරිතය ප්‍රචණ්ඩත්වයෙන් තොරව, අවස්ථාවාදී දේශපාලන වාසිවලින් තොරව ස්වකීය ජනයාගේ අයිතීන් වෙනුවෙන්ම නැගී සිට අවසානය තෙක් සටන් කළ වීර නියමුවාය. එතුමා පිළිබද ගුණාගුන එක් ලිපියකින් විස්තර කළ නොහැකිය. මනුශ්‍යත්වය සහ සර්ව සාධාරනත්වය ආගමක් කොට ගත් ඉමාම් තුමා ජාතියේ පිනට පහලවූ අපේ කාලයේ සැබෑ වීරයෙකි. 

කෙසේ වෙතත්, 1963 හි ඉමාම් තුමා ගේ ඉස්ලාමීය ව්‍යාපාරයේ ආරම්භයේ සිට 1979 හි ඉරානයේ ඉස්ලාමීය විප්ලවය සිදුවීම ඉස්ලාමීය එක්සත් චින්තනයේ වැදගත්  සන්ධිස්ථානයක් විය - රට අභ්‍යන්තරයේ සාමූහික බව සහ තවත් පැත්තකින් මුස්ලිම් රටවල එකමුතුකම වඩවාලීම විප්ලවයේ මූලික තේමාවක් විය. තවද මෙම එකමුතුකම සඳහා වූ කැඳවීමේ පෙර නිමිත්ත වූයේ ඉමාම් කොමේනිමය. 

පූජනීය- මානයක් තිබුනු, එකමුතුකම පිළිබඳ ඉමාම් කොමේනිගේ චින්තනය විශේෂ පරමාදර්ශයක් වූ අතර, “එක්සත්කම සඳහා ඉමාම් කොමේනි තුමාගේ චේතනාවන් මොනවාද සහ එතුමා හඹා යාමට උත්සාහ කළ අරමුණු මොනවාද?” යි එක්සත්බව අදහන සියලු දෙන දැන සිටිය යුතුය.  

එකමුතුකමේ අවශ්‍යතාවය


ඉමාම් කොමේනි තුමා භේදයේ ප්‍රතිවිපාක හොඳින් දැන සිටි අතර, රට තුළ දේශපාලන, ආර්ථික, සමාජීය, සංස්කෘතික සහ සමාජ අසමගිය විවිධ පැතිවලින් බොහෝ අයහපත් බලපෑම් ඇති කර ඇති අතර ඒවා ඉවත් කිරීම ගැටළු සහගත වන අතර ප්‍රමාණවත් කාලයක් අවශ්‍ය බව දැන සිටියේය. මෙම අසමගියෙන් ඇති වන හානිය හා පාඩු වළක්වා ගත හැකි එකම මාර්ගය වන්නේ සහෝදරත්වය සහ එකමුතුකමයි, එහිදී ආදරණීය ඉස්ලාමයේ මූලික බලය සහ එහි පුනර්ජීවනය කිරීමේ ඉගැන්වීම් සකස් විය යුතුය. මෙම රේඛාව ඔස්සේ, සමාජයේ  දිව්‍යමය ඍජු මාර්ගයට සැලකිය හැකි එකමුතුකමේ අවශ්‍යතා ද ඔහු නියම කර ඇත.

ඉමාම්ගේ දෘෂ්ටිකෝණයෙන් එක්සත්කමේ පළමු අවශ්‍යතාවය වූයේ සමස්තයක් ලෙස මිනිස් සමාජය ප්‍රතිසංස්කරණය කිරීම සඳහා දෙවියන් වෙනුවෙන් නැගිටීමයි.

මේ රේඛාව ඔස්සේ ලෝකයේ යුක්තිය පතුරුවා හැර ලෝකයේ පීඩිතයින්ගේ පක්ෂය ගොඩනැගිය යුතුය: “ලෝකයේ පිහිටුවා ගත යුතු පක්ෂයක්, ගෝලීය පක්ෂයක් වේ නම්, එය පීඩිතයන්ගේ පක්ෂයයි.  සහ ගෝලීය මුස්ලිම්වරුන් ප්‍රමාණවත් දේශපාලන පරිණතභාවයකට පැමිණ, ඔවුන්ගේම සංස්කෘතියට ආපසු පැමිණ, ආත්ම විශ්වාසය ඇති කර, ස්වයංපෝෂිත වීමට උත්සාහ කරන ඇත, කිසිවිටෙකත් බටහිරට බිය නොවන්න,ඒ ඉමාම්ගේ තේමා පාඨයයි. 

එක්සත්කමේ මීළඟ අවශ්‍යතාවය වන්නේ මුස්ලිම්වරුන් අතර අසමගිය සහ මතභේද වපුරමින් තම ඉලක්කය සපුරා ගැනීමට වෙර දරන සියෝනිස භාරකාරත්වය යටතේ ඇති ගෝලීය අහංකාරයේ කුමන්ත්‍රණය සහ ආධිපත්‍යය ව්‍යර්ථ කිරීමයි. දිවංගත ඉමාම් එය මැනවින් දැන සිටියේය.

මුස්ලිම්වරුන් අතර සමගිය සහ ඉස්ලාමීය සහයෝගීතාවය ඇති කිරීම තුළින් ඉමාම් තුමාට අවශ්‍ය වූයේ සියලුම මුස්ලිම් ජාතීන් නිදහස සහ සමානාත්මකතාවය ලබා ගැනීමයි, නිදහස සහ ලබා ගැනීම සඳහා මුස්ලිම්වරුන්ට මෙම ජයග්‍රහණයේ රහස ලබා ගත යුතු අතර, ප්‍රකාශනයේ එකමුතුකම සඳහා උත්සාහයන් දැරීමට සිදුවේ. ගෝලීය උද්දච්චකමට මුස්ලිම් රටවල කටයුතු වලට ඇඟිලි ගැසීමට ඉඩ නොදීමට වග බලා ගත්තේය.

ඉමාම් තුමා සාමය සහ සන්සුන් භාවය ළඟා කර ගැනීම සඳහා සමගිය අත්‍යවශ්‍ය දෙයක් ලෙස සැලකූ අතර, "ඉස්ලාමීය ජනරජයට අවශ්‍ය වන්නේ සියලුම ජනරජයන් සහ අනෙකුත් අය සමඟ සාමයෙන් සහ සන්සුන්ව ජීවත් වීමටයි එතුමා අවධාරණය කලහ.


"ජාතීන්ගේ ස්වාධීනත්වය සහ එකිනෙකාගේ කටයුතුවලට මැදිහත් නොවීම සහ රටවල භෞමික අඛණ්ඩතාව ආරක්ෂා කිරීමේ මූලධර්මය පිළිපැදීම මත  සාමය ස්ථාපිත කිරීම සඳහා මම බලාපොරොත්තු වෙමි." යැයි එතුමාගේ තේමා පාඨය විය.

ඉමාම්ගේ දැක්මට අනුව, ගෝලීය සාමයේ සහ සන්සුන් භාවයේ අවශ්‍යතාවය වන්නේ ලෝකයේ සියලුම රටවල් සමඟ සාමකාමීව ජීවත් වීමයි: “ඉස්ලාමීය ජනරජයේ රජය සහ ජාතිය ගෝලීය සහ කලාපීය මුස්ලිම්වරුන් සමඟ ආගමික සහෝදරත්වය සහ සාමකාමී ගවේෂණයක යෙදී සිටී. ලෝකයේ සියලුම රටවල් සහජීවනය. එබැවින්, අන්‍යෝන්‍ය ගෞරවය මත සබඳතා පුළුල් කර ගැනීම අපේක්ෂා කරයි. “එය අන්‍යෝන්‍ය ගෞරවයේ මූලධර්මය මත සියලු විදේශිකයන් සමඟ සබඳතා වනු ඇත; මෙම සම්බන්ධය තුළ, අපි කිසිවකුට පීඩනයට යටත් නොවන්නෙමු හෝ පීඩාවට පත් නොකරමු. “ලෝකයේ ජාතීන් සමඟ මිත්‍රශීලීව සිටීමට අපට අවශ්‍යයි. සමානාත්මතාවයේ පදනම මත ලෝකයේ සියලුම රාජ්යයන් සමඟ මිත්රශීලී වීමට; අපි එකිනෙකා සමඟ හොඳ සහ අන්‍යෝන්‍ය සම්බන්ධතාවයක් සහ ගෞරවයක් ඇති කර ගැනීමට අවශ්‍යයි.

ඉස්ලාමීය රජය නිදහස් හා ස්වාධීන රජයක් බවත් නැගෙනහිර හා බටහිර සමඟ එහි සබඳතා ස්වරූපයක් ගන්නා බවත් ඔවුන් හොඳ සබඳතාවක් ඇත්නම් ඉස්ලාමීය රාජ්‍යය ද ඔවුන් සමඟ හොඳ සබඳතාවක් පවත්වන බවත් අපි ඉඩ නොදෙන බවත් ඉමාම් කොමේනිගේ අදහසයි. අපි මානව වර්ගයාගේ සියලු ස්ථර සමඟ සහ ලෝකයේ සියලුම පහතට වැටී ඇති අය සමඟ ඔවුන් අන්‍යෝන්‍ය සබඳතා සහ අන්‍යෝන්‍ය ගෞරවය ලබා දී හොඳ සබඳතා පවත්වමු.

එබැවින්, මානව වර්ගයාගේ ප්‍රතිසංස්කරණය සඳහා ඉමාම් කුමේනි තම ආගමික වගකීම් අනුව ලෝකයේ පීඩිතයන් සහ ලෝකයේ මුස්ලිම්වරුන් අතර සහයෝගීතාවය ඇති කිරීම අවශ්‍ය යැයි සැලකූ බව පැවසිය හැකිය. සමාජ සාධාරණත්වය පුළුල් කිරීම,  මුළු ලෝකයේම සාමය සහ සාමය ස්ථාපිත කිරීම; ස්වයං විශ්වාසය සහ ආධිපත්යය නිෂේධනය කිරීම එතුමාගේ තවත් තේමාවන්ය.

දුර්වල සහ මුස්ලිම් රටවල කටයුතුවලට සුපිරි බලවතුන්ගේ මැදිහත්වීම් සහ ඔවුන්ගේ සම්පත් කොල්ලකෑම; අන්‍යෝන්‍ය ගෞරවය සහ හොඳ අසල්වැසි පදනම මත සබඳතා පුළුල් කිරීම; ඕනෑම සමාජයක ජයග්‍රහණයේ සහ පැවැත්මේ එකම සාධකය සහ රහස ලෙස සලකන අතරම, මුස්ලිම්වරුන්ගේ සහ ලෝකයේ පීඩිත ජනයාගේ එකමුතුකම සහ එකමුතුකම පෝෂණය කිරීම කෙරෙහි වැඩි අවධානයක් යොමු කරයි.


සෑම පරමාදර්ශයකටම සහ තේමාවකටම එයටම ආවේණික වූ අවශ්‍යතා ඇත, ඒවා නොමැතිව පරමාර්ථ හා අවශ්‍යතා සාක්ෂාත් කර ගැනීම සඳහා අවශ්‍ය පහසුකම් සැපයිය යුතුය යන කාරණය හැරුණු විට එය සාක්ෂාත් කරගත නොහැකිය. ඒ වෙනුවට, මෙම අවශ්‍ය පහසුකම් හරහා මිනිසාට තම අරමුණු සහ ඉලක්කය සපුරා ගත හැකිය. ඉමාම් කොමේනිගේ එකමුතුකම පිළිබඳ අදහස මෙන්ම ඔහුගේ පරමාදර්ශය සාක්ෂාත් කර ගැනීම සඳහා පහසුකම් සැපයිය යුතු අවශ්‍යතා ද තිබුණි. මේ සම්බන්ධයෙන් වඩාත් හදිසි ප්‍රශ්නය යුක්තියයි, මන්ද "යුක්තිය ඒකදේවවාදයේ අත්‍යවශ්‍ය කොන්දේසිය" සහ ඉස්ලාමීය එකමුතුකම ඇති කිරීම සඳහා ප්‍රබලම මෙවලමකි.

 පීඩනයෙන් හා අයුක්තියෙන් පිරුණු ලෝකයේ සහ සෑම අසාධාරණ සමාජයකම සමගිය කිසිදා අත්කර නොගන්නා බැවින් සමගිය සඳහා මූලික පදනම පුළුල් කළ යුතුය. ඉමාම් තුමා පැවසුවේ “ආදම් ගෙන් සිට පටන් ගෙන ලොවට එක් එක් කාලයට ආගමික  අනාගතවක්තෘවරුන් පැමිණියේ සියලු ජාතීන් තුළ ඒකදේවවාදයේ සහ යුක්තියේ ධජය එසවීම සඳහා ය. එකමුතුකමේ අනෙකුත් අවශ්‍යතා අතර ස්වාධීනත්වය සහ නිදහස ප්‍රධාන වන අතර මුස්ලිම් රටවල ප්‍රායෝගික ස්වාධීනත්වය ප්‍රධානතම ඒවා බව පවා පැවසිය හැකිය.

"අප නැගෙනහිර දෙසට හෝ බටහිර දෙසට ගමන් නොකරමු. අපි සියල්ලෝම එකට සිටින විට අපට එසේ විය හැකි අතර සෘජු මාවතේ ක්‍රියා කළ හැකිය. අපි හැමෝම තනි අතක් ලෙස එක්සත් වන්නේ නම්."

ඉමාම් කුමේනි තම එකමුතුකමේ පරමාදර්ශය සාක්ෂාත් කර ගැනීම සඳහා සහ නව පහසුකම් සැපයීම සඳහා පවතින පහසුකම් භාවිතා කළේය. මෙම පහසුකම්වලින් එකක් වූයේ පලස්තීනයේ ප්‍රශ්නය සහ කුද්ස් ආක්‍රමණික තන්ත්‍රය (ඊශ්‍රායලය) විසින් එය අත්පත් කර ගැනීම, එය “මහා ඊශ්‍රායලය, එනම් නයිල් සිට යුප්‍රටීස් දක්වා” පිහිටුවීමේ ඉලක්කය මනසේ තබාගෙන මෙම ඉලක්කය සපුරා ගැනීම සඳහා ය. මුස්ලිම් රටවලට එරෙහිව ආක්‍රමණශීලී ක්‍රියා සිදු කිරීම සහ එම රටවල වෙසෙන මුස්ලිම්වරුන් ඝාතනය කිරීම හෝ ඔවුන් අවතැන් කිරීම. කුඩ්ස් ආක්‍රමණික තන්ත්‍රයේ ආක්‍රමණශීලී සහ ලේ උරා බොන ස්වභාවයට සහ ඊශ්‍රායලය පෘථිවි පෘෂ්ඨයෙන් තුරන් කිරීමට එරෙහිව, ඉමාම් කොමේනි ආශීර්වාද ලත් රාමසාන් මාසයේ අවසාන සිකුරාදා ජාත්‍යන්තර කුද්ස් දිනය ලෙස ප්‍රකාශයට පත් කළේය. 


කුද්ස් දිනය ඉස්ලාමයේ සහ උතුම් නබිතුමාගේ දිනය ලෙස සලකන අතර එය අප සියලු බලයෙන් සන්නද්ධ විය යුතු දිනයක් වන අතර මුස්ලිම්වරුන්ට තමන් සිටින හුදකලා තත්ත්වය අත්හැරීමට හා නැගී සිටීමට සිදු වේ. 

ඉමාම් කුද්ස් නිදහස් කිරීම සියලුම මුස්ලිම්වරුන්ගේ යුතුකමක් ලෙස සැලකුවේය. "ප්‍රතිපත්තිමය වශයෙන්, සියලුම මුස්ලිම්වරුන්ගේ යුතුකම වන්නේ කුද්ස් මුදා ගැනීම සහ මෙම පිළිකා ගෙඩියේ නපුර ඉස්ලාමීය දේශයෙන් කපා දැමීමයි." සියලුම මුස්ලිම්වරුන්ගේ එකමුතුවෙන් මිස මෙම කාරණය කළ නොහැක්කකි.

වාර්ෂික හජ් වන්දනාව ඉස්ලාමීය එක්සත්බව  එකමුතුව සාක්ෂාත් කර ගැනීම සඳහා ඉමාම් භාවිතා කළ තවත් පහසුකමකි. කළු සහ සුදු, ආසියානු සහ අප්‍රිකානු, යුරෝපීය සහ ඇමරිකානු, ෂියා හෝ සුන්නි යයි භේද බින්න ව සිටින සියලු මනුශ්‍යයින් එකාමෙන් සියලු භේද බින්න අමතක කර   හජ් වන්දනාකරුවන් ආගමික කටයුතු වල නිරත වෙති. 

එබැවින් ඉමාම් කොමේනි, ඉස්ලාමීය සමගියට සහ ලෝකයේ සියලුම පීඩිතයින්ට අවශ්‍ය සහ පදනම ලෙස ස්වාධීනත්වය, නිදහස සහ යුක්තිය සැලකුවේය. සාරාංශයක් ලෙස, ඔහු විශ්වාසයේ වෙනස එකමුතුකම සාක්ෂාත් කර ගැනීමට බාධාවක් ලෙස විශ්වාස කළේය. ඉස්ලාමයේ අරමුණු සාක්ෂාත් කර ගැනීමේදී සහ එහි ස්වෛරීභාවය සෑම මානයකින්ම සාක්ෂාත් කර ගැනීමේදී, ඔහු එකමුතුකම එකම මාර්ගය ලෙස සැලකූ අතර ඉස්ලාමීය එකමුතුකමේ පරමාදර්ශය වඩා හරවත්  කිරීම සඳහා පලස්තීන ප්‍රශ්නය සහ කුද්ස් විමුක්තිය වෙනුවෙන් පෙනී සිටියහ. හජ් වන්දනාව සහ බහුදේවවාදීන්ගේ ප්‍රතික්ෂේප කිරීම, සියලු ඉස්ලාමීය නිකායන් සහ චින්තන පාසල් සඳහා පිළිගත හැකි අතර, සර්වමාන අවබෝධය සහ එකමුතුකම ඇති කර ගැනීමට ලොව මුස්ලිම්වරුන්ගෙන් ඉල්ලා සිටියහ.

"සියල්ලන්ටම අනිවාර්ය වන එක් වැදගත් කරුණක් වන්නේ ඉස්ලාමය ආරක්ෂා කිරීම සහ ඉස්ලාමීය ජනරජයේ ආරක්ෂාවයි", එය එකමුතුකම මත රඳා පවතින අතර සමගිය පිළිබඳ ප්‍රශ්නය ඉස්ලාමීය දේශයේ ආරක්ෂාව සඳහා අත්‍යවශ්‍ය කාරණයකි. අනෙක් අතට, අසමගිය අයහපත් කටයුත්තක් වන බැවින් එය වැළැක්විය යුත්තේ යහපත් දේ පැනවීම සහ අයහපත් දේ තහනම් කිරීම දිව්‍යමය බැඳීම් අතර වන බැවිනි. දෙවියන්ගේ අණට කීකරු වීමේදී හොඳ දේ අණ කළ යුතු අතර නරක දේ පාලනය කරමිනි.

“දරුණු නපුර නම් විදේශිකයන් අප කෙරෙහි ආධිපත්‍යය දැරීමයි. ඔබ මෙම නපුර ප්රතික්ෂේප කළ යුතුය. රජය එකිනෙකා සමඟ සහ ජාතීන් සමඟ ඔවුන්ගේ මතභේද පසුපස හඹා යෑමෙන් සහ සමාජ සංසර්ගයේ නොයෙදෙන ලෙස ඉල්ලා සිටිමි.  ජාතියක අවශ්‍යතා අනතුරේ හෙළීම තරම් දරුණු නපුරක් තවත් නැත. 

එකමුතුකම යනු ලොවට සාමය සහ ශාන්තිය උදා කරන යහපත් දේ පනවන ක්‍රියාවක් වන අතර සාමයේ කොන්දේසි සාක්ෂාත් කර ගැනීම සඳහා සමගිය සහ සහෝදරත්වයේ මූලික කරුණු නිර්මාණය කර ශක්තිමත් කළ යුතුය.

අපි සාමයෙන් සහ සමගිය ලෝකයෙන් අපේක්ෂා කරමු. ආරම්භයේ සිටම ඉස්ලාම් දහමෙහි පරමාර්ථයන් ඇති අතර, විශේෂයෙන්ම ඇදහිලිවන්තයන් අතර, මුස්ලිම්වරුන් අතර, එය සහෝදරත්වය පනවා ඇති අතර ඇත්ත වශයෙන්ම එය එහි කඩිනම් අවබෝධය අණ කර ඇත.

ඉමාම් තුමාගේ අනෙක් චේතනාව වූයේ  මිනිසුන්ගේ ආධ්‍යාත්මික හරපද්ධතිය හැඩගැස්ම වන අතර එමඟින් පරිපූර්ණ මිනිසුන්ගේ පැවැත්මේ අනුග්‍රහය යටතේ යුක්තිය ලොව පුරා ව්‍යාප්ත වන අතර මුස්ලිම් සමාජයේ අවදානමට හේතු තුරන් වනු ඇතයි එතුමා විශ්වාස කලහ.  එසේ නොමැතිනම් ඔවුන්ගේ පිරීහීම අනිවාර්යය. මක්නිසාද යත්, “ අපි ඇතුළතින් දිරාපත් වන විට අපි අවදානමට ලක් වනු ඇත; පුද්ගලයන් අභ්‍යන්තරයෙන් දිරාපත් වන විට සමාජයක් වශායෙන් මෙම ක්ෂයවීම ව්‍යාප්ත වී සමූහයක් විනාශ කර දිරාපත් වීම ඇරඹේ. නබිවරුන්ගේ සහ ඉමාම්වරුන්ගේ පුහුණුව ලැබූ අය කිසි විටෙකත් මෙම හර පර්ධතියේ බිදවැටීම උල්ලංඝනය නොකරන අතර මෙම උල්ලංඝනය හේතුවෙන් සමාජය ද අවදානමට ලක් වනු ඇත. 


අනෙක් අභිප්‍රාය වන්නේ ස්වාධීනත්වය සහ නිදහස තහවුරු කිරීම සහ මුස්ලිම්වරුන්ගේ ස්වාධීනත්වය, නිදහස සහ මානව ගරුත්වය ආරක්ෂා කිරීමයි. එබැවින් ඉමාම් මෙසේ පැවසීය.

අපි ඇමරිකාවට සහ සුපිරි බලවතුන්ට යටත් වූවා නම්, අපට පෙනෙන පරිදි ආරක්ෂාව සහ සුභසාධනය ලබා ගත හැකි අතර, අපගේ සොහොන් ගෙවල් අපගේ ආදරණීය දිවි පිදූවන්ගෙන් පිරී තිබිය හැකි නමුත්, අපගේ ස්වාධීනත්වය, නිදහස සහ මානව ගරුත්වය අහිමි වනු ඇත, නැතහොත් අප වහලුන් බවට පත් වනු ඇත. ඇමරිකාව සහ නොඇදහිලිකාර රාජ්‍යයන් සමහර භාණ්ඩ මිල අඩු වීමටත් අපට ප්‍රාණ පරිත්‍යාගිකයින් සහ තුවාල ලැබූවන් (තවදුරටත්) පිරිනැමීමට ඉඩ නොදෙන ලෙසත් ප්‍රකාශ කරයි.

එකමුතුකමේ පරමාදර්ශයේ ඉමාම්ගේ අනෙක් චේතනාව වන්නේ ලෝකයේ සහ ඔවුන්ගේ රටවල මුස්ලිම්වරුන්ගේ දුෂ්කරතා විසඳීමයි. එබැවින්, ඉමාම් ඔවුන් සියලු දෙනාටම එකමුතුකමට ආරාධනා කරන අතර ඔවුන් අතර සුහද සබඳතා ගොඩනඟා ගැනීමට උපදෙස් දෙයි.

එහෙත්, සෑම "මහා පරමාර්ථයකටම අනුරූප විශාල ගැටළු සහ බාධක ඇති" බව ඉමාම් ද දනී. සමාජයේ සහ ලෝකයේ සියලුම පීඩිතයන්ගේ එකමුතුකම පිළිබඳ ප්‍රශ්නය ද එහි ගමන් මගෙහි විශාල බාධක ඇති විශාල අරමුණකි. කෙසේ වෙතත්, මිනිසාගේ සහ විශ්වයේ ස්වභාවය සහ සහජ බුද්ධිය පදනම් වී එකමුතුකමකින් වියන ලද බැවින් සහ සමස්ත විශ්වයම එකම අරමුණක් කරා ගමන් කරන හෙයින්, “විප්ලවීය ඉවසීම සහ ධෛර්යය තුළින්, අපි ඉදිරියට යන්නෙමු. දිව්‍ය යුක්තිය සහ ආදරණීය මනුසත්කමේ සුවද ලොව පුරා පැතිර ගියේය. එබැවින් ඉමාම් ලෝකයේ සියලුම මනුශ්‍යත්වය අදහන ආත්මයන්ට  අවවාද කරයි.

සාමය සහ සාදාරනත්වය අගයන ජනයිනි! ඉස්ලාමයේ සංස්කෘතිය මත රඳා සිටින්න; බටහිර හා බටහිරකරණයට එරෙහි අන්ධානුකරණයේ අරගලය,  එකමුතුකම සඳහා ඉමාම්ගේ චේතනාව ඉස්ලාමීය  ආරක්ෂා කිරීමේදී සාරාංශ කළ හැකිය. යහපත් දේ අණ කිරීම සහ වැරදි දේ තහනම් කිරීම; ධර්මිෂ්ඨ මිනිසුන් හැඩගැන්වීම සහ පුහුණු කිරීම; ස්වාධීනත්වය අත්පත් කර ගැනීම සහ මෙම ස්වාධීනත්වය, නිදහස සහ මානව ගරුත්වය ආරක්ෂා කිරීම; ලෝකයේ දිව්‍ය යුක්තිය සහ ආදරණීය ඉස්ලාමය පැතිරවීම; අසමගිය වැළැක්වීම මින් ප්‍රධන වේ.

ඉමාම් විසින් අදහස් කරන ලද එකමුතුකම ඉරාන ජාතියේ සිට සියලුම මුස්ලිම්වරුන් සහ ලෝකයේ පීඩිතයන් සහ පෘථිවියේ මතුපිට සිටින සියලුම මිනිසුන් දක්වා පරාසයක පුළුල් වේ. එබැවින්, ඉරානයේ ඉස්ලාමීය විප්ලවයෙන් ආදර්ශයක් ගනිමින් ඉදිරියට පැමිණෙන ලෙසත්, දෙවියන් වහන්සේ මත යැපීමෙන් පසු තමාගේ ආත්ම මත යැපීම ආශීර්වාදවල උල්පතයි" ලෙස ආත්ම විශ්වාසය ඇති කර ගන්නා ලෙසත් ඉමාම් තුමා ඔවුන්ට අවවාද කරයි. ඉරානයේ ඉස්ලාමීය විප්ලවය ලෝකයේ පීඩිත, අහිමි වූ සහ මුස්ලිම් ජනතාවගේ පිබිදීම සහ පුනර්ජීවනය ඇති කළ අතර ඕනෑ තරම් කරුණාව සහ ආශීර්වාද ගෙන ආවේය. මෙම විප්ලවය මුස්ලිම්වරුන්ගේ සහ ලෝකයේ පීඩිත ජනයාගේ සමගිය, නිදහස සහ ස්වාධීනත්වයේ පෙර නිමිත්තයි."


වර්තමානයේ ගෝලීය මුස්ලිම්වරුන් භූගෝලීය මායිම් හරහා එකිනෙකාගෙන් බෙදී ඇති නමුත්, දේව නීතියට අනුව සහ කාලීන ඉල්ලීම් සහ තත්වයන් මත පදනම්ව, පොදු ඉස්ලාමීය සහජීවනයේ කොටස්කරුවන් වේ. මානුෂීය මූලධර්ම දෙවියන් වහන්සේගේ කරුණාවෙන් දීප්තිමත් ක්ෂිතිජය දර්ශනය වී ඇති බැවින් ඔවුන් ඔවුන්ගේ බැඳීම් ශක්තිමත් කළ යුතුය.

ඉස්ලාමීය සමාජය හැරුණු විට සෑම ආගමකම අධ්‍යාත්මික චරිත ද අනාගතවක්තෘවරුන්ගේ පරමාදර්ශයන් සාක්ෂාත් කර ගැනීම සඳහා ක්‍රියාමාර්ග ගැනීමට බැඳී සිටී, එකමුතුකම වඩාත් වැදගත් එකක් වේ. “ක්‍රිස්තියානි පූජකවරු මුස්ලිම් පූජකවරු සහ යුදෙව් පූජකවරු එකම දිව්‍යමය හෙළිදරව්වක් වන අනාගතවක්තෘවරුන්ගේ පරමාදර්ශයන් සාක්ෂාත් කර ගැනීම සඳහා පළමු පේළියේ පිහිටා ඇත.” එලෙසම,මුස්ලිම් රටවල ඔවුන්ගේ ජයග්‍රහණයේ සහ පැවැත්මේ එකම මාවත වන ඉස්ලාමීය සමගිය ගොඩනැගීමට උත්සාහ කිරීමට බැඳී සිටී. එබැවින්, ඉමාම් එක්සත්කමේ විෂය පථය පුළුල් කරන ලෙස සලකන අතර සියලුම මිනිසුන්ගෙන් සහ ලෝකයේ පීඩිතයන්, උගත් මුස්ලිම්වරුන් සහ සියලුම ඉස්ලාමීය නිකායන් සහ චින්තන පාසල් සහ විවිධ ආගම්වල අධ්‍යාත්මික චරිත සහ මුස්ලිම් බුද්ධිමතුන් පවා ඒ සඳහා උත්සාහ කරන ලෙස ඉල්ලා සිටී. පොදු මානවවාදී සහ ඉස්ලාමීය මූලධර්ම මත ජාතීන් අතර එකමුතුකම ගොඩනැංවීම සහ සමගිය පිළිබඳ ඔහුගේ අදහස වඩා ප්‍රායෝගික වේ.

එකමුතුකමේ අරමුණු

ඔහුගේ එකමුතුකමේ පරමාදර්ශය තුළ ඉමාම් කොමේනි පහත සඳහන් අරමුණු වලට බෙදිය හැකි අරමුණු අනුගමනය කළේය: ගෘහස්ථ අරමුණු, බාහිර අරමුණු සහ දේශපාලන, ආර්ථික, සමාජීය, සංස්කෘතික සහ ආධ්‍යාත්මික පිබිදීම් මෙහි කැපී පෙනේ.

එකමුතුකමේ දේශීය අරමුණුවලට  නිදහස සහ ස්වාධීනත්වය,  අභිමානය සහ ගෞරවය, ඉස්ලාමීය අරමුණුවල දියුණුව, ඉරානයේ ඉස්ලාමය පුළුල් ලෙස සාක්ෂාත් කර ගැනීම, ස්ථාපිත කිරීම, දූෂිත බටහිර හා නැගෙනහිර ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය නොව අව්‍යාජ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී රජය ඉස්ලාමීය විප්ලවයේ පැවැත්මයි. සමාජ සාධාරණත්වය ක්‍රියාත්මක කිරීම, පුද්ගල සහ සාමූහික යුක්තිය ව්‍යාප්ත කිරීම ද.මීට ඇතුලත් වේ.


මේ අතර, ඉමාම්ගේ එකමුතු පරමාදර්ශයේ බාහිර අරමුණු තුල මානව වර්ගයා සඳහා ආධ්‍යාත්මික සහ දිව්‍යමය දැනුම පෝෂණය කිරීම, 'ලෝකයේ සාමය සහ සාමය ස්ථාපිත කිරීම,' සැබෑ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සහ නිදහස ක්‍රියාත්මක කිරීම,' මනුෂ්‍ය-විරෝධී ලෝක සාමය විනාශ කරන්නන්ට එරෙහි ලොව පුරා මහජනතාවගේ ගැඹුරු විප්ලවය, මානසික ස්වාධීනත්වය නැවත ලබා ගැනීම සහ කුරිරු ආන්ඩු ඉදිරියේ නින්දිත හැඟීම අත්හැරීම,' සමස්ත ලෝකයේම ස්වාධීනත්වය, ලෝකයේ ඒකාදිපති වියරු ආධිපත්‍යය අවසන් කිරීම ලෝකයේ පීඩිත ජාතීන්ව ගිල දමන්නන්, ජාතීන් විසින් ස්වයං නිර්ණ අයිතිය ලබා ගැනීම සහ රාජ්‍යයන් පිබිදීම, 'ලෝකයේ සෑම තැනකම  සාමය සහ සර්ව සාධාරණත්වය පිහිටුවීම', පරාජය කළ නොහැකි සහ ශක්තිමත් සමාජ සංදර්භයක් පිහිටුවීම, මුස්ලිම්වරුන් සඳහා ඉස්ලාමීය අනන්‍යතාවය වර්ධනය කිරීම, 'මුස්ලිම් සමාජවල විද්‍යාත්මක පසුගාමීත්වයෙන් මිදීම සහ මුස්ලිම්වරුන්ගේ ගැටලුවලට අවධානය යොමු කිරීම මින් ප්‍රධාන වේ.

අධ්‍යාත්මිකත්වය ආරක්ෂා කිරීම සහ මිනිසුන්ගේ අධ්‍යාත්මිකත්වය ශක්තිමත් කිරීම සහ ඔවුන් අතර යුක්තිය ක්‍රියාත්මක කිරීම සහ පීඩකයන්ගේ අතින් පීඩිතයන් ගලවා ගැනීම  ඉමාම්ගේ දිගුකාලීන අරමුණු වේ. ලෝකය තුළ සාමය සහ සන්සුන් භාවය ස්ථාපිත කිරීම සහ සැබෑ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සහ නිදහස පිළිපැදීම සහ එහි යුක්තිය පතුරුවා හැරීම, මානව වර්ගයා නව ඥානයක් අත්කර ගනු ඇති අතර යහපාලනය මුළු ලෝකයේම ස්ථාපිත වන අතර එමඟින් පරාජය කළ නොහැකි පවුරක්  වනු ඇත.   



මේ සෑම අරමුණක්ම දේශපාලන, ආර්ථික, සමාජීය, සංස්කෘතික හා ආධ්‍යාත්මික වශයෙන් පොකුරු වශයෙන් ප්‍රතිලාභ බෙදිය හැකිය. දේශපාලන අරමුණු නම්: ලෝකයේ සියලුම මුස්ලිම්වරුන්ගේ සහ ජාතීන්ගේ ස්වාධීනත්වය සහ නිදහස; ලෝකයේ සාමය සහ සාමය ස්ථාපිත කිරීම; සැබෑ ප්රජාතන්ත්රවාදය සහ නිදහස ක්රියාත්මක කිරීම; පුද්ගලයා සහ සාමූහික යුක්තිය භෞතිකකරණය කිරීම; ජාතීන්ගේ ස්වයං නිර්ණ අයිතිය ලබා ගැනීම; ලෝකයේ පීඩිතයන්ගේ පක්ෂය පිහිටුවීම; ගෞරවය  ආරක්ෂා කිරීම; ඉස්ලාමයේ දේශපාලන පරමාර්ථයේ දියුණුව; සෑම අංශයකින්ම සාමය ක්රියාත්මක කිරීම; පීඩිතයන් කෙරෙහි ලෝක විනාශ කරන්නන්ගේ ආධිපත්‍යය අවසන් කිරීම යන අරමුණු මින් ප්‍රධාන වේ.

ආර්ථික අරමුණු නම් ස්වාධීනත්වය සහ ස්වයංපෝෂිතභාවය අත්පත් කර ගැනීම; ආර්ථික යුක්තිය පැතිරීම; ලෝකයේ ජාත්‍යන්තර ඉස්ලාමීය අරමුණු ක්‍රියාත්මක කිරීම; අධිරාජ්‍යවාදය සහ සූරාකෑම වැලැක්වීම; සහ ඔවුන්ගේ ආර්ථික ඉරණම පිළිබඳ පාලනය ලබා ගැනීම වේ.

මේ අතර, සමාජ අරමුණු වනුයේ සමාජ සාධාරණත්වය ක්‍රියාත්මක කිරීම; දූෂණය, විකෘති කිරීම් සහ සෑම ආකාරයකම අපගමනය වැළැක්වීම; සාමය  ස්ථාපිත කිරීම ආදියයි.

සංස්කෘතික අරමුණු ලෙස ගෞරවය සහ අභිමානය ආරක්ෂා කිරීම; ඉස්ලාමීය විප්ලවයේ පැවැත්ම; දූෂණය හා විකෘතිය වැළැක්වීම සහ පීඩනය හා දූෂණයේ පදනම විනාශ කිරීම; මානව වර්ගයා සඳහා සැබෑ දැනුම නිර්මාණය කිරීම; මානසික ස්වාධීනත්වය නැවත ලබා ගැනීම සහ සතුරන් ඉදිරියේ නින්දිත හැඟීම අත්හැරීම; සියලුම මුස්ලිම්වරුන් සඳහා ඉස්ලාමීය අනන්‍යතාවය නිර්මාණය කිරීම වේ.

ඉමාම් ගේ එකමුතුකම පිළිබඳ අදහස ඉස්ලාමීය එකමුතුවේ ඓතිහාසික සන්ධිස්ථානය ලෙස සැලකිය හැකි ඔහුගේ වැදගත්ම සහ පිරිසිදු පරමාදර්ශී චින්තනයක් ලෙස සැලකිය හැකිය. ඉමාම්ගේ එකමුතු ආදර්ශ පාඨය මතුවූයේ සමාජය තුල සිදුවූ අසමගිය සහ අසාධාරණත්වයි. සියලුම ක්ෂේත්‍රවලින් පසුගාමීව සිටියදී මුස්ලිම්වරුන්ට ඔවුන්ගේ මානව පෞරුෂය හා ගෞරවය අහිමි වී ඇත. මේ අනුව, ඔවුන්ගේ ස්වාධීනත්වය, නිදහස සහ ශ්රේෂ්ඨත්වය අහිමි වී ඇති අතර, ඔවුන් නැගෙනහිරට හා බටහිරට යැපෙන්නට විය. මෙම අඳුරු තත්වයන් කෙරෙහි අවධානය යොමු කිරීමෙන් ඉමාම්ට එක්සත්කමේ බලය දැඩි ලෙස දැනුනේය. මානව සමාජයේ ප්‍රතිසංස්කරණය සඳහා ඔහු නැගී සිටින්නේ මුස්ලිම්වරුන් අතර සහ ඊට ඉහළින් ලෝකයේ පීඩිතයන් අතර සහයෝගීතාවය ඇති කරමින් මුස්ලිම් රටවල ඉරණමට සුපිරි බලවතුන්ගේ ඇඟිලි ගැසීම් වැළැක්වීමට සහ ඔවුන්ට මඟ පෙන්වීම සඳහා ය.ස්වාධීනත්වය, නිදහස සහ යුක්තිය එක්සත්කමට අවශ්‍ය සහ පූර්විකාව ලෙස ඉමාම් සැලකුවේය.

සමගිය පෝෂණය කිරීම සඳහා ඉස්ලාමීය දේශය ආරක්ෂා කිරීමේ චේතනාවෙන් හොඳ දේ අණ කිරීම සහ නරක දේ තහනම් කිරීම,  මිනිසුන්ගේ ධනාත්මක හැඩගැන්වීම; සියලුම මිනිසුන්ට සහ මුස්ලිම්වරුන්ට ස්වාධීනත්වය, නිදහස සහ ගෞරවය ලබා ගැනීම; දිව්‍ය යුක්තිය සහ අසමගිය සහ මතභේද වැළැක්වීම, ඉමාම් සමගිය පිළිබඳ ඔහුගේ අදහස ප්රකාශ කළේය. ඔහු එකමුතුකමේ විෂය පථය කෙතරම් පුළුල් හා විස්තීර්ණ ලෙස සැලකුවේද යත්, එය ලෝකයේ පහළට වැටී සිටින සියලුම මිනිසුන්, ගෝලීය මුස්ලිම්වරුන්, සියලුම ඉස්ලාමීය චින්තන පාසල් සහ අනෙකුත් දිව්‍ය ආගම් පවා ආවරණය කරයි. 

අවසාන වශයෙන්, ඉමාම්  විසින් අදහස් කරන ලද ඉස්ලාමීය එකමුතුකම විශාල ජයග්‍රහණ මතු කර ඇති අතර එය අනාගතයේ දී මිහිරි ඵල දරයි, ඒ අතර මුස්ලිම්වරුන්ගේ සහ අනෙකුත් පීඩිත ජාතීන්ගේ ඉරාන විමුක්ති ව්‍යාපාරවල ඉස්ලාමීය විප්ලවය ද වේ. ගෝලීය එකමුතුව; සහ මුස්ලිම්වරුන්ගේ උත්තරීතරභාවය සහ වංශවත් බව මින් එලි දැක්වේ.  මේ අනුව, ඉමාම්ගේ එකමුතු ආදර්ශ පාඨය ජයග්‍රහණයේ හේතුව සහ ඉස්ලාමීය සහජීවනයේ පැවැත්මේ යතුරයි.

Tuesday, May 24, 2022

දාර්ශනිකත්වයේ සැබෑ කැඩපත
මුල්ලා සද්‍රා 



ලෝකයේ විශිෂ්ටතම නිමැවුම මිනිසාය. මිනිසා සතු නියම හැකියාව ඔහු දනී නම් ඔහු සතු පාණ්ඩිත්‍ය සහ මහේශාක්‍ය දැනුම විස්තර කිරිමට වචන වලට නොහැකිය. මිනිසුන් ලෝකයට ආවඩියේ තමන් සතු මෙකී අනගිතම දැනුම නිධානයක් සොයා ගන්නා සේ සොයාගැන්මටය. බොහෝ මිනිසුන්  තමන් මෙලොවට පැමිණ සිදු කළ යුතු සොයා යා යුතු දැනුම් ගවේශණය අමතක වුවද තවත් ශුද්ධ වූ ආත්මයන් තමන්  ට ලැබුණු කාර්යය ඉතා සාර්ථකව සිදු කළහ. මුල්ලා සද්‍රා නම් පර්සියානු දාර්ශනිකයා ද එවන් අයෙකි.

සදර් අල්-දින් මුහම්මද් බී. ඊබ්‍රාහිම් බී. 1571-1636) අවිසෙන්නාට පසුව වඩාත්ම වැදගත් ඉස්ලාමීය දාර්ශනිකයා විය හැකිය. මුල්ලා සද්‍රා ලෙස වඩාත් ප්‍රචලිත, පසුව ඔහුට සද්ර් අල්-මුටඅලිහින් (දේවවාදීන්ගේ ප්‍රධානියා) යන පදවි නාමය ලබා දෙන ලද්දේ දේවධර්මය කෙරෙහි උනන්දුවක් එක් කළ සහ අද්භූත බුද්ධියෙන් තීක්ෂ්ණ බුද්ධිය ලබා ගත් දර්ශනය සඳහා වූ ඔහුගේ ප්‍රවේශය සඳහා ය. ඔහු දර්ශනය සැලකුවේ අධ්‍යාත්මික අභ්‍යාස සමූහයක් සහ තී‍්‍රවාදයේ ක්‍රියාවලියක් ලෙසයි, ප්‍රඥාව ලබා ගැනීම සහ ඍෂිවරයෙකු වීම අරමුණු කරගත් ප්‍රඥාවේ ලුහුබැඳීමක් ලෙස ඔහු සැලකුවේය. ඔහු රැඩිකල් දාර්ශනික විධික්‍රමයකට අනුබල දුන් අතර එය විචක්ෂණශීලී, අනුපාතවාදී තර්ක සහ දැනගැනීමේ මාදිලියක් සහ වඩාත් ප්‍රතිභාන, කාව්‍යමය සහ ප්‍රස්තුත නොවන දැනුමක් අතර ඇති සරල ද්විකෝටිය ඉක්මවා යාමට උත්සාහ කළේය. ඔහු ඉස්ලාමීය පාරභෞතික විද්‍යාවේ පැවැත්ම පිළිබඳ මූලධර්මය විප්ලවීය කළ චින්තකයා ලෙස ප්‍රසිද්ධියට පත් විය. යථාර්ථයේ මූලික දේ සෑදී ඇත්තේ ද්‍රව්‍ය මගින් යැයි උපකල්පනය කළ ඇරිස්ටෝටලියානු පාරභෞතිකවාදයක් විවේචනය කිරීමෙන්, ඔහු (Neoplatonic) වෙනස්වීමේ ක්‍රියාවලි පාරභෞතිකවාදයක් ආරම්භ කළේය, එය පදනම් වී ඇති ක්‍රියාවන් මගින් චලනය විය. දර්ශනය, දේවධර්මය, ගුප්ත විද්‍යාව සහ ශුද්ධ ලියවිලිමය විග්‍රහය පිළිබඳ කෘතීන් ලිවූ දැඩි චින්තකයෙකු වූ ඔහු ඉස්ලාමීය චින්තනයට ප්‍රවේශයන් පුළුල් පරාසයක සංශ්ලේෂණය කිරීමට උත්සාහ කළ අතර තාර්කික තර්ක මිශ්‍රණයක් තුළින් යථාර්ථය අවබෝධ කර ගැනීමේ ක්‍රමයේ අවශ්‍යතාවය සඳහා තර්ක කළේය.
 

අධ්‍යාත්මික ආශ්වාදය, සහ ඉස්ලාම් සම්ප්‍රදායේ ප්‍රධාන ශුද්ධ ලියවිලි මූලාශ්‍ර පිළිබඳ ගැඹුරු මෙනෙහි කිරීම. දාර්ශනික විමර්ශනය සඳහා සාකල්‍ය ප්‍රවේශයක් ඇති, ප්‍රඥාව ලුහුබැඳීම පිළිබඳ ඔහුගේ අවබෝධයට ශුද්ධ ලියවිලිමය අර්ථ ශාස්ත්‍රය සහ විග්‍රහය මෙන්ම දේවධර්ම තර්කනයද ඇතුළත් විය. නස්ර් සහ කෝබින් "ඉස්ෆහාන් පාසල" ලෙස හැඳින්වූ චින්තකයින් පිරිසකගේ ප්‍රධාන චරිතයක් වූ ඔහු සෆාවිඩ් ෂා අබ්බාස් I (r. 996-1038 AH/) යටතේ දර්ශනය පුනර්ජීවනය කිරීමේදී බුද්ධිමය ජීවිතයේ ප්‍රධාන භූමිකාවක් ඉටු කළේය. 1588-1629) සහ පසුව ජීවිතයේ ඔහුගේ උපන් ගම වන ශිරාස් හි මද්‍රාසා-යි ඛාන් ලෙස හඳුන්වන දාර්ශනික සෙමනේරියේ වැදගත්ම ගුරුවරයා විය. 19 වන ශතවර්ෂයේ මුල් භාගයේ සිට මුල්ල සද්‍ර පිළිබඳ චින්තනය ප්‍රමුඛ වී ඇත ඉස්ලාමීය පෙරදිග  සෙමනේරියේ දාර්ශනික ආදර්ශය සහ දකුණු ආසියාවේ ද පුළුල් ලෙස බලපෑවේය.

ඔහු හුදෙක් දාර්ශනිකයෙකු, චින්තකයෙකු සහ දාර්ශනික චින්තන පාසලක නිර්මාතෘවරයෙකු නොවීය, ගණිතය, තාරකා විද්‍යාව, වෛද්‍ය විද්‍යාව සහ අර්ථ නිරූපණය සහ හදීස් වැනි ඉස්ලාමීය විද්‍යාවන් ඇතුළු ඔහුගේ කාලයේ සාමාන්‍ය විද්‍යාවන් පිළිබඳ දැනුමක් ඔහු සතු විය. ඔහු දර්ශනවාදය පිළිබඳ සාර්ථක ගුරුවරයෙකු වූ අතර ප්‍රයෝජනවත් දාර්ශනික පොත් කිහිපයක කීර්තිමත් ලේඛකයෙකි. තවත් දෘෂ්ටි කෝණයකින් බලන කල, ඔහු ඥානාන්විත හා ධාර්මික තාපසයකු වූ අතර යම් අද්භූත හැකියාවන් ඇති උපාසිකාවක් වූ අතර, ඔහුම ව්‍යංගයෙන් ප්‍රකාශ කළ පරිදි, ඔහුට අවශ්‍ය විටෙක ඔහුගේ ආත්මය තම ශරීරයෙන් පිටතට පියාසර කරවා එය නිරීක්ෂණය කිරීමට එය සමඟ යා හැකිය.

කෙසේ වෙතත්, මුල්ලා සද්‍රාට වෙනත් විද්‍යාඥයන් තුළ කලාතුරකින් දැකිය හැකි වෙනත් විද්වත් ලක්ෂණ දෙකක් තිබුණි. පළමුවැන්න ඔහුගේ දැනුමේ ගැඹුරට සම්බන්ධ විය. තමන් දන්නා, උගත්, ඉගැන්වූ, ලියූ දෙයින් ඔහු කිසිදා සෑහීමකට පත් නොවීය. ඒ වෙනුවට, ඔහු දාර්ශනික ගැටළු හැකිතාක් ගැඹුරින් සොයා බැලීමට පුරුදුව සිටියේය, දැන ගැනීමට ඇති සියල්ල සොයා ගත්තේය. දර්ශනයේ මහා විප්ලවයක බීජය රෝපණය කිරීමට ඔහු සමත් වූයේ මෙම ලක්‍ෂණයේ ආලෝකයෙනි.
ක්‍රියාව Suhrawardi (6 වන සියවසේ ඉරාන ආලෝකවාදී දාර්ශනිකයා) සහ ප්ලොටිනස් මෙන්, මුල්ලා සද්‍රා විශ්වාස කළේ තම ආත්මය ශරීරයෙන් වෙන් කර අසාමාන්‍ය හෝ අද්භූත ක්‍රියාවක් කළ නොහැකි අයෙකු නොවන බවයි.

සැබෑ මුනිවරයා සහ දාර්ශනික අදහස් ඔහුගේ සෑම ක්‍රියාවක් තුළින්ම ප්‍රකට විය. ඔහුගේ ගුරුවරුන් දෙදෙනාම, ෂෙයික් බහා අල්-ඩින් සහ මීර් දමඩ් මහත් ආධ්‍යාත්මික බලයන් සතු වූහ. මුල්ල සද්‍රා මෙම ප්‍රමුඛ විද්වතුන් දෙදෙනා යටතේ අධ්‍යාපනය ලබා ටික කලක් ඔවුන්ගේ සමාගමෙහි රැඳී සිටියේය; කෙසේ වෙතත්, කුම් අසල ගමක (කහක්) පසුබැසීම සහ ඔහුගේ හුදෙකලාව, නමස්කාරය, වියෝව සහ මිනිසුන්ගේ බලාපොරොත්තු සුන්වීම සත්‍යය දෙසට නව කවුළුවක් විවෘත කිරීමට උපකාරී වූ බව ඔහු විශ්වාස කළේය. සැඟවුණු ලෝකය සම්බන්ධ තොරතුරු සෙවීම ඔහු වඩාත් ප්‍රිය කලේය.ඔහු මේ ප්‍රශ්නය ගැන අල්-අස්ෆාර් හැඳින්වීමෙහි ලියා ඇත. යම් ආකාරයක අධ්‍යාත්මික අසාර්ථකත්වයකින් යුත් ඔහුගේ හුදකලාව, ශක්තිමත් ආත්මයක් ඇති ශක්තිමත් මිනිසෙකු වීමට ඔහුට උපකාර කළ අතර, ප්ලේටෝට මෙන්, ඔහුට තර්කයෙන් පමණක් නොව, දර්ශනයේ යථා තත්වය වටහා ගත හැකිය. 

 එවන් තපස් චර්යාවන් සංවේදී හා දුර්වල තරුණයා තම කාලයේ සිටි ඊර්ෂ්‍යා සහගත සහ මතුපිටින් පෙනෙන විද්වතුන්ගේ ප්‍රහාරයන්ට කන්දක් මෙන් ඔරොත්තු දිය හැකි සහ ඔහුගේ ශුද්ධ වූ මෙහෙවර ඔහුගේ ජීවිතයේ අවසානය දක්වා අනුගමනය කළ හැකි ඉවසිලිවන්ත, ස්වාමියෙකු බවට පත් කළේය.
බටහිර දාර්ශනිකයන් අතර මුල්ලා සද්‍රාට දර්ශනයෙන් හෝ චරිතයෙන් හා ආත්මයෙන් සමානකමක් නැත. මහාචාර්ය හෙන්රි කෝබින් විශ්වාස කරන්නේ අපට ජේකබ් බොහීම් සහ එමානුවෙල් ස්වීඩන්බර්ග් එකතු කර ඔවුන්ව තෝමස් ඇක්වයිනාස් වෙත එකතු කළහොත් මුල්ලා සද්‍රා බිහිවනු ඇති බවයි.
කෙසේ වෙතත්, මුල්ල සද්‍රගේ ශ්‍රේෂ්ඨත්වය සැමරීමට මෙම පැහැදීම ප්‍රමාණවත් නොවන බව ලේඛකයාගේ අදහසයි. ඔහුගේ ජීවිතයේ හා කෘතිවල ඉතිහාසය පෙන්නුම් කරන්නේ ඔහු සමාන කළ හැක්කේ පයිතගරස් හෝ, අවම වශයෙන්, ප්ලේටෝ වැනි චරිතයකට පමණක් බවයි. සමීපයක්
ඔහුගේ දර්ශනය අධ්‍යයනය කිරීමෙන් හෙළි වන්නේ එය මෙම ප්‍රමුඛ දාර්ශනිකයන් දෙදෙනාගේ සිතුවිලිවල යම් මූලයන් ඇති බවයි, එබැවින් හෙන්රි කෝබින් සහ තවත් සමහරු ඔහුව නව-පයිතගරස් ලෙස හැඳින්වූහ.

Saturday, May 21, 2022

ලෝක සිනමාව තුළ 
ඉරාන සිනමාවේ නිත්‍ය අගය


ජීවිතේ කියන්නෙම නොනවතින ප්‍රශ්න විසඳීමකට කිව්වොත් ඒක වරදක් නැතිවෙයි. යමක් තේරෙන්න පටන්ගන්නා වයසේ ඉඳන් මේ ලෝකය කියන්නෙ  වටහාගන්න බැරි ප්‍රෙහේලිකාවක් අපිට. මම හිතන්නෙ වයස ගියත් කවදාවත් සමහර දේවල් අපිට මුලුමනින්ම තේරුම්ගන්න බැහැ. සමහර වෙලාවට අපි කවදාකවත් ජීවිතේ ඇතුළෙ නිශ්චිත විසඳුමකට ලඟා වෙන්නෙ නෑ. මිනිස්සු ජීවිතය නම් පීඩාකාරී උගුලෙන් සදාකාලිකව ගැලවීම ලබන්න පුලුවන් මාර්ගයක් හොයාගෙන ගියේ ඒ හින්ද වෙන්න ඇති. 

කාලෙන් කාලෙට නොයෙක් ශස්තෲවරුන් ලෝකෙට බිහිවෙලා ලෝකෙට නොයෙක් ආකාරයෙ විමුක්ති මාර්ග දේශනා කලා. ඒ ආශ්‍රයෙන් ආගම් නිර්මාණය වුණා. දාර්ශනිකයන් නොයෙක් දර්ශන, මතවාද ලෝකෙට බිහි කලා. ජීවිතය නම් මේ අගක් මුලක් තැති පටලැවිල්ල ලෙහා ගන්න දරන උත්සාහයක ප්‍රතිඵල ඒ හැම දෙයක් ම. නමුත් මේ හැමදෙයක්ම අතර "ආදරය" ජීවිතේ ලොකුම අස්වැසුම, පීඩාවෙන් අත්මිදීමේ මාර්ගය විදිහට සලකන්න අපි පුරුදු වෙලා තියනව. බොහෝම වෙලාවට ආදරය එන්නෙ පුද්ගලයින් දෙදෙනෙක් අතරෙ ඇතිවෙන "බැඳීමක" ස්වරූපයෙන්. ඒ බැඳීම ඇතුළට පුද්ගලයන්ගෙ සිතුම් පැතුම් සමාජ ආර්ථික පසුබිම ඔය වැනි දේවල් නිරන්තරයෙන් බලපෑම් කරන එක සහ ඒ අතර මතභේදාත්මක ගැටුම් ඇතිවීම නිරායාසයෙන්ම සිදුවෙන දෙයක්. එවැනි මොහොතක "ආදරය" කියන මනුස්ස බැඳීම ඇතුළෙ වුණත් සහනදායි බව පලාගිහින් ජීවිතේ සුපුරුදු විෂමචක්‍රයට ආයෙම ඇදවැටුණු බවක් දැනෙන්න පටන් ගන්නව. ඇත්තටම මේක මෙන්න මෙහෙමයි කියල පහදල දෙන්න අපහසු සංකීර්ණ තත්ත්වයක්. Asgar Farhadi නම් සුප්‍රකට ඉරාන සිනමාකරුවගෙ The Past චිත්‍රපටයෙත්, කෙටියෙන්ම කිව්වොත්, දැකගන්න ලැබෙන්නෙ එවැනි තත්ත්වයක්.


ලෝක සිනමාව ගැන උනන්දු කෙනෙකුට ලේසියෙන් මග හැරෙන්නෙ නැති නමක් තමයි ෆර්හාඩි. අබ්බාස් කියරොස්තාමි වගේ මහා සිනමාකරුවෙකු ගෙන් පස්සෙ ඉරාන සිනමාවෙ "ජාත්‍යන්තර සළකුණ" වගේ හැඳින්වීමක් ලබන්න සුදුසු කෙනෙක් ඉන්නව  නම් ෆර්හාඩිම බව කිව්වොත් වරදක් නැති වේවි. මෑත කාලීනව ඉරානය ලෝක සිනමා ප්‍රේක්ෂකාගාරයට විවෘත කරන්න සමත් වුණු පුරෝගාමි චරිතයක් ඔහු. The Past කියන්නෙ එක් අතකින් ඉරානය අතික්‍රමණය කරන ජාත්‍යන්තර වැඩක්. එහෙම වෙන්නෙ ඔහු මේ චිත්‍රපටය නිර්මාණය කරන්නෙ ඉරානයෙන් බැහැරව ප්‍රංශය පසුබිම් කරගෙන වීම. චිත්‍රපටයෙත් බහුලව යොදාගන්නෙ ප්‍රංශ භාෂාව. ෆර්හාඩි මේ සිනමාපටය වෙනුවෙන්ම ප්‍රංශ භාෂාව ඉගෙනගෙන ඇති බව තමා සඳහන් වෙන්නෙ. ප්‍රංශයෙ පැරිස් අගනගරයෙ එදිනෙදා කාර්‍යබහුල දිනචර්‍යාවේ දුවන මිනිස් සමූහයක් මැද ඉරාන සම්භවයක් තියන කීපදෙනෙක් මේ කතාවට මුල් වෙන්නෙ.

ප්‍රංශයෙ පැරිස් නගරෙ ජීවත්වෙන මේරි දෙවතාවක් විවාහවුණු ගැහැනියක්. දෙවනි සැමියා අහමද් ඇගෙන් වෙන්වයි ජීවත් වෙන්නෙ. මේරිට අවශ්‍යවෙනව අහමද් සමග තියන විවාහ බැඳීම අවසන් කරන්න. ඊට එකඟ වෙන අහමද් දික්කසාදයට අවශ්‍ය ලියකියවිලි සකස්කරගන්න මේරි ගෙ නිවසට එනව. එතනදි අහමද් දැනගන්නව තුන්වෙනි පිරිමියෙකුත් මේරිගෙ ජීවිතේට ඇතුළුවෙලා කියල. ඒ නිසා මේරිගෙ නිවසෙ නතර වෙන්න ඔහු එතරම් කැමැත්තක් දක්වන්නෙ නෑ. මේරි ට ඉක්මණින්ම අහමද් ගෙන් දික්කසාද වෙන්න අවශ්‍ය වෙලා තියෙන්නෙ මේ තුන්වැන්නා වුණු සමීර් සමග විවාහ වෙන්න උවමනා නිසා. මේරි ගේත් සමීර්ගේත් කලින් විවාහ වල දරුවන් මේ අතරට මැදි වෙන්නෙ කතාව තවත් සංකීර්ණ කරමින්.

සෑහෙන ඉවසීමකින් නරඹන්න ඕන සියුම් චිත්‍රපටයක් වුණු The Past සිනමා නිර්මාණයෙ සංකේතාත්මක සිනමා භාෂාව හොඳ අවධානෙකින් නැරඹුවොත් ඔබට තේරුම් ගන්න පුලුවන් වේවි. ආරම්භයෙදි  ගුවන්තොටුපළේ ඉඳන් මේරි සහ අහමද් වාහනෙ එන තැන මේරි වාහනය reverse කරද්දි එය පිටුපස වාහනේක හැප්පෙන්න යනව. නැවත වාහනෙ ඉදිරියට ගමන් කරද්දි අර වාහනය පිටුපසින් එන බව පේනව. The Past, එහෙම නැත්නම් අතීතය කියන්නෙ ජීවිතේ කොයිතරම් ඉදිරියට යන්න හැදුවත් නිතර අපිව අතනොහැර අපත් සමඟම එන දෙයක් බවද මේ කියවෙන්නෙ? ඒ කාරණය විසඳාගැනීම චිත්‍රපටය නරඹන ඔබටම බාරය


ඉරාන ඉස්ලාමීය ජනරජය යනු ගුණාත්මක චිත්‍රපට නිපදවන ලොව ප්‍රමුඛතම නිෂ්පාදකයෙකි. ඉරාන චිත්‍රපටවලට සමාන කළ හැක්කේ චීන චිත්‍රපට පමණි. ඉරානය සිනමා ක්ෂේත්‍රයේ ලෝකයේ වැදගත්ම රට ලෙස සිනමා විචාරකයෝ දැන් පෙන්වා දී ඇත.

සිනමාව තුළ ඔවුන් පිළිපදින කලාත්මක සූක්ෂ්මතා විශ්මය ජනක බව ද ඔවුහු පෙන්වා දෙති. ඉරාන සිනමාව පසුගිය වසර විස්සක කාලය තුළ ජාත්‍යන්තර චිත්‍රපට උළෙලවලදී සම්මාන රැසක් දිනා ඇත. ලෝක ප්‍රකට ඔස්ට්‍රියානු චිත්‍රපට අධ්‍යක්ෂ මයිකල් හැනෙක් සහ ජර්මානු චිත්‍රපට නිෂ්පාදක වර්නර් හර්සොග් ඉරාන සිනමාව ලොව වැදගත්ම කලාත්මක චිත්‍රපටයක් ලෙස ලොව පුරා බොහෝ සිනමා විචාරකයින් සමඟ අගය කර ඇත

විසිවන සියවසේ මුල් භාගයේදී සිනමාව පර්සියාවට පැමිණෙන විට එය වසර පහක් පමණ විය. Mirza Ibrahim Khan Aqas Bashi, පළමු පර්සියානු චිත්‍රපට නිෂ්පාදකයා, 1896-1907 දක්වා පර්සියාවේ මුසාෆර් අල්-දින් ෂා රජුගේ නිල ඡායාරූප ශිල්පියා විය.

1900 දී පැරිස් සංචාරයකින් පසු අක්කාස් බාෂි කැමරාවක් ලබා ගත් අතර ෂෝගේ අණ පරිදි ෂෝගේ යුරෝපීය සංචාරය රූගත කළේය. අක්කාස් බාෂි ඡායාරූපකරණය ආරම්භ කර වසර කිහිපයකට පසුව තවත් ඉරාන ජාතිකයෙකු වූ ඛාන් බාබා මුටසාදි මතු විය. පහළවි රාජවංශයේ පාලන සමයේදී ඔහු පුවත්පත් සැලකිය යුතු ප්‍රමාණයක් රූගත කළේය. පළමු මහජන දර්ශනය 1904 දී ටෙහෙරානයේ මිර්සා ඉබ්‍රාහිම් ඛාන් අක්කාස් බාෂි විසිනි. ඔහු තම පෞරාණික භාණ්ඩ සාප්පුව පිටුපස තිරගත කිරීමක් සංවිධානය කළේය. 1905 දී ඔහු අගනුවර පළමු සිනමා ශාලාව විවෘත කළේය. පසුව ඉරානයේ පාලන තන්ත්‍රය වෙනස් වීමෙන් පසු තත්වය

ඔහුගේ චිත්‍රාගාරය සහ ගැලරිය සුනුවිසුනු කර ඇත. 1912 දී සිනමා කර්මාන්තය නැවතත් දියුණු වීමට පටන් ගත්තේය. බොහෝ සිනමාහල් නිර්මාණය විය. 1925 දී චිත්‍රපට පාසලක් පිහිටුවීමට උත්සාහ කළ අතර එය වසර පහක පමණ පුහුණුවක් ලබා දීමට පටන් ගත්තේය.

පළමු චිත්රපටය


පළමු ඉරාන නිහඬ චිත්‍රපටය 1930 දී මහාචාර්ය ඕවන්ස් ඔහානියන් විසින් නිෂ්පාදනය කරන ලදී. එහි නමේ තේරුම "අබි සහ රබ්බි" යන්නයි. 1933 දී ඔහු සිය දෙවන චිත්‍රපටය "හජකා" නිෂ්පාදනය කළේය. එම වසරේ අගභාගයේදී Abdul Hossain Sebanti විසින් පළමු ඉරාන ශබ්ද චිත්‍රපටය වන "Lore Girl" නිෂ්පාදනය කරන ලදී.

ඔහු "Shirin and Barhat" (ඉරාන ආදර වීර කාව්‍යය) සහ "Black Eyes" (Nadir Shah රජුගේ ඉන්දියානු ආක්‍රමණය) මත පදනම් වූ පර්සියානු කවියෙකු වන Firdausi ගේ චරිතාපදානය රූගත කරන ලදී. 1937 දී ඇය පෙරදිග ආදර කතාව "Laila Majnoon" අධ්‍යක්ෂණය කළාය.

මුල් පර්සියානු අධ්‍යක්ෂවරුන් වන අබ්දුල් හුසේන් සෙබන්ඩේ සහ ඉස්මයිල් කව්ෂාන් ඔවුන්ගේ චිත්‍රපට සඳහා පර්සියානු සාහිත්‍යය සහ පුරාණ පර්සියානු මිථ්‍යා කථාවල විශිෂ්ටත්වය තේමා කර ගත්හ. චිත්‍රපට මනුෂ්‍යත්වය සහ සදාචාරයේ වර්ධනය අවධාරණය කළේය.

1960 ඉරාන සිනමාවට සැලකිය යුතු දශකයක් වූ අතර, මුලින් සාමාන්‍යයෙන් වාණිජ චිත්‍රපට 25ක් නිෂ්පාදනය කළ අතර එය දශකය අවසන් වන විට 65 දක්වා ඉහළ ගියේය.

මෙසේ වර්ධනය වූ ඉරාන සිනමා කර්මාන්තය ඉස්ලාමීය විප්ලවයේ මුල් කාලයේ පසුබෑමකට ලක් විය. ඉරානයේ චිත්‍රපට කර්මාන්තයට අනාගතයක් නැතැයි සිතූ ඇතැම් නිෂ්පාදකවරු, නළු නිළියෝ සහ ක්‍ෂේත්‍රයේ ප්‍රමුඛයෝ රට හැර ගියහ. නමුත් සිදුවූයේ ඊට වඩා වෙනස් දෙයකි.සිනමා කර්මාන්තය දියුණු කිරීමට රජය මුල්‍ය ආධාර ලබාදීමට පටන් ගත්තා. මෙම පාලන තන්ත්‍රයේ වෙනස සමස්ත චිත්‍රපට අධ්‍යක්ෂවරුන් පරම්පරාවකට ආස්වාදයක් ලබා දුන්නේය. බොහෝ අපූරු කලාකරුවන් බිහි විය. අපිත් කම්මැලි නෑ කියලා ඔප්පු කරන්න ගෑනුත් ඉදිරිපත් වුණා. මෙයට කාන්තා අධ්‍යක්ෂවරුන් ද ඇතුළත් විය. සිනමා ක්ෂේත්‍රයේ තරුණ තරුණියන් විශාල පිරිසක් සමඟින් ලෝක සිනමා රසිකයෝ ඉරාන සිනමාව වෙත යොමු වුණා. ඉස්ලාමීය විප්ලවයෙන් පසු ඉරාන සිනමාව, එහි අගය ගුණාත්මක ලෙස ඉහල ගියේය.

 එහි අද්විතීය ශෛලිය, තේමාවන් සහ සංස්කෘතික අංගයන් සඳහා එය බොහෝ ජාත්‍යන්තර වේදිකා සහ උත්සවවලදී සම්මාන සහ ඇගයීම් ලබා ඇත.



කොzස්රෝ සිනායි සහ තවත් බොහෝ ශ්‍රේෂ්ඨ ඉරාන අධ්‍යක්ෂවරුන් පසුගිය දශක කිහිපය තුළ බිහිවී ඇත. ඔවුන් අතර කැපී පෙනෙන අය වූයේ අබ්බාස් කෙරෝස්තාමි,ජාබිර් පනාහි,  මජිද් මජීදි, බහ්‍රාම් බෙයිසායි, දාරුස් මෙහෙරිජෙයි, මොහ්සින් මක්මල්බාෆ්, කොස්‍රෝ සිනායි, සොහ්‍රාබ් සාහෙයි සලාස්, ෆර්වේස් කිමියාවි, සමීරා මක්මුලාහ්, අමීර් නබාල්‍රි සහ තවත් අයයි.

අබ්බාස් කිරොස්තාමි සහ ජබර් පනාහි සිනමා ඉතිහාසයේ හොඳම අධ්‍යක්ෂවරුන් ලෙස ඇතැම් විචාරකයින් විසින් සලකනු ලැබේ. 1997 කෑන්ස් සිනමා උළෙලේ "පාම් ඩීආර්" සම්මානය දිනාගත් කිරොස්තාමි ඉරානය ලෝක සිනමාවේ සිතියමෙහි ස්ථිරව තැබීය.


 ලෝක සිනමා රසිකයින් ඉරාන සිනමාව දෙසට හැරවීමට අබ්බාස් කියරොස්තාමි මහත් සේ දායක වී ඇත. 1940 දී ටෙහෙරානයේ උපත ලද ඔහු වෙළඳ දැන්වීම්වල මුල් නිදර්ශකයෙකි. මිනිත්තු 12 ඔහු 1969 දී අධ්‍යක්ෂණය කළේය.

'Taste of Cherry', 'Where is the friends Home', 'The Olive trees', 'Close up', 'Life and nothing more', 'Ten' අබ්බාස් අධ්‍යක්ෂණය කළ වැදගත් චිත්‍රපට කිහිපයකි.

ටෙහෙරානය අවට ගම් ඔහුගේ චිත්‍රපටවල ප්‍රධාන කතා මාලා වී ඇත.ඔහු බොහෝ විට ඔහුගේ චිත්‍රපටවලට රංගනයෙන් දායක වන්නේ ගමේ මිනිසුන්ය. මෙයට හේතුව ඔහු පවසන්නේ, "සාමාන්‍ය මිනිසුන්ට ඕනෑම දෙයක් තේරුම් ගැනීමට කීවොත් ඒ ලෙසම තෙරුම් ගෙන, ඔවුන් පිළිගෙන අදහස් ප්‍රකාශ කිරීමට කැමැත්තෙන් සිටිනවා. ඒ වගේම රංගනය වෘත්තියක් බව ඔවුන් විශ්වාස කරන්නේ නැහැ."

අබ්බාස් ගේ සියලුම චිත්‍රපට පෙනුමෙන් සරල වන අතර ඉතා ගැඹුරු හැඟීම් පිළිබිඹු කරයි. සරල තාත්වික සිදුවීම් ඔහුගේ චිත්‍රපට භාවාත්මකව හැඩගස්වයි. ඔහුගේ කලාත්මක පෞරුෂයේ විශේෂත්වය නම්, මෙම සිදුවීම් ජීවිතයේ මූලික තලය යථා තත්ත්වයට පත් කිරීමට කිසි විටෙකත් අසමත් නොවීමයි.

Monday, May 16, 2022

Contribution of Persian Civilization to World Civilization

ලෝක ශිෂ්ටාචාරයේ වර්ධනයට 
පර්සියානු ශිෂ්ටාචාරයේ දායකත්වය 


ශ්‍රේෂ්ඨ ශිෂ්ටාචාරයක් ඇතුළතින් විනාශ වන තුරු පිටතින් ජය නොගනී. මතකය නොමැතිව සංස්කෘතියක් නොමැත. මතකය නොමැතිව ශිෂ්ටාචාරයක්, සමාජයක්, අනාගතයක් නැත. තාක්ෂණය දෙවියන්ගේ තෑග්ගක්. ජීවිතය නමැති ත්‍යාගයෙන් පසුව  දෙවියන්වහන්සේගේ ශ්‍රේෂ්ඨතම දීමනාව අද්විතීය ශිෂ්ඨාචාරයක් විය හැකිය. එය රටක යහපත් පැවැත්ම,  කලාවේ සහ විද්‍යාවන්හි මහිමය මවයි.

පැරණි පර්සියානුවන්  තමන්ගේ ඉතිහාස කතා කළ ජනයාගෙන් තවමත් ඉතිරිව ඇති සංස්කෘතියේ නටබුන් කිහිපය තුළ පිළිතුරක් පිළිබඳ ඉඟියක් අප සෙවිය යුතුය. ඔවුන්ගේ දුරස්ථ මුතුන් මිත්තන්ගේ නිර්මල නමස්කාරයට නැගී සිටින ජාතීන්ගේ පැවැත්ම සහ නැගී සිටීම අප සොයා බැලිය යුතු අතර, ඔවුන්ගේ නමස්කාරයේ උච්චතම වස්තුව මනුසත්බව විසින් නියෝජනය කරන ලද ආලෝකය බව අපට පෙනී යනු ඇත. 

පර්සියානුවන් යනු  ලෝකයේ දෙවියන් වහන්සේට සමීපතම මනුසත්බවේ ආලෝකය ලොවට විහිදූ  ජාතියක ගෞරවනීය ලාංඡනයකි. දියුණුට සාපේක්ෂ ව ඔවුන් තුල තම රට ජාතිය පිලිබද ඇති කැක්කුම යනු මිනිසාට තම පංචෙන්ද්‍රියයන්ගෙන් එකක් මගින් ලියාපදිංචි කළ හැකි සියුම්ම, අස්පෘශ්‍ය දෙයයි. එය ඔහු දන්නා වඩාත්ම අද්භූත ආකාරයේ කාරණයකි. එය විද්‍යාවට හසුරුවිය හැකි ඉතාමත්ම අභෞතික හැගීමක් වන අතර නොපෙනෙන විවිධ කිරණ පවා අපගේ දෘෂ්ටි විතානයේ ග්‍රහණය කර ගැනීමට නොහැකි තරම් කම්පනය වන හැගීමක ප්‍රභේදයන් වේ. 

ලෝක ශිෂ්ටාචාරයේ සංවර්ධනය සඳහා පර්සියානු ශිෂ්ටාචාරයේ දායකත්වය දැකීමට ඔබ පර්සියානුවන් වසර දහස් ගණන් ඔබ මොබ ගිය ඒ පසේ පහස සොයා යා යුතුමය. ඓතිහාසික වැදගත්කමක් ඇති ස්ථාන, සංස්කෘතික අංග, ස්වභාවික වනාන්තර, මෙන්ම සිත වශී කරවන සුන්දර පරිසරයන් ගෙන් අනූන ඉරාන ඉස්ලාමීය ජනරජය සතු අභිමානවත් සලකුණු නන් දෙසින් දැකිය හැකිය.

ඉරාන ඉස්ලාමීය ජනරජයට යාමට පෙර ඔබ දැන ගත යුතු, ඔබ නැරඹිය යුතුම ස්ථාන කිහිපයක් මෙන්න

පර්සෙපොලිස්


ලෝක ශිෂ්ටාචාරයේ සංවර්ධනය සඳහා පර්සියානු ශිෂ්ටාචාරයේ දායකත්වය දැකීමට, ඔබ වරක් පර්සියානු අධිරාජ්යයේ අගනුවර වූ සහ පර්සියානු ශිෂ්ටාචාරයේ උපන් ස්ථානය වූ පර්සෙපොලිස් වෙත පැමිණිය යුතුය. මෙම ස්ථානය ලෝකයේ දොරටුව ලෙස හැඳින්වේ. එය ඉරානයේ ෂිරාස් සිට කිලෝමීටර් 60 ක් දුරින් පිහිටා ඇත.

තරු නිම්නය (Valley of the Stars)

මෙම නගරය වසර 2500 ක් පැරණි ය. එය 1979 දී යුනෙස්කෝව විසින් ලෝක උරුම අඩවියක් ලෙස ප්‍රකාශයට පත් කරන ලදී.

Keshm යනු ස්වභාවික වනාන්තර සහිත අපූරු ස්ථානයකි. තරු නිම්නය පිහිටා ඇත්තේ මෙහි ය. මෙම දිවයින මායිම්ව ඇත්තේ පර්සියානු බොක්කෙහි හෝමුස් සමුද්‍ර සන්ධියෙනි. එය ස්වභාවික සුන්දරත්වයෙන් තොර සංචාරක ගමනාන්තයක් වුවද, එහි සුන්දර වෙරළ තීරයේ පාවෙන සංස්ක්‍රුතික ඇඳුම් ආයිත්තම් වලින් සැරසී සිටින කාන්තාවන් ඔබට සොයාගත හැක.

සෑම වසරකම සංචාරකයින් මිලියන ගණනක් මෙහි පැමිණේ. මෙහි තරු වැටෙන බවට ප්‍රදේශවාසීන් අතර ජනප්‍රවාදයක් පවතී. ඒ නිසා අදටත් එම ස්ථානය හඳුන්වන්නේ තරු නිම්නය ලෙසයි.

චෝගා සැන්බිල් - Choga zanbil 


සෝහා ජන්බිල් යනු යුනෙස්කෝවේ ලියාපදිංචි වූ පළමු ඉරාන උරුම අඩවියයි. එය පුරාණ ගඩොල් ව්යුහයකි. ක්රි.පූ 13 වැනි සියවසේ ඉදිකරන ලද්දකි. පෞරාණික සෙල්ලිපි මෙහි දක්නට ලැබේ. දරුවෙකුගේ පා   සලකුණක් සහිත ගලක් පාමුල දක්නට ලැබේ. එය සියවස් ගණනාවක් පුරා සංරක්ෂණය කර ඇත. එය Gudastan පළාතේ ආරක්ෂිත ප්රදේශයකි.

බාබක් බලකොටුව - Babak Castle

 

බාබක් බලකොටුව වයඹ දිග ඉරානයේ කාලිෆ් නගරයේ සිට කිලෝමීටර 6ක් නිරිත දෙසින් කරටක් කඳුවැටියේ ජොම්හෝර් කඳු මුදුනේ පිහිටා ඇත. එය විශාලතම බලකොටුව සහ ආක්‍රමණිකයන්ට විරුද්ධ ඉරාන ජාතිකයන්ගේ ජාතික සංකේතයයි. ගැඹුරු නිම්න වලින් වටවී ඇති මෙම බලකොටුව මීටර් 2,300-2,600 (අඩි 7,546-8,530) ක උන්නතාංශයක පිහිටා ඇත.අහි ගමන් කරන පුද්ගලයින්ට දුර සිට සුන්දරත්වය භුක්ති විඳිය හැකිය

නසීර් අල්-මුල්ක් පල්ලිය (රෝස පල්ලිය)


නසීර් අල්-මුල්ක් පල්ලිය, රෝස පල්ලිය ලෙසද හැඳින්වේ, එහි අභ්‍යන්තර සැලසුම සඳහා සැලකිය යුතු රෝස පැහැති ටයිල් භාවිතා කරයි. අල්-මුල්ක් යනු ඉරානයේ ෂිරාස් නගරයේ පිහිටි සම්ප්‍රදායික මුස්ලිම් පල්ලියකි. කසාර් රාජවංශයේ පාලන සමයේදී මිර්සා හසන් අලි රජු (නසීර් අල්-මුල්ක්) විසින් පර්සියානු ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පීන් වන මොහොමඩ් හසන් මේමර් සහ මොහොමඩ් රිසා කෂි-චේස්-ෂිරාසි විසින් මුස්ලිම් පල්ලිය පත් කරන ලදී.

ඉදිකිරීම් 1876 දී ආරම්භ වූ අතර 1888 දී නිම කරන ලදී. මෙම පල්ලියට ඇතුළු වන අයට තමන් කැලිඩෝස්කෝප් එකකට ඇතුළු වූවාක් මෙන් දැනේවි. එය ඉරානයේ ඇති ලස්සනම පල්ලි වලින් එකකි.

අංසාලි කලපුව


අන්සාලි කලපුව යනු උතුරු ඉරාන පළාතේ ගිලාන් හි බන්ඩාර්-ඊ-අන්සාලි අසල කැස්පියන් මුහුදේ කලපුවකි. මෙම ස්ථානය කුරුල්ලන් නැරඹීම සඳහා පාරාදීසයකි. අන්සාලි කලපුව හරහා බෝට්ටු සවාරියක් යනු විවිධ පක්ෂීන් විසින් ඉදිකරන ලද කූඩුවේ එල්ලෙන කූඩු දැකීමට මනරම් දසුනකි.

චාලස් පාර


Chalus Road (මාර්ග 59 ලෙසද හැඳින්වේ) යනු ඉරානයේ අගනුවර වන ටෙහෙරානයේ උප නගරයක් වන Chalus හි පිහිටා ඇති ලස්සන, තාර මාර්ගයකි. සලාස් පාර ඉරානයේ ඇති ලස්සනම මාර්ගයකි. මෙම මාවත දෙපස වනාන්තරවලින් වටවී ඇති අතර වලසුන්, හිවලුන් සහ ජිරාෆ් වැනි සතුන්ගේ නිවහනකි. ශීත ඍතුවේ දී, හිම පතනය වැඩිවීම නිසා මාර්ගය සමහර විට වසා ඇත.

මාර්ගය ඉතා පිළිවෙලට සකස් කර ඇති අතර, සිත් ඇදගන්නාසුළු දර්ශන සහිතව සහ මාර්ගයේ සැලසුම බොහෝ වංගු වලින් සමන්විත වේ. රාත්රියේදී සහ හිම වැටෙන විට පවා භයානකයි. ගරාජයේ සිට කැස්පියන් මුහුද දෙසට දකුණට පැමිණ, මාර්ගය ආරම්භයේදී, බෑවුම් සහිත කඳු බෑවුම් මත, ඇඹරීම සහ හැරීම මනස්කාන්ත අත්දැකීමක් ලබා දෙන බව නිසැකය.

නක්ෂ්-ජහාන් චතුරශ්‍රය


Naqsh-e Jahan Square: Maidan Imam ලෙසද හැඳින්වේ. එය ඉරානයේ ඉස්ෆහාන් නගරය මධ්‍යයේ පිහිටා ඇත. 1598 සහ 1629 අතර ඉදිකරන ලද එය වැදගත් ඓතිහාසික ස්ථානයක් වන අතර යුනෙස්කෝ ලෝක උරුම අඩවි වලින් එකකි.

රාජකීයයන් සඳහා පෝලෝ ක්‍රීඩා පිටියක් වූ විට, එය මීටර් 160 (අඩි 520) පළල මීටර් 560 (අඩි 1,840) දිග (වර්ග මීටර් 89,600 (වර්ග අඩි 964,000)) වේ.

චතුරස්රය Safavid ගොඩනැගිලි වලින් වටවී ඇත. ෂීක් ලුත්බුල්ලා මුස්ලිම් පල්ලිය චතුරශ්‍රයේ නැගෙනහිර පැත්තේ ද, අලි කප් මාලිගය බටහිර පැත්තේ ද, ෂා මුස්ලිම් පල්ලිය දකුණේ ද, උතුරු පැත්තේ ග්‍රෑන්ඩ් මාර්කට් ද පිහිටා ඇත.  සිකුරාදා මෙම ස්ථානයේ සතිපතා නමදුම් සිදුවීම් වේ

මේ සියල්ල  ඔබට සිත් පුරා නෙත් පුරා විද ගැනීමට  සැලකිය යුතු කාලයක් ගත කළ යුතුය. කෙසේ වෙතත්, නිසැකවම ඒ මනස්කාන්ත දර්ශණ ඔබේ ආත්මයට කම්මැලි නොවේ.

Shushtar ඓතිහාසික වාරි පද්ධතිය


ඉරානයේ ගුස්ටාෆ් පළාතේ පිහිටා ඇති සුෂ්තාර් වාරි ව්‍යාපෘතිය මෙය වේ. එය සංකීර්ණ ආකාරයෙන් පිහිටුවා ඇති නාටකාකාර ජල සම්පාදන ව්යාපෘතියකි. එය 2009 දී යුනෙස්කෝ ලෝක උරුම ලැයිස්තුවට ඇතුළත් විය. එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය විසින් ලැයිස්තුගත කරන ලද ඉරානයේ 10 වන සංස්කෘතික උරුම අඩවිය වේ.

සුෂ්තාර් ජල පෝෂකයේ යටිතල පහසුකම්වලට ජල මාර්ග, වේලි, උමං මාර්ග සහ ඇළ මාර්ග ඇතුළත් වේ. ක්‍රිස්තු පූර්ව 5 වැනි සියවසේ මුල් භාගයේ ඉදිකරන ලද සුෂ්තාර් වාරිමාර්ග පද්ධතිය පුරාණ ඓතිහාසික හා ඉංජිනේරුමය ආශ්චර්යයකි. එහි සම්පූර්ණ සුන්දරත්වය දැකීමට ඔබ අසල කන්දක් තරණය කළ යුතුය. ඔබ නිසැකවම පුදුම වනු ඇත.

අපට අලංකාර නෙත් සගලක් දෙවියන් වහන්සේ විසින් දායාද කර ඇත්තේ ඔහුගේ අනගි සොබා සුන්දරත්වය සිත්සේ විද දරා ගැන්මටය. සාමකාමි දිවි පෙවතකට සොබා සුන්දරත්වයෙන් යුතු පරිසරයක් අත්‍යවශ්‍යමය.

Friday, May 13, 2022

 කවි ලොව අගරජු
මහා කවි ෆිර්දවුසි


ෂානාමේ Shahnamah යනු තනි කතුවරයෙකු විසින් මෙතෙක් ලියා ඇති ලොව දිගම කාව්‍යයයි. පර්සියානු භාෂාව සහ සාහිත්‍ය සංස්කෘතිය ගොඩනැගීමේදී ෆිර්දව්සිගේ භූමිකාව ජර්මානුවන් සඳහා ගොතේ, රුසියානුවන් සඳහා පුෂ්කින් හෝ ඉංග්‍රීසි කතා කරන ලෝකය සඳහා ෂේක්ස්පියර්ගේ භූමිකාවට සමාන වේ.

ඒ වන විටත් පර්සියානු පදය අරාබි භාෂාවේ කීර්තිමත් මට්ටම් දක්වා ඉහළ දමා තිබුණි. මධ්‍යම පර්සියානු භාෂාවෙන් (පහ්ලවි) ලියා ඇති ගද්‍ය හෝ පද්‍යයෙන් ඉරාන ඉතිහාසය පිළිබඳ පැරණිතම වාර්තා අරාබි ආක්‍රමණය දක්වා ඉරානය පාලනය කළ සාසනියානුවන්ගේ (224-642) කාලයයි. ෆෙර්ඩොව්සි 'ද බුක් ඔෆ් කිංග්ස්' (ක්වාඩේ-නමග්) දැන සිටින්නට ඇත, එය සාසනියානු රජ II කොස්රෝ පර්විස් (591-628) ගේ කාලයේ සම්පාදනය කරන ලද අතර අබුගේ ඉල්ලීම පරිදි 957 දී නිම කරන ලද වංශකතා සංග්‍රහය සඳහා භාවිතා කරන ලදී. මන්සූර් මොහොමඩ් බී. ‘අබ්දුල්-රසාක්, ෆර්ඩොව්සිගේ උපන් ටස්හි ආණ්ඩුකාරයා. ෂානාමේහි පළමු ගද්‍ය අනුවාදවලින් එකක් සම්පාදනය කරන ලද්දේ දසවන සියවසේ මුල් භාගයේදී අබුල්-මොඅයියාද් අල්-බල්කි විසින් වන අතර ෆර්දවුසිගේ ආසන්නතම පූර්වගාමියා වූ ප්‍රසිද්ධ කවියා වූ අබු මන්සූර් ඩකිකි (c.935–c.976) ), කිය.


නව පර්සියානු භාෂාවෙන් ෂානාමේ හි පළමු අනුවාදය. නමුත් පර්සියානු රජවරුන්ගේ කතාව අමතක නොවන ආකාරයෙන් නැවත ප්‍රකාශ කළේ, සාහිත්‍ය මාධ්‍යයක් ලෙස පර්සියානු භාෂාවේ අධිකාරය තහවුරු කර, ඉරානයේ පෞරාණික මහිමය, දේශපාලන ආචාර ධර්ම සහ සංස්කෘතික අනන්‍යතාවය පිළිබඳ දැනුම සජීවීව තබා ගත්තේ ෆිර්දවුසිගේ ෂානාමේ ය.

ෂානාමේ අරාබි වචන ගණන නිරපේක්ෂ අවම මට්ටමක තබා ගත්තේය. ඔහු තෝරාගත් මීටරය, motaqareb, පර්සියානු syllabic පද්ධතියට සමීප වේ. සෑම පදයක්ම ස්වාධීන වන අතර ඉන්ද්‍රිය සාමාන්‍යයෙන් ඊළඟ පදයට දිව යන්නේ නැත. ෆිර්දව්සිගේ ශෛලිය හිතාමතාම පුරාවිද්‍යා වූ අතර, සුල්තාන් මහමුද්ගේ විලාසිතා මන්දිරයේ ඔහුගේ ප්‍රසිද්ධ සමකාලීනයන්ගේ විසිතුරු භාෂාවෙන් සහ තාක්ෂණික සංකීර්ණත්වයෙන් තොරය. වාග් මාලාව, මීටරය, පදවල අර්ථ ශාස්ත්‍රය සහ ෆිර්දව්සිගේ වාක්‍ය ඛණ්ඩයේ සාපේක්ෂ සරල බව වීර කාව්‍ය ප්‍රභේදයට ගැළපෙන අතර දිගු ඡේද කටපාඩම් කිරීමට පහසු විය. ෆිර්දව්සිගේ කීර්තිය සඳහා වූ ප්‍රකාශය බොහෝ දුරට රඳා පවතින්නේ ඔහු පර්සියානු සාහිත්‍ය මාධ්‍යයක් ලෙස හිතාමතාම ප්‍රබෝධමත් කිරීම මත වන අතර එමඟින් ඉරාන ජනතාවගේ ඉතිහාසය පමණක් නොව එය වාර්තා කළ භාෂාව ද ආරක්ෂා වේ.

පර්සියානු වීර කාව්‍යයක සම්භාව්‍ය උදාහරණය ලෙස, ෂානාමේ පසුකාලීන පරම්පරාවන් විසින් අනුකරණය කරන ලදී. බහ්රම් ගුර් සහ අසාදේ අංක 16 සහ මහා ඇලෙක්සැන්ඩර්ගේ කථා (අංක 10, අංක 26, අංක 39 සහ අංක 59) මහා පර්සියානු කවියෙකු වන ගන්ජේ (1141-1209) විසින් නැවත ප්‍රකාශ කරන ලදී. ඔහු, Jami (1414-1492) සහ Nava'i (1441-1501) සමඟ එක්ව, ඇලෙක්සැන්ඩර් උමතු ජයග්‍රාහකයෙකුගෙන් සහ කොල්ලකෑමෙන් අනාගතවක්තෘවරයෙකුට සමාන සාධාරණ හා ප්‍රඥාවන්ත පාලකයෙකු බවට පත් කළේය. ශෛලියෙන්, රූපවලින් සහ මීටරවලින් ෂානාමේ අනුකරණය කරන කවි මාලාවක් රොස්ටම්ගේ පවුලේ ‘සිස්තාන් චක්‍රයේ’ කථා පුරවමින් ආඛ්‍යානය දිගටම කරගෙන ගියේය. මෙයින් පළමුවැන්න වූයේ අසඩි ටුසි (c.1010-1070) විසින් රචිත ගාර්ෂස්ප්-නාමේ [අංක. 74] . එවැනි ආඛ්‍යාන බොහෝ විට ෆිර්දව්සිගේ මුල් පිටපතේ පිටපත්වලට ඇතුළත් විය. 


නිර්මල වීර කාව්‍ය ප්‍රභේදය පහළොස්වන සියවසේ අග භාගය වන විට ක්‍රමක්‍රමයෙන් විලාසිතාවෙන් ඉවත් වූ අතර, අනුවර්තනය වූ ආදර කතාවලට මග පෑදුණි. නමුත් ෂානාමේහි ආදර, සදාචාරාත්මක සහ උපදේශාත්මක සාහිත්‍ය ඇතුළු විවිධ ප්‍රභේදවල කළල අඩංගු විය.  ඉරාන රජු වන ජම්ෂිඩ් වැනි චරිත [අංක. 40] [අංක. 102] , පසුකාලීන කෘතිවල කොටස් චරිත බවට පත් වූ අතර, එහි හිමිකරුට ලෝකයේ අභිරහස් හෙළි කළ ඔහුගේ මැජික් කෝප්පය, ජම්-ඊ ජෑම්(ෂිඩ්), සම්භාව්‍ය කාව්‍යයේ ප්‍රියතම සූෆි සංකේතයක් බවට පත්විය. ස්වර්ණමය යුගයේ මහා පර්සියානු සම්භාව්‍ය සම්ප්‍රදාය නැවත පණ ගැන්වීම අරමුණු කරගත් කජාර්ස් (1797-1925) සහ Bazgasht ('ආපසු') ව්‍යාපාරය යටතේ а la Ferdowsi වීර කාව්‍යයේ රසය පුනර්ජීවනය විය. ෆාත්-‘අලි ඛාන් සබාගේ ෂාහන්ෂා-නාමේ (c.1810) ෆාත්-‘අලි ෂා කජාර් (1771–1834) ට කැප කරන ලදී. 1911 දී V වන ජෝර්ජ්ගේ ඉන්දීය සංචාරය සඳහා ජෝර්ජ්-නාමේ ලියා ඇත. රජු අවම වශයෙන් පර්සියානු පාලකයන්ගේ පැරණි සම්ප්‍රදායන්ට ගරු කළේය.

මේ උත්තුන්ග කවියා උපත ලැබුවේ 935 දී Corazon හි Doos නගරයට ආසන්න ගමක ය. ඔහු සිය නව යොවුන් වියේ වැඩි කාලයක් ගත කළේ ඔහුගේ ශ්‍රේෂ්ඨ වීර කාව්‍ය "ශානමේ" (රජවරුන්ගේ වීර කාව්‍යය) ඇඳීම සඳහා ය.

මෙම වීර කාව්‍යය, 7 වන සියවසේදී අරාබිවරුන් විසින් පර්සියාව යටත් කර ගැනීමෙන් පසුව, වඳවීමේ තර්ජනයට ලක්ව ඇති පර්සියානු සංස්කෘතික සම්ප්‍රදායන් පුනර්ජීවනය කිරීමට ප්‍රබෝධමත් කිරීමට මූලික වූ කොරසන්හි සමාන කුමාරයෙක් විය

ෆිර්දව්සිගේ ජීවිත කාලය තුළ මෙම පොදු රාජවංශය තුර්කි කස්නාවි රාජවංශය විසින් යටත් කර ගත් බවත්, නව පාලකයින් ෆිර්දව්සිගේ නිර්මාණය ගැන තැකීමක් නොකළ බවත්, එබැවින් ෆිර්දව්සි නොසලකා හැර, දරිද්‍රතාවයට ඇද වැටී 1020 දී මිය ගිය බවත් බොහෝ වාර්තා පෙන්වා දෙයි. එහෙත් ඔහු මූර්තිමත් කළ වීර කාව්‍යය අද දක්වාම මහත් තේජසින් පවතී.


පුරාණ පර්සියානු පාලකයන් උත්කර්ෂයට නැංවීම සඳහා රචනා කරන ලද, ෆිර්දව්සිගේ වීර කාව්‍යය වන ෂනාමේ වඩාත් ප්‍රසිද්ධ ලෝක වීර කාව්‍යයක් ලෙස ප්‍රශංසා කරනු ලැබේ.

ඔහුගේ කාව්‍ය විලාසය නිසා පාඨකයාට තමන් පුරාතනයේ සැරිසරන්නාක් මෙන් හැඟී ඒවා සිදුවීම්වල කොටස්කරුවන් බවට පත් කරයි. මේ අපූරු වීර කාව්‍යය  සම්පූර්ණ කිරීමට වසර 30ක් ගත විය.

ශහ්නාමේ යනු ඉරාන ඉස්ලාමීය ජනරජයේ ජාතික වීර කාව්‍යය වේ. ෂනාමේ වීර කාව්‍යය යනු කාව්‍යමය රේඛාවල වැළලී ඇති ඉරානයේ සුප්‍රසිද්ධ අතීත ඉතිහාසයයි. වසර දහසකට ආසන්න කාලයක් පර්සියානුවන් ආඩම්බරයෙන් පිර්තව්සිගේ ශ්‍රේෂ්ඨ කවි ගායනා කරති.

වසර දහසකට පෙර ලියා ඇතත්, මෙම වීර කාව්‍යය පිරිසිදු පර්සියානු භාෂාවෙන්, සාමාන්‍ය ඉරාන ජාතිකයෙකුට, විශේෂයෙන් එහි ලක්ෂණයට තේරුම් ගත හැකි කුඩා අරාබි භාෂා මිශ්‍රණයක් ඇත.

ඉතිහාසඥ නෙzසාමි විසින් කරන ලද අධ්‍යයනයකට අනුව, "ෆිර්දවුසි ඉඩම් හිමියෙකු වූ අතර එයින් විශාල මුදලක් උපයාගෙන සුවපහසු ජීවිතයක් ගත කළේය. ඔහුට සිටියේ එකම දියණියකි. ඔහු කවිය අතට දුන්නේ යමක් දෙන අදහසිනි. ඔහු නොදැන අවුරුදු තිහක් ගෙවී ගියේය. ”

ශානමේ වීර කාව්‍යයේ ද්විත්ව කාව්‍ය 60,000කට ආසන්න ප්‍රමාණයක් අඩංගු වේ. අරාබි අධ්‍යාපනයේ ප්‍රධාන භාෂාව වූ එකල ෆිර්දව්සි පර්සියානු භාෂාව භාවිතා කළේ "මෙසේ පර්සියානු භාෂාව පුනර්ජීවනය කිරීම" යන්නයි.

අවසාන ලෙස 1010 දී නිම කරන ලද ෂනාමෝ, එවකට කුරාසාන් නායකයා වූ කස්නාවි රාජවංශයේ සුප්‍රසිද්ධ සුල්තාන් මහමුද් විසින් ඔවුන්ට භාර දෙන ලදී. මේ සඳහා ඔහු සුල්තාන් මහමුද්ගෙන් විශාල තෑග්ගක් අපේක්ෂා කළේය. පාලකයා ගෙව්වේ ඩිරාම් 20000යි. මෙය ෆිර්දව්සිට මහත් කලකිරීමක් විය. ප්‍රසිද්ධ නානකාමර ක්‍රියාකරු සහ එළිමහනේ බීම විකුණන පුද්ගලයා සම්බන්ධයෙන් තම අතෘප්තිය ප්‍රකාශ කිරීමට ලැබුණු මුදල් බෙදා දුන්නෝය.

මෙය පාලකයාගේ කනට වැටුණු අතර, ඔහුගෙන් පළිගැනීමට හැකි යැයි සිතූ ෆිර්දව්සි, සුල්තාන්වරයාගේ කෝපයට බියෙන් පලා ගොස් හේරත් නගරයේ මාස 6ක් පමණ සැඟවී ජීවත් විය. පසුව, ඔහු මසන්දරන් වෙත ගොස් සසනි සම්භවයක් ඇති සෙෆනියා ෂහ්රියාර්ගේ මන්දිරයේ සරණ ගියේය.

ඔහු මෙහි රැඳී සිටි කාලය තුළ,ෆිර්දවුසි විසින් ශහ්නාමේ ආරම්භයේ දී ඒවා ඇතුළුව උපහාසාත්මක කාව්‍ය 100 ක් රචනා කළ අතර, ෂාරියාර් විසින් ඒවාට කැප කරන ලදී. මේ සෑම උපහාසාත්මක කවියක් සඳහාම ඩිරාම් 1000 බැගින් ගෙවා ඒවා ශානමේ වෙතින් ඉවත් කරන ලෙස ෂාරියාර් ඉල්ලා ඇත. සුල්තාන් මහමුද් වෙනුවෙන් කැප කළ දේ එලෙසම පවතින ලෙසද ඔහු ඉල්ලා සිටියේය

කෙසේ වෙතත්, මෙම උපහාසාත්මක කාව්‍යයන් ඒවායේ මූලාරම්භයේ නොවෙනස්ව පවතින අතර අද දක්වාම සංරක්ෂණය කර ඇත.

ඉරාන ඉස්ලාමීය ජනරජය සෑම වසරකම මැයි 15 උපන්දින දිනය සහ ජාතික පර්සියානු භාෂා දිනය ලෙස සමරයි. මෙම දිනය ඉරාන වැසියන්ට වැදගත් සංස්කෘතික දිනයක් ලෙස සැලකේ.

Saadi පදනම, පර්සියානු භාෂා විශ්ව විද්‍යාලය සහ ඉරානයේ ජාතික පුස්තකාලය සමඟ සහයෝගයෙන් මෙම වසරේ තුන්වන වරටත් සමුළුව පවත්වයි. සමුළුව මැයි 15 වැනිදා ටෙහෙරාන් නුවරදී පැවැත්වේ.



Sunday, May 1, 2022

සාමය සහ නිදහසේ ආත්මීය අරගලය
කුද්ස් දිනය

 

අවිවාදාත්මකව, ලොව වසන මනුසත්භාවය ලැබූ සියලු ආත්මයන් නිදහස් සහ නිවහල් දිවියක් ගත කරන්නට ලැබීම ම ලෝකෝත්තර සතුටකි. මනුශ්‍ය සංහතිය නිර්මාණය වනුයේ විවිධත්වය සහ ඒකීයභාවය පදනම් කොට ගෙනය. භාෂාව, සංස්කෘතික චර්යාවන්, සමේ වර්ණය, ඇදහීම් රටාවන් එක් එක් ජන වර්ගය සහ සමාජය අනුව වෙනස් වේ. එම වෙනස සුන්දරය. එය වත්කමකි. ජාතියක් සතු මෙම වත්කම විචිත්‍රවත් ලෙස ජාතීන් හමුවේ එලි දැක්වීමෙන් " විව්ධත්වයේ විචිත්‍රවත් භාවය"  උද්දීපනය වේ. යුනෙස්කෝ සංවිධානය විසින් " One World Many Voices" ලෙස නිර්වචනය කර ඇත. 

අප වෙසෙන්නේ නා නා ප්‍රකාර ජාතීන් වෙසෙන ලෝකයකය. මිනිසුන් අතර ඇති සමානකම්, සහ මනුශ්‍යයෙකු නියම වශයෙන් හඳුනා ගැනීම සහ විව්දත්වය විනිවිද   දැකීම ඉතා වටියි. එම වැටහීම විශේෂයෙන්ම බහු සමාජ සංස්කෘතිය ක් තුළ ජීවත් වීම පහසු කරවයි. සහජීවනය යනු අද අප සමාජය තුල බහුලව එහා මෙහා විසිවෙන වචනයක් මෙන්ම අත්‍යවශ්‍ය දෙයක් බවට පත්ව ඇත. ඇත්තෙන්ම එම වචනය අප නිතර දෙවලේ පාවිච්චි කලත් එහි නියම අරුත සියල්ලෝම වටහාගෙන අත්තෙමුද? 

අප අවට කුමක් සිදුවන්නේදයි නිතරම දැනුවත් ව සිටිය යුතුමය. අනෙක් රටක හෝ ජන සමාජයක ගේ සිතුම් පැතුම්, ක්‍රියාකාරකම් හරිආකාරයෙන් තේරුම් ගත  හැකි යහපත් මානසිකත්වයක් තිබිය යුතුමය. 

මිනිසෙක් තවත් මිනිසෙකුගේ ආගමක් කියවීමේන් තේරීම් ගන්නවාට වඩා ඒ මිනිසා ක්‍රියා කරන ක්‍රියා කලාපය අනුව තෙරුම් ගනීම වඩා වටී.ඉස්ලාම් ධර්මයේ න්‍යායන් ප්‍රායෝගිකව ක්‍රියාත්මක කර අන් අයට නිදර්ශනයක් සැපයීම අද අපගේ ප්‍රදාන වගකීමක් ව අත.

නබී සල් තුමා වරෙක මෙසේ පැවසීය. "මිනිස්සු එක් ශරීරයක කොටස් වෙති. කොටසක් රෝගී වූ විට දැනෙන වේදනාවෙන් මුලු ශරීරයම පෙලෙන්නේය. මිනිසාගේ දුක නොතෙරෙන ඔබ මිනිසුන් අතර නියම මනුශ්‍යයෙකු නොවේ " . මනුශ්‍යත්වයට වඩා ඉහලින් තවත් දහමක් නැත. මනුශ්‍යත්වයට ගරු නොකරන මනුශ්යයින්ද මනුශ්‍ය ය ගණයට අයිති නැත. නීතිමය වශයෙන්, සදාචාරමය වශයෙන් ආකල්පමය වශයෙන් අර්ථවත් සාමයක් ඇති විය යුතුමය. කෙතරම් වාචිකව පුන පුනා පැවසුවද ක්‍රියාවෙන් විය යුතුය. මනුශ්‍යයෙකුට තමන් ඉපදුණු පරිසරය තරම් නිදහස් මානසික වට පිටාවක් ලොව තවත් නැත.නිදහසේ හුස්ම හෙලා අවසන් හුස්ම වාතයට මුසු කරන රටක් අවශ්‍යමය.    අප සියල්ලෝම  ලේ මස් ඇට නහර අති මිනිසුන් ලොවට බිහි වු අතර උපතින් පසුව අප ව්විද රටවල්වලට සහ ජනකොටස් වශයෙන් වෙන් වුනෙමු.නැවතත් මියගිය විට මහ ලොලොවට පස් වන්නේ පොහොරක් ලෙස මිස  තමන් ගොඩ නගාගත් ජාතික කන්ඩායම් ලෙස නොවන වග තේරුම් ගත යුතුය.


මෙසේ අන් රටක් වෙනුවෙන් ආත්මීය වශයෙන් සාමය සහ නිදහස වෙනුවෙන් එඩිතරව කටයුතු කල අපේ කාලයේ මහා යුග පුරුශයෙක්  වේ නම් ඒ ඉමාම් කොමෙයිනි තුමානන් මිස වැන කවරෙකු නොවේ. ලෝකයේ පලස්තීනයට සිදුවන අකටයුතුකම් හෙළා දකින ලෙසත් මේ සඳහා තමන්ගේ ආගමික විශ්වාසය මගින්ම පැවරෙන යුතුකම ඉටු කරලීම් වස්  සුදුසු පියවර ගැනීමට පෙරට එන ලෙසත් සියලු ආගමික නායකයින්ගෙන් ද සමාජ ක්රියාකාරීන්ගෙන් ද එතුමා ඉල්ලා සිටියහ. අනෙක් මුස්ලිම් රටවල් සියෝනිස වාදීන් ගේ තුරුලේ අවස්ථාවාදී ලෙස සැඟවුණ ද එඩිතර ඉමාම් කොමෙයිනි නම් අසහාය නායකයා පලස්තීනයේ සැබෑ විමුක්තිය උදෙසා ක්‍රියා කලහ.

පූජනීය පල්ලියේ සිට අල්-අක්සා පල්ලිය දක්වා රාත්‍රියේ නමස්කාර කරන්නන් එහි වාක්‍යවල ආලෝකයෙන් ආශීර්වාද කරන තැනැත්තාට මහිමය වේ.

ඉස්ලාමීය විප්ලවයේ ජයග්‍රහණයෙන් පසු වසර කිහිපය තුළ ලොව පුරා පීඩිත පලස්තීන ජාතියේ අසංඛ්‍යාත ආධාරකරුවන් එක්රැස් කර ඇති ශුද්ධ වූ කුද්ස් ආක්‍රමණිකයින්ගේ අපිරිසිදුකමෙන් මුදා ගැනීම පූජනීය ඉලක්කයක් වන අතර පොදු අවශ්‍යතාවයකි. "Quds හි නිදහස" ප්‍රතිරෝධයේ මුල් කතිකාවෙන් ආරම්භ වන අතර එය ඉස්ලාමයේ සහ මනුෂ්‍යත්වයේ දිවුරුම් දුන් සතුරන් සමඟ සම්මුතියේ කතිකාවට ප්‍රතිවිරුද්ධයයි.

කුද්ස්ගේ විමුක්තිය උසස් පරමාදර්ශයක් හෝ ඉලක්කයක් පමණක් නොව, ලෝකයේ නිදහස සහ අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ දේශකයන් අතර කතිකාවේ අංගයකි. ඉමාම් කොමෙයිනි නම් සාමයේ පරවියා ගේ මෙම ගැඹුරු දැක්ම සහ මෙහෙයවීම සමඟින්, කුද්ස් දිනය ලොව පුරා සිටින බිලියන සංඛ්‍යාත ජනතාවක් සම්බන්ධ කරන ස්ථානයක් බවට පත් කළේය.

සියොන්වාදී පාලන තන්ත‍්‍රයේ අමානුෂිකත්වය සහ වාඩිලාගැනීමේ ස්වභාවය නිරන්තරයෙන් අභියෝගයට ලක්ව ඇත.


අද, ශුද්ධ වූ කුද්ස් කලාපයේ සහ ලෝකයේ ප්‍රතිරෝධ කතිකාවේ කේන්ද්‍රස්ථානයයි. සියොන්වාදී රෙජීමය, බටහිර ආධාරකරුවන් සහ එහි කලාපවල සාමාජිකයන් සමඟ මිලිටරි ගැටුමේ දී හමාස් සහ ඉස්ලාමීය ජිහාඩ් ඇතුළු ප්‍රතිරෝධී සටන්කරුවන්ගේ දිව්‍යමය ජයග්‍රහණයෙන් ඔබ්බට, ප්‍රතිරෝධ කතිකාවේ සංරචක සහ පැතිවල අතිච්ඡාදනය සහ එහි දේශකයන් අද අපි දකිමු. අල්-කුද්ස් දිනය යනු මෙම පොදු සහ අවස්ථාවාදී සන්ධානයේ ස්ඵටිකීකරණයේ සහ වාස්තවික කිරීමේ ලක්ෂ්‍යයයි.

අද, අපි දෙවියන් වහන්සේගේ මංගල්‍ය මාසය වන ශුද්ධ වූ රාමසාන් මාසයේ අවසාන සිකුරාදාට ඇතුළු වන විට, ගාසා තීරයේ සහ බටහිර ඉවුරේ වැසියන්ට එරෙහිව සියොන්වාදී පාලනයේ අපරාධ උපරිමයට පැමිණ ඇති අතර, ජෙනින් කඳවුර, ෂෙයික් ජරා අසල්වැසි ප්‍රදේශය සහ පවා. අල්-අක්සා පල්ලියේ අංගනය පලස්තීන ජනතාවගේ පීඩනය හෙළි කරයි.

ඊට පටහැනිව, සියොන්වාදී සතුරාට එරෙහිව "පුළුල් ප්‍රතිරෝධය" නම් සංකල්පයක් ස්ඵටිකීකරණය වීම අපි දකිමු. සියල්ල ආවරණය වන ප්‍රතිරෝධය පැති සහ උදාහරණ ගණනාවක් ඇතුළත් වේ: ප්‍රතිරෝධයේ ආක්‍රමණයේ සිට අල්ලා ගත් ප්‍රදේශවල උපාය මාර්ගික ගැඹුර දක්වා පලස්තීනුවන්ගේ පීඩනයට එරෙහි ප්‍රතිරෝධයේ මාධ්‍ය ජාලයන් දැනුවත් කිරීම දක්වා. මෙම පුළුල් ප්‍රතිරෝධය සිදු වන්නේ සම්මුතිය ප්‍රතික්ෂේප කරන සහ සියොන්වාදී සතුරා විශ්වාස කරන කතිකාවක් යටතේ ය.

එය පිරිහීම සහ ආපසු හැරවිය නොහැකි අසාර්ථකත්වයට සමාන වනු ඇත. සතුරා ඉදිරියේ උදාසීනත්වය නොඉවසන කතිකාවක් සහ පලස්තීන ජනතාව ඔවුන්ගේ මුල් සහ පාරම්පරික දේශයට නැවත පැමිණීමේ මාවතේ සැඟවුණු සහ පැහැදිලිව පෙනෙන සියලු හැකියාවන් මුදා හැරීම හැර වෙනත් සැලකිල්ලක් නොදක්වයි.


අද, හමාස් සහ හිස්බුල්ලා සිට මහජන නැගිටීම සහ අන්සාර් අල්-ඉස්ලාම් සහ ලොව පුරා ප්‍රතිරෝධයේ අසංඛ්‍යාත ආධාරකරුවන් දක්වා, සියලු දෙනාගේ ඇස් යොමු වී ඇත්තේ එක කාරණාවක් සඳහාය.

ශුද්ධ වූ කුද්ස් සහ පලස්තීන ජනතාව කුද්ස් දින ගමනේ පසුගිය සහ මෑත වසරවලදී, ඉස්ලාමීය විප්ලවයේ මෙම වටිනා උරුමය පීඩිත ජාතියට සහය වන මනුෂ්‍යත්වයේ පිවිතුරු ස්වභාවය අවදි කර ඇත.

ඉරානයේ ජනතාව, ඉස්ලාමීය ලෝකය පුරා සිටින ඔවුන්ගේ සහෝදරයන් සමඟ, සහ ශුද්ධ වූ කුද්ස්ගේ විමුක්තියේ පරමාදර්ශය සහ ප්‍රතිරෝධයේ කථිකාවේ රාමුවට බියෙන්, මුස්ලිම්වරුන්ගේ පළමු කිබ්ලාවේ නිදහස සඳහා ඔවුන්ගේ සහයෝගය ප්‍රකාශ කළහ.

මෙම අනුනාදත්වය මධ්‍යයේ, සම්මුති කතිකාවේ සංරචක වන සියවසේ ගනුදෙනුව හෝ සමහර අරාබි රටවල් සහ සියොන්වාදී පාලනය අතර සබඳතා සාමාන්‍යකරණය කිරීමේ සැලැස්ම වැනි සියල්ලට පරාජය සහ විනාශය හැර වෙනත් ඉරණමක් ලැබෙනු ඇත. මෙය සර්ව බලධාරී දෙවියන් වහන්සේ ශුද්ධ වූ අල් කුර්ආනයේ සත්‍යය සොයන්නන්ට දී ඇති මිහිරි සහ එවන් සත්‍යය පොරොන්දුව වන අතර එය දිනෙන් දින ඉටු කිරීමට ඉරානය කටයුතු කරයි.