මනුශ්‍යත්වයේ සදුන් ගස නොහොත් ආත්ම පරිත්‍යාගයේ යුග විරුවා 
කාසිම් සුලෙයිමානි

මනුසත්කමේ සුවද වහනය වන සදාදරනීය ආත්මය

සාමය අගයන මුලු මහත් මනුෂ්‍ය දනන් වෙනුවෙන් ඔබේ ශුද්ධ ආත්මය අප වෙනුවෙන් පරිත්‍යාග කොට ඔබ නික්ම ගිය පසු  මගේ හද සොහොන් කොතේ ලියවුනු දුක් ගීය අදටත් සෝ සුසුම් තබයි පෙර පරිදිම..

මම දන්නව ඔබට මේක හීන් හඬකින් ඇහෙන විත්තිය. ඔබේ අව්‍යාජ සිනහවට  ආදරය කරන සුවහසක් ආත්මයන් කඳුලු පුරව‍‍ගෙන බලං හිටිය ඔබේ වෙන්වීම දරාගත නොහැකිව.

ඔබ සමුගෙන කලක් ගත වුවත් අදත් ඔබේ ඒ පින්වත් මුහුන සහ කතා කරන ගඹුරු ඇස් දකින විට නිතැතින්ම  ඇස් අග කඳුළු දිලිසේ ආධ්‍යාත්මික ආදරයේ වටිනාකම දරාගත නොහැකිව......

ආත්මයන් අතර කොන්දේසි විරහිතව හටගන්නාවූ ආධ්‍යාත්මික ආදරය තරම් මිහිරක් සහ රසයක් ගෙන දෙන මනුෂ්‍ය හැඟීමක් තවත් නැත. සමහර ආත්මයන් අප තුළ තබාගිය සදාතනික සිහිවටනයන් කවදත් උණුසුම් ලෙස පවති. භාෂාවෙන් සංස්කෘතික අංශයෙන් සහ රටවල් වලින් වෙන් වුණත් ආත්මයන් අතර හට ගන්නා ගැඹුරු ස්නේහය ඉතා වටී. ඉරානයේ ඉපද මුලු ලෝකයේම අවදානය සහ ආදරය දිනාගත් කාසිම් සුලෙයිමානි නම් යුග පුරුෂයා එවන් වූ සදාතනික සිහිවටනයක් හදේ තබාගිය වීර ආත්මයකි.

ජෙනරාල් කාසිම් සුලෙයිමානි යනු ඉරානයේ ඉස්ලාමීය විප්ලවවාදී ආරක්ෂක බළකායේ (IRGC) කුද්ස් බලකායේ ප්‍රධාන අණදෙන නිලධාරියා වේ.

සුලෙයිමානි යනු සිරියාවේ සහ ඉරාකයේ එක්සත් ජනපදය, ඊශ්‍රායලය සහ සෞදි අරාබිය විසින් සම-නිර්මාණය කරන ලද ISIS ත්‍රස්තවාදයට එරෙහි සටනේදී ඔහුගේ ප්‍රධාන භූමිකාව වෙනුවෙන් සුලෙයිමානි දේශීය හා විදේශීය වශයෙන් ප්‍රසිද්ධියට පත් විය.

ඔහු අරාබි ලෝකය ඇතුළු මැද පෙරදිග ඉරාන බලපෑම ව්‍යාප්ත කිරීමට මූලික විය. මෙය පරගැති අරාබි ප්‍රතිගාමීන් භීතියට පත් කළේය. ඉස්ලාමීය විප්ලවයේ කලාපීය සතුරන් වන එක්සත් ජනපදය සහ සෞදි අරාබිය සහ ඊශ්‍රායලය ට ජෙනරාල් සුලෙයිමානි තරම් හිසරදයක් තවත් නොතිබිනි. හැම වෙලාවකම මාන බැලුවේ ඔහුව ඝාතනය කිරීමටය.ඒ සඳහා නැවත නැවතත් සැලසුම් සම්පාදනය කලෝය.

පසුගිය වසර 20 තුළ බටහිර, ඊශ්‍රායල සහ අරාබි සංවිධාන විසින් ඔහුට එරෙහිව එල්ල කළ ඝාතන තැත් කිහිපයකින් ද ඔහු බේරුනි. නුමුත් කාලකණ්ණි ලේ පිපාසිතයින්ට ඕනි වූයේ සාමයට මුවාවෙන් හෝ ඔහුව සදහටම නිහඩ කරවීමයි.

කාසිම් සුලෙයිමාන්ගේ කුද්ස් බලකාය සිරියාව සියොන්වාදී බලපෑම යටතට ගෙන ඒමට එක්සත් ජනපදය විසින් මෙහෙයවන ලද කුමන්ත්‍රණ ප්‍රයත්නයකට එරෙහිව ප්‍රධාන පවුරක් ලෙස සිරියාව ආරක්ෂා කළේය.

සුලෙයිමානි 1998 දී කුද්ස් බලකායේ නායකයා බවට පත් වූ අතර ලෙබනනයේ හිස්බුල්ලා සහ රුසියානු ආක්‍රමණයට එරෙහිව සටන් කරන පලස්තීන කණ්ඩායම් සමඟ ඉරානයේ සබඳතා ශක්තිමත් කළේය.

මෑත වසරවලදී, ඔහු ඉරානයේ ඉහළම නායක අයතුල්ලා අලි කමේනි සහ අනෙකුත් නායකයින්ගේ විශ්වාසය දිනා ගත්තේය.

සුලෙයිමාන්ගේ නායකත්වය යටතේ, කුද්ස් බලකාය ඉරානයේ දේශසීමාවෙන් ඔබ්බට බුද්ධි, මූල්‍ය සහ දේශපාලන ක්ෂේත්‍රයන්හි සැලකිය යුතු බලපෑමක් ඇති කළ හැකි එකක් බවට පත්වෙමින් එහි හැකියාවන් විශාල ලෙස පුළුල් කළේය. මෙය දුටු ඉස්ලාම් විරෝධී බලවේග බියට පත් විය. 

2006 වසරේ වයඹ දිග ඉරානයේ සිදුවූ ගුවන් අනතුරකින් සහ 2012 වසරේ ඩැමස්කස් හි සිදුවූ බෝම්බ ප්‍රහාරවලින් පසුව සුලෙයිමානි මියගිය බවට කටකතා පැතිර ගියේය. ඊශ්‍රායලය සිරියාවේ  කුද්ස් බලකාය කඳවුරු වෙත නැවත නැවතත් ගුවන් ප්‍රහාර එල්ල කර ඇත.

සුලෙයිමාන් අත්පත් කර ගැනීමට ඊශ්‍රායලය කටයුතු කරන බව ඊශ්‍රායල විදේශ අමාත්‍ය ප්‍රකාශ කළ බව ඊශ්‍රායල මාධ්‍ය එකල වාර්තා කළේය. ඉතා මෑතක දී, පසුගිය ඔක්තෝම්බර් මාසයේදී ටෙහෙරානය කියා සිටියේ ඊශ්‍රායලය සහ ප්‍රතිගාමී අරාබි ඒජන්සි සුලෙයිමාන් ඝාතනය කිරීමට සැලසුම් කර ඇති බවයි.

යුධ පිටියේදී ඔහුත් සමග මුහුනට මුහුණ සටන් කිරීමට තරම් වීරත්වයක් හෝ ආත්ම ශක්තියක් නොමැතිව නුතන බියගුලු යසීද් ලා   අඳුරේ සිට සැඟවී පහර දෙන්නට විය.

ඉස්ලාමීය ඉතිහාසය සිටම සාමය සඳහා කටයුතු කළ ශුද්ධ ආත්මයන් ට අකටයුතුකම් සහ අසාධාරණය නොනවත්වාම සිදු කරමින් සිටි. එදා මුආවියා ගේ සහ යසීද් ගේ සටකපටකම් අදත් එලෙසම සිදු වෙමින් පවති.

සුලෙයිමාන් 1957 මාර්තු මාසයේදී ගිනිකොනදිග කර්මන් පළාතේ දුප්පත් පවුලක නිහතමානී පසුබිමක උපත ලැබීය. ඔහු තම පවුල නඩත්තු කිරීම සඳහා වයස අවුරුදු 13 සිට වැඩ කිරීමට පටන් ගත්තේය. ඔහු විවේක කාලය තුළ බර පුහුණුවීම්වලට සහභාගි වූ අතර කමේනිගේ දේශනාවලට සහභාගි විය.

1979 ඉරාන විප්ලවය අතරතුර තරුණයෙකු ලෙස, සුලෙයිමාන් ඉරාන හමුදාව තුළ ඔහුගේ දක්ෂතා විදහා දක්වමින් ක්‍රමක්‍රමයෙන් ඉහළට ගියේය. ඉරාන-ඉරාක යුද්ධයේදී සුලෙයිමානි ජාතික වීරයෙකු ලෙස සලකනු ලැබුවේ ඔහු දේශසීමා හරහා ඉරාකයට ගිය නිසා ය.

ටෙහෙරාන් විශ්ව විද්‍යාලයේ මහාචාර්ය මොහොමඩ් මරන්ටි, සුලෙයිමානි ගැන සඳහන් කරමින්, "ISIS ත්‍රස්තවාදීන් තුරන් කිරීම සඳහා ඔහුගේ දායකත්වය ඔහු ජාතික වීරයෙකු බවට පත් කර තිබේ.

ඉස්ලාමීය විප්ලවයේ නායක අයතුල්ලා සයිද් අලි කමේනි පැවසුවේ කුතුබ් කමාන්ඩර් මේජර් ජෙනරාල් කසීම් සුලෙයිමානි ඝාතනය කළ අය දරුණු පළිගැනීම් සඳහා බලා සිටිය යුතු බවයි.

අයතුල්ලා කමේනි සිකුරාදා ප්‍රකාශයක් නිකුත් කරමින් කියා සිටියේ "ලෝකයේ නරකම මිනිසුන් විසින් ලෝකයේ නපුරුකම් සහ කොල්ලකරුවන්ට එරෙහිව වසර ගණනාවක් නිර්භීතව සටන් කළ ගෞරවනීය අණ දෙන නිලධාරියෙකු ඝාතනය කර ඇති" බවයි.

සුලෙයිමාන්ගේ වියෝව ඔහුගේ ප්‍රතිපත්ති අරගලය කිසිදා නවත්වන්නේ නැත. නමුත් සිකුරාදා උදෑසන ජෙනරාල් සුලෙයිමාන් සමඟ ප්‍රහාරයෙන් මියගිය අනෙකුත් ප්‍රාණ පරිත්‍යාගිකයන්ගේ ලේ වැකි වැරදිකරුවන් දරුණු පළිගැනීමක් සඳහා බලා සිටිය යුතු බව ද ඔහු සඳහන් කලේය.

“වීර සුලෙයිමානි අනුකරණය කළ සියලුම සටන්කාමීන් දැන් පළිගැනීම සඳහා බලා සිටිති,” අයතුල්ලා කමේනි පැවසීය. "ජිහාද් මාවත ද්විත්ව ධාවනයකින් ඉදිරියට යන බව සියලු මිතුරන් සහ සතුරන් දැන සිටිය යුතු අතර, මෙම පූජනීය මාවතේ සටන් කරන අයට නියත ජයග්‍රහණයක් ලැබෙනු ඇත," ආයතුල්ලාහ් කාමෙයිනි තවදුරටත් පැවසීය.

"අපගේ ආදරණීය, පරාර්ථකාමී ජෙනරාල්වරයාගේ වියෝව කටුකයි, නමුත් නියත වශයෙන්ම අවසාන ජයග්‍රහණය සඳහා අඛණ්ඩ අරගලය සහ ජයග්‍රහණය මිනීමරුවන්ගේ සහ අපරාධකරුවන්ගේ ජීවිත කටුක කරනු ඇත," ඔහු තවදුරටත් පැවසීය 

ෂහීඩ් කාසිම් සුලෙයිමානි ඝාතනය කර කලක් ගතවුවද ඔහු පිලිබද මතකය තවමත් උණුසුම් ව ඇත. ඉරාන ඉස්ලාමීය ජනරජයේ ඔහුගේ මතකය වෙනුවෙන් බොහෝ උත්සව සංවිධානය කර තිබීම සහ සිදුවෙමින් තිබීමෙන් ඉරාන ජනතාව ඔහු කෙරෙහි කෙතරම් අගයක් සහ ගෞරවයක් දැක්වූවාද යන්න තේරුම් ගත හැකිය

  مِّنَ الْمُؤْمِنِينَ رِجَالٌ صَدَقُوا مَا عَاهَدُوا اللَّهَ عَلَيْهِ ۖ فَمِنْهُم مَّن قَضَىٰ نَحْبَهُ وَمِنْهُم مَّن يَنتَظِرُ ۖ وَمَا بَدَّلُوا تَبْدِيلً

විශ්වාස කළ මිනිසුන් අල්ලාහ්ට දුන් පොරොන්දුව ඉටු කළහ. ඔවුන්ගෙන් සමහරෙක් තම ඉලක්කය (ප්‍රාණ පරිත්‍යාගිකයෙකු වීම) ද සාක්ෂාත් කර ගත්හ. තවත් අය (උනන්දුවෙන්) එය බලා සිටිති - (ඕනෑම අවස්ථාවක) ඔවුන් ඔවුන්ගේ පොරොන්දුවෙන් අඩුම තරමින් වෙනස් නොවේ. 33:23

ඉමාම් අලි ගේ සුල්ෆිකාර් කඩුවක් වැනි තියුණු දෑසින් සහ ඔහුගේ අධිෂ්ඨානශීලී ක්‍රියාවෙන් ජෙනරාල්  කාසිම් සුලෙයිමානි සිය ජීවිත ආදර්ශය පරිත්‍යාග කරමින් ඔහුගේ නම සදාකාලිකව මුද්‍රා තබා ජනතාවගේ හදවත් තුළ වැදගත් ස්ථානයක් ලබාගෙන ඇත.

වීර සුලෙයිමානි ඉරාන සහ ඉස්ලාමීය ජාතියේ වීරයෙක් බවට පත් විය. ඉරාන ජාතිකයන් තමන් තුළ සිටම සාමාන්‍ය මිනිසෙකු ඉස්ලාමීය ජාතියේ විශිෂ්ට පෞරුෂයක් සහ ශූරයෙකු බවට පත් කළහ.

විප්ලවවාදී ආන්ඩුව පිහිටුවා යන්තම් මාස 18කට පසු සදාම් හුසේන් ඉරානයට ආක්‍රමණශීලී යුද්ධයක් පැනවීය. වසර අටක් පැවැති මේ යුද්ධයේ දෙපස ලක්ෂ 10ක පමණ ජනතාවක්ඝා තනය කරන ලදී. 

ජෙනරාල් සුලෙයිමානි යුද්ධයෙන් වැඩි කාලයක් ගත කළේ ඉදිරි පෙළේ ය. යුද්ධයට සම්බන්ධ සොල්දාදුවන්ට ජලය සැපයීමේ සරල කාර්යයක් සමඟ සුලෙයිමානි දින 15 ක් යුධ පිටියට යවන ලද නමුත් "මම දින පහළොවක ගමනකින් සටනට අවතීර්ණ වී අවසානය දක්වාම සිටියෙමි" යනුවෙන් ඔහු සම්මුඛ සාකච්ඡාවකදී සඳහන් කළේය

එතුමා සාමාන්‍ය ස්වේච්ඡා සේවකයෙකු ලෙස හමුදාවට බැඳුණු අතර ක්‍රමයෙන් ඉහළට ගොස් ජෙනරාල්වරයෙකු බවට පත්විය.

සුලෙයිමානි IRGC හි Quds බලකායේ ප්‍රධානියා ලෙස තේරී පත් වීම අහම්බයක් නොවේ. කර්මන් හි කඳුකර ගම්මානයකින් පැමිණි ඔහු පොදුවේ ගෝත්‍රික ප්‍රජාවන්හි සහ විශේෂයෙන් ඇෆ්ගනිස්ථානයේ දේශපාලන ක්‍රියාවලිය ගැන ඉගෙන ගත්තේය.

ජෙනරාල් තෝරාගනු ලැබුවේ ඔහුට අවශ්‍ය දැනුම තිබූ බැවිනි. ඉරානයේ කුර්දි කලාපවල සිවිල් යුද්ධය අතරතුර ඔහුගේ අත්දැකීම් නිසා ඔහු සුදුසු තේරීමක් විය.

ආයතුල්ලාහ් කාමෙයිනි ඔහු ගැන පැවසුවේ, "වීර සුලෙයිමානි යනු නිර්භය ලේ ඇති නිර්භීත සහ බුද්ධිමත් ආත්මයක් බවයි. ඔහුගේ ක්රියාවන් හුදෙක් ධෛර්යයෙන් සලකුනු නොකෙරේ. සමහරුන්ට ධෛර්යය ඇත, නමුත් ඔවුන්ගේ ධෛර්යය භාවිතා කිරීමට ඔවුන්ට ප්රඥාව සහ බුද්ධිය නැත. සමහරුන් ප්රඥාවන්ත වනු ඇත, නමුත් ඔවුන් ක්‍රියාමාර්ගයක් ගන්නේ නැහැ, ක්‍රියාමාර්ගයක් ගැනීමට ඔවුන්ට ධෛර්යයක් නැහැ

 ආදරණීය දිවි පිදූ ඒ සියල්ල එකට එකතු කරන දුර්ලභ පුද්ගලයෙකි; ඒ දෙකටම අවශ්‍ය ධෛර්යය, බුද්ධිය සහ දිව්‍යාණ්ඩුව ඔහුට තිබුණා.”

සර්දාර් සුලෙයිමානි වසර ගණනාවක් තිස්සේ ලෝකයේ නපුරු ක්‍රියාවලට සහ මිනිස් ස්වරූපයෙන් සැරිසරන යක්ෂයින්ට එරෙහිව විවිධ සටන් බිමේ හා පෙරමුණුවල සටන් කළ අතර කිසිදු බියකින් හෝ චකිතයකින් තොරව ඔහු තම සගයන් සහ සොල්දාදුවන් සමඟ ක්‍රියා මාලාවක් සැලසුම් කළේය ඊට සහභාගී විය.

ඔහු තම මුළු ජීවිතයම දෙවියන්ගේ මාර්ගයෙහි ජිහාඩ්හි ගත කළේය, එය ඔහුව කුරිරු පාලනයට සහ පීඩනයට එරෙහි ජාත්‍යන්තර චරිතයක් බවට පත් කලේය. ආධ්‍යාත්මික දිවි පෙවතක් ගතකල මේ අසහය වීරයා පුහු ආටෝපය සහ.තමන් සඳහා වන පහසුකම් වලින් මත් වූයේ නැත. සාමන්‍ය සරල මනුශ්‍යයෙකු වශයෙන් කොතැනත් සිටි මෙතුමා ඉමාම් හුසෙයිනිගේ ශුද්ධ පරිත්‍යාගය අනුගමනය කලේය.

2020 ජනවාරි 03 වන දින විපක්ෂ නායක ජෙනරාල් හජ් කාසිම් සුලෙයිමාන් දිවි පිදූ තරම් බලයක්, කීර්තියක්, ධෛර්යයක් සහ නිර්භීතකමක් ඉස්ලාමයේ සතුරන්ට සහ මුස්ලිම්වරුන්ට දැකීමට නොහැකි වූයේ මේ හේතුව නිසා ය.

ඉස්ලාමයේ මෙම ශ්‍රේෂ්ඨ ප්‍රාණ පරිත්‍යාගිකයා ඉමාම් කොමේනි (රලි) තුමා විසින් ඉස්ලාමීය ඉගැන්වීම් සහ චින්තනය පිළිබඳ පුහුණුව ලබා ඇති අතර ඉමාම් කොමේනි (රලි) සහ උත්තරීතර නායකයාගේ අණ යටතේ සොල්දාදුවෙකු ලෙස සේවය කරමින් ඔහුගේ චින්තනයේ පදනම ආරම්භ කළේය. ඉස්ලාමීය විප්ලවයෙන්, ඔහු උසස් තත්ත්වයට පත් වූ අතර, උසස් සිතුවිලි සහ සාරධර්ම සහිත මිනිසුන් නිර්මාණය කිරීම සඳහා චින්තන පාසලක් සහ පෙරමුණක් ස්ථාකළේය.

දෙවියන් වහන්සේ කෙරෙහි දැඩි විශ්වාසයකින් සහ Velayat-i-Fakih කෙරෙහි විශේෂ විශ්වාසයකින්, ඔහු පැවසූ සියල්ල සත්‍ය බවත්, සර්වබලධාරී ස්වාමින් වහන්සේ තම උපකාරය සහ සහයෝගය ලබා දෙන බවත් විශ්වාස කළේය. ඔහුගේ අවංකකම සහ වලී-ඊ ෆාකිහ්ට කීකරු වීම ආදර්ශයක් විය.

ආරක්‍ෂක යුගයේ යුද ප්‍රවීණයන් කෙරෙහි මෙය ප්‍රබල බලපෑමක් ඇති කළ අතර උත්තරීතර නායකයා විසින්  සුලෙයිමානි ඉස්ලාම් ආගමට සම්පූර්ණයෙන්ම සම්බන්ධ වූ අතර උත්තරීතර නායකයාගේ මඟ පෙන්වීම යටතේ විස්තර කළේය.

ඔහු අද්විතීය හමුදා නිලධාරියෙක්, අද්විතීය දේශපාලන චින්තකයෙක් සහ කලාපයේ ආරක්ෂාව පිළිබඳ එහි මහ මොළකරු විය. ඔහුගේ ප්‍රධාන හමුදා රාජකාරි සහ වගකීම් වලට අමතරව, ඔහු සංස්කෘතික හා ආරක්ෂක ක්ෂේත්‍රවල සහ වෙනත් ප්‍රයෝජනවත් කාර්යයන් සඳහා සම්බන්ධ වී ඇත. ඔහු ජාතික හා අන්තර් ජාතික කලාපීය අවශ්‍යතා ඒකාබද්ධ කිරීම විශ්වාස කළේය.

ආරක්ෂාව ඉල්ලා සිටින  ඒ සමඟම දේශ සීමාව හරහා එය සොයන අතර, ඔවුන්ගේ ආරක්ෂාව ස්වයංක්‍රීයව අනෙකුත් ප්‍රදේශවල අයිතිවාසිකම් ආරක්ෂා කිරීම සහතික කරනු ඇතැයි බලාපොරොත්තු විය.

මෙම ප්රවේශය ඔහුගේ ක්රියාකාරී වෙනස්කම් පෙන්නුම් කරයි; තර්ජන වළක්වා ගැනීම සහ රටට පක්ෂව ස්ථාවර නියෝගයක් ස්ථාපිත කිරීම, ආරක්ෂක ප්‍රතිපත්තියක් ඉදිරිපත් කිරීම සහ රාජ්‍ය තාන්ත්‍රික සාකච්ඡා සඳහා සහාය නිර්මාණය කිරීම ඇතුළත් විය හැකි විශේෂිත වෙනස්කම් කලේය.

සුලෙයිමාන්ගේ ක්‍රියාවන් රටේ දේශසීමා තුළ සහ ඉන් ඔබ්බට සර්වබලධාරී දෙවියන් වහන්සේ කෙරෙහි අවංක, නිර්මාණශීලී, ධෛර්ය සම්පන්න චින්තනයක සහ පූර්ණ විශ්වාසයේ බීජ හොඳින් වැපිරී තිබුණි. ඉමාම් කොමේනි සහ විප්ලවයේ උත්තරීතර නායකයා කැමති ප්‍රතිපත්ති සහ සාරධර්ම ක්‍රියාවට නැංවූ ධෛර්ය සම්පන්න ජෙනරාල්වරයෙකි

ඔහු ඉස්ලාමයේ පූජනීයත්වය සහ අරමුණ ආරක්ෂා කිරීම සඳහා ජිහාඩ් ධජය කිසි විටෙකත් පහත් නොකළ නිර්භීත සහ දේශප්‍රේමී රණශූරයෙකි

විරෝධතාවයේ සහ දැනුවත් කිරීමේ ප්‍රධාන සටන් පාඨය සමඟින් වෙළාත් සංකල්පය පිළිබඳ තවත් අවබෝධයක් ද ඔහු ආරම්භ කළේය. මුස්ලිම් රටවල් පිළිබඳ දැනුවත්භාවය සමඟ විප්ලවයේ නායකත්ව පණිවිඩය ලොව සෑම රටකටම සහ මුළු විශ්වයේම සිටින මුස්ලිම් ජනතාව වෙත ගෙන යාම ඔහුගේ අරමුණ විය.

හජ් සුලෙයිමාන්ගේ පෞරුෂයේ සහ උපායමාර්ගයේ විශිෂ්ටත්වය ඔහුගේ ශුද්ධ ලේ වල සිටම පැමිනේ. දේශපාලන ප්‍රශ්න සම්බන්ධයෙන් ඔහුගේ ආකල්පය ඒ සමඟම ඔහුගේ සුවිශේෂී යුධ උපක්‍රම මගින් සතුරන් බිය ගන්වා ඉස්ලාමීය ජනරජයේ සතුරන් විසින් ඔහුට එරෙහිව දරුණුතම බිය ඇති කළේය.

විපක්ෂයේ හැකියාවන් එක්සත් ජනපදයේ, මැදපෙරදිග, ලෝකයේ සහ බටහිර ආසියාවේ සියොන්වාදී පාලනයට නින්දා සහගත පරාජයකට තුඩු දිය හැකි බව ඔහු තේරුම් ගත්තේය. සතුරාගේ ව්‍යාප්තිවාදී සැලසුම් සහ බෙදුම්වාදී ව්‍යාපාර ව්‍යර්ථ කිරීමට ඔහු සමත් විය. බටහිර සහ මොසාඩ් ඔත්තු සේවා සහ ISIL (ඉරාක් සහ ලෙවන්ට් ලෙස හඳුන්වන ඉස්ලාමීය රාජ්‍යය) ත්‍රස්තවාදී කොටස් මැද පෙරදිගින් ඉවත් කිරීමට ඔහු සමත් විය. ISIL ප්‍රොක්සි යුද්ධය හරහා ඊශ්‍රායලයට සාක්ෂාත් කර ගැනීමට අවශ්‍ය වූ "නයිල් ගඟේ සිට යුප්‍රටීස් දක්වා" සිහිනය නැතිවූ පරමාදර්ශයක් බව සියොන්වාදී පාලනය පැහැදිලි කළේය

සර්දාර් සුලෙයිමානි ඝාතනය ඇමෙරිකානු ඉතිහාසයේ රාජ්‍ය ත්‍රස්තවාදයේ හොඳම උදාහරණයයි. සර්දාර් සුලෙයිමාන් විවිධ ජාතික, කලාපීය සහ ගෝලීය මට්ටම්වල විස්තීරණ ක්‍රියාවලියක් හරහා එක්සත් ජනපදය ප්‍රමුඛ ආධිපත්‍යවාදී ක්‍රමයේ කැමති ව්‍යුහාත්මක දෘෂ්ටිවාදයට අභියෝග කළේය

එය ඉරානයට විශාල සම්බාධක පනවා ඇත්තේ එය ජාත්‍යන්තර ආධිපත්‍යය සඳහා වූ ඔවුන්ගේ සැලැස්මට විශාල අභියෝගයක් වන බැවිනි. අද ඉරානය මුහුණ දෙන දුෂ්කරතාවලට හේතුව එයයි.

ඉරානයට පක්ෂව මෙම රාමුව වෙනස් කිරීම, ඉරාන ඉස්ලාමීය ජනරජයේ අවශ්‍යතා සඳහා මග පාදමින් ජාත්‍යන්තර තලයේ, විශේෂයෙන් කලාපීය මට්ටමින් දේශපාලන හා මිලිටරි වර්ධනයන්ට බලපෑම් කරන ජනප්‍රිය ව්‍යාපාර සහ කණ්ඩායම් ශක්තිමත් කර සක්‍රීය කරයි. එමෙන්ම මතවාදී දේශපාලන ප්‍රවණතාවය ඉරානයට පක්ෂව හරවා ගැනීමට සුලෙයිමාන් සමත් විය. මේවා ඔබට භාවිතා කළ හැකි ඉලක්ක සැකසීමේ කොටස් මෘදුකාංග කිහිපයක් පමණි.

මේ සුලෙයිමාන්ගේ සුවිශේෂී ගුණාංග කිහිපයකි, ඒ නිසාම ඔහු ජාත්‍යන්තර තලයේ වීර සුලෙයිමාන්ගේ ප්‍රතිරූපය ඉහළ නංවා තිබේ.  සුලෙයිමානි විරෝධී පෙරමුණට එවන් අසිරියක් ලබා දුන් අතර එය කිසිදා නොමැකෙන අතර අනාගතයේදී මෙම උදාරත්වය තවත් පැහැදිලි වනු ඇත.

මෙම සේනාධිනායකයාගේ පෞරුෂයේ විශිෂ්ඨත්වය ඉරාන වැසියන්ගේ පමණක් නොව මැදපෙරදිග සහ ලෝකවාසීන්ගේද සිත් ගත්තේ ඔහු ලෝකයේ සියලුම පීඩිත හා නිදහසට ආදරය කරන රටවලින් පැමිණි අතර, ඔහුගේ නිර්මල ශරීරය ඉරානයට සහ ඔහුගේ උපන් ගමට පැමිණීමට පෙර ලොව පුරා බොහෝ මිනිසුන් ඔහුගේ පරිත්‍යාගය ගැන වැලපෙන අතර ඔවුන්ගේ රටවල විවිධ නගරවල අනුකම්පා රැස්වීම් පැවැත්වීය.

ඔහුගේ අවමංගල්‍ය උත්සවයට මිලියන සංඛ්‍යාත පිරිසක් සහභාගී වූ විස්මිත දසුන ඇමරිකානු ත්‍රස්තවාදී පරිපාලනයට පණිවිඩයක් ලබා දුන්නේ ඔහුගේ පණිවිඩය සහ මාවත කිසිදා විනාශ නොවන බවයි. 

සහයෝගිතා මාධ්‍ය විසින් පිළිගත් පරිදි ඉදිරි පෙළේ වෙඩි නොවදින කබායක් පැළඳ නොසිටි කමාන්ඩර් සුලෙයිමානි කලාපයේ එක්සත් ජනපද ප්‍රතිපත්ති හෙලිදරව් කිරීමේදී එතරම් බෙදුම්වාදී කාර්යභාරයක් ඉටු කළ අතර එවකට එක්සත් ජනපදයේ ජනාධිපතිවරයා ඔහුව ගෞරවනීය සතුරා ලෙස හැඳින්වීය.

ඩර් ස්පීගල් කමාන්ඩර් සුලෙයිමානිට අනුව මැදපෙරදිග ඕනෑම එක්සත් ජනපද මෙහෙයුමක් පරාජය කිරීමේ හැකියාව තිබුණි.ඔහුගේ වැදගත්කම කෙතරම්ද යත් ඔහුගේ ප්‍රාණ පරිත්‍යාගය පවා එක්සත් ජනපදයට තවත් පරාජයක් විය එවකට එක්සත් ජනපදයට උපායශීලී පරාජයක්.

සැකයකින් තොරව ඔහු මැද පෙරදිග ස්ථාවරත්වය සහ ආරක්‍ෂාව පවත්වාගෙන යාම සඳහා වඩාත්ම බලගතු පුද්ගලයා ලෙස හැඳින්විය හැකිය. ඇත්ත වශයෙන්ම අණ දෙන නිලධාරි සුලෙයිමාන්ගේ ප්‍රමුඛතම ජයග්‍රහණයක් වූයේ ISIS මර්දනය කිරීම සහ මෙම ප්‍රශ්නයේ ශ්‍රේෂ්ඨත්වය කෙරෙහි අවධානය යොමු කිරීම ප්‍රමාණවත්ය.

සුලෙයිමානි දූත මෙහෙවර ඉටු කිරීමේදී පළමු පන්තියේ බලගතු සහ විශ්වීය ආකෘතියක් වූ අතර මෙය අන් අයගේ ආශ්වාදයට හේතු විය එහි සංස්කෘතික යුතුකම්වලට අනුකූලව සහ මෙම පාසල පිරිසිදු ඉස්ලාමීය ආදර්ශයක් ලෙස හඳුන්වාදීමේ අරමුණින් අල් හුදා ජාත්‍යන්තර සංස්කෘතික කලාත්මක හා ප්‍රකාශන ආයතනය ඔහු පිළිබඳ විශේෂ කලාපයක් විදේශ භාෂා කිහිපයකින් පළ කිරීමට කටයුතු කර ඇත. සහ ඉස්ලාම් ඉතිහාසයේ මෙම විශිෂ්ට මිනිසා හඳුන්වාදීමේ ඵලදායී පියවර මෙයයි

ඔහු ඉරාන ජාතියේ සහ මුස්ලිම් ලෝකයේ ශූරයා වන්නේ මිනිසුන් ඔහුව ඔවුන්ගේම සංස්කෘතික අධ්‍යාත්මික හා විප්ලවීය වත්කම් සහ සාරධර්මවලින් දුටු බැවිනි. ඔහුගේ තේමාව වූයේ ආත්ම පරිත්‍යාගයේ බීජ සමාජය තුළ වැපිරිය යුතුය යන්නයි

ඉස්ලාමයේ ශ්‍රේෂ්ඨ ප්‍රාණ පරිත්‍යාගිකයින්ට, විශේෂයෙන් ජීවමාන ප්‍රාණ පරිත්‍යාගික හජ් කාසිම් සුලෙයිමාන්ට උන්වහන්සේගේ ආශිර්වාදය ලැබෙන මෙන් අපි සර්වබලධාරි දෙවියන්ගෙන් ප්‍රාර්ථනා කරමු. ඔහු පිළිබද මනුශ්‍ය හදවතේ පිලිසිද ගත් ස්නේහය මරාගෙන මැරෙන බෝම්බයකට හෝ නවීන පන්නයේ ගිනි අවියකට විනාශ කළ නොහැකි වග මිනිමරු ලේ පිපාසිතයින් තේරුම් ගත යුතු සත්‍යය වේ. ඔහුව ඝාතනය කල පමනින් ඔහුගේ මානුශිය මෙහෙයුම නැවතී ගියේ ද නැත. කර්මය මේ සියල්ලටම වඩා බලවත්ය. යමෙකුට අසාධාරණ ලෙස අකටයුතුකම් කරන්නේද ඊට මිනිසා වන්දි ගෙවිය යුතුමය. සුලු කාලයක් සඳහා ලොවට පැමිණ අති මනුශ්‍යයා මෙම ධර්මතාවය තෙරුම් ගත යුතුමය.

සුන්දර ඉරානයේ නත්තල් සැමරුම

මේ සුන්දර සීතල නත්තල් මාසයයි. ලොව පුරා සිටින්නන්ට නත්තල්  සීනු හැඩවෙන මාසයයි. නත්තල යනු ලොව පුරා සිටින සියලුම කිතුනුවන් විසින් සමරනු ලබන වැදගත්ම නිවාඩු දිනයයි.

ක්‍රිස්තියානි ආගම ඉරානයේ ව්‍යවස්ථාපිතව පිළිගත් ආගම්වලින් එකකි. ඔවුන්ගේ ආගමික නීතිවලට අනුව තම ජීවිතය සකස් කර ගැනීමට බාධාවක් නැත. ලොව පුරා නත්තල නිල වශයෙන් නිවාඩු දිනයක් ලෙස පිළිගෙන ඇත.

ඉරානයේ කිතුනුවන්ගෙන් බහුතරය ආර්මේනියානු ඕතඩොක්ස් පල්ලිය අනුගමනය කරන ආර්මේනියානුවන් හෝ නැගෙනහිර ඇසිරියානු පල්ලිය අනුගමනය කරන ඇසිරියානුවන් ය. ආර්මේනියානුවන් ජනවාරි 6 වන දින නත්තල සමරන අතර ඔවුන් එපිෆනි සමරන අතර අනෙකුත් කිතුනුවන් දෙසැම්බර් 25 සමරයි. කෙසේ වෙතත්, මෙම උත්සව උත්සවයේ උණුසුම සහ අලංකාරය වසර අවසානය වේ.

ශීත ඍතුවේ ශීතල සීතල නොතකා ලබන මාසයේ ජනවාරි 6 වනදා දක්වා මාසය සෑම කෙනෙකුම මෙසේ ආකර්ෂණය වනු ඇත. මෙම අවස්ථාව සනිටුහන් කිරීම සඳහා, කිතුනුවන් වැඩි කාලයක් ගත කරන්නේ එකිනෙකාට තෑගි ලබා දීම සඳහා ය. කිතුනුවන් සහ කිතුනු නොවන අය එකිනෙකා සමඟ නත්තල් සුබ පැතුම් බෙදා ගනු ඇත.

කිතුනුවන් විශාල වශයෙන් ජීවත් වන ප්‍රදේශවල කොළ, රන්වන් සහ රතු පැහැයෙන් සැරසුණු නත්තල් ගස් සෑම තැනකම දක්නට ලැබේ. වීදි උත්සවාකාරයෙන් බබලයි. ඒ අතරම, සාමාන්යයෙන් ඉරාන වැසියන් එවැනි උත්සවයක් සැමරීම ගැන සතුටු වෙති. ඉරානයේ සියලුම දෙනා නත්තල රසවිදීමට පෙර මග බලා සිටියි.

කිතුනුවන් ඉරානයේ ජනගහනයෙන් 1% ට වඩා අඩු වුවද, ඒ අඩු ප්‍රතිශතය වුවද ඔවුන්ට ඉතා ගෞරවයෙන් සලකනු ලැබේ. ඔවුන් වෙනුවෙන් පෙනී සිටීමට පාර්ලිමේන්තුවේ ව්‍යවස්ථාපිත ස්ථානයක් ද තිබේ. ඔවුන්ට කවදාවත් මුස්ලිම් බහුතරයක් එක්ක ප්‍රශ්න ඇතිවී නොමැත. ඔවුන්ගේ ආගම ඇදහීමේ පරම අයිතිය ඔවුන්ට ලබා දී ඇත. ඉරානයේ ක්‍රිස්තියානි පල්ලි 600 කට වඩා තිබේ. බොහෝ ක්‍රිස්තියානි පල්ලි රජයේ වියදමින් නඩත්තු වේ.

ඉරාන කිතුනුවන් ආර්මේනියානුවන් සහ ඇසිරියානුවන් ය. ඔවුන්ගේ ජනගහනය ලක්ෂ 5කට වැඩියි. ආර්මේනියානුවන් සහ ඇසිරියානුවන්ගෙන් පුරාණයේ සිටම පැවත එන්නන් වෙයි. ඔවුන් රටේ බොහෝ ප්‍රදේශවලට පියාසර කළද, සැලකිය යුතු පිරිසක් ටෙහෙරාන් සහ ඉස්ෆහාන් වැනි තදාසන්න ප්‍රදේශවල ජීවත් වෙති.

ඉරානය මැදපෙරදිග කිතුනුවන්ට ආරක්ෂිතම ස්ථානය වන අතර ඉරාන ජනතාව කිතුනුවන් සහ ඔවුන්ගේ ආගම ඉහළම ගෞරවයෙන් සලකති. ඔවුන් ඔවුන්ගේ මිතුරන් හා අසල්වැසියන් විනෝදාස්වාදය සඳහා ඔවුන් සමඟ එකතු වේ

ටෙහෙරානයේ බොහෝ වීදි නත්තල් සමයේදී අලංකාරයෙන් සරසා ඇත.

ඉරානයේ නත්තල් උත්සව විශාල හෝටල්වලට සීමා වී ඇතැයි නොසිතන්න . අගනුවර පුරා ඇති සාප්පු වල කුඩා හා විශාල විසිතුරු සංදර්ශන පෙට්ටි පිටුපස ඇති වාත්තු ආලෝකයෙන් ඔබ වශී වනු ඇත. අලංකාර නත්තල් ගස් රතු සහ කොළ පැහැති රිබන් සමග විවිධ ආලෝකයෙන් නෙත් සිත් පැහැරගනු ලබයි.

එහි ආලෝකයට ඔබේ ඇස්වල රන් බෝල මෙන් දිදුලනු ලබයි. විශේෂයෙන්ම ටෙහෙරානයේ වඩාත් ජනප්‍රිය සාප්පු සවාරි මධ්‍යස්ථානවලදී, සැන්ටා ක්ලවුස් හෝ බාබා නොයෙල් (පර්සියානු ජනතාව ඔහුව හඳුන්වන්නේ බාබා නොයෙල්) වැනි අය විසින් ප්‍රධාන දොරටුව අසලදී ඔබව පිළිගනු ඇත.

ඔබ ටෙහෙරානයේ ක්‍රිස්තියානි අසල්වැසි ප්‍රදේශවල වීදිවල සැරිසරන විට, මිනිසුන් නත්තල් ගස් සහ ඒවායේ සංකේතාත්මක සැරසිලි වලින් වීදි අලංකාර ව බබලෙනු ඇත.

ඉරාන-ආමේනියානුවන්ගේ සැලකිය යුතු සංඛ්‍යාවක් සිටින Tabriz සහ Isfahan's Zolba අසල්වැසි ප්‍රදේශවල ඔබට අනෙකුත් නගර සහ ඔවුන්ගේ නත්තල් උත්සව (ඔබ ටෙහෙරානයේ දකින තරම් වර්ණවත් සහ නෙත් සිත් ඇදගන්නාසුළු නොවූවත්) සොයා ගත හැක.

කිතුනු අසල්වැසි ප්‍රදේශ දෙසැම්බර් මාසයේ මුල් දිනවල නත්තල් වර්ණයෙන් වර්ණවත් වන අතර, ක්‍රිස්තුස් වහන්සේගේ උපත සැමරීම සඳහා ඔවුන්ගේ හදවත් සහ ආත්මයන් සූදානම් කිරීමට මිනිසුන් ඔවුන්ගේ සම්ප්‍රදායන් අනුගමනය කරයි.

ඉරානයේ කිතුනුවන් කිරි, බිත්තර සහ මස් වළක්වා ගැනීම සඳහා දෙසැම්බර් මස මුල සිට නිරාහාරව සිටිති. මෙම උපවාසයෙන් පසු දෙසැම්බර් 25 වන දින ශුද්ධ වූ දේවස්ථානයේදී නත්තල් උත්සවය පවත්වනු ලැබේ. ඉන් අනතුරුව අති උත්කර්ෂවත් භෝජන සංග්‍රහයක් ද සංවිධානය කෙරේ. මෙම මංගල්‍යය පිළිගන්වන්නේ හරිසා නමින් හඳුන්වන බැදපු තුර්කිය සමඟිනි.

ඉරානයේ නත්තල් සමය ගත කිරීම අමතක නොවන අත්දැකීමකි. මෙරට සුළුතර ක්‍රිස්තියානුවන් පමණක් සමරන උත්සවයකට සියලුම ජනතාව ඔල්වරසන් දෙනවා දැකීම වෙනස්ම අත්දැකීමක් වනු ඇත.

එබැවින්, ඔබට මෙම නත්තල වෙනස් ආකාරයකින් සහ විවිධ සංස්කෘතික පසුබිම්වලින් යුත් පුද්ගලයින් සමඟ සැමරීමට අවශ්‍ය නම්, ඉරානයේ නත්තල් සැමරුම විශිෂ්ට තේරීමකි.

 සුවපහසුවේ මටසිලිටුබව  රැගත් 
ඉරාන බුමුතුරුණු 

    

බුමුතුරුණු හෝ පාපිසි ගැන කතා කරන විට නිරායාසයෙන් ම ඉරානය යන නම අපගේ මතකයට නැඟේ. ලෝකයේ හොඳම කලා ප්‍රවීණයන් මේ කාරණය කිසිම පැකිලීමකින් තොරව පිළිගන්නවා. කාපට් එක පර්සියානු ය. මෙම පද දෙක එකිනෙකින් වෙන් කළ නොහැක. එමනිසා, බුමුතුරුණු ඉරාන කලාවේ පැහැදිලි සංකේතයකි.

ලෝකයේ හොඳම සහ සුඛෝපභෝගී පාපිසි ඉරානයේ වියන ලද බව අපට දන්වන්න සැකයකින් තොරව තහවුරු කළ හැකිය. ඉරානයේ කාපට් රෙදි විවීමේ කලාව ඉරාන ජනතාවගේ සංස්කෘතිය හා සිරිත් විරිත් සමඟ ගැඹුරින් බැඳී ඇති අතර සෑම පලසක්ම ඔවුන්ගේ බුද්ධියේ ප්‍රකාශනයක් ලෙස වර්ධනය වේ. දක්ෂ ඉරාන කාපට් වියන්නන් විස්මිත රටා ප්‍රශංසනීය වර්ණ සමඟ මිශ්‍ර කරයි, එය කලාවේ ආශ්චර්යයක් වන අතර එවැනි තාක්ෂණයක් අපේක්ෂා කළ හැක්කේ හොඳම චිත්‍ර ශිල්පීන්ගෙන් පමණි

ලොව පුරා සිටින කලාකරුවන් ඉරාන රග් එක බහු-වර්ණ මල් සහිත සශ්‍රීක උද්‍යානයකට සංසන්දනය කරයි. එළවළු, කුරුල්ලන් සහ සතුන්, භූ දර්ශනය සහ මනඃකල්පිත ජීවීන් වැනි කැටයම් ඒවායේ අඩංගු වේ. ඒ දෙස ඇස් යොමු කරන සෑම කෙනෙකුටම යන්න අවශ්‍යයි.

කෂාන්ගේ කතාව පවසන අගනා පාපිසි ඉරාන සම්ප්‍රදායික කලාවේ සැබෑ සංකේත වේ. ඉරාන රග් යනු පර්සියානු කලාවේ විශිෂ්ටතම කෘතියකි. පර්සියාවේ පළමු කාපට් වියන ලද්දේ කොහේද සහ කවදාද යන්න පැහැදිලි නැත. පුරාවිද්‍යාඥයින් සහ කලා ඉතිහාසයේ කාලානුක්‍රමිකයින් විශ්වාස කරන්නේ එය සත්ව පාලන කර්මාන්තයේ යෙදී සිටි පුරාණ පර්සියානුවන් විසින් සොයා ගන්නා ලද බවයි.

ඉරාන සානුවෙහි වැසියන්ගේ පළමු වෘත්තීන් වූයේ කෘෂිකර්මාන්තය සහ සත්ව පාලනයයි. පශු සම්පත් සමඟ සම්බන්ධ වූ මෙම පුද්ගලයින් ලොම් සහ එහි අනෙකුත් භාවිතයන් පිළිබඳව ක්‍රමයෙන් හුරුපුරුදු විය. ලොම්වලින් ඇඟලුම් හදන්නට පටන් ගත් ඔවුහු ටිකෙන් ටික බිම වැසීමට පාපිසි වියන්නට වූහ. සත්ව හම් කාපට් ලෙස භාවිතා කළ මිනිසුන් අවසානයේ ලොම් වලින් සාදන ලද පාපිසි භාවිතා කිරීමට පටන් ගත්හ.

 මෙම ක්‍රියාවලිය සලකා බැලීමේදී ඉරාන සානුවේ සත්ත්ව පාලනය හා කෘෂිකර්මාන්තයේ යෙදී සිටින පුද්ගලයන් පළමු කාපට් වියන්නන් සහ රෙදි විවීම කලාවේ නව නිපැයුම්කරුවන් බව පැහැදිලිය. පැරණිතම ඉරාන කාපට් ලෙනින්ග්‍රෑඩ් හි හර්මිටේජ් කෞතුකාගාරයේ එක් ශාලාවක් අලංකාර කරයි. තරමක් නොවෙනස්ව පවතින මෙම කාපට් නිර්මාණය කර ඇත්තේ Mogoleston හි මහාචාර්ය Rodenko විසිනි.

දේශ සීමාවේදී, අයිස් යට අහම්බෙන් "Basirk" නම් ප්රදේශයක් සොයා ගන්නා ලදී. හක්කමනේසියානු ආණ්ඩුකාරයා වූ ජෙනරාල්ගේ (ක්‍රි.පූ. 33 ~ 35 O) සංරක්‍ෂිත දේහය අඩංගු මිනී පෙට්ටියක බසිර්ක් කාපට් මළ සිරුර අසල තිබී හමු විය. එබැවින් ඉරානයේ කාපට් රෙදි විවීම අවම වශයෙන් වසර 2500 කට පෙර පැවති බව පැහැදිලිය. Basirk කාපට් 'Math' හෝ  විශ්ලේෂක රොඩ්ලෙන්කෝ පෙන්වා දෙන්නේ ‘පාර්ස්’ (හක්කමනේසියානු) කලාකරුවන් විසින් නිර්මාණය කරන ලද බවත් අශ්වයන් ආවරණය කිරීමට භාවිතා කළ බවත්ය. මෙම කාපට් විශාලත්වය මීටර් 2x1.83 කි. එහි මුල් පිටපතක් දැන් නිපදවා ඇත.

ඉරානයේ කාපට් රෙදි විවීමේ මුල් දිනවල සිට, ලෝකයේ විශාලතම කෞතුකාගාරවල සහ පෞද්ගලික එකතු කිරීම්වල බොහෝ නිදර්ශකවල කෘති සංරක්ෂණය කර ඇත. ඉරානයේ සහ ලොව පුරා සිටින කලාකරුවන් ඉරානයේ සියුම් බුමුතුරුණු පිළිබඳ පොත් සහ ලිපි රාශියක් ප්‍රකාශයට පත් කර ඇත. මෙම සාහිත්‍ය කෘතීන් ඉරානයේ කාපට් විවීමේ ස්වර්ණමය යුගය සිහිපත් කරයි.

ලන්ඩනයේ වික්ටෝරියා සහ ඇල්බට් කෞතුකාගාරයේ සංරක්ෂණය කර ඇති අර්තබල් කාපට් නිර්මාණය සහ වයනය අනුව ලොව ඇති වඩාත්ම ප්‍රසිද්ධ සහ වටිනා පාපිසි වලින් එකකි. ක්‍රිස්තු වර්ෂ 1539 දී මෙම පාපිසි වියන ලද අතර, එහි දාර සහ හරස්කඩ සේද රෙදි වලින් වියන ලදී.

 ඔස්ට්‍රියානු කලා හා අත්කම් කෞතුකාගාරයේ සංරක්ෂණය කර ඇති "දඩයම් බිම" කාපට් යනු ලෝකයේ වඩාත්ම සුඛෝපභෝගී සහ වටිනා පාපිසි වලින් එකකි. දඩයම්කරුවන් විවිධ වර්ගයේ සතුන් දඩයම් කරන ආකාරය රූපවල දැක්වේ. 16 වැනි සියවසේදී මෙම පාපිසි සම්පූර්ණයෙන්ම සේද රෙදි වලින් සාදන ලදී. ‘ප්‍රසිද්ධ ඉරාන පාපිසි වල අනෙකුත් ආකෘති වන්නේ පැරිස්, මෙට්‍රොපොලිස් සහ මාෂාඩ් හි ඇස්තාන් ගොඩේෂ් රසවි ය.

කෞතුකාගාරවල සංරක්ෂණය කර ඇත. ක්‍රිස්තු වර්ෂ 1601 දී පෝලන්තයේ සිග්මන්ඩ් වාසා රජුගේ නියෝගය පරිදි බොහෝ මිල අධික සේද පාපිසි කෂාන්හි වියන ලදී.

සෆාවි යුගයේ කලාකරුවන් ලොව විස්මිත කලාකෘති කිහිපයක් නිර්මාණය කර ඇති අතර සෆාවිගේ පාලන සමය මෙම කලාවේ අපූරුතම යුගය ලෙස සැලකේ. සෆාවි යුගයේ චිත්‍ර ශිල්පීන් බුමුතුරුණුවල හැඩතල සහ මෝස්තරවල ප්‍රබල වෙනසක් ඇති කළේය.එමෙන්ම  දක්ෂ රෙදි වියන්නන් හොඳම, ගුණාත්මක ලොම් සහ සේද භාවිතා කරමින් ඔවුන්ගේ මනඃකල්පිතයන් ජීවමාන කළහ.

මෙම යුගයේ පාපිසි සාමාන්යයෙන් සිල්ක් වලින් වියන ලදී. ඒවායේ ආකෘතිවලින් සොයාගත් අයිතම: සයිප්රස් ගස්, මල් මෝස්තර, දඩයම් බිම්වල දර්ශන සහ අනෙකුත් ආකර්ෂණීය ආකෘති. කාපට් වල ප්‍රධාන කොටස කාල පරිච්ඡේද පරිසරය සහ පරිසරයේ සුන්දරත්වය ප්‍රකාශ කිරීම සඳහා දාරවල රටා ප්‍රකාශ කිරීමට උපකාරී වේ. 

ඉරාන පාපිසි වර්ග 3 ක් ඇත: පාපිසි, (කාපට්), කුඩා බුමුතුරුණු (රාග්) සහ බිත්ති දාර කාපට්. අනෙකුත් කාපට් කාපට් වලට වඩා කුඩා වන අතර කොරිඩෝ සහ කාමරයක දාර ආවරණය කිරීමට පැති කාපට් භාවිතා කරයි. ඉරාන පාපිසි වල මෝස්තර සහ වර්ණ අද්විතීය හා ඉතා විවිධාකාර වේ. මේ නිසා කාපට් එකක මිල සමහර විට වෙන්දේසියේදී ඩොලර් මිලියන ගණන ඉක්මවිය හැක. මේ වන විටත්, උස් බුමුතුරුණු වල හැඩතල සෆාවි යුගයේ ආභාෂය ලබා ගනී.

කාපට් රෙදි විවීමේ කලාව ඉරානයේ සියලුම නගරවල සහ ගම්වල බහුලව දක්නට ලැබේ. නගර, ගම් සහ පුරාණ ප්‍රදේශ කාපට් නිෂ්පාදනයේ වැදගත් මධ්‍යස්ථාන වේ. Kashan, Isfahan, Tabriz, Mashhad, Kerman, Kom, Nain, Sanandaj, Arak සහ Hamadan යන නගර මිල අධික පාපිසි රෙදි විවීම සඳහා ප්‍රධාන මධ්‍යස්ථාන වේ. ඈත අතීතයේ සිටම, ඉරානයේ හොඳම කාපට් වියන්නන් වූයේ කාන්තාවන් සහ තරුණයන්, තරුණ කාන්තාවන් සහ ළමුන් ය.

කාපට් නිර්මාණය කිරීමේ කලාව සැමවිටම ඔවුන්ගේ හදවත් තුළ ස්වභාවිකයි. කාලයාගේ ඇවෑමෙන්, මෙම බුමුතුරුණු වල සැලසුම් හොඳම ස්වාමිවරුන් විසින් සාදා ඇත. අද හොඳම නිර්මාණකරුවන් මේ ක්ෂේත්‍රයේ නව්‍යකරණයන් කරනවා.

කාපට් සඳහා විස්මිත මෝස්තරවල උපන් ස්ථානය ඉරානය බව පැවසීම අතිශයෝක්තියක් නොවේ. ඉරාන බුමුතුරුණු රටා බොහෝ විට අද්විතීය, ඉරාන බිත්ති ටයිල්-වැඩ සහ කුඩා නිර්මාණ වලින් ආභාසය ලබා ඇත. මල් උද්‍යාන, මල් සහ ගස් වලින් පිරුණු වනාන්තර සහ විවිධ පක්ෂීන් සහ සතුන් මෙන්ම දඩයම් බිම් වැනි නිර්මාණ දර්ශන ඉරාන කාපට් සඳහා එළිදරව්වක් සපයයි.

ඉරාන බුමුතුරුණු සහ බුමුතුරුණුවලට එකවර ගුණාංග 3ක් ඇත: අලංකාරය, අලංකාරය සහ දීර්ඝායුෂ, මෙම හේතූන් මත ඒවා ලෝකයේ අද්විතීය කරයි. දක්ෂ කාපට් වියන්නන් බොහෝ දෙනෙක් නිර්නාමික කලාකරුවන් ය. අතීතයේ සිට ඉතිරිව ඇති පාපිසි දන්නේ රෙදි වියන්නන් කිහිප දෙනෙකු පමණි

කාපට් විවීම යනු ඉරාන කලාකරුවන්ගේ ඉහළම දක්ෂතා, රසය, කඩිසරකම සහ නිර්මාණශීලීත්වය පෙන්නුම් කරන සංකීර්ණ කලාවකි. ඊට අමතරව, එය මාස ගණනක් අඛණ්ඩ උත්සාහයක්, දුෂ්කරතා සහ අධික පිරිවැයක් අවශ්ය වේ.

ඉරාන පාපිසි රෙදි විවීම කලාව ගවේෂණය කිරීම සඳහා කලා ඉතිහාසය පිළිබඳ සවිස්තරාත්මක හා ගැඹුරු දැනුමක් අවශ්‍ය වේ. කොතරම් පර්යේෂණ කළත් එවැනි පර්යේෂණ දින නියමයක් නොමැතිව සිදු වන බව නම් ස්ථිරයි.

කෂාන් හි "කාපට් රෙදි විවීමේ සම්ප්‍රදායික කුසලතා" 2010 දී යුනෙස්කෝව විසින් සංස්කෘතික උරුම අඩවියක් ලෙස ප්‍රකාශයට පත් කරන ලදී.

විවිධ කණ්ඩායම් විවිධ කාලවලදී පර්සියානු පාපිසි රෙදි විවීම නිසා, ඔවුන් ඉරානයේ ඉතිහාසය සහ එහි ජනතාවගේ ජීවිත පිළිබිඹු කරයි. ඉරානයේ කාපට් සහ බුමුතුරුණු කෞතුකාගාරය මෙම ඉරාන හස්ත කර්මාන්ත පිළිබඳ සිත් ඇදගන්නා ඉතිහාසයක් සහ විස්තරයක් ඉදිරිපත් කරයි

රාජකීය මාලිගාවල පර්සියානු බුමුතුරුණු තිබීම තවමත් වෙනම ගෞරවයක් ලෙස සැලකේ.

යල්දා රාත්‍රිය 
"දිගු රාත්‍රිය" නම් පර්සියානු උත්සවය
 (Shab e Yalda)

මිනිසා අනෙක් මිනිසාගෙන් වෙනස් වනුයේ ඔවුන්ට ආවේනික ගති පැවතුම්, දින චර්යාවන්, සංස්කෘතික වෙනස්කම් යන දෑ වලිනි. මේ වෙනස ඇත්තටම සුන්දරය. මිනිසා කොහොමත් විව්දත්වයට ප්‍රිය කරන සත්වයෙකි. මේ විවිදත්වයේ එකමුතුව මිනිස් සබදතා වඩා විචිත්‍ර මෙන්ම පුළුල් කරවයි. 

සුන්දර ඉරානයේත් උත්සවවලින් අඩුවක් නැත. ඉස්ලාමයට කිසිදු සම්බන්ධයක් නැති සම්ප්‍රදායික හා සංස්කෘතික උත්සව අද දක්වාම ආරක්ෂා ව ඉදිරියටම පවත්වමින් ඇත. ඒවායින් එකක් වන්නේ යල්දා රාත්‍රිය (ෂබේ යල්දා) උත්සවයයි. එය ෂබේ චෙලේ (හතළිස්වන රාත්රිය) Shab e Chelleh ලෙසද හැඳින්වේ.

වසරේ දීර්ඝතම රාත්‍රිය වන දෙසැම්බර් 20-21 රාත්‍රිය ඉස්ලාම් ආගමට බොහෝ කලකට පෙර සිටම පර්සියාවේ ජනතාව විසින් සමරනු ලබයි.නුදුරේ දීම පැවැත්වෙන මෙම උත්සවය සඳහා වීදි, කඩසාප්පු සහ නිවාස සියල්ල විදුලි පහන් සහ උත්සවශ්‍රීයෙන් සරසා ඇත. ලොව පුරා සිටින පර්සියානුවන් මෙම උත්සවය සඳහා උනන්දුවෙන් බලා සිටින්නට ඇත.

යල්දා රාත්‍රිය (Yalda Night) යනු කුමක්ද?

යල්දා යනු උපත යන්නයි. යල්දා රාත්‍රිය යනු සුන්දර පුරාණ ඉරාන උත්සවයකි. මෙය සරත් සෘතුවේ අවසාන රාත්‍රියයි, ශීත සෘතුව පිළිගන්නා රාත්‍රියයි. එය වසරේ දිගම රාත්‍රිය වන බැවින් ඉරාන ජාතිකයන් එය සමරන්නේ එම විශේෂත්වය පදනම් කරගෙනය.

ඉස්ලාම් ආගමට පෙර බොහෝ පර්සියානුවන් සොරොස්ට්‍රියානු ආගමේ අනුගාමිකයින් බව දන්නා කරුණකි. එදා සිට මේ දක්වාම මෙම සැමරුම නොකඩවා සිදුවෙමින් පවතී. මෙම රාත්‍රිය නපුරු ආත්මයන්ගේ ආධිපත්‍යයේ රාත්‍රියක්, බෙදීම්, හුදකලාව සහ බලා සිටින රාත්‍රියක් මෙන්ම අඳුර සහ ආලෝකය ජයගත් දිනයක් ලෙස පුරාණ පර්සියානුවන් විශ්වාස කළ බව පැරණි කවියෙන් හෙළි වේ.

ඇෆ්ගනිස්ථානය, ටජිකිස්තානය, උස්බෙකිස්තානය සහ ටර්ක්මෙනිස්තානය වැනි වෙනත් රටවල ජනතාව ආගම් භේදයකින් තොරව මෙම දිගු රාත්‍රී උත්සවය සමරනු ලබති.

ඉරානයේ යල්දා රාත්‍රිය සමරන්නේ කෙසේද?

මෙම අවස්ථාවේදී,  බොහෝ වේලාවක් අවදියෙන් සිටින අතර ඥාතීන් සහ මිතුරන් එකතු වී ප්රීති ඝෝෂා කරති.

ඔවුන් පවුලේ ජ්‍යෙෂ්ඨ සාමාජිකයින්ගේ, විශේෂයෙන්ම ආච්චිලා සීයලාගේ නිවෙස්වලට ගොස් ඔවුන් සමඟ සිනා සෙමින්, සාද පවත්වමින්, කවි කියමින් වසරේ දීර්ඝ රාත්‍රීන් සතුටින් ගත කරති. සැන්දෑව පුරාවටම මහාකවි හෆීස්ගේ කවි පද වලින් දසත සුවඳවත් වනු ඇත.

පවුලේ ජ්‍යෙෂ්ඨ සාමාජිකයින්ගේ මනස සිසිල් කරමින් ඔවුන් සමඟ කාලය ගත කරමින් ඔවුන් සතුටු කර ඔවුන්ගේ ආශිර්වාදය ලබා ගැනීමෙන් ශීත ඍතුවේ රෝග පීඩා ඇති නොවන බව ඔවුන්ගේ විශ්වාසයයි. මෙම මංගල්‍යයේදී පලතුරු සාගතයක් ඇති නොවේ. විශේෂයෙන්ම දෙළුම් සහ කොමඩු නොමැතිව මෙම උත්සවය සමරණු නොලබයි.

ආද්යාත්මික හැගීම් අවදිකරවන, මිනිස් හර පද්දතිය ගුන දර්ම වලින් පෝශිත කරවන මහා කවි හෆීස්ගේ කවි ඉරාන ජනතාවගේ ජීවිතවල වැදගත් කාර්යභාරයක් ඉටු කරයි. 

ඇතැමුන් සිතන්නේ තමන් සිතින් යමක් සිතා හෆීස්ගේ කවි පොතක් විවෘත කළහොත් තමන් දකින පළමු කවිය තමන් සිතූ දේ ඉටු කර ගන්නා ආකාරය පිළිබඳ උපදේශයක් සහ එහි අර්ථ නිරූපණය වනු ඇති බවයි

ඉදින් යල්දා රාත්‍රියේ රැස්වෙන සියල්ලෝම සන්තෝෂ වෙමින් කුමක් හෝ  කල්පනා කරමින් මහා කවි හෆීස්ගේ කවි පොතින් කුමන හෝ පිටුවක් ඇර එහි පළවෙනි කවිය හයියෙන් කියවන්න කියා එහි සිටින වැඩිමහල්ලෙකුට කියති. බලා සිටින්නන්ටද ආශ්වාදය ගෙන දෙන මෙම ක්‍රියාවලියන් ඇත්තෙන්ම සතුටුදායකය.

වෙනත් රටවලට සංක්‍රමණය වූ ඉරාන ජාතිකයන් එකතු වී ඔවුන්ගේ පවුල් සමඟ ඉරානයේ කළ දේම සංක්‍රමණික රටවල සිදු කරමින් සිටිති. සියල්ලටම වඩා මේ උත්සව සැමරීමෙන් මිනිස් ආත්මයට ලැබෙනා ප්‍රීතිය සුළුපටු නොවෙයි. ආගමික සහ ආධ්‍යාත්මික පසුබිමකින් පෝශනය වන මෙවන් සුවිශේෂී උත්සව මිනිසාට කිසිදා අමතක නොවේ.

 

එහෙයින් යල්දා රාත්‍රිය  ඔවුන්ට සදා අමතක නොවන සිහිවටනයකි. 

 ඉරානයේ ප්‍රතිප්‍රහාරයන් හමුවේ 
ඊශ්‍රායලය කම්පනයට පත් වූ වගයි

ඉරානයේ න්‍යෂ්ටික නිරීක්ෂණ අංශයේ ප්‍රධානී මොහොමඩ් එස්ලාමි, ඉරාන න්‍යෂ්ටික ස්ථාන වලට පහර දෙන බවට තර්ජනය කිරීමට එරෙහිව ඊශ්‍රායල පාලන තන්ත්‍රයට දැඩි ලෙස අනතුරු අඟවා ඇති අතර, ටෙල් අවිව් ටෙහෙරානයට තර්ජනය කිරීමට පෙර එහි භයානක තත්ත්වය සලකා බැලිය යුතු බව පවසයි.

සෙනසුරාදා (27/11/2021) යේමනයේ අල්-මසිරා රූපවාහිනී ජාලයට අදහස් දක්වමින් ඉස්ලාම් කියා සිටියේ ඉරාන න්‍යෂ්ටික ස්ථානවලට පහර දෙන බවට තර්ජනය කිරීමට පෙර ඊශ්‍රායල පාලන තන්ත්‍රය කැඩපත ඉදිරිපිට සිටගෙන එහි හැකියාවන් පරීක්ෂා කළ යුතු බවයි.

ඉරාන න්‍යෂ්ටික මධ්‍යස්ථානවලට එරෙහි විය හැකි ප්‍රහාරයක් සඳහා සූදානම් වීම සඳහා වඩා බලවත් ආයුධ සහ උපකරණ මිලදී ගැනීම සඳහා ඊශ්‍රායල බලධාරීන් ෂෙකෙල් බිලියන පහක (ඩොලර් බිලියන 1.5) අයවැයක් අනුමත කර ඇති බව මීට පෙර චැනල් 12 වාර්තාවක් උපුටා දක්වමින් ඊශ්‍රායලයේ ටයිම්ස් ප්‍රකාශ කළේය.

ඉන් අනතුරුව ඉරානයේ උත්තරීතර ජාතික ආරක්ෂක කවුන්සිලයේ ලේකම් අලි ෂම්කානි දැඩි අනතුරු ඇඟවීමක් කළේය. එවැනි පියවරක් ගතහොත් ටෙහෙරානයේ “කම්පන සහගත” ප්‍රතිප්‍රහාරයෙන් පසුව සිදුවන දැවැන්ත විනාශය පිළිසකර කිරීමට ඊශ්‍රායලය කිහිප වතාවක්ම වියදම් කිරීම ගැන සලකා බැලිය යුතු බව ඔහු පැවසීය.

ඉරානයට එරෙහි කුරිරුකම් සඳහා ඩොලර් බිලියන 1.5 ක අයවැයක් වෙන් කිරීම වෙනුවට, සියොන්වාදී පාලනය ඉරානයේ කම්පන සහගත පළිගැනීම් නිසා ඇති වූ හානිය පිළිසකර කිරීම සඳහා ඩොලර් බිලියන ගණනක් වෙන් කිරීම කෙරෙහි අවධානය යොමු කළ යුතුය, ”ෂම්ඛානි ඔක්තෝබර් 24 දා ට්වීට් කළේය.

ඉරානයට පහර දීමේ සැලසුම් වේගවත් කර ඇති බවට ඊශ්‍රායල හමුදාව ප්‍රකාශ කිරීම සියොන්වාදී පාලනයට සහ එහි පාලකයන්ට මරු පහරක් බව ඉරාන හමුදාපතිවරයා පවසා තිබේ.

ඊශ්‍රායල පාලනය ජාත්‍යන්තර නීතියට පටහැනිව න්‍යෂ්ටික අවි සන්තකයේ තබාගෙන බරපතල මිලිටරි න්‍යෂ්ටික වැඩසටහනක් ක්‍රියාත්මක කරයි. ඊශ්‍රායලය IAEA පරීක්ෂකවරුන්ට එහි න්‍යෂ්ටික පහසුකම් පරීක්ෂා කිරීමට ඉඩ නොදෙන අතර න්‍යෂ්ටික අවිහරණ ගිවිසුමට (NPT) හෝ එහි න්‍යෂ්ටික අවි සම්බන්ධ වෙනත් ගිවිසුමකට සම්බන්ධ වීම නිරන්තරයෙන් ප්‍රතික්ෂේප කර ඇත. එනම්, සංවිධානාත්මක අපරාධවලට එරෙහිව උද්ඝෝෂණ කරන මාෆියා ලොක්කෙක් වැනිය.  න්‍යෂ්ටික ව්‍යාප්තිය සම්බන්ධයෙන් ඊශ්‍රායලයද හැසිරෙන්නේ එලෙසමය.

මැදපෙරදිග න්‍යෂ්ටික අවිවලින් තොර කලාපයක් පිහිටුවීම වැළැක්වීමට එක්සත් ජනපදය සහ ඊශ්‍රායල පාලන තන්ත්‍රය දිගින් දිගටම කටයුතු කරන බවට චෝදනා කරමින්, ඊශ්‍රායලයේ න්‍යෂ්ටික අවි වැඩසටහන හැසිරවීමේදී ද්විත්ව භූමිකාවක් ඉටු කිරීම සම්බන්ධයෙන් ඉරානය බටහිරයන් නැවත නැවතත් විවේචනය කළේය.

ඉරානය කිසිවිටකත් තම ජාතික උපාය මාර්ගයට අනුකූලව න්‍යෂ්ටික අවි ලබා ගැනීමට උත්සාහ නොකළ බවත්, රට සෑම විටම ප්‍රමිතීන්ට අනුකූලව සහ ජාත්‍යන්තර පරමාණුක බලශක්ති ඒජන්සියේ (IAEA) රාමුව තුළ ක්‍රියාත්මක වන බවත් ඉස්ලාමි අවධාරණය කළේය

ඉරානයේ න්‍යෂ්ටික බලාගාර සම්බන්ධයෙන් මෙතෙක් සිදු කර ඇති සියලුම පරීක්ෂණ මෙහෙයුම්වලින් එරට න්‍යෂ්ටික වැඩසටහනෙන් බැහැරවීමක් පෙන්නුම් කර නොමැති බව ඉරාන න්‍යෂ්ටික ප්‍රධානියා අවධාරණය කළේය.

රහසිගත න්‍යෂ්ටික අවි වැඩසටහනක් ඇති ඊශ්‍රායලය සිය න්‍යෂ්ටික මධ්‍යස්ථාන පරීක්ෂා කිරීමට ඉඩ නොදෙන බව පුන පුනා ප්‍රකාශ කර ඇත. එය ඉරානයේ න්‍යෂ්ටික මධ්‍යස්ථානවලට පහර දෙන බවට ද තර්ජනය කරයි. . පසුගිය දෙවසර පුරා ඊශ්‍රායලය ඉරානයේ ඉහළම න්‍යෂ්ටික විද්‍යාඥ මොහ්සන් ෆක්‍රිසාදේ ඝාතනය කර ඉරානයේ න්‍යෂ්ටික මධ්‍යස්ථානවල කිසියම් කඩාකප්පල්කාරී ක්‍රියාවක් සිදු කර ඇත. මේ සඳහා ජාත්‍යන්තර ප්‍රජාව ඊශ්‍රායලයට දඬුවම් කර හෝ හෙළා දැක නැත.

එපමණක් නොව, ඉරානය සහ ලෝක බලවතුන් අතර වියානා සාකච්ඡා පීලි පැනීමට ටෙල් අවිව් උත්සාහ කරයි.කෙසේ වෙතත්, ඉරානය සහ ලෝක බලවතුන් හය 2015 දී සිය න්‍යෂ්ටික වැඩසටහනේ සාමකාමී ස්වභාවය සහතික කිරීම සඳහා සුවිශේෂී න්‍යෂ්ටික ගිවිසුමකට අත්සන් තැබූ අතර, එය නිල වශයෙන් ඒකාබද්ධ විස්තීරණ ක්‍රියාකාරී සැලැස්ම (JCPOA) ලෙස හැඳින්වේ.

හිටපු එක්සත් ජනපද ජනාධිපති ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප් 2018 දී ගිවිසුමෙන් ඉවත් වූයේ ඉස්ලාමීය ජනරජයට "උපරිම පීඩනය" එල්ල කිරීමේ උත්සාහයක් ලෙස ය.එක්සත් ජනපදය න්‍යෂ්ටික ගිවිසුමෙන් ඒකපාර්ශ්විකව ඉවත් වී ඇති අතර, එක්සත් ජාතීන්ගේ න්‍යෂ්ටික නිරීක්ෂණ සංවිධානය ඉරානය ගිවිසුමට පූර්ණ සහයෝගය ලබා දී ඇති බව වාර්තා 15 කින් තහවුරු කර ඇත.

තවත් තැනක, ඉරාන න්‍යෂ්ටික විද්‍යාඥයෙකු ඝාතනය කිරීමෙන් ඉස්ලාමීය විප්ලවයට පහරක් එල්ල කළ හැකි යැයි අහංකාර බලවේග සිතූ නමුත් එවැනි ක්‍රියා ඉරානයේ සාමකාමී න්‍යෂ්ටික වැඩසටහන දුර්වල කිරීමට ප්‍රතිපලදායක සහ අපොහොසත් වූවා පමණක් නොව, එය ශක්තිමත් කිරීමට සහ සංවර්ධනයට හේතු වූ බව ඉස්ලාමි පැවසීය.

පසුගිය වසරේ ඉරානයේ ඉහළම න්‍යෂ්ටික විද්‍යාඥ Mohsen Fakhrisadeh ඝාතනය කිරීම සඳහා ඊශ්‍රායල ඔත්තු ඒජන්සියක් වන Mossad විසින් දුරස්ථ පාලක "රොබෝ ඝාතකයෙකු" භාවිතා කළ බව US NYT මාධ්‍ය වාර්තාව පවසයි. ඉරානයට එරෙහි ඍණාත්මක මාධ්‍ය ව්‍යාපාරය පැහැදිලි කරන න්‍යෂ්ටික ව්‍යාප්තිය වැළැක්වීමේ ගිවිසුම යටතේ JCPOA වෙත අනෙකුත් අත්සන් කළ අනෙකුත් අය තම වගකීම් ඉටු කර නොමැති බව AEOI ප්‍රධානියා වැඩිදුරටත් පැවසීය.

ඔස්ට්‍රියානු අගනුවර වන වියානාහි ඉරානය සහ P4 + 1 කණ්ඩායම අතර ඉදිරියේදී පැවැත්වීමට නියමිත සාකච්ඡා JCPOA ට අනුව අනෙකුත් පාර්ශවයන්ගේ ප්‍රතිඥාව වෙත නැවත පැමිණීම කෙරෙහි අවධානය යොමු කරන අතර න්‍යෂ්ටික ප්‍රශ්නයට කිසිදු සම්බන්ධයක් නොමැති බව Eslami අවධාරණය කළේය.

ඉරානය සහ B4 + 1 - බ්‍රිතාන්‍යය, ප්‍රංශය, ජර්මනිය, රුසියාව සහ චීනය යන තානාපතිවරුන් හත්වන වටයේ සාකච්ඡා වියානාහිදී පැවැත්වීමට අපේක්ෂා කෙරේපසුගිය ජුනි මාසයේ ඉරාන ජනාධිපතිවරණය හේතුවෙන් සාකච්ඡා අත්හිටුවා තිබුණි. එතැන් සිට ඉරාන නව පරිපාලනය පසුගිය පාලනය යටතේ පැවති සාකච්ඡා වට හයේ විස්තර සමාලෝචනය කරමින් සිටී.

සිකුරාදා යුරෝපා සංගමයේ විදේශ ප්‍රතිපත්ති ප්‍රධානී ජෝසප් බොරෙල් සමඟ දුරකථන සංවාදයකදී ඉරාන විදේශ අමාත්‍ය හොසේන් අමීර්-අබ්දුල්ලාහියන්, එක්සත් ජනපදය JCBOA වෙතින් ඒකපාර්ශ්විකව ඉවත් නොවන බවට “බරපතල සහ ප්‍රමාණවත්” සහතිකයක් ඉල්ලා සිටියේය.

අමීර්-අබ්දුල්ලාහියන් ද පැවසුවේ “හොඳ සහ ක්ෂණික එකඟතාවකට” එළඹිය හැක්කේ වියානා සාකච්ඡාවලට සහභාගී වූවන් JCPOA යටතේ ඇති ඔවුන්ගේ වගකීම්වලට සම්පූර්ණයෙන්ම අනුකූල වුවහොත් පමණක් බවයි.

https://www.presstv.ir/Detail/2021/11/27/

තේජාන්විත බැම් පුරාණ මාලිගය 
සහ ඒ අවට ඇති විස්මිත සංස්කෘතිය

බැම් සහ එහි සංස්කෘතික භූ දර්ශනය ඉරාන මධ්‍යම සානුව වටා පිහිටුවා ඇති පුරාණ බලකොටු ජනාවාසයක ප්‍රධාන උදාහරණය වන අතර මධ්‍යම ආසියානු කලාපයේ කාන්තාර පරිසරයේ වාණිජ ජනාවාසයක් සංවර්ධනය කිරීම සඳහා සුවිශේෂී සාක්ෂියකි.

බැම් පිහිටා ඇත්තේ මනරම් ක්ෂේම භූමියක වන අතර එහි පැවැත්ම පදනම් වී ඇත්තේ ඇළ ලෙස හඳුන්වන භූගත ජල ඇළ භාවිතා කිරීම මතය. සහස්‍ර දෙකකට වැඩි කාලයක් ඇළ මාර්ග ඉදිකිරීමේ සහ නඩත්තු කිරීමේ තාක්ෂණික සම්පත් සංරක්ෂණය කර ඇත.

බැම් සහ එහි සංස්කෘතික භූ දර්ශනය ස්වභාවිකව වැඩුණු ස්මාරක සංස්කෘතික භූ දර්ශනයක් දක්වයි. ලෝක උරුම අඩවිය බැම්  මාලිගාව සහ බැම් භූ කම්පන මායිම ඇතුළුව බාම් ක්ෂේම භූමියේ හදවත ආවරණය කරයි.

පළමු සහස්‍රයේ සිට වර්තමානය දක්වා කොනාට් ඉදිකිරීමේ පරිණාමය පිළිබඳ ඓතිහාසික සාක්ෂි එහි අඩංගු වේ. කැටයම් කරන ලද දේපල සහ ස්වාරක්ෂක කලාපය තුළ මිනිසා සහ පරිසරය අතර සම්බන්ධතාවය ප්‍රමාණවත් ලෙස ප්‍රකාශ කරන මූලද්‍රව්‍ය ඇතුළුව දේපලෙහි ප්‍රශස්ත ගෝලීය වටිනාකම රඳවා ගන්නා ගුණාංග අඩංගු වේ.

බැම් ප්‍රදේශය සහ එහි සංස්කෘතික භූ දර්ශනය ගිනිකොනදිග ඉරානයේ  දකුණු මායිමේ, kerman කර්මන් පළාතේ, පකිස්තානයට මායිමට ආසන්නව පිහිටා ඇත. බැම් කලාපය පිහිටා ඇත්තේ දකුණු දෙසින් පිහිටි Kafut කඳු සහ Jebel-e Pares කඳු අතර නිම්නයේ මධ්‍යයේ මුහුදු මට්ටමේ සිට මීටර් 1,060 ක උන්නතාංශයක ය. කඳුකරයට ඔබ්බෙන් මධ්‍යම ඉරානයේ විශාල ලූඩ් කාන්තාරය පිහිටා ඇත.

Jebel-e-Pares කඳුකරයේ ජලය, Arge bam සහ Cale Doctor අතර බාම් නගරය වට කරන සෘතුමය පෝස්ට්-ඊ-මාර්ග ගංගාව සපයයි. සෙල්කෝන් ගඟ සහ එහි අතු ගංගා ජෙබෙල්-ඊ පාරේස් කඳු පන්තියේ මධ්‍යම කොටසෙන් ජලය රැස් කරයි. එය බාම් නගරයට වයඹ දෙසින් පිහිටි පෝස්ට්-ඊ මාර්ගයේ හන්දියේ වේල්ලක් ඉදිකර නව මාර්ගයකට හරවන තෙක් එය බාම් නගරය හරහා ගියද, ගලා ගියද එය දැන් හැරී ගලා යන්නේ ඊසාන දිශාවටය. කෆුට් කඳුකරයේ ජලය ද පෝෂක ප්‍රදේශයට ජලය සපයයි.

බැම් පිහිටා ඇත්තේ ඉරාන උස් සානුවේ දකුණු කෙළවරේ කාන්තාර පරිසරයක ය. බැමින් බලකොටුව Achaemenid යුගයේ (ක්රි.පූ. 6 සිට 4 දක්වා) ඉදිකරන ලද බව දන්නා කරුණකි. එහි උච්චතම කාලය 7 වන සිට 11 වන සියවස දක්වා වූ අතර, එය වැදගත් වෙළඳ මාර්ග සන්ධිස්ථානයක් වීම නිසා සේද සහ කපු ඇඳුම් නිෂ්පාදනය සඳහා ප්‍රසිද්ධ විය.

ආණ්ඩුකාරවරයාගේ වාසස්ථාන සහ නේවාසික ප්‍රදේශය පිහිටා ඇති බලකොටුව විශාල සංස්කෘතික භූ දර්ශනයක කේන්ද්‍රස්ථානය වේ. මෙම කලාපයේ මිනිසුන්ගේ ජීවනෝපාය පදනම් වූයේ භූගත වාරිමාර්ග ඇළ මාර්ග මත වන අතර, ඉරානයේ පැරණිතම සම්පත් කිහිපයක් බාම් නගරය සතු වනවා පමණක් නොව අද දක්වාම ක්‍රියාත්මක වේ.

Arg-e Bam, ගෝලාකාර සහ ගෝලාකාර ව්‍යුහයන් සහිත දේශීය ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පීය ක්‍රම භාවිතා කරමින් අව්වේ වියළන ලද මැටි ගඩොල් (චිනේ) වලින් ඉදිකරන ලද බලකොටුවක් මධ්‍යතන යුගයේ නගරයක සුප්‍රසිද්ධ උදාහරණයකි. මෙම විස්මිත ව්‍යුහය නිසැකවම වංශවත් බව පිළිබිඹු කරන අතර එය බාම් කලාපයේ පමණක් නොව බටහිර ආසියාවේ වඩාත් පුළුල් සංස්කෘතික ප්‍රදේශයේ ද වැදගත් ජයග්‍රහණයකි.

ශතවර්ෂ ගණනාවක් පුරා, බැම් යනු නැගෙනහිරින් මධ්‍යම ආසියාව, දකුණේ පර්සියානු ගල්ෆ් සහ බටහිරින් ඊජිප්තුව සම්බන්ධ කරන සේද මාවතේ උපායමාර්ගික ස්ථානයක් වූ අතර විවිධ සංස්කෘතික බලපෑම් අතර සම්බන්ධයට උදාහරණයකි.

නිර්ණායකය (i): මිනිසා සහ ස්වභාවධර්මය අතර සම්බන්ධතාවයේ ප්‍රධානතම උදාහරණය වන්නේ බාම්ගේ සංස්කෘතික භූ දර්ශනයයි. පුරාණ ඇළ මාර්ග, මහල් නිවාස සහ බලකොටු වලින් ද මෙය පොහොසත් ය. කලාපයේ පරිණාමය පිළිබඳ බිම් සලකුණු සහ ස්ථිර සාක්ශි මෙහි තවමත් ඇත.

නිර්ණායක (ii): ඉරාන උස් සානුවේ දකුණු ප්‍රදේශයේ වැදගත් වෙළඳ මාර්ග හන්දියේ තල් ගස් තිබීම හේතුවෙන් ප්‍රදේශය සංවර්ධනය කරන ලද අතර එය සංස්කෘතික අන්තර්ක්‍රියාවල විවිධත්වය පිළිබඳ ප්‍රධාන උදාහරණයකි.

නිර්ණායක (iii): තල් සහ එහි සංස්කෘතික භූ දර්ශනය මධ්යම ආසියානු කලාපයේ කාන්තාර පරිසරයේ වාණිජ ජනාවාසයක් සංවර්ධනය කිරීම සඳහා සුවිශේෂී සාක්ෂියකි.

නිර්ණායකය (iv): මැටි ගඩොල් (කෙෂ්ට්) සමඟ ඒකාබද්ධ වූ මැටි ස්ථර තාක්ෂණය (චීනය) මත පදනම් වූ මධ්‍යම ආසියානු කලාපයේ බලකොටු සහිත ජනාවාසයක් සහ බලකොටුවක් සඳහා පාම් නගරය ප්‍රධාන උදාහරණයකි.

නිර්ණායකය (v): බාම්හි සංස්කෘතික භූ දර්ශනය කාන්තාර පරිසරයක කැනඩ් භාවිතයෙන් මිනිසාට සහ සොබාදහමට සන්නිවේදනය කළ හැකි ආකාරය පිළිබඳ හොඳම උදාහරණයයි. මෙම ක්‍රමය පදනම් වී ඇත්තේ නිශ්චිත කාර්යයන් සහ වගකීම් සහිත දැඩි සමාජ ක්‍රමයක් මත වන අතර එය අද දක්වාම භාවිතයේ පවතී.

බද්ම් මාලිගාවේ හි මැටි ව්‍යුහයන් නාගරික ආකෘති සහ ඉදිකිරීම් වර්ග රඳවා තබා ඇති අතර, භූමිකම්පාවේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස යම් ප්‍රතිසංස්කරණයක් අවශ්‍ය වුවද එය තවමත් ඉහළ අඛණ්ඩතාවක් රඳවා ගනී. 2003 භූමිකම්පාවෙන් දරුණු ලෙස පීඩාවට පත් වූ බාම් නගරය, එහි ස්වභාවය පවත්වා ගැනීම සඳහා සම්ප්‍රදායික වීදි විලාසිතාව සහ සමස්ත උද්‍යානය සමඟ එහි නිර්මල සැලසුමේ නව නාගරික ප්‍රවේශය අනුගමනය කරමින් ප්‍රතිසංස්කරණ කටයුතු සිදු කෙරේ.

සජීවී සංස්කෘතික භූ දර්ශනය වැනි ඓතිහාසික හයිඩ්රොලික් පද්ධති අඛණ්ඩව භාවිතා කිරීම සහ නඩත්තු හා කෘෂිකාර්මික කටයුතු සඳහා කලාපීය ඉඩම් භාවිතය අඛණ්ඩව භාවිතා කිරීම සමඟ ඉහළ මට්ටමේ අඛණ්ඩතාවක් පවත්වාගෙන යයි.

ව්යුහය සමඟ ශක්තිමත් කරන ලද පෙනුමේ සාම්ප්රදායික දෘශ්ය සම්බන්ධතාවය තවමත් සංරක්ෂණය කර ඇත. කෙසේ වෙතත්, බාම් මායිමේ වැඩෙන කාර්මික සහ නේවාසික ප්‍රදේශවල නව වර්ධනයන් සම්බන්ධයෙන් අභියෝග පවතින අතර, මෙම සම්බන්ධතාවය ආරක්ෂා කර ගැනීමට නිසි ලෙස සංවිධානය වී කළමනාකරණය කළ යුතුය.

ප්‍රධාන විධායක අධිකාරිය වන්නේ ඉරාන සංස්කෘතික උරුමය, අත්කම් සහ සංචාරක සංවිධානය (ICHHTO) ය. එසේ නම්, එය වෙනත් ජාතික සහ පළාත් පාලන ආයතන සමඟ සහයෝගයෙන් කටයුතු කරන සහ සැලැස්මක් අනුගමනය කරන ස්වාධීන ආයතනයකි. බලකොටුවෙන් පිටත ලැයිස්තුගත කර ඇති සමහර ගොඩනැගිලි වෙනත් රාජ්‍ය ආයතනවල දේපළ වන නමුත් වෙනස් කිරීම් ICHHTO හි අනුමැතියට යටත් වේ.

නිර්දේශිත ලෝක උරුම අඩවිය සාමාන්‍යයෙන් පුරාවිද්‍යාත්මක ස්ථානයක් වුවද, ස්වාරක්ෂක කලාපය Bam සහ Baravat යන නගර දෙකකින් සහ ඒ ආශ්‍රිත ඊයම් වතු වලින් සමන්විත වේ. බෆර් කලාපය බලකොටුවට යාබද නාගරික ප්‍රදේශය ආවරණය කරයි: ICHHTO හි අවසරය සහ අධීක්ෂණයකින් තොරව මෙහි ඉදිකිරීම් කටයුතු හෝ වෙනස් කිරීම තහනම් නොවේ. මුළු නගරයම ආවරණය වන පරිදි පාම් සහ පරවත්හි වාරිමාර්ග ,ප්‍රදේශ සහ වතු ආවරණය වන පරිදි දීර්ඝ කළ ඉඩම් සංරක්‍ෂණ කලාපයකට අවසර ඇත්තේ කෘෂිකර්මාන්තය සඳහා පමණි.

 මැද පෙරදිග පලතුරු පාරදීසය
"ඉරානය" 

Iran the Paradise of Fruits in the Middle East

ඉරාන ඉස්ලාමීය ජනරජය  වනාහි නෙත් සිත් ඇද තබන සුන්දරත්වයකින් සහ සශ්‍රිකත්වයෙන් පරිපූර්න රටක්. තෙල් අපනයනය කරන රටක් සහ එක්සත් භාවයකින් නිදහස් නිවහල්ව ජීවත්වන රටක් බව අපි බොහෝ දෙනෙක් දනිමු. නමුත් එය ලෝකයේ කෘෂිකාර්මික නිෂ්පාදන නිෂ්පාදනයේ සිව්වන විශාලතම නිෂ්පාදකයා වන අතර ලෝකයේ අටවන විශාලතම පලතුරු නිෂ්පාදකයා බව අපි නොදනිමු.

ඉරානය මැද පෙරදිග ප්‍රධාන කෘෂිකාර්මික නිෂ්පාදකයෙකි. ඉරාන කෘෂිකාර්මික නිෂ්පාදන පර්සියානු ගල්ෆ් සහ නැගෙනහිර රටවලට අපනයනය කෙරේ.

සෞදි අරාබිය ප්‍රමුඛ අරාබි රාජ්‍යයන් අතලොස්සක් විසින් කටාර් රාජ්‍යයට සම්බාධක පැනවීමත් සමඟ ඉරාන ඉස්ලාමීය ජනරජය ආහාර හිඟය වළක්වා ගැනීම සඳහා කටාර් රාජ්‍යයට හැකි තරම් නිෂ්පාදන අපනයනය කළේය.

වසර හතළිහකට වැඩි කාලයක් සම්බාධකවලට මුහුණ දුන් ඉරාන ඉස්ලාමීය ජනරජය තෙල් අපනයනය මත පමණක් රැඳී සිටියේ නම් සම්බාධක හේතුවෙන් යම් තරමකට පහත වැටීමට ඉඩ තිබුණි. ඉරානයේ ආහාර හිඟයක් කිසිදා ඇති වී නැත.

මෙම ලිපියෙන් අපි ඉස්ලාමීය ඉරානයේ පලතුරු නිෂ්පාදනය දෙස බලමු.

ඉරාන දේශය පලතුරු පාරාදීසය ලෙස හැඳින්විය යුතුය. ඉරානයේ සාරවත් පසෙහි විවිධ පලතුරු නිපදවනු ලැබේ

17 වන ශතවර්ෂයේ ප්‍රංශ ලෝක සංචාරකයෙකු වූ ජීන් සාඩින් කොමඩු, පිපිඤ්ඤා, මිදි, ඇප්රිකොට් ඇට, දෙළුම්, ඇපල්, පෙයාර්ස්, දොඩම්, quinces, plums, figs, pistachios, walnuts, hazelnuts සහ තවත් බොහෝ දේ නිෂ්පාදනය කිරීමට ඉරානයට ගියේය. ඔහුගේ සංචාරක වාර්තාවේ ඔහු සඳහන් කළේ "යුරෝපයේ නිපදවන පලතුරු ඉරානයේ දක්නට ලැබේ, නමුත් ඉරාන පලතුරු යුරෝපයේ දක්නට ලැබෙන පලතුරුවලට වඩා රසවත් සහ ගුණවත් බවත්ය.

ඉරානයේ භූගෝල විද්‍යාව, දේශගුණය, එහි භූමි ප්‍රදේශය සහ මුහුදු මට්ටමට වඩා උන්නතාංශය ඉරාන වැසියන්ට ලෝකයේ හොඳම ගුණාත්මක පලතුරු භුක්ති විඳීමට හැකි දිව්‍යමය ආශිර්වාද වේ. අර්ධ නිවර්තන කලාපයේ සිට සීතල දක්වා, පෙයාර්ස් සහ පීච් වැනි පලතුරු ඉරානයේ තිබේ.

ඉරානය සෘතු හතරේ රටකි. මේ අනුව, ඉරානයේ නිවර්තන කලාපයේ සිට සීතල ප්‍රදේශ දක්වා පලතුරු ගස් වර්ධනය වේ. ඉරානයේ උතුරේ සහ දකුණේ පිළිවෙලින් නිපදවන තැඹිලි සහ කොමඩු එකවර වෙළඳසැල්වල සොයාගත හැකිය. ඉරානයට පැමිණෙන අමුත්තන්ට මග දෙපස වුවද පළතුරු පලින් බරව නේක විද වර්ණයෙන් මුසපතේ තිබෙනු දක්නට ලබේ. මිනිස් වාසයට හිතකර පරිසරයද, මිනිස් ආධ්‍යාත්මයට සතුටක් ගෙන දෙන සුවදායි පරිසරයක් ද හිමි ඉරානය  පලතුරු පාරාදීසයක් බව එහි සංචාරය කරන කව්රුත් අත්දකිනු ලබයි.

ඉරාන ඉස්ලාමීය ජනරජය ලොව සිව්වන විශාලතම කෘෂිකාර්මික නිෂ්පාදන නිෂ්පාදකයා වන අතරම  ලොව විශාලතම හොදම වර්ගයේ දෙළුම් නිෂ්පාදකයා ද වේ .

බොහෝ ඉරාන නගර ඔවුන්ගේ පලතුරු වල විශේෂත්වය සඳහා ප්‍රසිද්ධය. උදාහරණයක් ලෙස, (යාපනය- අඹ,   මල්වාන - රඹුටන්). පළතුරු වගා කරන්නන්, ඔවුන්ගේ විශේෂ රසය සඳහා, chave දෙළුම් හෝ  පලතුරු වවන්නෙකු පලතුරු සමඟ නගරයේ නම සඳහන් කරන විට, එයින් අදහස් කරන්නේ එම පලතුරු උසස් තත්ත්වයේ බව කෘෂි විද්‍යාඥයින්ට අනුව, සමහර පලතුරු පස සහ කාලගුණය හේතුවෙන් සමහර ප්‍රදේශවල වඩා හොඳ වන බැවිනි.

සමහර ප්රදේශ වල එය වඩා හොඳින් වර්ධනය වන අතර වඩා හොඳ රසයක් ලබා දෙයි. නිදසුනක් වශයෙන්, දකුණු ඉරානයේ minap කොමඩු සෘජු හිරු එළිය හේතුවෙන් උසස් තත්ත්වයේ ලබා ගනී. එහෙත් උතුරු ඉරානයේ එවැනි ගුණාත්මක කොමඩු නිෂ්පාදනයක් කළ නොහැක.

ඔබ ඉරානයේ සිතියම දෙස බැලුවහොත් ඔබට විවිධ කලාපවලින් නිපදවන කෘෂිකාර්මික නිෂ්පාදන ද දැක ගත හැකිය. ඉරානය පලතුරු දේශය ලෙස හැඳින්වීමට කෙටි හේතුව මෙයින් පෙන්නුම් කෙරේ. ඉරානයේ සෑම නගරයකම සහ පළාතකම ජනප්‍රිය පලතුරක් නිෂ්පාදනය කෙරේ. ඉරාන චෙරි එවැනි පලතුරකි. මෙම චෙරි ගස මධ්‍යස්ථ උණුසුම් හා මධ්‍යස්ථ ශීත දේශගුණයක් තුළ වර්ධනය වී පල දරයි. චෙරි ගසක් වැඩීම

එහි ප්‍රයෝජනය සඳහා හොඳ කාලගුණයක්, සාමාන්‍ය සීතල සහ සුදුසු භූමියක් සහ ප්‍රමාණවත් ශීත වර්ෂාපතනයක් අත්‍යවශ්‍ය වේ. ගිම්හානයේදී, සීතල කඳුකරයේ චෙරි වර්ග බොහොමයක් තිබේ. ඉරානයේ රතු, කළු, කහ සහ රෝස චෙරි ඇත.

ඉරාන චෙරි මැයි මාසයේදී අස්වනු නෙලනු ලබන අතර සැප්තැම්බර් දක්වා පලතුරු වෙළඳපොලේ ඇත. ගුණාත්මක චෙරි මිලදී ගැනීමට හොඳම කාලය ජුනි මාසයයි. ලෝකයේ හොඳම තත්ත්වයේ චෙරි ඉරාන චෙරි වේ. චෙරි ඉතා රසවත් බව හැරුණු විට ඉහළ පෝෂණ ගුණයක් ඇත. චෙරි විටමින් A, B, C සහ E වලින් පොහොසත් ය.

නිරෝගී ශරීරයක් පවත්වා ගැනීමට හොඳ ඇන්තොසියානින් ඒවායේ අඩංගු වේ. චෙරි වල ස්ට්‍රෝබෙරි සහ බ්ලැක්බෙරි වලට වඩා පස් ගුණයකින් මෙලටොනින් අඩංගු වන අතර එය නින්ද නොයාම සුව කිරීමට සහ නිරෝගී සන්ධි ක්‍රියාකාරිත්වය පවත්වා ගැනීමට උපකාරී වේ. ඒවා ප්‍රති-ගිනි අවුලුවන කාරක ලෙසද ක්‍රියා කරයි. තවද ඒවා පිළිකා සහ නිදන්ගත හිසරදයට එරෙහිව සටන් කිරීමට උපකාරී වේ

චෙරි රුධිර පීඩනය සහ හෘද ස්පන්දන වේගය නියාමනය කිරීමට උපකාරී වන අතර එමඟින් අපගේ හදවතේ ක්‍රියාකාරිත්වයට උපකාරී වේ.

චෙරි පලතුරු විටමින් A, විටමින් B සහ මොළයේ ශක්තිය සඳහා ඉතා හොඳ කැල්සියම් සහ පොස්පරස් වැනි ඛනිජ වලින් පොහොසත් ය. චෙරි ශරීරයට අවශ්‍ය ශක්තිය ලබා දෙන්නේ ඒවා රුධිරයේ ස්‍රාවය කිරීමට දායක වීම පමණක් නොව ඒවා අඩංගු වන බැවිනි. ඒවා සෝඩියම් නිසා ශරීරයට නම්‍යශීලී බවක් ද ලබා දෙයි.

ඉරානය තුල මනස්කාන්ත චෙරි වතු වලින් පිරී බරවී ඇත. බටහිර අසර්බයිජානයේ මායිම් නගරයක් වන Oshnavih, එහි චෙරි වතු රාශියක් නිසා ඉරානයේ චෙරි අගනුවර ලෙස ඇතැමුන් විශ්වාස කරයි. ඉරාන ඉස්ලාමීය ජනරජය ලොව තුන්වන විශාලතම චෙරි නිෂ්පාදකයා වේ.

ඉරාන චෙරි වල ජනප්‍රිය ප්‍රභේද අතරට Mashhat black cherry, Lavsanad pink cherry, Hajj Youssef cherry සහ Meshkinshahr චෙරි ඇතුළත් වේ. Taktane චෙරි යනු උසස් තත්ත්වයේ තවත් ඉරාන චෙරි වර්ගයකි. Neyshapur සහ Orumie නගරවල නිෂ්පාදනය කරන Taktane චෙරි, රුසියාව සහ පර්සියානු ගල්ෆ් කලාපය ඇතුළු විදේශ රටවල් ගණනාවකට අපනයනය කරනු ලැබේ.

පලතුරු වෙලදාම සඳහා විශාල  ගනුදෙනුකරුවන් පිරිසක් සිටී. චෙරි පළතුරු ජෑම් සහ චෙරි යුෂ මෙම රටවල ඉහළ ඉල්ලුමක් පවතී. ජුනි මාසයේදී ඉරානයට යන අය ගුණාත්මක ජර්කි රස බැලීමට අමතක නොකළ යුතුය.

පින්බර කෙත්වතු, නෙතට ප්‍රිය පරිසරයක් සහ සශ්‍රික පොලොවක උපත ලැබීම තරම් වාසනාවන්තබවක් මනුශ්‍යයෙකුට  තවත් නැත. ඉරානයේ උපන් සියල්ලන්ම ඒ ආත්මීය නිරාමිස ජීවන සතුට විදිනවා නොඅනුමානයි.

 ලෝක සිනමාවේ නිත්‍ය අගය 
" ඉරාන සිනමාව" 

"සිනමාව" වචන වලට පෙරළිය නොහකි හැඟීම් සහ සිතුවිලි එළියට ඇද දමනවා පමණක් නොව මිනිස් ආත්මයට කතා කරන ප්‍රධාන මෙවලමකි.   

ඉරාන සිනමාව ලෝකයෙ අවධානයට පත්වෙන්නෙ 80 දශකයෙ අග සහ 90 දශකයෙ මුල ඉඳන්. 1932 අවුරුද්දෙ පළමුවෙනි කතා නාද චිත්‍රපටය නිර්මාණය වීමත් එක්ක සිනමාපට බිහිවීම දිගින් දිගටම සිදුවුණත් කැපීපෙනෙන දියුණුවක් ඉරාන සිනමාව තුළ ඇතිවෙන්නෙ 80 අග පටන්. කලාත්මක සිනමාවෙන් පන්නරය ලබල තමන්ගෙම අනන්‍යතාවක් සහිත සිනමාවක් බිහිකරගන්න ඉරාන සිනමාකරුවන් සමත්වුණා. මැදපෙරදිග මේ කලාපය නිතරම යුද ගැටුම්, දේශපාලන අවුල් වියවුල් වලින් පිරීගිය තැනක්. ඔවුන් ගෙ කලාව වැඩිදියුණු වෙන්නෙ එවැනි පසුබිමක. විශේෂයෙන් ඉරානය තුල තිබෙන  සංස්කෘතික නීති රීති හමුවේ මේ සිනමාකරුවන්ට තමන්ගෙ නිර්මාණ ඇතුලෙ යම් සීමාවන් පනවාගන්න බොහෝ අවස්ථාවලදි සිදුවුණත් ඔවුන් ඒ අභියෝගය  ජයගන්නේ ඉතාම නිර්මාණශීලීව. වඩා සංයමයකින් යුතුව ඉරාන සිනමාව නිර්මාණ ඉදිරිපත් කරති.

අබ්බාස් කිරොස්තාමි, අස්ගර් ෆර්හාඩි, මජීඩ් මජීඩි වැනි අය ඉරාන සිනමාව ඉහළට මට්ටමකට අරගෙන එන්න දායක වුන සිනමාකරුවන් විදිහට හඳුනා ගන්න පුලුවන්. ලෝකයෙ තිබෙන ප්‍රධාන පෙළේ හැම සිනමා උළෙලකම මේ චිත්‍රපට ඇගයීමට ලක්වී තිබෙනව. 1998 අවුරුද්දෙ කිරොස්තාමිගේ Taste of Cherry සිනමාපටයට ප්‍රංශයෙ කාන්ස් සිනමා සම්මාන උළලේ පිදෙන ඉහළම සම්මානයක් වුණ palme d'or සම්මානය හිමිවෙනව. ෆර්හාඩි ගෙ The Separation, The Salesman චිත්‍රපට ඔස්කාර් සම්මාන උළලේ හොඳම විදෙස් භාෂා චිත්‍රපටවලට හිමි සම්මානයෙන් පිදුම් ලැබීම ඒ ජයග්‍රහණයන් උපරිම මට්ටමකට ගේනව. ජීවිතේ කටුක ස්වරූපය ඒ අයුරුන්ම සිනමාවට නගන යාතාර්ථවාදී සිනමාවක් විදිහට අපිට ඉරාන චිත්‍රපට හඳුනාගන්න පුලුවන්. විශේෂයෙන් ෆර්හාඩි වගේ සිනමාකරුවෙක් ඉරාන සමාජයෙ සංස්කෘතික පසුබිම, පවුල ඇතුලෙ එකිනෙකා මත පැටවෙන අධිපතීන්වය, ඒ නිසා ඇතිවෙන මත ගැටීම් සහ මානසික බිඳවැටීම් තමන්ගෙ චිත්‍රපට වලට වස්තු විෂය කරගන්නව. ඔහුගේ About Elly චිත්‍රපටය තිරගත වෙන්නෙ 2009 අවුරුද්දෙ. ලොව පුරා ඩොලර් මිලියන හතක ආදායම් වාර්තාවක් එක්ක About Elly ඉතිහාසයෙ දෙවන වැඩිම ආදායමක් ඉපැයූ ඉරාන චිත්‍රපටය බවට පත්වෙනව. ප්‍රථම ස්ථානය හිමිවෙන්නෙ ෆර්හාඩි ගේ ම A Separation චිත්‍රපටයට. කලාත්මක අතින් වගේම ආදායම් අතිනුත් සාර්ථක සිනමා නිර්මාණන් බිහිකරගැනීමට හැකිවීම ඉරානය ලැබුව සුවිශේෂ ජයග්‍රහණයක්. 

නීති විද්‍යාලයේ එකට ඉගෙනුම ලබපු කීපදෙනෙක් තමන්ගෙ පවුල්වල අය එක්ක දවස් තුනක විනෝද චාරිකාවක් යමින් ඉන්නව. ටෙහෙරාන් නගරෙ ඉඳන් මුහුදුබඩ පළාතකටයි ඔවුන් ගමන් කරමින් ඉන්නෙ. ඔවුන් අතරෙ  ප්‍රධාන කතා නායිකාව තමන්ගෙ දියණියගේ පෙරපාසල් ගුරුවරිය වුණ Elly වත් මේ ගමනට අරගෙන එනව. Ahmed එන්නෙ ජර්මනියෙ ඉඳන්. ඔහු බිරිඳගෙන් දික්කසාද වෙලා ඉන්නෙ. Sepideh ගෙ අරමුණ Ahmed සහ Elly එකතුකරවීම. මුහුද ආසන්නයෙ නිවාසයක ඔවුන් නවතින්නෙ. දෙවනි දවසෙ කණ්ඩායමේ ගැහැණු පාර්ශ්වය අවශ්‍ය දේවල් තියෙන්නෙ කීපයක් රැගෙන එන්න නගරයට යනව. පිරිමි වොලිබෝල් ක්‍රීඩාකරමින් ඉන්නව. Elly දරුවන් තිදෙනා එක්ක වෙරළේ සෙල්ලම් කරමින් සරුංගල් යවමින් බොහොම කෙළෙදෙලෙන් පසුවෙන බව පේනව. එක දරුවෙක් මුහුදේ ගිලෙන්න යන බව පිරිමි කණ්ඩායම දැනගන්නෙ ඔය අතර. ඔවුන් ඒ දරුවා බේරාගෙන ගොඩට ගේන්න සමත්වෙනව. දරුවන් බලාගන්න ඔවුන් එක්ක නතර කර ගිය Elly පේන්න නැහැ. හැම දෙනෙක්ම ඇයව හොයනව. කිමිදුම් කරුවන් මුහුදේ කිමිදිලා ඇයව හොයනව. ඒත් Elly ගැන සලකුණක් වත් නෑ. Elly කවුද කියල යමක් දන්නෙත් ඇයව යන්තමින් හරි හඳුනන්නෙත් Sepideh පමණයි. විනෝද ගමන ගිය කණ්ඩායම Elly ගැන තොරතුරු හොයන්න පටන් ගන්නව. ක්‍රමයෙන් ප්‍රශ්නය තවත් සංකීර්ණ අතට හැරෙන බවක් පෙනෙන්නෙ. දවස් තුනක් විනෝදයෙන් ගත කරන්න පැමිණි කණ්ඩායමකට අවසානෙ මුහුණදෙන්න සිද්දවෙන්නෙ සිහිනෙන් වත් නොපැතූ අත්දැකීමකට.

ආරම්භයේ දි සිනාවන්ගෙන් පිරුණු නැටුම් ගැයුම් වලින් ප්‍රීතියෙන් උතුරායන ස්වභාවයක් ගත්තත් කතාව ක්‍රමයෙන් අඳුරු ස්වභාවයක් ගන්න හැටි නිරීක්ෂණය කරගන්න පුලුවන්. කතාව අවසන් වෙන්නෙ ඒ ඛේදජනක බව උපරිම තැනට ගෙනෙමින්. ෆර්හාඩි ගේ අනෙක් චිත්‍රපට වලත් ඔහු පවුලක් ඇතුලෙ, මිනිස් සම්බන්ධතාවන් වල ඇතිවන ගැටුම්කාරී තත්ත්වයන් ඉතා සූක්ෂමව සිනමාවට ගන්නව. ඒ තුලින් ඔහු නරඹන්නන් ඇතුලෙ ඇති කරන කම්පනය ඉතාම ප්‍රබලයි. ෆර්හාඩි ගේ හැම චිත්‍රපටයකම වගේ මේ ලක්ෂණය දැකගන්න පුලුවන්. මේ චිත්‍රපටයෙ යටි පෙළ තුළ ඔහු මතුකරන්න උත්සහ කරන්න බැඳීම් වල තියන ආදරණීයබව, එකිනෙකාට දක්වන ගෞරවය, ආරක්ෂාකාරිබව වැනි දේවල් ගිලිහුණාම ඇතිවන කණගාටුදායක තත්ත්වය. ඒ කිසි දෙයක් ඔහු මතුපිට තලයෙදි නිරාවණය කරන්නෙ නෑ. මතුපිටින් අපි දකින්නෙ අභිරහස් විදිහට අතුරුදහන් වුණ තරුණියක් සොයාම ගැන කතාවක්. නමුත් "ඇය කවුද" කියල අපි වටහාගන්න තරමට "ඇයට වුණේ මොකක්ද" කියන කාරණාව ගැන අපි අවබෝධයක් ලබනව. හොඳ කලාකෘතියකින් කරන්නෙ නිතරම එය කියවන, නරඹන කෙනෙක් සිතන්න යොමුකිරීම. තමන්ගෙ අත්දැකීම් නැවත විමසමින් ජීවිතය ගැන අලුතෙන් සිතන්න පෙළඹවීම. ඒ තමා කලාකෘතියක කාර්‍ය. ඒ අනුව අස්ගර් ෆර්හාඩි ගේ About Elly චිත්‍රපටය ඉහළ ගණයේ කලාකෘතියක් බව නිසැකවම හඳුන්වා දිය හැකියි.

මේ ලෝකෙ වැඩියෙන්ම බොරු කියන අය කොටස් දෙකක් ඉන්නව. එකක් දේශපාලකයො. එයාල බොරු කියන්නෙ ඇත්ත වසන් කරන අරමුණෙන්. මොකද මේ දේශපාලකයන් ගැන ඇත්ත මිනිස්සු දැනගත්තොත් කවදාවත් බලයෙ ඉන්න එයාලට හැකියාවක් ලැබෙන්නෙ නැති නිසා. දෙවනි කණ්ඩායම කලාකරුවො. ඒ අය බොරු කියන්නෙ ඇත්ත පෙන්වන්න. කවදාකවත් මෙලොව නොතිබුණු නිර්මාණාත්මක ප්‍රබන්ධයක් ගොඩනැගීම මගින් ඒ අය කරන්නෙ ජීවිතය ගැන ඇත්ත කාරණාවක් ඒ හරහා මතුකිරීම. ව්‍යාජත්වයක, මායාවක සමහර විට ෆැන්ටසියක සළුපිලි පැළඳගෙන ආවත් ප්‍රබන්ධය ඇතුලෙ තියෙන්නෙ බොරුවක් නොවෙයි. යම් ඇත්තක්. සමහර විට මේ ඇත්‍ත දරාගන්න බැරිතරම් කටුක යමක් වෙන්න පුලුවන්. නමුත් අපිට සිද්දවෙනව ප්‍රබන්ධය දිහා සමීපව බලන්න. යම් චරිතයක් අපි අරගම්මු. ඔහු ගැන ඇත්ත දැනගන්න නම් අපිට සිද්දවෙනව ඔහු ගේ ඇස් දෙක දිහා, මූණෙන් ප්‍රකාශ වෙන භාවයන් දිහා උවමනාවෙන් බලන්න. ඔහුගෙ ජීවිත අත්දැකීමකට සමපාත වෙන්න. සමීප රූපයක් එහෙම නැත්නම් closeup එකක් අවශ්‍ය වෙන්නෙ අන්න එතකොට.

1989 අවුරුද්දේ දවසක ඉරානයෙ Sorush සඟරාවෙ පළවෙන හරි අපූරු ප්‍රවෘත්තියක් එරටේ මහා සිනමාකරු අබ්බාස් කියරොස්තාමිට දැකගන්න ලැබෙනව. ඒ හොසේන් සබ්සියාන් නම් පුද්ගලයෙක් තවත් ඉරාන සිනමාකරුවෙක් වුණු මොෂේන් මක්මල්බාෆ් නමින් තමන්ව හඳුන්වාදෙමින් එක් පවුලක් දින කිහිපයක් තිස්සේ රවටා ඇති ආකාරය. සබ්සියාන්ව අත් අඩංගුවට ගෙන ඇති බවයි ප්‍රවෘත්තියේ සඳහන්වී තිබුණෙ. මේ සිදුවීම දුටු සැණින් කියරොත්සාමි තමන් වැඩකරමින් උන් චිත්‍රපටයෙ කටයුතුත් නතර කරල වහාම පිටත් වෙනව මේ සබ්සියාන් මුණගැහෙන්න. සබ්සියාන මුණගැහෙන අවස්ථාවත් ඔහුගෙ නඩු විභාගයත් කියරොත්සාමි රූගත කරනව. Close up චිත්‍රපටය හැදෙන්නෙ මේ සැබෑ සිදුවීමත් ඉන්පසු පිටපතට අනුව රඟදැවුව තවත් දර්ශන කීපයකුත් එකතුවෙන්. මේ නිසා close up අර්ධවශයෙන් වාර්තාමය චිත්‍රපටයක් විදිහටත් නම් කළ හැකියි. 

Close up ප්‍රබන්ධයේත් යථාර්ථයේත් සීමා ඉර සෑහෙන දුරට බොඳ කරනව. මේ කතාපුවත කල්පිතයක් නොවෙයි. එය සැබෑවක්. අදාළ සියළු චරිත නිරූපණය කරන්නෙ ඒ සිදුවීමට මුහුණ දුන් අයමයි. සබ්සියාන්, මක්මල්බාෆ්, කියරොත්සාමි ඇතුලු හැම කෙනෙක්ම තමන්ගේ නමින්ම තම චරිතය රඟදක්වනව. චිත්‍රපටයෙ හමුවෙන ප්‍රබන්ධය තමයි සබ්සියාන්ගේ ගේ චරිතය. ඔහුමයි තමාව වෙනත් කෙනෙක් බවට ප්‍රබන්ධකරණය කරගන්නෙ. ඒ හරහා මතුවෙන ඇත්ත නිරාවරණය වෙන්නෙ ඔහුගේම ජීවිතය දිහා සමීපව දැකගන්න ලැබෙන මොහොතේ යි.

"තමන් ගැන කතාකරද්දි කිසිම කෙනෙක් මුළුමණින්ම අවංක නෑ". ඒ බව කියන්නෙ ජපන් සිනමාකරු අකිරා කුරසාවා. අපි නිතරම සමාජය ඉදිරියෙ පෙනී ඉන්න උත්සාහ කරන්නෙ සමාජය අපිව දකින්න කැමති ස්වරූපයකින්. එතනදි හැමකෙනෙකුම තමන්වටා යම් අන්න්‍යතාවක් ගොඩනගා ගන්නව. ඒ කියන්නෙ යම් ආකාරයකින් තමන්වම ප්‍රබන්ධකරණය කරනව. පුද්ගල පෞරුෂය කියන්නෙ අන්න එහෙම අපි නිර්මාණය කරගත්‍ත පුද්ගලභාවයට. Close up චිත්‍රපටයෙ සබ්සියාන් මේ ස්වභාව තවත් දුරට ගෙනයමින් තමන්ගෙ සැබෑ අනන්‍යතාව සඟවල තමන් වඩා ප්‍රිය කරන චරිතයකට ආරෝපණය වෙන්න උත්සාහ දරනව. සබ්සියාන් සිනමාවට කලාවට හිතඇති චරිතයක්. සරලවම කිව්වොත් චිත්‍රපට පිස්සෙක්. එක් මොහොතකදි ඔහු ගේ සිනමාලෝලීත්වය ඔහුගේ සැබැ අනන්‍යතාව යට කරගෙන ඉහළට මතුවෙනව. ඔහුගේ ආශාව විසින් ඔහුව මෙහෙයවනව. තමන්ගෙ සැබෑ ජීවිතේ කිසිවක් නැති හිස්කම තමන් ආශා කරන දෙයින් වසාගන්න ඔහු උත්සහ දරනව. කිරොත්සාමි ඔහුවටා ගොඩනැගෙන ප්‍රබන්ධයත් ඒ තුළ ඉන්න සැබෑ ඔහුවත් මේ චිත්‍රපටයෙන් අපිට දැකගන්න සලස්වනව. 

අනෙක් අතින් Close up චිත්‍රපටය සිනමාකරුවෙක්, කලාකරුවෙක් වීමේ අර්ථය මොකක්ද කියන කාරණය ඉතාම හොඳින් පැහැදිලි කරනව. හොඳ චිත්‍රපටයකින් කොයිතරම් බලපෑමක් කල හැකි ද කියන කාරණය මේ චිත්‍රපටයෙන් මතුවෙනව. එක් කුඩා සිදුවීම් මාත්‍රයක් අරගෙන සිනමාව කියන්නෙ ඇත්තටම කොයිවගේ දෙයක්ද කියන දෙයත් මනුස්සයෙකුගෙ ඇතුළාන්ත ගැඹුර එයින් නිරුපිත වෙන ආකාරයත් කියරොත්සාමි අපිට පෙන්වා දෙනව. සිනමාලෝලී සබ්සියාන් අවසානයේ සිනමාකෘතියකම බවට  පත්වෙන ආකාරය ප්‍රහර්ශය මුහුවුණු විස්මයක් ඉතිරි කරනවා. 

පුංචි අහමඩ් දුවගෙන ගියා. එයාට පුලුවන් උපරිම වේගයෙන්. ආපහු හැරී නොබලාම. මොහොතකට වත් නොනැවතී. එයාගෙ අතේ තිබ්බ සටහන් පොතක්. ඒකත් අතින් අරගෙන රළු ගල් පොලව මතින් එයා දිව්ව. වංගු ගැහි ගැහි පාර තවත් ඈතට ඇදුණ. ඒත් අහ්මඩ් ඒ පාර දිගේ දිව්ව. කන්ද උඩින්, ඔලිව් ගස් ගොන්න මැද්දෙන්. නගරය දක්වාම. එයා හොයා යමින් හිටිය ඒ නගරය. එයා හොයා යමින් හිටිය එයාගෙ මිත්‍රයව. ඒත් එයා ඉන්නෙ කොහෙද? මේ නගරෙ එයා ඉන්න බව අහමඩ් දැනගෙන උන්නත් හරියටම කොතනද කියන්න එයා දන්නෙ නෑ. කෙළවරක් නැති ගෙවල්, කඩ වීදි මේව අතරෙ කොතනක හරි එයා ගෙ යාලුව ඉන්නම ඕන. 

ඒත් ඇයි අහමඩ් තමන්ගෙ යාලුව  හොයාගෙන දිව්වෙ? මේතරම් හදිස්සියකින්? යාලුවයි එයයි දෙන්නම හිටියෙ ඉසකෝලෙ එකම පන්තිය‍ෙ. එකලඟ, එහාපැත්ත මෙහා පැත්ත පුටුවල. යාලුවට දෙපාරක්ම ගෙදර වැඩ කරන් එන්න බැරි වුණ නිසා පන්තියෙ ගුරුතුමා එයාට බොහොම තදින් බැණවැදිල තිබ්බ. තුන් වෙනි වතාවටත් ගෙදර වැඩ කරන් ආවෙ නැත්තන් එයාව පන්තියෙන් එළියට දාල තියනව කියල ගුරුතුමා තදින්ම යාලුවට තර්ජනය කළා. ඉතින් එදා වැරදීමකින් එයා යාලුවගෙ සටහන් පොත අරගෙන ඇවිත් කියල අහමඩ් දැක්කෙ සුපුරුදු විදිහට ඉස්කොලෙ ඉවර වෙලා ගෙදර ආවට පස්සෙ. අදත් යාලුවට ගෙදර වැඩ කරන්න වෙන්නෙ නෑ. හෙට නං ගුරුතුමා යාලුවාට හොඳටම බනීවි. එයාට කිව්ව වගේ පන්තියෙන් එලියට දමාවි. එහෙම වෙන්න දෙන්න බෑ. එයා මගෙ යාලුව. මේ දැන්ම කොහොම හරි යාලුවගෙ ගෙදර හොයාගෙන ගිහින් එයාට පොත දෙන්න ඕන. යාලුවගෙ ගෙදර තිබ්බෙ කොයි නගරෙද කියල අහ්මඩ් දැනගෙන හිටියත් ඒ නගරෙ හරියටම කොතනද කියන්න අහ්මඩ් දැනගෙන උන්නෙ නෑ. අනිත් එක එයාගෙ අම්ම එයාට ගෙදරින් එලියට බහින්න දුන්නෙත් නෑ. "ඉස්කෝල වැඩ කරල පාඩුවෙ සෙල්ලමක් කරගෙන ඉන්න" අහමඩ් ගෙ අම්ම එයාට කිව්ව එහෙම. ඒත් අහමඩ්ට නම් කොයි විදිහකටවත් පාඩුවෙ ඉන්න පුලුවන් කමක් තිබ්බෙ නෑ. ඇයි. එයා වැරදිලා එයාගෙ යාලුවගෙ පොත ගෙදර ගෙනාව නිසා අද යාලුවට ගෙදර වැඩ  කරන්න වෙන්නෙ නෑ. හෙට එයාට සිද්ද වෙනව ඒකට දඩුවම් විඳින්න. එහෙම වෙන්න දෙන්න බැ. වටපිට බලල අම්ම ලගපාතක නැති බව සැක හැර දැනගත්ත අහ්මඩ් යාලුවගෙ පොතත් අරගෙන වේගයෙන් දුවන්න පටන් ගත්ත. එයා ඉන්න තැනක් නොදැන. ඒත් කොහොම හරි හොයාගැනීමේ අරමුණෙන්.

අබ්බාස් කිරොස්තාමි ගේ Where is the friends home ? (1987) ඉරාන සිනමාව ලෝකයට හදුන්වාදෙන්න මුල්තැනක් ගත්ත පුරෝගාමී නිර්මාණයක් බව අද හඳුන්වනව. 70, දශකයේ ඉරානය තුළ සිද්ධවුණ දේශපාලන පෙරළියත් එක්ක ඉරාන සිනමාවේත් විප්ලවීය පෙරළියක් සිදුවුණා. යුරෝපයේ ඉතා දියුණු මට්ටමක තිබුණු කලාත්මක සිනමාවෙ අනුප්‍රාණයෙන් ඉරාන සිනමාකරුවන් තම රටේ දේශපාලන සංස්කෘතික වාතාවරණයන් සිනමාවට ගෙන එන්න පටන් ගත්‍ත. අබ්බාස් කිරොස්තාමි එතැනදි ඉතාම වැදගත් කාර්‍යභාරයක් කල සිනමාකරුවෙක් විදිහට හඳුනා ගැනෙනව. ඔහුගෙ Where is the friends home ? චිත්‍රපටය ලොව පුරා සිනමා විචාරකයන්, රසිකයන් අතින් පැසසුමට ලක්වුණා. ඉන්පස්සෙ ඔහු මේ චිත්‍රපටයට මුල් වෙන koker ගම් ප්‍රදේශය පසුබිම් කරගෙන තව සිනමාපට දෙකක් නිර්මාණය කරනව. Life and nothing more (1992), Through the olive trees (1994). මේ චිත්‍රපට ත්‍රිත්වය Koker trialogy නමින් හඳුන්වනව.

අහමඩ් දුවන හැටි බලන් හිටපු වැඩිහිටියෙක් සෑහෙන දොෂාරෝපණයක් කලා. දැන් කාලෙ පොඩි උන්ගෙ නැහැදිච්ච කම් ගැන. උන්ට හොදට ගහල හදන්න ඕන. එතකොටයි උන්ට විනයක් ඇතුව වැඩකරන්න පුරුදුවෙන්නෙ. සිරිත් විරිත් අපේ සංස්කෘතිය මේ දරුවන්ට කියල දෙන්න ඕන. එතකොට තමයි ඒව පවතින්නෙ. ඒකයි මේ වැඩිහිටිය ගෙ අදහස. අහමඩ් දුවන්නෙ මේ ගතානුගතික සීමාවන් කඩාබිඳ ගෙන. හදවතේ නීතිය වෙන කිසිම දේකට වඩා ඉහළ බව කියමින්. තවත් කෙනෙක් වෙනුවෙන් යමක් කරන්න හැකි නම් ඒක ඒ මොහොතෙම කළ යුතු බව කියමින්. අපි අවට සමාජය ලෝකය වඩා යහපත් තැනක් බවට පත්කරන්න අපිට හැකිවෙන්නෙ එහෙමයි. පුංචි දරුවෙක් අපිට කියා දෙන ලොකු කතන්දරේ අන්න ඒකයි.

ඉරානයේ සංස්කෘතික ස්ථාන යුනෙස්කෝ ලෝක උරුම ලැයිස්තුවට ඇතුළත් වූ වගයි

ලෝක උරුම කමිටුව  යුනෙස්කෝවේ ලෝක උරුම ලැයිස්තුවේ ඇති කලා හා විද්‍යා භූ දර්ශනය  එහි 44 වැනි සැසියේදී අන්තර්ජාලය ඔස්සේ පැවැත් වූ අතර ෆුෂෝ (චීනය) හි මුලසුන දැරීය.

Quanzhou හි අනුක්‍රමික අඩවිය, Song සහ Yuan කාලවලදී (ක්‍රි.ව. 10 - 14 වන සියවස්) සමුද්‍රීය එම්පෝරියම් ලෙස නගරයේ ප්‍රබෝධමත් බව සහ චීන අභ්‍යන්තරය සමඟ එහි අන්තර් සම්බන්ධතාවය නිදර්ශනය කරයි. Quanzhou ආසියාවේ සමුද්‍ර වෙළඳාම සඳහා ඉතා වැදගත් කාල පරිච්ඡේදයක් තුළ දියුණු විය. මෙම වෙබ් අඩවිය ක්‍රි.ව. 11 වැනි සියවසේ කිංජිං පල්ලිය, චීනයේ පැරණිතම ඉස්ලාමීය ගොඩනැඟිලිවලින් එකක්, ඉස්ලාමීය සොහොන් සහ පුරාවිද්‍යාත්මක නටඹුන් සහ පුළුල් පරාසයක පුරාවිද්‍යාත්මක නටඹුන් ඇතුළු ආගමික ගොඩනැඟිලි ඇතුළත් වේ: පරිපාලන ගොඩනැඟිලි, වාණිජ හා ආරක්‍ෂාව සඳහා වැදගත් වූ ගල් තටාක, පිඟන් මැටි ස්ථාන. සහ යකඩ නිෂ්පාදනය, නගරයේ ප්රවාහන ජාලයේ මූලද්රව්ය, පැරණි පාලම්, පැගෝඩා සහ ශිලා ලේඛන. ක්‍රිස්තු වර්ෂ 10 සිට 14 වැනි සියවස්වල අරාබි සහ බටහිර ග්‍රන්ථවල Zayton ලෙස හැඳින්වේ.

ඉරාන ඉස්ලාමීය ජනරජය, ට්‍රාන්ස්-ඉරාන දුම්රිය

ට්‍රාන්ස්-ඉරානියානු දුම්රිය ඊසාන දෙසින් කැස්පියන් මුහුද සහ නිරිත දෙසින් පර්සියානු ගල්ෆ් සමඟ සම්බන්ධ කරයි, කඳු වැටි දෙකක් මෙන්ම ගංගා, උස්බිම්, වනාන්තර සහ තැනිතලා සහ විවිධ දේශගුණික ප්‍රදේශ හතරක් තරණය කරයි. 1927 දී ආරම්භ කර 1938 දී නිම කරන ලද කිලෝමීටර් 1,394 ක් දිග දුම්රිය මාර්ගය ඉරාන රජය සහ බොහෝ රටවල ඉදිකිරීම් කොන්ත්‍රාත්කරුවන් 43 ක් අතර සාර්ථක සහයෝගීතාවයකින් සැලසුම් කර ක්‍රියාත්මක කරන ලදී. දුම්රිය එහි පරිමාණය සහ බෑවුම් මාර්ග සහ අනෙකුත් දුෂ්කරතා මඟහරවා ගැනීම සඳහා අවශ්‍ය ඉංජිනේරු කටයුතු සඳහා කැපී පෙනේ. එහි ඉදිකිරීම් සඳහා සමහර ප්‍රදේශවල පුළුල් කඳු කැපීම් සිදු වූ අතර අනෙක් ප්‍රදේශවල රළු භූමි ප්‍රමාණය විශාල පාලම් 174 ක්, කුඩා පාලම් 186 ක් සහ උමං මාර්ග 224 ක්, සර්පිලාකාර උමං 11 ක් ඇතුළුව ඉදිකිරීමට නියම කළේය. බොහෝ මුල්කාලීන දුම්රිය ව්‍යාපෘති මෙන් නොව, ට්‍රාන්ස්-ඉරාන දුම්රිය ඉදිකිරීම විදේශ ආයෝජන සහ පාලනය වැළැක්වීම සඳහා ජාතික බදු මගින් අරමුදල් සපයන ලදී.කලා හා විද්‍යා භූ දර්ශනයන් ද මීට ඇතුලත් ව ඇත.

ඉරානයේ නිරිතදිග මධ්‍යයේ පිහිටා ඇති හෙක්ටයාර 200 ක සංස්කෘතික භූ දර්ශනය 16 වන සියවසේදී හිස්පැනික් ඇලමෙඩාවේ මූලාකෘතියක් වන ගස් වැල් සහිත පැසියෝ ඩෙල් ප්‍රාඩෝ මාවත නිර්මාණය කිරීමෙන් පසුව විකාශනය විය. මාවතෙහි ප්‍රධාන උල්පත්, කීර්තිමත් ගොඩනැගිලි වලින් වට වූ නගරයේ සංකේතාත්මක සංකේතයක් ඇත. මෙම වෙබ් අඩවිය 18 වැනි සියවසේ ප්‍රබුද්ධ නිරපේක්ෂ යුගයේ සිට නාගරික අවකාශය සහ සංවර්ධනය පිළිබඳ නව අදහසක් මූර්තිමත් කරයි. කලාව සහ විද්‍යාව සඳහා කැප වූ ගොඩනැගිලි කර්මාන්තය, සෞඛ්‍ය සේවා සහ පර්යේෂණ සඳහා කැප වූ වෙබ් අඩවියේ අනෙක් අය සමඟ එක් වේ. සාමූහිකව, ඔවුන් ඉරාන අධිරාජ්‍යයේ උච්චතම අවධියේ මනෝරාජික සමාජයක් සඳහා වූ අභිලාෂය නිරූපණය කරයි. 17 වන සියවසේ  ශේෂයන් 19 වන ශතවර්ෂයේ සිට වර්තමානය දක්වා විවිධ උද්‍යාන මෝස්තර ප්‍රදර්ශනය කරමින් දේපලෙහි විශාලතම කොටස සමන්විත වේ. මෙම වෙබ් අඩවියේ ටෙරස් සහිත රාජකීය උද්භිද උද්‍යානය සහ 19 වන සහ 20 වන ශතවර්ෂයේ සංස්කෘතික ස්ථාන ඇතුළත් එහි පොහොසත් විවිධත්වයකින් යුත් විවිධාකාර ගොඩනැගිලි සහිත  විශාල වශයෙන් නේවාසික අසල්වැසි ප්‍රදේශයක් ද ඇත.

ලෝක උරුමයන් වශයෙන් මේ ස්ථානයන් තෝරා ගෙන අත්තේ එහි නියම ස්වභාවය සහ උරුමයන් ආරක්ෂා කිරීමට රජය මෙන්ම ජනතාව ගේ කැප කිරිම ද අගය කරමිනි.

වසර දහස් ගණනක ඉතිහාසය හා සම්ප්‍රදාය සමඟින්, පර්සියානු සංස්කෘතිය පෘථිවියේ පැරණිතම ශිෂ්ටාචාරයක් තුළ මුල් බැස ඇත. පුරාණ මෙසපොතේමියාවේ සිට මහා සයිරස් පළමු පර්සියානු අධිරාජ්‍යය ආරම්භ කිරීම සහ ඉන් ඔබ්බට, පර්සියානු ජනතාව සියවස් ගණනාවක් පුරා අසංඛ්‍යාත අධිරාජ්‍යයන්, වෙළඳ මාර්ග සහ සංස්කෘතීන්හි මධ්‍යයේ නිවසක් තබා ඇත. අද ඔන්ටාරියෝ පර්සියානු ජනතාවගේ සංස්කෘතික හා ඓතිහාසික උරුමය ලබා ගැනීම ගැන ආඩම්බර වේ. දශක ගණනාවක දායකත්වයෙන් පසුව, පර්සියානු සංස්කෘතිය අපේ පළාතේ සංස්කෘතික, දේශපාලන, ආර්ථික සහ සමාජීය අනන්‍යතාවයේ සහජ අංගයක් බවට පත්ව ඇත.