Tuesday, January 25, 2022

 ඉරානය 
තිරසාර සංවර්ධනයේ පාරාදීසයයි


පසුගිය වසර 40 තුළ ඉස්ලාමීය විප්ලවයේ දැවැන්ත ජයග්‍රහණය පසුව එළඹි මේ දශක හතරක පමණ කාලය ඉරානය සෑම අංශයකින්ම මනා පුනරුදයක් සහ ප්‍රගතශීලී සංවර්ධනයක් සිදුව තිබේ.

ඉරාන ජාතිය පසුගිය වසර හතළිහ තුළ සාර්ථකත්වයේ හිනිපෙත්තට ගිය ගමනේදී විවිධ බාධාවන් මැඩගෙන විවිධ විද්‍යා ක්ෂේත්‍ර ඇතුළු ක්ෂේත්‍ර රැසක කැපී පෙනෙන ප්‍රගතියක් ලබා ඇත.  ඉස්ලාමීය ජනරජය තවදුරටත් සංවර්ධනය හා ප්‍රගතියට අනුකූල නිර්දේශ ගණනාවක් ඉදිරිපත් කරන අතරම මෙම දීප්තිමත් හා බලාපොරොත්තු සහගත මාවත දිගටම කරගෙන යාමේ අවශ්‍යතාවය අවධාරණය කරයි.

1979 දී, සාර්ථක නායකත්වයත් සමඟ ඉස්ලාමීය විප්ලවය විසින් Qajar සහ Pahlavi රාජවංශයන් තුළ දිගු කලක් තිස්සේ රටෙහි පැවති පසුගාමීත්වයට තිත තැබීය. වෙනත් වචන වලින් කිවහොත්, ඉරානය පශ්චාත් විප්ලවවාදී කාලපරිච්ඡේදය තුළ සැලකිය යුතු වර්ධනයක් සහ ප්‍රගතියක් අත්කර ගෙන ඇත.

ඉස්ලාමීය විප්ලවයේ ජයග්‍රහණයෙන් පසු, එක්සත් ජනපදය ප්‍රමුඛ ගෝලීය අහංකාරය ඉරාන ජාතියට එරෙහිව නීති විරෝධී සම්බාධක පැනවීය; මේවා ඉරාකයේ පීඩාකාරී පාලකයා වන සදාම් හුසේන් විසින් ඉස්ලාමීය ජනරජය පෙරලා දැමීමට හෝ අවම වශයෙන් 1980 සැප්තැම්බර් මාසයේ ආරම්භ වූ අට වසරක යුද්ධය ඇතුළු විවිධ ක්ෂේත්‍රවල ඉරානයේ ප්‍රගතිය සහ සංවර්ධනය නැවැත්වීමට ගත් උත්සාහයන් කිහිපයකි.

ඉස්ලාමීය විප්ලවයේ පියා, ඉමාම් කොමෙයිනි ඉරාන ජනතාවට, විශේෂයෙන්ම තරුණයින්ට, ධෛර්යය සහ ආත්ම විශ්වාසය වර්ධනය කර ගැනීමට සහ ඔවුන්ගේ සැඟවුණු කුසලතා අනාවරණය කර ගැනීමට ඉමහත් උපකාරයක් වූ තීක්ෂ්ණ බුද්ධියේ සහ දැක්මේ ආත්මය ඇති කළේය.


ඉන් පසුව, ඉරාන තරුණයින් විද්‍යා ක්ෂේත්‍රවල සංවර්ධන ව්‍යාපාරයක් ආරම්භ කළ අතර, තර්ජන සහ අඩුපාඩු ප්‍රගතිය සහ සංවර්ධනය සඳහා අවස්ථාවක් බවට පත් කර ගනිමින් විද්‍යාවේ හා තාක්‍ෂණයේ විවිධ අංශවල සැලකිය යුතු සාර්ථකත්වයක් අත්කර ගත්තේය.

වර්තමානයේ ඉරානය න්‍යෂ්ටික ඉන්ධන සංසරණය, ප්‍රාථමික සෛල, නැනෝ තාක්‍ෂණය සහ ජෛව තාක්‍ෂණය ඇතුළු විද්‍යාවේ විවිධ ක්ෂේත්‍රවල ප්‍රමුඛයා වේ.

බොහෝ විද්‍යාත්මක ක්‍ෂේත්‍රවල ඉරානයේ විශිෂ්ටත්වය, වෛද්‍ය ක්ෂේත්‍රයේ එහි විශිෂ්ට ක්‍රියාකාරිත්වය සහ ප්‍රගතිය පිළිබඳ වෙනත් උදාහරණවලට අමතරව, ඉරාන ජාතියේ ඒකාබද්ධ ප්‍රයත්නය සහ ජාතිය යළි ගොඩනැගීමට නොසන්සුන් පිපාසය ඔවුන් ජයග්‍රහණය කරා ගෙන යයි. මේ සියලු සංවර්දනයන් සඳහා ඉස්ලාමීය විප්ලවයේ ජයග්‍රහණයට ස්තූති වන්ත විය යුතුය.

ඉස්ලාමීය විප්ලවයේ නායක අයතුල්ලා  අලි කොමේනි, ඔහුගේ ඥානවන්ත සහ විචක්ෂණ නිර්දේශයන් තුළින් ජාතික ශක්තිය සහ කීර්තිය පවත්වා ගැනීම සඳහා ඉරානයේ විද්‍යාව හා පර්යේෂණවල දියුණුව දිගටම කරගෙන යාමේ අවශ්‍යතාවය අවධාරණය කළේය.

ඉරානය විද්‍යාවේ බොහෝ අංශවල ගෝලීය වශයෙන් ඉහළ ශ්‍රේණිගත කරයි. එක්සත් ජනපදය විසින් ඉරානයට පනවා ඇති නීති විරෝධී විද්‍යාත්මක, මූල්‍ය සහ ආර්ථික සම්බාධක හමුවේ මෙම විස්මිත ජයග්‍රහණ ලබා ඇත.

ඉස්ලාමීය විප්ලවයේ සාර්ථකත්වයෙන් පසු නවීන විද්‍යාව භාවිතා කරමින් බොහෝ රෝග සඳහා ප්‍රතිකාර කිරීම; නව සහ උපාය මාර්ගික ඖෂධ දේශීයකරණය සහ නිෂ්පාදනය; ඉස්ලාමීය ඉරානයේ දියත් කරන ලද විද්‍යාත්මක ව්‍යාපාරයේ ජයග්‍රහණවල කොටසක් ලෙස උපකරණ නිෂ්පාදනය සහ බොහෝ අධ්‍යයනයන් ක්‍රියාත්මක වෙමින් පවතී

විශේෂයෙන්ම පසුගිය වසර හය තුළ වෛද්‍ය ක්ෂේත්‍රයේ ඇති කර ඇති ජයග්‍රහණ රාශියක් දෙස බැලීමෙන් පෙනී යන්නේ ඉරානය මෙම විද්‍යා ක්ෂේත්‍රයේ විශාල පිම්මක් පැන ඇති බවයි.

මේ අතර ඉරාන විද්‍යාඥයන් විසින් කීර්තිමත් ජාත්‍යන්තර විද්‍යාත්මක සඟරාවල ලියා ඇති ලිපි පළ කිරීම; ඉරාන විද්යාත්මක ආයතනවල සැලකිය යුතු වර්ධනයක්; ලොව පුරා ඉරානයේ විද්‍යාත්මක සහයෝගීතාව වර්ධනය කිරීම; ඉරානයේ ඉහළ නිපුණතා සහිත මානව සම්පත් පිළිබඳ අධ්‍යාපනය ඉදිරි වසරවල විද්‍යාත්මක පර්යේෂණවල තවදුරටත් ප්‍රගතියක් ලබා ගැනීමේ අරමුණින් ඉස්ලාමීය ජනරජයේ ප්‍රධාන ජයග්‍රහණවල කොටසකි.


ගෝලීය උද්දච්චකමේ බරපතලම කුමන්ත්‍රණ හමුවේ දශක හතරක ජයග්‍රහණයක් ඉතිරි කළ ඉස්ලාමීය විප්ලවය දැන් වසර 40ක දෙවන අදියරට අවතීර්ණ වී ඇත්තේ තවත් ජයග්‍රහණ ලබා දෙන බවට පොරොන්දු වෙමිනි.

ඉස්ලාමීය ජනරජය එහි විද්‍යාත්මක සංවර්ධනය ඉදිරියට ගෙන යාමට කැපවී සිටී. එය ඉස්ලාමීය විප්ලවයේ බලය ගැන කතා කරන අතර එය ඉස්ලාමීය විප්ලවවාදී නායක අයතුල්ලා කොමේනිගේ දෙවන වසර 40 අදියර සඳහා වූ ප්‍රධාන නිර්දේශයන්ගෙන් එකකි

ඉස්ලාමීය විප්ලවයෙන් පසු ඉරානය විද්‍යා ක්ෂේත්‍රයේ ප්‍රගතියක් හෝ පසුබෑමක් දැක තිබේද? යන්න අද ලෝකයේ බොහෝ දෙනාගේ සිත තුල ඔඩු දුවන ප්‍රශ්නයකි. ඉරානයේ ඉස්ලාමීය විප්ලවය ජයග්‍රහණය කළ දා සිට ප්‍රකට බොහෝ ජාත්‍යන්තර මාධ්‍ය ප්‍රචාරය කරන්නේ ඉස්ලාමීය විප්ලවය ඉරානය විවිධ මානයන් ඔස්සේ පසුබැසීමට හේතු වූ බවත් විප්ලවයෙන් පසු ඉරානයේ ඉදිරි ගමන අඩාල වූ බවත් ය.

ඇතැම් මාධ්‍ය නිතරම අවධාරණය කරන දෙයක් වනුයේ ඉරානය විද්‍යාවෙන් හා තාක්ෂණයෙන් පසුගාමී ව ඇති බවයි.

ඉරානයේ විද්‍යාවේ දියුණුව පෙන්වා දෙන ඇතැම් වාර්තාවලට ප්‍රතිචාර වශයෙන් බටහිර මාධ්‍ය ප්‍රධාන සැකයන් දෙකක් මතු කර ඇත. එවැනි සැකයේ පළමු වර්ගය මෙම වාර්තාවල මූලාශ්‍රවලට සම්බන්ධ වන අතර ඒවා ප්‍රශ්න කිරීමට උත්සාහ කරයි. මෙම ප්‍රධාන මාධ්‍ය ආයතන කියා සිටින්නේ එම වාර්තා ඉරාන මූලාශ්‍රවලින් සාදන ලද ඒවා බැවින් ඒවා විශ්වාස කළ නොහැකි බවයි. දෙවන වර්ගය ප්‍රගතිය පොදු සහ නොවැළැක්විය හැකි ලක්‍ෂණයක් වනු ඇති බවත්, පහළවි රාජවංශය ඉරානයේ බලයේ සිටියේ නම් එවැනි ප්‍රගතියක් හෝ වඩා හොඳ ප්‍රගතියක් ඇති නොවන බවත් සැක සහිත බවත්ය.

දැනට පළ වී ඇති වාර්තාව සම්බන්ධයෙන් මේ පදනම මත සැක මතු කිරීම සාධාරණ දැයි විමර්ශනාත්මකව විමසා බැලීම වටී. 

පළමුව, වාර්තාව භාවිතා කරන්නේ බටහිර මූලාශ්‍ර පමණක් වන අතර, ඒවා ලොව පුරා අපක්ෂපාතී සහ විශ්වසනීය යැයි සැලකේ. දෙවනුව, මෙම වාර්තාව පශ්චාත්-විප්ලවීය විද්‍යාත්මක දියුණුව කෙරෙහි පමණක් අවධානය යොමු කරනවා වෙනුවට ඉරානයේ වත්මන් ජයග්‍රහණ අනෙකුත් රටවල් සමඟ සංසන්දනය කරයි.

 සංවර්ධිත රටවලට සාපේක්ෂව තත්වය පමණක් නොව, විප්ලවයට පෙර සහ පසු ද විමර්ශනය කරයි. 

මෙම වාර්තාව ප්‍රථමයෙන් ඉරානයේ විද්‍යාත්මක ස්ථාවරය පිළිබඳ දළ විශ්ලේෂණයක් සපයයි, පසුව සමහර ප්‍රධාන තාක්ෂණික විද්‍යාවන්හි ඉරානයේ තත්ත්වය පරීක්ෂා කරයි:ලෝකයේ වඩාත්ම විශ්වාසදායක දත්ත සමුදායක් වන Knoema ට අනුව, ඉරානය 1970 විප්ලවයට පෙර පේටන්ට් බලපත්‍ර අයදුම්පත් අනුව 38 වැනි ස්ථානයට පත්ව ඇත; මේ අතර, 2018 දී ඉරානය 10 වැනි ස්ථානයට පත් විය. 

රටවල විද්‍යාත්මක තත්ත්වය විශ්ලේෂණය කරන Science-Metrix විසින් ඉරානයේ විද්‍යාත්මක සංවර්ධන වේගය ගෝලීය විද්‍යාත්මක නිෂ්පාදන අනුපාතයට වඩා 11 ගුණයකින් වේගවත් බව නිවේදනය කර ඇත. මෙම කරුණ පෙන්නුම් කරන්නේ ගෝලීය වශයෙන් ඉරාන ඉස්ලාමීය ජනරජය විද්‍යාවේ වේගයෙන්ම වර්ධනය වන රටක් බවට පත්ව ඇති බවයි. 

රටවල විද්‍යාත්මක තත්ත්වය පිළිබඳ එහි සංඛ්‍යානමය අධ්‍යයනයේ දී, වටිනා විශ්ලේෂණ වෙබ් අඩවිය සහ දැනුමේ වෙබ් අඩවිය (දැනුම පිළිබඳ වෙබ්) ඉරානය පිළිබඳ රසවත් ප්‍රතිඵල සපයා ඇත. වෙබ් අඩවියට අනුව ඉරානය 1978 දී ප්‍රකාශයට පත් කළ විද්‍යාත්මක ලිපි සංඛ්‍යාවට අනුව ලිපි 669 ක් ප්‍රකාශයට පත් කළේය. මෙම සංඛ්‍යාලේඛන පෙන්වා දෙන්නේ ලෝකයේ විද්‍යාත්මක නිමැවුමෙන් ඉරානයේ කොටස සියයට 0.01කට වඩා අඩු බවයි. කෙසේ වුවද,කෙසේ වෙතත්, එම විචල්‍යයන් ගවේෂණය කිරීමට, පශ්චාත්-විප්ලවවාදී ඉරානය උත්පාතයක් දුටුවේය. 2018 දී ඉරාන විද්‍යාඥයින් සහ පර්යේෂකයන් විසින් ප්‍රකාශයට පත් කරන ලද ලිපි සංඛ්‍යාව 55.509 දක්වා වේගයෙන් වර්ධනය වූ අතර එය ඉතා සැලකිය යුතු 82 ගුණයක වැඩිවීමක් පෙන්නුම් කරයි. මෙම වේගවත් වර්ධනය ඉරාන ඉස්ලාමීය ජනරජය විද්‍යාත්මක පර්යේෂණ සහ නිෂ්පාදනයේ 16 වැනි විශාලතම රට බවට පත් කර ඇත.


වෛද්ය දෙපාර්තමේන්තුව

විද්‍යාත්මක ජයග්‍රහණ සහ විද්‍යාත්මක නිෂ්පාදනයේ වැදගත් කොටසක් ජනතාවට සේවය කිරීම සඳහා යොදා ගන්නා ලදී. නිදසුනක් වශයෙන්, ලෝක බැංකුවට අනුව, සෞඛ්‍ය හා වෛද්‍ය ක්ෂේත්‍රයේ ඉරානය කැපී පෙනෙන වර්ධනයක් සහ විශාල ප්‍රගතියක් ලබා ඇත. සාමාන්‍ය මිනිස් ආයු කාලය අවුරුදු 50 සිට 75 දක්වා වැඩි වී ඇත. විප්ලවයට පෙර, වයස අවුරුදු 5 ට අඩු සෑම දරුවන් දහසකටම 185 ක් මිය ගියහ; කෙසේ වෙතත්, ඉරානයේ වෛද්‍ය ප්‍රගතියට ස්තූතිවන්ත විය යුතුය.

එපමණක් නොව අද වන විට ඉරානය විශේෂඥ වෛද්‍යවරුන්ගේ සංඛ්‍යාවේ වැඩි වීමක් දක්නට ලැබේ. විප්ලවයට පෙර, සාමාන්‍ය ජනතාවට උසස් අධ්‍යාපනය හැදෑරීමට නොහැකි විය; විශේෂයෙන්ම වෛද්‍ය විද්‍යාවේදී අවස්ථාව තිබුණේ උත්තමයන්ට පමණයි. ඒ වන විට රට පුරා සිටියේ විශේෂඥයින් 5890ක් පමණයි. කෙසේ වෙතත්, විප්ලවයෙන් පසු, වෛද්‍ය වෘත්තිකයන්, විශේෂයෙන් කාන්තා වෛද්‍යවරුන් සංඛ්‍යාව රොකට් වේගයෙන් 36,000 දක්වා වැඩි ව ඇත. 

2009 වසරේ, ලෝක බැංකු වාර්තාවලට අනුව, ගුණාත්මක හා රෝහල් සංඛ්‍යාව අනුව ඉරානය 21 වැනි ස්ථානයට පත්විය. 2017 දී ඉරානය බෝවන රෝග පාලනය කිරීමේ ලෝකයේ දෙවන විශාලතම රට ලෙස පිළිගැනේ. UNICEF හි වාර්තාවලට අනුව පරිදි ඉරානයේ පිරිසිදුකම, සෞඛ්‍ය සහ වෛද්‍ය ප්‍රගතිය ප්‍රශංසනීය ලෙස ඉදිරියෙන්ම සිටි.


නැනෝ තාක්ෂණය

සිමාගෝ සඟරාවට අනුව, නැනෝ විද්‍යාව සහ නැනෝ තාක්‍ෂණය සම්බන්ධයෙන් ඉරානයේ ශීඝ්‍ර දියුණුව විශ්මය ජනක ය. 1996 දී, මෙම විද්‍යාව හා තාක්‍ෂණය තිබුණේ රටවල් අතළොස්සකට පමණක් වන අතර, ඉරානය රටවල් 66 න් 58 වැනි ස්ථානයේ සිටී. අවාසනාවකට, 96 වසරට පෙර ශ්‍රේණිගත කිරීම මෙම අඩවියෙන් ලබා ගත නොහැකි විය.

ඉස්ලාමීය විප්ලවයේ පාලනය යටතේ, 2017 දී, ඉරානය - මෙම විද්‍යාව සහිත රටවල් 117 න් 16 වන ස්ථානයට පත් විය - වේගවත් හා විස්මිත වර්ධනයක් සමඟ ස්ථාන 42 ක් පැන ඇත.

1996 වන විට බටහිර ආසියානු කලාපයේ මෙම විද්‍යාව දියුණු කළ අවසන් රට ඉරානය විය. 2017 දී ඉරානය නැනෝ විද්‍යාව සහ නැනෝ තාක්‍ෂණය සඳහා ප්‍රවේශය ඇති රටවල් ලැයිස්තුවේ ඉහළින්ම සිටියේය.

මීට අමතරව, නැනෝ හි පළ වූ ISI ලිපි සංඛ්‍යාව අනුව ඉරානය සිව්වන ස්ථානයට පත්ව ඇති අතර, චීනය සහ එක්සත් ජනපදය වැනි රටවල් අනුගමනය කරයි; ජර්මනිය, එක්සත් රාජධානිය සහ ජපානය වැනි රටවල් ඉරානය අනුගමනය කරති. අභ්යවකාශ දෙපාර්තමේන්තුව

ඉරානය ද අභ්‍යවකාශ ඉංජිනේරු විද්‍යාවේ වර්ධනය වේගවත් කර ඇත. 1996 දී, සංඛ්‍යාලේඛන පෙන්වා දෙන්නේ ඉරානය අභ්‍යවකාශය සම්බන්ධ විෂයයන් පිළිබඳ විද්‍යාත්මක ලිපි නිෂ්පාදනය කළ ලොව 14 වැනි රට බවයි. කෙසේ වෙතත්, කර්මාන්තය දැවැන්ත වර්ධනයක් දුටු අතර, 2017 දී ඉරානය අභ්‍යවකාශ විද්‍යා නිෂ්පාදන ක්ෂේත්‍රයේ ලෝකයේ 11 වන ස්ථානයට පත්වි ඇත.

බටහිර අර්ධගෝලයේ, අභ්‍යවකාශය පිළිබඳ විද්‍යාත්මක ලිපි නිෂ්පාදනය කිරීම සම්බන්ධයෙන් ඉරානය 1996 දී 6 වැනි ස්ථානයට පත්විය. කෙසේ වෙතත්, 2017 දී ඉරානය කලාපයේ පළමු ස්ථානයට පත් වූයේ ඉරාන විද්‍යාඥයින්ගේ හැකියාවන් සහ උත්සාහයන් හේතුවෙන්, විද්‍යාත්මක නිෂ්පාදනය ප්‍රවර්ධනය කිරීමට සහ පර්යේෂකයන්ට සහ විද්‍යාඥයින්ට අවශ්‍ය මෙවලම් සහ පරිසරය සැපයීමට ඉස්ලාමීය ජනරජයේ බරපතල උත්සාහයන් සමඟිනි. අභ්යවකාශ විද්යාව මුදා හැරීමේදී; කලාපයේ අනෙකුත් රටවල් ඉරානයට වඩා බොහෝ පසුපසින් සිටී.

1985 සිට නිල නිවේදන මත පදනම්ව සියොන්වාදී පාලනයට එක්සත් ජනපදයෙන් ඩොලර් බිලියන 121 ක දායකත්වයක් ලැබී ඇතත්, විද්‍යාත්මක නිෂ්පාදනයට සාපේක්ෂව වැඩි වීමක් නොමැත; ඇත්ත වශයෙන්ම, නිෂ්පාදනයේ ගුණාත්මකභාවය පහත වැටී ඇත.


න්යෂ්ටික තාක්ෂණය

න්‍යෂ්ටික ඉංජිනේරු විද්‍යාව සහ විද්‍යාව ඉස්ලාමීය විප්ලවයෙන් පසු වසර කිහිපය තුළ ඉරානය සැලකිය යුතු ජයග්‍රහණ ලබා ඇති විද්‍යාත්මක විෂයයන් අතර වේ. සිමොකෝ ජර්නලයට අනුව, 1996 දී ඉරානය විද්‍යාත්මක ප්‍රකාශනය සහ ලේඛනගත කිරීම සම්බන්ධයෙන් ලෝකයේ  17 වැනි ස්ථානයට පත්විය.

නමුත් 2017 දී, ඉරාන විද්වතුන්ගේ සහ Tiyagi Ahmadi Roshan (2011 දෙසැම්බරයේ සියොන්වාදී රෙජීමයේ නියෝග මත MEK ත්‍රස්තවාදීන් විසින් ඝාතනය කරන ලද) වැනි විශේෂඥයින්ගේ ඉල්ලීම පරිදි, ඉරානය ක්ෂේත්‍රයේ විද්‍යාත්මක ලිපි 354 ක් ප්‍රකාශයට පත් කළේය. ඒ අනුව ගෝලීය වශයෙන් 12 වැනි ස්ථානය දක්වා ඉහළ ගොස් ඇත. 1996 වසරේ එම අංශයේ 13 වැනි ස්ථානයේ පසුවූ ඉරානය 2017 වසරේ බටහිර ආසියානු කලාපයේ පෙරමුණ ගෙන සිටී.

අද ඉරාන ඉස්ලාමීය ජනරජය න්‍යෂ්ටික ඉංජිනේරු විද්‍යාව සහ බලශක්තිය පිළිබඳ විද්‍යාත්මක ලිපි සංඛ්‍යාව අනුව බටහිර ආසියාවේ ප්‍රමුඛ රට වේ.

එවැනි කරුණු ඇතැම් ක්ෂේත්‍රවලට පමණක් සීමා නොවේ; ඊට වෙනස්ව, විද්‍යාත්මක සංවර්ධනයේ වේගය සෑම අංශයකින්ම පෙනෙන අතර, Science-Matrix නිවේදනය කළේ 2018 දී ඉරානයේ විද්‍යාත්මක වර්ධන වේගය ගෝලීය විද්‍යා නිෂ්පාදනයට වඩා 11 ගුණයකින් වේගවත් වනු ඇති බවයි.

ඉස්ලාමීය විප්ලවයෙන් පසු ඉරානය විද්‍යාවේ දැවැන්ත පෙරළියක් දුටුවේ කෙසේද? බටහිර මාධ්‍ය වාර්තාවලට අනුව ශාගේ පාලනය - එක්සත් ජනපදයේ පූර්ණ සහාය ලබන - 'ප්‍රගතිශීලී රාජ්‍යයක්' නොවේද? ඉස්ලාම් සහ ඉස්ලාමීය විප්ලවය ඉරානය ඉදිරි ගමනට බාධා කළ බව බටහිර මාධ්‍ය අවධාරනය කළේ නැද්ද?

ඉරානයේ ජාත්‍යන්තර සංවිධානවල සංඛ්‍යාලේඛන සහ සැලකිය යුතු විද්‍යාත්මක ප්‍රගතියක් ගැන කතා කරන්නේ ඇයි? ඉරානයට එරෙහිව වසර අටක යුද්ධයක් පනවමින් සහ වසර 40කින් ඉරානයේ දරුණුතම සම්බාධකවලට මුහුණ දෙමින් එක්සත් ජනපදය සහ බටහිර රටවල් සදාම්ව ඉරානයට පහර දීමට තල්ලු කරද්දී ඉරාන ඉස්ලාමීය ජනරජය මෙම ජයග්‍රහණ තේරුම් ගන්නේ කෙසේද?


මෙම ප්රශ්නයට පිළිතුර කරුණු කිහිපයකින් පැහැදිලි කළ හැකිය:

පළමුවෙන්ම ඉස්ලාම් විද්‍යාව පිළිගන්නා සහ අනුබල සපයන ආගමකි. ඉස්ලාම් දහම සලකන්නේ විද්‍යාව සහ දැනුම ඉගෙනීම යහපත් ක්‍රියාවන්හි ශ්‍රේෂ්ඨතම සහ වැදගත්ම උදාහරණ ලෙසයි. විද්‍යාව හා දැනුම ඉගෙනීමට ඉස්ලාමය කොතෙක් දුරට බලකර සිටියි ද යත්  යුරෝපය මධ්‍යකාලීන මුස්ලිම් ලෝකයේ මුස්ලිම්වරුන්ගේ අසහාය සොයා ගැනීම් සහ න්‍යායන් අති මහත්ය.

අලි ඉබ්නු සිනා, ෆරාෆි, ආර් රාzසි, ක්වාරිසිමි,අල්  බිරූනි සහ තවත් බොහෝ මුස්ලිම් විද්වතුන් බිහිවීම අපූරු විද්‍යාත්මක යුගයේදී අපි දැක ඇත්තෙමු. මෙම මුස්ලිම් විද්වතුන් ඉතිහාසයේ ගමන් මග වෙනස් කළ අතර, ඔවුන් විසින් කරන ලද විද්‍යාත්මක සොයාගැනීම් ලෝකය තවමත් භාවිතා කරයි. ඉස්ලාමීය විප්ලවයෙන් පසුව, ඉස්ලාමීය ජනරජය සෑම විටම විද්‍යාවේ වැදගත්කම, දැනුම ඉගෙනීම සහ මුස්ලිම් විද්වතුන්ගේ දැනුමේ මාවත අනුගමනය කිරීම අවධාරණය කළේය

එමෙන්ම ඉස්ලාමීය ලෝකයේ විශ්මිත විද්‍යාත්මක යුගයේ පුනරුදයට ප්‍රමුඛත්වය දුන්නේය. ඉස්ලාමීය විප්ලවයේ 40 වසරක නාමාවලිය පෙන්නුම් කරන්නේ විද්‍යාත්මක නැගිටීමේ ඓතිහාසික විස්මිත යුගය අනුගමනය කරන බවත් එහි ආරම්භක පියවර නිවැරදි ආකාරයෙන් ගෙන ඇති බවත්ය.

වෛද්‍ය රොබෝ තාක්ෂණය වඩාත්ම බලගතු එකක් ලෙස සලකනු ලබන අතර එම නිසා සෞඛ්‍ය සහ වෛද්‍ය සේවාවන් සඳහා උපාය මාර්ගික තාක්‍ෂණයන්ගෙන් එකකි. එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ඉරාන අධ්‍යාපන අමාත්‍යාංශය සෞඛ්‍ය හා වෛද්‍ය අධ්‍යාපන අමාත්‍යාංශය සහ කර්මාන්ත හා පතල් කැණීම් අමාත්‍යාංශය සමඟ එක්ව මෙම තාක්ෂණ ශාඛාව ප්‍රවර්ධනය කිරීම සහ සහාය දැක්වීම සඳහා උපාය මාර්ගික සැලැස්මක් සකස් කර ඇත.

කෘත්‍රිම බුද්ධිය මිනිස් ජීවිතය පහසු සහ යහපත් කරන බව කවදත් කියනු ලැබේ. කෘතිම බුද්ධිය වඩාත් ඵලදායී වන අතර මානව ජීවන තත්ත්වය වැඩිදියුණු කළ හැකි එක් අංශයක් වන්නේ චිකිත්සක, සෞඛ්ය සහ වෛද්ය සේවා ය. පොදුවේ ගත් කල, චිකිත්සක සහ වෛද්‍ය ක්‍රියාවලීන්හි කෘතිම බුද්ධිය භාවිතා කිරීමට  වෛද්‍යවරුන්ට සහ රෝගීන්ට මෙන්ම මෙම තාක්ෂණය භාවිතා කරන රෝහල්වලටද විශාල උපකාරයක් වේ.

කෘත්‍රිම බුද්ධිය වෛද්‍ය විද්‍යාවේ සහ ප්‍රතිකාර සඳහා බොහෝ ප්‍රයෝජන ඇත. ප්‍රතිලාභීන් බොහෝ ය, ජාන කේත අතර සම්බන්ධය හඳුනාගැනීමේ සිට දුෂ්කර සැත්කම් සඳහා කෘත්‍රිම බුද්ධි රොබෝවරුන් භාවිතා කිරීම දක්වා, ඒ සියල්ල වෛද්‍ය ක්ෂේත්‍රයේ කෘතිම බුද්ධිය භාවිතා කරන්නන් වනු ඇත. මේ සියලු යෙදුම් සමඟින් කෘතිම බුද්ධිය නවීන සෞඛ්‍ය සේවා පද්ධතියක් නිර්මාණය කර එය වෙනත් තලයකට ගෙන ගොස් ඇත. 

කෘතිම බුද්ධිය වඩාත් නිවැරදිව හඳුනා ගැනීමට සහ වෛද්‍ය දෝෂ ඇතිවීමේ අවදානම අඩු කිරීමට භාවිතා කළ හැකිය.

2015 දී, එක්සත් ජනපදයේ මරණ වලින් 10% ක් වැරදි රෝග විනිශ්චය සහ වෛද්‍ය දෝෂ හේතුවෙන් සිදු විය. මේ හේතුව නිසා, ප්‍රතිකාර හා වෛද්‍ය ක්ෂේත්‍රයේ කෘතිම බුද්ධියේ වැදගත්ම කාර්යයක් වන්නේ වෛද්‍ය දෝෂ අවම කිරීම සහ රෝග නිවැරදිව හඳුනා ගැනීමට උපකාර කිරීමයි.

වාර්තා පිළිබඳ නිවැරදි හා සම්පූර්ණ තොරතුරු නොමැතිකම මාරාන්තික වෛද්‍ය දෝෂ වලට තුඩු දිය හැකි ප්‍රධාන හේතුවකි. මෙම සියලු තොරතුරු සමඟ, කෘතිම බුද්ධිය භාවිතයෙන් ඉතා ඉක්මනින් රෝගයක් ගැන අනාවැකි කීමට හෝ හඳුනා ගැනීමට හැකිය. නිදසුනක් වශයෙන්, එක් අධ්‍යයනයක දී, ගැඹුරු ඉගෙනීම භාවිතා කරමින් පියයුරු පිළිකා හඳුනා ගැනීමේ වෙනත් ක්‍රම 11 කට වඩා කෘතිම බුද්ධි ආකෘතියක් හොඳින් ක්‍රියා කරන බව සොයා ගන්නා ලදී.


 කෘතිම බුද්ධිය මත පදනම් වූ නව ඖෂධ සංවර්ධනය

ඖෂධ කර්මාන්තය සෑම විටම පර්යේෂණ හා සංවර්ධනය සඳහා විශාල අරමුදල් අවශ්ය වේ. ඒ සඳහා පැය දහස් ගණනක් සහ දහස් ගණන් මිනිස් බලයක් අවශ්‍ය වන අතර ඒ සඳහා විශාල අයවැයක් අවශ්‍ය වේ. සංඛ්‍යාලේඛනවලට අනුව, එක් එක් ඖෂධයේ සායනික අත්හදා බැලීම් සඳහා ඩොලර් බිලියන 2.6 ක් පමණ වැය වන අතර, පරීක්ෂා කරන ලද ඖෂධවලින් සියයට 10 ක් අලෙවි කළ හැක්කේ පමණි. මේ නිසා, ඖෂධ සමාගම් මෙම ක්ෂේත්රයේ විභව යෙදුම් ගණනාවක් සමඟ කෘතිම බුද්ධිය භාවිතා කිරීමට පටන් ගෙන තිබේ.

ඖෂධ නිෂ්පාදනයේදී කෘත්‍රිම බුද්ධිය භාවිතයේ වැදගත්ම සන්ධිස්ථානයක් වූයේ 2007 වර්ෂයයි. මෙම වසරේදී පර්යේෂකයන් විසින් ඇඩම් නම් රොබෝවරයා යොදා ගනිමින් යීස්ට් වල ක්‍රියාකාරිත්වය අධ්‍යයනය කිරීමට උත්සාහ කරන ලදී. ඇඩම්ට ප්‍රසිද්ධ දත්ත සමුදායන්හි දත්ත ලක්ෂ්‍ය බිලියන ගණනක් ඇත

යීස්ට් වල ජාන 19 ක ක්‍රියාකාරිත්වය සලකා බලන අතර නව සහ වඩාත් නිවැරදි උපකල්පන නවයක් පුරෝකථනය කරයි. දන්තාලේපවල ඇති ප්‍රධාන අමුද්‍රව්‍යය වන ට්‍රයික්ලෝසන් මැලේරියා පරපෝෂිතයන්ට එරෙහිව සටන් කළ හැකි බව ආදම්ගේ රොබෝ මිතුරා 'ඊව්' සොයා ගත්තේය.

සෞඛ්‍ය ක්ෂේත්‍රය තුළ කාලය මුදලට හා ප්‍රාග්ධනයට සමානයි. කාලය, රෝහල්, සායන සහ සායන මගින් රෝගියෙකුට ප්‍රයෝජනවත් අත්දැකීමක් ලබා දෙමින් දෛනික පදනමින් වැඩි රෝගීන්ට ප්‍රතිකාර කිරීමට සහ ප්‍රතිකාර කිරීමට ඉඩ සලසයි.

2016 දී, එක්සත් ජනපද රෝහල්වලට මිලියන 35 කට වඩා වැඩි රෝගීන් ප්‍රමාණයක් ඇතුළත් කර ඇති අතර, ඒ සෑම එකක්ම විවිධ රෝග සහ විවිධ තත්වයන් නිර්මාණය කරන විවිධ රක්ෂණ සැලසුම් මත පදනම් විය. 2016 දී වෛද්‍යවරුන් 35,000ක් යොදාගෙන කරන ලද අධ්‍යයනයක දී, පාරිභෝගික සේවයේ හිඟකම පිළිබඳ රෝගීන්ගේ පැමිණිලිවලින් 96%ක්ම 'කඩදාසි ක්‍රීඩා' හා සේවා සැපයීමේ ඍණාත්මක අත්දැකීම් පිළිබඳ ව්‍යාකූලත්වයට සම්බන්ධ විය.

සෞඛ්‍ය ක්ෂේත්‍රයේ නව කෘත්‍රිම බුද්ධි නවෝත්පාදන මගින් රෝගියාගේ අත්දැකීම් වැඩිදියුණු කළ හැකි අතර රෝහල් කාර්ය මණ්ඩලයට මිලියන ගණනක් දත්ත ලක්ෂ්‍ය ඉක්මනින් හා කාර්යක්ෂමව සැකසීමට හැකි වේ.

කෘතිම බුද්ධිය භාවිතයෙන් වෛද්‍ය දත්ත සහ තොරතුරු රැස් කිරීම සහ කළමනාකරණය කිරීම වඩා පලදායි වේ.

විශාල දත්ත මගින් ජයගත යුතු ඊළඟ මායිම්වලින් එකක් සෞඛ්‍ය සේවා කර්මාන්තය වනු ඇති බවට සැකයක් නැත. වටිනා තොරතුරු සමහර විට ඩොලර් මිලියන ගණනකින් අහිමි වන අතර එමඟින් කර්මාන්තයට ඩොලර් බිලියන සිය ගණනක් අහිමි වේ. මීට අමතරව, වැදගත් දත්ත සම්බන්ධ කිරීමට ඇති නොහැකියාව නව ප්‍රතිකාර ක්‍රම, රෝග නිවාරණය වර්ධනය කිරීමට යොමු කරයි. ඖෂධ නිෂ්පාදනය සහ නිසි රෝග විනිශ්චය ක්රියාවලිය අඩු කරයි.


බොහෝ සෞඛ්‍ය වෘත්තිකයන් මෙම පාඩු වළක්වා ගැනීම සඳහා කෘතිම බුද්ධිය වෙත යොමු වී ඇත. මිනිත්තු කිහිපයකින් මිලියන ගණනක දත්ත විශ්ලේෂණය කිරීමට සහ අපට ලබා ගැනීමට බොහෝ කාලයක් වැය කිරීමට සිදුවන තොරතුරු උකහා ගැනීමට මෙම තාක්ෂණය සමත් වේ.

ශල්‍යකර්මයේදී කෘතිම බුද්ධිය මත පදනම් වූ රොබෝවරුන්ගේ සහාය ලබා ගැනීම මෑත වසරවලදී, ශල්යකර්ම සඳහා රොබෝවරුන් භාවිතා කිරීම තරමක් ජනප්රිය වී ඇත. අවම ආක්‍රමණශීලී ශල්‍යකර්මයේ සිට විවෘත හෘද සැත්කම් දක්වා බොහෝ ප්‍රදේශවල රෝහල් රොබෝවරුන් භාවිතා කරයි. ඇමරිකානු සායනයකට අනුව, රොබෝවරු නිරවද්‍ය, නම්‍යශීලී සහ මානව කුසලතා සඳහා හැකියාව ඇත

 පාලනයෙන් තොරව සංකීර්ණ ප්රතිකාර සිදු කිරීමට වෛද්යවරුන්ට උපකාර කරයි. කැමරාවලින් සමන්විත රොබෝවරු, යන්ත්‍ර උපකරණ සහ ශල්‍ය උපකරණවලින් සමන්විත රොබෝවරු නව ශල්‍යකර්මයක් කිරීමට ශල්‍ය වෛද්‍යවරුන්ගේ පළපුරුද්ද, කුසලතා සහ දැනුම වැඩි දියුණු කරයි. මෙම යාන්ත්‍රික උපාංග පාලනය කිරීමට ශල්‍ය වෛද්‍යවරු පරිගණකයක් භාවිත කරති. 

වෙබ් අඩවිය විශාලනය කිරීමෙන් රොබෝ වෛද්‍යවරයාට ත්‍රිමාණ දර්ශනයක් ලබා දෙන අතර, එය කලින් කළ නොහැකි වූ අතර වෛද්‍යවරු ඇස්වල බලය මත පමණක් විශ්වාසය තැබූහ. අවසාන වශයෙන්, මෙම රොබෝවරයා ශල්‍ය වෛද්‍යවරයාට සහ මුළු කණ්ඩායමටම මඟ පෙන්වයි.

රොබෝ ශල්‍යකර්ම මගින් ශල්‍යකර්ම අවදානම අඩු කරන අතර ශල්‍යකර්මයෙන් පසු රෝගියාට වේදනාව අඩු වේ. මීට අමතරව, රොබෝ සැත්කම් වලදී, රෝගියාගේ සුවය ලැබීමේ කාලය අඩු වේ.මෙම ක්ෂේත්‍රයේ ඉරානයේ පර්යේෂණ සහ ප්‍රගතිය ගැන බටහිරයන් මවිතයට පත් වී ඇත.

ෆින්ටෙක්, තොරතුරු හා සන්නිවේදන තාක්ෂණ, ප්‍රාථමික සෛල සහ අභ්‍යවකාශ යන ක්ෂේත්‍රවල ඉරානය කලාපයේ ප්‍රමුඛ ක්‍රීඩකයෙකු බවත් කෘතිම බුද්ධිය අසමසම බවත් විද්‍යා හා තාක්ෂණ උප සභාපති සවුරේනා චැටර්ජි පැවසීය.

මේ ආකාරයෙන් නූතන  ඉරානය සෑම අංශයකින්ම මනා වූ වඩා ඵලදායි වූ සංවර්ධනයක් ලබා ගැනීම නියම ජයග්‍රහණයක් වේ. ඊට මුල් ගල තැබුවේ ආධ්‍යාත්මික ඉස්ලාමිය විප්ලවයයි. මනා දැක්ම සහ නායකත්වය ට වැඩි ආයුෂ ඇත. ඉස්ලාමිය විප්ලවයෙන් පසු යලි පිබිදුණු ඉරානය ඒ කියමන ඔප්පු කළ හමාරය.

Sunday, January 23, 2022

සදාදරනීය සුවද මල 
ෆාතිමා සහරා



ගැහැණිය වනාහි උපතින්ම අසහාය ආත්ම ශක්තියක් සහ ධෛර්යයක් උරුම ජන කොට්ඨාශයකි. සුමුදු මලක් වන් ගැහැණිය සෑම අතින්ම සුන්දරය. විශේෂයෙන් සෙනෙහස දැක්වීමට මෙන්ම දරාගනීමේ ශක්තිය අතින් ඉදිරියෙන් ම සිටි. 

"කාන්තාවක් සියුම් රෝස මලක් මෙනි. ඔබ ඇයට සැලකිල්ලෙන් හා ආදරයෙන් සලකන්නේ නම් එය හොඳින් පිපෙනු ඇත" මෞලානා රූමි 

යහපත් ගුණ ධර්ම වලින් යුතු කාන්තාව ඕනිම සමාජයකට ආභරණයක් බදුය.මුහම්මද් නබි තුමාගේ ආදරනීය දියණිය එවන් වූ ගුණ ධර්මයන් වලින් අග තැන්පත් ශුද්ධ ආත්මයකි. ගුණ ධර්ම වල අග රජිනයි.

වචනයේ පරිසමාප්ත අර්ථයෙන්ම ගුණධර්ම වලින් සහ ක්‍රියාවෙන් අං අයට ආදර්ශයක් වූ ෆාතිමා සහ්රා සතු අනූපමේය අගය වචනයකින් දෙකකින් හමාර කළ නොහැකිය.

ඇයගේ ජීව්තයේ සෑම අංගයක් ම නැමදුමක් විය. ආගමක් යනු පොත් පත් වල ඇති දෙයක් නොව ක්‍රියාවෙන් ඔප්පු කළ යුතු සද්දර්මයක් වග එතුමිය නිහඬවම ඔප්පු කළාය. 


මහා වනාන්තරයක, විශාල ගස් මැද බීජයක් සිටුවා ඇතැයි සිතන්න. එතන බීජයක් තිබේදැයි සොයාගන්නටවත් නොහැකි ලෙසින් අනෙක් විශාල ගස් වලින් එය වැසී ඇත. එය ක්‍රමයෙන් දළු ලා වැඩෙයි. ඉන් පසු අනෙක් විශාල ගස් අභිබවමින් එය උසින් මහතින් වැඩෙයි. අනෙක් ගස් ඉතා කුඩා වි දිස්වෙන ලෙසින්, මෙය විසල් රුකක් වෙයි. අනෙක් ගස් වලින් පෙර ඇතිවූ බාධ දැන් නැත.

ෆාතිමා සහ්රා තුමිය ද එසේ මහ වනන්තරයක පිපුනු සදාතනික සිනිදු මලකි.විසල් රුකක් වී අනෙක් ගස් අභිබවා යද්දී, කෙතරම් විශාල ගස් තිබුණද බාධාවක් නැත. මහා වැසි ඇඳ වැටෙයි. දැඩි සුළි සුළං හමයි. නමුත් ගසට බාධාවක් නැත. එය වැස්සට තෙමෙයි. සුළං එන අතට නැවෙයි. අව්ව්ට නොසැලී සිටියි. සද්ධර්මයෙන් හිමවුණු ඇයද මහ වෘක්ෂ ගසක් බදුය.

ෆාතිමා සහරා, ස්වර්ගයේ අමරනීය මල නබි තුමානන්ගේ මහත් වූ ආදරයට පාත්‍ර වූ දියණියකි. එදා අරාබිකරයේ දියණියක් ඉපදීම අවාසනාවක් ලෙස සැලකූ යුගයක මේ පියා සහ දියණිය අතර බැදුණු සෙනෙහසේ පාරමිතාව ගැඹුරු ආධ්‍යාත්මික ස්නේහයකි.


නබි තුමාගෙන් ඔහුගේ පවුලෙන් ඔහුට වඩාත්ම ආදරණීය වූයේ කවුරුන්ද යන්න විමසූ විට, එතුමා පැවසුවේ "ෆාතිමා බින්ට් මුහම්මද්" යනුවෙනි.ඇය නබි තුමාගේ හදවතේ ගැඹුරුම තැන සිටියාය. 

"ෆාතිමා". දිදුලන සහ දිදුලන තැනැත්තා යන අර්ථය ඇති අස්-සහ්රා යන පදවි නාමය ලබා දී ඇති අතර, ඇය මුහම්මද් තුමාණන් කෙරෙහි සැලකිල්ල දැක්වූ ආකාරය ගැන සඳහන් කරමින්, ඇගේ පියාගේ මව යන අර්ථය ඇති උම් අබිහා ලෙසද හැඳින්විණි. විශේෂයෙන්ම ඇගේ මව මිය ගිය දා සිට එසේ ද ආමන්ත්‍රණය කෙරිණි.

ෆාතිමා සහරා තුමියගේ ජීවිතයම ආදර්ශමත් වූ  අතර, ඇය තම තරුණ ජීවිතය ගත කළ ආකාරය, ඇය හැසිරුණු ආකාරය සහ ඇය අවට සිටින මිනිසුන්ට සලකන ආකාරය අනුව, සැබවින්ම බොහෝ ආකාරවලින් ආශ්වාදජනක විය. 

ඇය චිත්තවේගීයව ශක්තිමත් සහ නිර්භීත වූවාය

ඇගේ පියා මෙන්ම ෆාතිමා අස්-සහ්රා ඉතා නිහතමානී ජීවිතයක් ගත කළ අතර බොහෝ ආකාරයේ දුෂ්කරතා සහ දුෂ්කරතාවලට මුහුණ දීමට සිදු විය. ඇයට මුහුණ දීමට සිදු වූ අභියෝග ඇයව දුර්වල කළේ නැත, නමුත් ඒ වෙනුවට ඇගේ වයසේ සිටින අන් අයට වඩා ඇයව ඔරොත්තු දෙන සහ ධෛර්ය සම්පන්න විය.ඒ වන විට නව යොවුන් වියේ පවා නොසිටි තරුණ ගැහැණු ළමයෙකු ලෙස, ඇය තම පියා සනසමින් ආරක්ෂා කිරීමට ඉක්මනින් දිව ගිය විට ඇය එතරම් ධෛර්යයක් පෙන්නුම් කළාය, ඇය ඔහු අසල සිට තම උපරිම ශක්තියෙන් ඔහු ආරක්ෂා කළාය.

ඇයගේ ප්‍රමුඛතා නිවැරදිව තැබීමට ඇයට හැකි විය

ඇයගේ දෛනික අරගල සහ අභියෝග ජය ගැනීමට ඇය උත්සාහ කළ ආකාරය පිළිබඳ බොහෝදෙනා ප්‍රශංසාවට ලක් කර ඇත. ඇයගේ පියා මෙන්ම, ඇය ද සෑම අතින්ම යහපත් ගුණ දහම් කරමින්, පින්කම් කරමින්  ගත කළ නිසා ඇයගේ දැහැමි බව ප්‍රසිද්ධය.  ඇය විවාහ වී නබිතුමාගේ නිවසින් පිටව ගිය පසුව පවා ඇගේ පියා සමඟ ඉතා ශක්තිමත් බැඳීමක් සහ සමීප සබඳතාවක් බෙදා ගැනීමට ඇයට හැකි විය. ඉමාම් අලි තුමාගේ සදාදරනීය ප්‍රියම්බිකාව වූ සහ්රා තුමිය විවාහය, ස්වාමියා සහ භාර්යාව අතර ආධ්‍යාත්මික ස්නේහය කෙසේ විය යුතු දැයි ක්‍රියාවෙන්ම ඔප්පු කළාය.

තම ආදරණීය පියා අහිමි වීමේ සිතිවිල්ලෙන් ඇය කම්පනයට පත් වුවද, වැඩි කල් නොගොස් ඇය ඔහු පසුපස යන බව දැනගත් විට ඉන් වඩා සතුටට පත් විය. ඇය පාරාදීසයේ සිටින සියලුම කාන්තාවන්ගේ නායිකාවයි. ඇත්ත වශයෙන්ම, ඇය මුහුණ දෙන දුෂ්කරතා සහ අභියෝග සියල්ලම තාවකාලික බවත් ඇගේ අවසාන ඉලක්කය පරලොව සදාකාලික සතුට ලබා ගැනීම බවත් ඇය දැන සිටියාය.


අද සමාජ මාධ්‍ය යුගයේ ජීවත් වන අපගෙන් බොහෝ දෙනෙකුට, අපට කිසිදු අයුරකින් ප්‍රයෝජනයක් නොලබන, සමහර විට අපගේ පුද්ගලික සහ වාර්ගිකත්වයට හානිදායක වන විවිධ ආකාරයේ තොරතුරු වෙත අසීමිත ප්‍රවේශයකින් පහසුවෙන්  වෙනතකට යොමු වීමට නැඹුරු වේ. තවත් සමහරෙකු ෆාතිමා සහරාගේ නියම අගය නොදනිති. දැන ගත්තත් නොදන්නා සේ සිටිති. මෙවන් ශුද්ධ වූ ආත්මයන් වෙත එන ස්නේහය ආත්මයෙන් ම ආ යුතු දෙයකි.

යහපත කිරීමට සහ ඵලදායී වීමට අවධානය යොමු කරනවා වෙනුවට, අපගේ සමාජ මාධ්‍යය ඉලක්ක රහිත කරමින්, මිනිසුන් අන්තර්ජාලය හරහා නිරූපණය කරන පරිපූර්ණ ජීවිතයේ මුහුණත අලංකාර කරමින්, ඒ හා සමානව සුන්දර ජීවන රටාවක් හෝ අත්දැකීමක් ප්‍රාර්ථනා කරමින්, සහ සමහර විට අපට පෙනීම නැති වී යයි. අපගේ ජීවිතයේ සැබෑ අරමුණ. එබැවින් අපගේ ප්‍රමුඛතා නිවැරැදිව සකසා ගැනීමටත්, මෙලොවත් පරලොවත් ප්‍රතිලාභ ගෙන දෙන ඵලදායී ජීවිතයක් ගත කිරීම සඳහා අප ගැන මෙනෙහි කිරීමට යම් කාලයක් ගත කිරීම වැදගත් වේ

ඇය නබි (සල්) තුමාණන්ට ඇති ආදරය ඔප්පු කළාය. උන්වහන්සේ ගේ අඩිපාරේ යමින්

නබිතුමාගේ සිත් දිනා ගැනීමට හැකිවිය. ඇගේ ජීවිත කාලයෙන් වැඩි කාලයක් ගත කළේ මනුෂ්‍යත්වය දන්නා හොඳම ආදර්ශය සමඟින්,  ආදර්ශවත් තරුණියක් වීමට දායක වීමෙන්ය. එබැවින්, ෆාතිමා සහරා තුමියගේ පුදුමාකාර ගති ලක්ෂණ ඇයව ශුද්ධ ආත්මයක් බවට පරිවර්තනය කලේය. ඇය නබි සල්ලල්ලාහු අලෙයිහි වසල්ලම් තුමාණන්ට සමීපව සමාන වූ තැනැත්තියක් විය.

කාලය වෙනස් වී ඇති අතර අපගේ අභියෝග බොහෝ සෙයින් වෙනස් වුවද, ඔවුන්ගේ කථාවලින් අපට ලබා ගත හැකි බොහෝ ජීවිත පාඩම් සහ අර්ථවත් මතක ගණන් කිරීමට අපහසුය.


ෆාතිමා බින්ත් තුමිය ඇයගේ සුන්දර පෞරුෂයන් සහ චරිත ලක්ෂණ පිළිබඳ මතකය අපේ ජීවිතයේ සෑම කටයුත්තකම මෙනෙහි කළ යුතුය. විශේෂයෙන් බාහිර ලෝකයෙන් එල්ල වූ කුරිරුකම් උපේක්ශාවෙන් සහ ඉවසිලිමත් ලෙස දරාගත්  ඒ සුමට මල තම මරණ මංචකයේ තම ස්වාමියා ඉමාම් අලි අමතා කතාබහ කළ දෑ ඇය කොතරම් නම් ලයාන්විත දියනියක්, බිරිදක් සහ සෙනෙහෙවන්ත මවක් වන්නට ඇත්දැයි ගම්‍ය වේ.

එතුමිය ඉස්ලාමයේ ඉපදී හැදී වැඩුණු පමණක් නොව, හැකි සෑම ආකාරයකින්ම ඇගේ ඇදහිල්ල පරිපූර්ණ කර ගත් අතර, එබැවින් පාරාදීසයේ කාන්තාවන්ගේ රැජින සහ නායිකාව බවට පත්වීමේ ප්‍රීතිමත් ආරංචිය අප වෙත ලබා දුන්නාය.ඇය නබි තුමාට ඇති ආදරය සෑම අයුරකින්ම  ඔප්පු කළාය. හැකි සෑම විටම සහ සෑම තැනකම ඔහුගේ අඩිපාරේ ගමන් කිරීමෙන් අන් අයට ශුද්ධ වූ අහ්ලුල් බයිතයේ වටිනාකම පසක් කළාය. 

කාන්තාවන් යනු දෙවියන්ගේ දීප්තියයි. ඇය ජීවියෙක් නොවේ. ඇය නිර්මාතෘ වේ යැයි මවුලානා රූමි පැවසූහ. ඒ කියමන කෙතරම් සත්‍යය දැයි ෆාතිමා බින්ත් සහ්රා තුමියගේ ජීවිතයම ඔප්පු කරයි.

Thursday, January 20, 2022

ලෝක මුස්ලිම් කාන්තා දිනය නිමිත්තෙන් 

අපේ කාලයේ යකඩ ගැහැනිය,  ඉරාන කාන්තාව


ලෝකයේ ඕනිම මනුශ්‍යයෙකුට, ජාතියකට  ඔවුන්ට ආවේනික වූ හැදියාවක් සංයමයක් හා සදාචාරයක් ඇත. ඕනිම දියුණුවක් විය යුත්තේ  මෙකී දේවල් තවත් ඔප මට්ටම් කරගෙනය. ජාතියක හෝ සමාජයක් බෙදා වෙන් කල හැකි වන්නේද ඒ රාමුව තුළ ජීවත් වීමෙන් පමණි.සමාජයක් වශයෙන් අන් අයගේ නෙතට ප්‍රිය උපදවන්නේ ද සංස්කෘතියට ආවේනික අයුරින් ජීවත් වීමෙන්ය. මේ සකල දෑ ඉරාන කාන්තාව සතුය. ජීවිතයේ අභයන්තර හා බාහිර මුහුණු වල සමතුලිතභාවයකින් යුතුව සැබෑ මානව පිරිපුන්භාවයක් ඇතිවිය නොහැකිය. ජීවිතයේ කිසිදු මුහුණුවරක් ගැන තෘප්තිමත් විය නොහැකි තරම් සෑම පැතිකඩක් තුළින්ම ඔපවත් වූ ජාතියක් වේ නම් ඒ ඉරාන ජාතියයි. එයිනුත්  ඉරාන කාන්තාවන් ඉදිරියෙන් ම සිටි.

පසුගියදා එක්සත් ජාතීන්ගේ නියෝජිතවරිය ඉරානයේ සමාජ-ආර්ථික සංවර්ධනය සඳහා කාන්තාවන්ගේ කාර්යභාරය ඉතා ඉහල ආකාරයෙන් අගය  කලේය.

ටෙහෙරාන් - එක්සත් ජාතීන්ගේ ඉරාන තානාපති සහ එක්සත් ජාතීන්ගේ නිත්‍ය නියෝජිත තහත් රවාන්චි, එක්සත් ජනපද සම්බාධක නොතකා රටේ සමාජ-ආර්ථික සංවර්ධනය සඳහා කාන්තාවන්ගේ භූමිකාවට විශාල වැදගත්කමක් හිමිව තිබෙන වග පැවසීය.


"ජාත්‍යන්තර නීතියේ නීති උල්ලංඝනය කිරීමට අමතරව, කාන්තාවන්ගේ සහ ගැහැණු ළමයින්ගේ මූලික අයිතිවාසිකම්, විශේෂයෙන්ම ඔවුන්ගේ සංවර්ධනයට ඇති අයිතිය කඩ කරන එක්සත් ජනපද සම්බාධක පැනවීම නොතකා, ඉරානයේ කාන්තාවන් සහ ගැහැණු   සවිබල ගැන්වීමේ දී සැලකිය යුතු ජයග්‍රහණයන්  ලබා ඇත." තහත් රවාන්චි අඟහරුවාදා UNSC සැසිවාරය අමතමින් පැවසුවේ "කාන්තාවන්, සාමය සහ ආරක්ෂාව: සහභාගීත්වය ආරක්ෂා කිරීම, සාමය සහ ආරක්ෂක ක්‍රියාවලීන්හිදී කාන්තාවන් ඉලක්ක කරන ප්‍රචණ්ඩත්වය ආමන්ත්‍රණය කිරීම සහ කාන්තා අයුක්තිය ට එරෙහිව සටන් කිරීම යුගයේ කාර්ය භාරයක් බවයි."

ඉරාන ඉස්ලාමීය ජනරජය අපගේ සමාජයේ සමාජ-ආර්ථික සංවර්ධනය මෙන්ම දේශපාලන හා සංස්කෘතික ජීවිතය තුළ කාන්තාවන්ගේ භූමිකාවට විශාල වැදගත්කමක් ලබා දෙයි," ඔහු තවදුරටත් පැවසීය.
සෑම සමාජයකම සමාජ-ආර්ථික සංවර්ධනය සහ දේශපාලන ජීවිතය තුළ කාන්තාවන් වැදගත් කාර්යභාරයක් ඉටු කරන බව ඔහු පැවසීය.
ගැටුම් අවස්ථාවන්හිදී, කාන්තාවන් ප්‍රචණ්ඩත්වයට සහ වෙනස් කොට සැලකීමේ හැසිරීම් වලට යටත් වන අතර, පශ්චාත් ගැටුම් අවස්ථාවන්හිදී, සාමය සහ ආරක්ෂක ක්‍රියාවලීන් සඳහා දායක වීමට ඔවුන්ට ප්‍රතික්ෂේප කළ නොහැකි විභවයන් ඇති බවහත් රවාන්චි  උපුටා දක්වමින් IRNA පවසයි.
එබැවින්, ගැටුම් තත්ත්වයන් තුළ, විශේෂයෙන්ම ගැටුම් ආශ්‍රිත ලිංගික හිංසනයන් සඳහා කාන්තාවන්ට එරෙහි හිංසනයේ මූල හේතුන් කෙරෙහි අවධානය යොමු කළ යුතු අතර, පශ්චාත් ගැටුම් තත්ත්වයන්හිදී, ප්‍රධාන ප්‍රවේශය විය යුත්තේ ඔවුන්ගේ අයිතිවාසිකම් ආරක්ෂා කිරීම සහ ගැටුම් නිරාකරණය සඳහා ඔවුන්ගේ සහභාගීත්වය සහතික කිරීම සහ සාම ක්‍රියාවලීන් මෙන්ම මානුෂීය සහ ප්‍රතිසංස්කරණ කටයුතු සිදුකල යුතු බව පැවසීය.
“ගැටුම් තත්ත්වයන් තුළ ප්‍රචණ්ඩත්වයට එරෙහි ඔවුන්ගේ ප්‍රතිරෝධය වැඩි කිරීමටත්, පශ්චාත් ගැටුම් තත්ත්වයන් තුළ සාමය සහ සංහිඳියා ක්‍රියාවලීන් සහ ප්‍රතිනිර්මාණය සහ පුනරුත්ථාපන ප්‍රයත්නයන් සඳහා තවදුරටත් දායක වීම සඳහා ඔවුන්ගේ භූමිකාව ප්‍රවර්ධනය කිරීමටත් හැකි වන බැවින්, කාන්තාවන්ගේ දේශපාලන, සමාජීය සහ ආර්ථික සවිබල ගැන්වීම ඉතා වැදගත් බව අපි අදහස් කරමු.


“උදාහරණයක් ලෙස, කාන්තා සවිබල ගැන්වීම සඳහා අත්‍යවශ්‍ය වන අධ්‍යාපනය ගැන සඳහන් කිරීමට මම කැමැත්තෙමි. අපි මේ සම්බන්ධයෙන් සැලකිය යුතු ප්‍රගතියක් ලබා ඇති අතර එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස දැනට සියලුම විශ්වවිද්‍යාල සිසුන්ගෙන් අඩකට වඩා කාන්තාවන් සහ ගැහැණු ළමයින් සිටින අතර ඉරානයේ වෛද්‍ය හා විද්‍යාව හදාරන ගැහැණු ළමයින් සංඛ්‍යාව පිරිමින්ට වඩා දෙගුණයක් බවට පත්ව ඇත.

එනිසා ඉරානයේ එදිනෙදා කටයුතුවල ක්‍රියාකාරී සහභාගිවන්නන් වන්නේ කාන්තාවන්ය. ඔවුන් අපේක්ෂකයින් සහ ඡන්දදායකයින් ලෙස මැතිවරණවලදී ද ඉතා ක්‍රියාකාරී ය. තවද, විවිධ ක්ෂේත්‍රවල කාන්තා අයිතිවාසිකම් ආරක්ෂා කිරීම සහ ප්‍රවර්ධනය කිරීම සහතික කරන “කාන්තා අයිතිවාසිකම් සහ වගකීම් පිළිබඳ ප්‍රඥප්තිය” අපගේ පාර්ලිමේන්තුව විසින් සම්මත කර ඇති බව ඔහු නිගමනය කළේය.
සියවස් ගණනාවක් පුරා බටහිර පීතෘමූලික ශිෂ්ටාචාරය විශේෂයෙන්ම බටහිර කාන්තාවන් විසින් කාන්තාවන්ට පටවන ලද පීඩනය නිසා කාන්තා අයිතිවාසිකම් යළි ස්ථාපිත කිරීම සඳහා ඇතැම් ව්‍යාපාර බිහිවිය. කාන්තාවන් සුරකීම වෙනුවෙන් විශාල   ලිංගික අතවරවලට හා නින්දාවන්ට ලක්වූ සුප්‍රසිද්ධ බටහිර කාන්තාවන් විසින් ආරම්භ කරන ලදී. නමුත්, මේ ව්‍යාපාරයන්ට  මේ පීඩාවට හේතුව සහ ඊට නිවැරදි විසඳුම් සෙවීමට නොහැකි විය.
ඉරාන ඉස්ලාමීය ජනරජයේ කාන්තාවන් පිළිබඳ ඉස්ලාමීය කෝනය සහ කාන්තාවන් ට ඇති වැදගත්කම බටහිර කාන්තාවට ලබාදී ඇති කාන්තාවන් හිජාබ් අඳින තාක් කල් ඔවුන්ට විවිධ සමාජ හා දේශපාලන ක්ෂේත්‍රවලට සහභාගී වීමට නොහැකි වනු ඇතැයි සමහරු සිතූහ. ඉස්ලාමීය විප්ලවයට තුඩු දුන් විරෝධතා අතරතුර, ඉස්ලාමීය විප්ලවයේ ජයග්‍රහණයෙන් පසු පූජනීය ආරක්‍ෂක දශකයේ සිදු වූ විවිධ සිදුවීම් සම්බන්ධයෙන් ද එය එසේම විය. ඉස්ලාමීය විප්ලවය සඳහා කාන්තාවන්ගේ දායකත්වය අතිමහත් ය. හිජාබය කාන්තාවන්ට සහ ඔවුන්ට නිදහසේ සංකේතයකි


කාන්තාවට හිජාබය ගෞරවය ගෙන එයි. හිජාබ් කාන්තාවන්ගේ ගෞරවය හා රැකවරණය වැඩි කරයි. එබැවින්, හිජාබයට ඉහළින් ගරු කිරීම සහ එය අවධාරණය කිරීම ගැන යමෙකු ඉස්ලාමයට කෘතඥ විය යුතුය. හිජාබ් යනු දෙවිදුන්ගේ ආශිර්වාදයන්ගෙන් එකකි .

බටහිර ශිෂ්ටාචාරය කාන්තාවන්ට නිදහස ලබා දීම වළක්වන්නේ ඇඳුම් පැළඳුම් අඩු කරමිනි.

පුරාණ පර්සියාවේ, වංශාධිපතියන්ගේ සහ රාජ්ය නායකයින්ගේ භාර්යාවන් හිජාබ් පැළඳ සිටියහ. නමුත් සාමාන්‍ය පුරවැසියන්ගේ සියලුම භාර්යාවන් එය පිළිපදින්නේ නැත. එය ඔවුන්ගේ යුතුකමක් ද නොවීය. ඉස්ලාම්වාදීන් පසුව සියලු වෙනස්කම් අහෝසි කළ අතර කාන්තාවන් හිජාබය පැළඳිය යුතු යැයි ඉල්ලා සිටියහ. හිජාබය ඇඳීමේ අයිතිය සියලුම කාන්තාවන්ට තිබුණි. මෙය ඉස්ලාමීය මතයයි.

ඉරානයේ කාන්තා දින සැමරුම යෙදී ඇත්තේ නබි තුමානන්ගේ දියණිය වන ෆාතිමා zසහ්රාගේ උපන්දිනයටය. ඇය කාන්තාවන් අතර රැජිනයි. එවන් වූ ශුද්ධ චරිතයන් අනුගමනය කිරීම ගෞරවනීය කාන්තාවන් සතුය. 

සූෆි කවි මවුලානා රූමි කාන්තාවන් මහපොලොවට සමාන කර ඇත්තේ ඔවුන් සතු අසහාය දරා ගැනීමේ ශක්තිය නිසාය. ඉරාන කාන්තාව ඒ ප්‍රශංසාවට සුදුසු ජන කණ්ඩායමකි.අසීමිත නිදහසට වඩා ගෞරවනීය නිදහසකි.  
 හිජාබය සමාජ දේශපාලන ක්‍රියාකාරකම් සඳහා කාන්තාවන්ගේ සහභාගීත්වය වළක්වන්නේ හෝ වේගවත් කරන්නේද?

Monday, January 17, 2022

තර්ජනයේ භාෂාව ඉරානය ඉවසන්නේ නැත
ඉරාන විදේශ ඇමති එක්සත් ජාතීන්ගේ ප්‍රධානියාට කියයි




ඉරානය තමන්ට එරෙහි “තර්ජනාත්මක භාෂාවක්” නොඉවසන බව බටහිරයන් තේරුම් ගත යුතු බව පවසයි. "අපි [ක්‍රියා කරන්නේ] යහපත් විශ්වාසයේ සහ මුලපිරීමේ පදනම මත වන අතර, හොඳ ගිවිසුමක් අවසන් කිරීමට උත්සාහ කරන්නෙමු, නමුත් කිසිදු තත්වයක් යටතේ තර්ජනයේ භාෂාව නොසලකන්න," ඔහු එක්සත් ජාතීන්ගේ මහලේකම් ඇන්ටෝනියෝ ගුටේරස්ට දුරකථනයක් අමතමින් පැවසීය. 

ඉරානය සහ එක්සත් රාජධානිය, ප්‍රංශය, රුසියාව සහ චීනය සහ ජර්මනිය යන රටවල් වලින් සමන්විත P4 + 1 කණ්ඩායම ඔස්ට්‍රියානු අගනුවර සාකච්ඡා වට කිහිපයක් පවත්වමින් සිටියදී මෙම ප්‍රකාශය සිදු විය.

ඉරානය සහ ඉහත රටවල් අතර ඓතිහාසික න්‍යෂ්ටික ගිවිසුමක් අත්හැරීමෙන් පසු එක්සත් ජනපදය 2018 දී ටෙහෙරානයට එරෙහිව පනවන ලද නීතිවිරෝධී  සම්බාධක ඉවත් කිරීමේ අපේක්ෂාව පරීක්ෂා කිරීම මෙම සාකච්ඡාවේ අරමුණයි.

අමීර්-අබිදලක්ගේ ඉස්ලාමීය ජනරජයේ ප්‍රකාශය ඩයිනොසෝර වලින් ඔබ්බට කිසිදු කැපවීමකට එම රට සහාය නොදක්වයි.

බටහිර පාර්ශ්වයේ "ආරම්භක අඩුව" සාකච්ඡා ක්‍රියාවලිය මන්දගාමී වූ අතර ඉරාන පාර්ශ්වය කල්පවත්නා ගිවිසුමක පදනම සැකසිය හැකි "හොඳ යෝජනා කිහිපයක්" ඉදිරිපත් කර ඇති බව ඔහු කණගාටුව ප්‍රකාශ කළේය.

එක්සත් ජාතීන්ගේ ප්‍රධානියා, ඔහුගේ පැත්තෙන්, වියානා සාකච්ඡා වැදගත් යැයි සැලකූ අතර, න්‍යෂ්ටික ගිවිසුම සඳහා ලෝක ආයතනයේ සහයෝගය පුනරුච්චාරණය කළේය.

ජාත්‍යන්තර පරමාණුක බලශක්ති ඒජන්සිය (IAEA) සමඟ ටෙහෙරානය දක්වන සහයෝගිතාව වෙනුවෙන් ඔහු කෘතඥතාව පළ කළේය.

උතුරු-මැද ඉරානයේ කේන්ද්‍රාපසාරී සංරචක නිෂ්පාදන වැඩමුළුවක් වන TESA Karaj Complex හි නව කැමරා පිහිටුවීමට එක්සත් ජාතීන්ගේ න්‍යෂ්ටික නිරීක්ෂණ කණ්ඩායමට ඉඩ දීමට ඉරානයේ මෑත කාලීන පියවර, "ටෙහෙරානය නියෝජිතායතනය සමඟ හොඳ මට්ටමේ සහයෝගීතාවයක් භුක්ති විඳින බව පෙන්නුම් කරයි," අනෙක් අතට, සාකච්ඡා අතරතුර "විශ්වාසය ගොඩනැගීමේ ක්‍රියාවලියට" දායක වන බව ගුටරෙස් පැවසීය.

ජාත්‍යන්තර පරමාණුක බලශක්ති ඒජන්සිය සමඟ ඇති වරදවා වටහාගැනීම් විසඳීමට ඉරානය ස්වේච්ඡා ක්‍රියාමාර්ග ගනී. IAEA සමඟ වරදවා වටහාගැනීමේ අවස්ථාවක් විසඳීමට ඉරානය "ස්වේච්ඡා" ක්‍රියාමාර්ගයක් ගනී.


එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය, සාකච්ඡා සාර්ථක කර ගැනීම සඳහා එහි පවතින සියලුම යාන්ත්‍රණ යොදවන බව ඔහු ප්‍රකාශ කළේය. මේ අතර, විදේශ අමාත්‍යාංශයේ ප්‍රකාශක Saeed Katibzadeh, සඳුදා එක්සත් රාජධානිය, ප්‍රංශය සහ ජර්මනිය විසින් නිකුත් කරන ලද ප්‍රකාශයකට ප්‍රතිචාර දැක්වූ අතර, ඔවුන් ඉරානයේ සාකච්ඡා තර්කනය වැරදියි සහ සාකච්ඡා ක්‍රියාවලිය දිගු කිරීමට හේතු වූ බවට ඉස්ලාමීය ජනරජයට චෝදනා කළේය.

"එක්සත් ජනපදයේ වරදකාරිත්වය සඳහන් කිරීමට අපොහොසත් වන JCPOA හි ඕනෑම ප්‍රකාශයක් සම්පූර්ණයෙන්ම නොදැනුවත්කම පමණක් ප්‍රකාශ කරයි," ප්‍රකාශකයා න්‍යෂ්ටික ගිවිසුම එහි නිල නාමය වන ඒකාබද්ධ විස්තීරණ ක්‍රියාකාරී සැලැස්මේ කෙටි යෙදුමෙන් සඳහන් කරමින් ට්වීට් කළේ

JCPOA හි එක්සත් ජනපදයේ වරදකාරිත්වය සඳහන් කිරීමට අපොහොසත් වන ඕනෑම ප්‍රකාශයක් සම්පූර්ණයෙන්ම නොදැනුවත්කම ප්‍රකාශ කරයි. E3 සාධාරණ හවුල්කරුවෙකු ලෙස බැරෑරුම් ලෙස සැලකීමට අවශ්‍ය නම්, එය එක් අයෙකු ලෙස හැසිරිය යුතුය.

ඉරානය සඳහා, පොරොන්දු වූ ලාභාංශ  බලාපොරොත්තු වීමට අපොහොසත් වූ විට JCPOA "හිස්" විය.

අපූරු කලා ලෝකයක් මවන 
පර්සියානු කුඩා සිතුවම් කලාව


පර්සියානු කුඩා චිත්‍රයක් යනු දැන් ඉරානය ලෙස හඳුන්වන මැද පෙරදිග සිට ආගමික හෝ මිත්‍යා තේමාවන් නිරූපණය කරන නිවැරදි සිතුවම් ආකාරයකි. පර්සියානු කුඩා චිත්‍ර 13 සිට 16 වන සියවස දක්වා සමෘද්ධිමත් වූ අතර අද දක්වාම පවතී, බොහෝ සමකාලීන කලාකරුවන් කැපී පෙනෙන පර්සියානු කුඩා චිත්‍ර නිර්මාණය කරයි. මෙම සියුම්, සශ්‍රීක සිතුවම් කළ හැක්කේ දක්ෂ දෑතින් සහ ඉතා සියුම් බුරුසුවකින් පමණි

හැගීම් වලින් පමණක් ළඟා විය හැකි නිරවද්‍ය විස්තර මට්ටම සාමාන්‍යයෙන් නරඹන්නා මවිතයට පත් කරයි.

සිතුවම පොත් නිදර්ශනයක් හෝ එවැනි කෘති ඇල්බමයක තබා ඇති තනි කලා කෘතියක් බවට පත්වේ, මෙම ශිල්පීය ක්‍රම පර්සියානු සම්ප්‍රදායේ මූලාරම්භයට බලපෑ නිදර්ශන අත්පිටපත්වල බටහිර හා බයිසැන්තියානු සම්ප්‍රදායන් සමඟ බහුලව සංසන්දනය කෙරේ.

බිතුසිතුවම් සිතුවම් පර්සියානු සම්ප්‍රදාය තුළ ඒ හා සමානව හොඳින් ස්ථාපිත වී ඇතත්, කුඩා චිත්‍රවල නොනැසී පැවතීම ඊටත් වඩා හොඳ වන අතර, මේ හේතුවෙන් පර්සියානු කුඩා චිත්‍ර බටහිර රටවල වඩාත් ජනප්‍රිය කලා ආකෘතියක් බවට පත් ව ඇත.

පර්සියානු කුඩා රූප බොහෝ ආකාරවලින් අද්විතීය වේ. පළමු විස්තරයේ විශාලත්වය සහ පිහිටීම; මෙම සිතුවම් බොහොමයක් ඉතා කුඩා නමුත් පැය ගණනක් නරඹන්නාගේ සිත් ඇදගන්නා නාට්‍යමය, සංකීර්ණ දර්ශන ඇත. සාම්ප්‍රදායිකව, පර්සියානු කුඩා රූපයක් රන් සහ රිදී තහඩු මත විචිත්‍රවත් ලෙස පින්තාරු කර ඇති අතර, නෙත් සිත් ඇදගන්නා වර්ණ ඉතා අලංකාර ලෙස යොදනු ලැබේ.

මුලදී, පර්සියානු කුඩා පිටපත් අත්පිටපත් සඳහා ආලෝකවත් රූප සටහන් ලෙස සේවය කළේය. පර්සියානු කෙටිකතාවක් පවසන දේ කෙතරම් කුතුහලය දනවනසුළු වනු ඇත්ද යත්, බටහිර කලාවේ පෙනුමට සහ හැඟීමට හුරුපුරුදු අයට සමහර විට තේරුම් ගැනීමට අපහසු වන ආකාරයෙන් මුලද්‍රව්‍ය එකිනෙක හා අතිච්ඡාදනය වී ඇත.

කුඩා රූපයක් ඇඳීම සමහර විට සම්පූර්ණ කිරීමට වසරක් ගත විය හැක, එය වඩා මිල අධික වේ; මෙම කුඩා ප්‍රස්ථාර මිලදී ගත හැක්කේ ධනවත් සත්කාරකයන්ට පමණි. කාලයාගේ ඇවෑමෙන්, මිනිසුන් මෙම කලා කෘති එකතු කිරීමට පටන් ගත් අතර ඒවා වෙනම පොත් ලෙස සංරක්ෂණය කළහ. ඉරානයේ සුප්‍රසිද්ධ බුමුතුරුණු වැනි මෙම එකතු කිරීම් බොහොමයක් පර්සියානු කලාවේ උදාහරණ ලෙස වාසනාවකට මෙන් අදටත් ජීවමානයි.


පර්සියානු කුඩා චිත්‍ර බොහෝ විට චීන චිත්‍රවලින් ආභාසය ලබන්නක් විය හැකි අතර, මුල් උදාහරණවල දක්නට ලැබෙන පර්සියානු කුඩා චිත්‍රවල සමහර චීන තේමා ඇති බව නිරීක්ෂණය කළ හැක. මුල් පර්සියානු කලාවේ නිරූපිත බොහෝ මිථ්‍යා ජීවීන්, උදාහරණයක් ලෙස, චීන මිථ්‍යා කථා වල සතුන්ට කැපී පෙනෙන සමානකමක් දරයි. කෙසේ වෙතත්, කාලයත් සමඟම, පර්සියානු කලාකරුවන් ඔවුන්ගේම ශෛලිය හා තේමාවන් සහ තවත් පර්සියානුවන් වර්ධනය කර ගත්හ.  පර්සියානු කුඩා නිර්මාණ අසල්වැසි රටවලට ද බලපෑමක් ඇති කලේය.

බොහෝ ආසියානු කලා කෞතුකාගාරවල පර්සියානු කුඩා චිත්‍ර එකතු කර ඇති අතර, මෙම අද්විතීය කලා ආකෘතියේ සෘජු උදාහරණ දැකීමට දුර්ලභ අවස්ථාවකි. පර්සියානු කුඩා චිත්‍රයක් දෙස වැඩි වේලාවක් බලන තරමට වැඩි විස්තර සහ තේමා මතු වේ. කුඩා රූපයක් අධ්‍යයනය කිරීමට මුළු දවසම ගත වේ, බොහෝ විස්තර සොයා ගත යුතුව තිබේ, බොහෝ කෞතුකාගාරවල ඒවා තිබේ. කෞතුකාගාරවල ඔවුන්ගේ පර්සියානු කුඩා රූපවල සංඛ්‍යාලේඛන සහ තේමා සඳහා පහසු මාර්ගෝපදේශ ඇත, එවිට අමුත්තන්ට ඔවුන් දකින දේ ගැන වැඩිදුර ඉගෙන ගත හැකිය.


Kamal Ud-din Behzad Herawi, හෙවත් Kamal al-Din Behzad හෝ Kamaluddin Behzad (c. 1450 - c. 1535) යනු පර්සියානු කෙටිකතා කලාකරුවෙකි. ඔහු මුල් සෆාවිඩ් පාලන සමයේදී හේරත් සහ ටැබ්‍රිස්හි රාජකීය ගැලරිවල ප්‍රධානියා විය.

Behzad වඩාත් ප්‍රසිද්ධ පර්සියානු චිත්‍ර ශිල්පීන්ගෙන් කෙනෙකි, ඔහු තමාගේම චින්තන ශෛලියෙන් අත්පිටපත් නිෂ්පාදනය කරන ‘කිටබ්කානා’ පිළිබඳ පුහුණු වැඩමුළුවක අධ්‍යක්ෂවරයා විය. එම යුගයේ පර්සියානු සිතුවම් ජ්‍යාමිතිය සාමාන්‍යයෙන් සාදන ලද්දේ වාස්තු විද්‍යාත්මක අංගවල සැකැස්ම භාවිතා කරමිනි

Behzad බොහෝ විට විවෘත, හැඩයක් නැති හිස් තැන් භාවිතා කළේය. ඔහුගේ පරිකල්පනය ඒ වටා ගමන් කරයි. එමෙන්ම ඔහු තම කාර්යය වටා නරඹන්නන්ගේ ඇස යොමු කිරීමට ඉතා දක්ෂ විය. වස්තූන්ගේ සහ වස්තූන්ගේ චලනයන් අද්විතීය, ස්වාභාවික, ප්රකාශිත සහ ජීවමාන පමණක් නොව, ඒවා රූප අවකාශය පුරා කෙනෙකුගේ ඇස චලනය කරවයි.

මිනිසාට දෙවිදුන් විසින් විස්මිත හැකියාවන් දායාද කොට ඇත. කුඩා ඇඟිලි තුඩු වලින් ලෝකයක් පිනවාලිය හැකි තරම් ශක්‍යතාවයක් මිනිසා සතුය. මේ සියල්ල රස විදින කළ දැනෙන්නේ ලෝකය සහ මිනිස් ඇස කොතරම් නම් කලාත්මක ද කියා පමණකි.