Nasrallah, the hero of our time who sacrificed his life for Palestine
"සෙයියද් හසන් නස්රල්ලා" උසස් අණ දෙන අපේක්ෂකයෙකුගේ යෝග්‍යතාවය සලකා බලන විට, සෑම විටම අසනු ඇත "ඔහු කෙතරම් අභීතද?" සමහර විට මෙය ප්‍රමුඛතම ගුණාංගය විය හැකිය.
නිසැකවම එවැනි අධි අවදානමක ස්වකීය ජීවිතය කැපකළ, යුධ පිටියේ අණ ලෙස, පැවැත්ම සඳහා වාසනාව වැදගත් විය. වඩාත් සුපරීක්ෂාකාරී වූ අනෙක් අය තවමත් සුවිශේෂී ලෙස අවදානමට ලක් විය. එය මෙම මූලික පුද්ගලික අර්ථයෙන් වාසනාව පමණක් නොව, අණ පිළිබඳ පුළුල් සන්දර්භය තුළ ද විය.
නස්රල්ලා අන් අය විසින් හඳුන්වා දුන් නවෝත්පාදන මාලාවක උරුමක්කාරයා විය . එවන් වීර ආත්මය පසුගිය මස ඊශ්‍රායලය විසින් ගුවන් ප්‍රහාරයකින් ඝාතනය කරන ලදී . ඔහු වසර 32 කට වැඩි කාලයක් දකුණු ලෙබනනයේ වැඩි කොටසක් පාලනය කරන ඉරානයේ පිටුබලය ලබන සන්නද්ධ කණ්ඩායම සහ දේශපාලන පක්ෂය වන හිස්බුල්ලා සංවිධානයට නායකත්වය දුන්නේය. යුක්තිය වෙනුවෙන්, සාධාරණත්වය වෙනුවෙන් පෙනී සිටී නස්රල්ලා ව ඊශ්‍රායලය ත්‍රස්තවාදියෙකු ලෙස සැලකූ අතර හිස්බුල්ලා සංවිධානය බටහිර ට ආවඩන රටවල් කිහිපයක් විසින් ත්‍රස්ත සංවිධානයක් ලෙස නම් කර ඇත.
මුසාවි, කොමේනි, හිස්බුල්ලා දරුවන් නව දෙනෙකුගෙන් වැඩිමහල් දරුවා වන නස්රල්ලා 1960 දී උපත ලැබූ අතර හැදී වැඩුණේ බොහෝ ක්‍රිස්තියානි ආමේනියානුවන්, ඩ්‍රූස්, පලස්තීනුවන් සහ ෂියාස් ජීවත් වූ බේරූට් හි දුප්පත් නැගෙනහිර බෝර්ජ් හැම්මූඩ් ප්‍රදේශයේ ය. පළතුරු සහ එළවළු වෙළෙන්දෙකු වූ ඔහුගේ පියා අබ්දුල් කරීම් දකුණු ලෙබනනයේ Bazouriyeh ගම්මානයේ සිට පැමිණියේය.
ලෙබනනයේ හිස්බුල්ලා සංවිධානයේ නායක හසන් නස්රල්ලා කවුද ? ඔහු යහපත් මනුෂ්‍යයෙක් වශයෙන් වැදගත් වූයේ ඇයි?
බේරූට් හි ගුවන් ප්‍රහාරවලින් ඊශ්‍රායලය විසින් ඝාතනය කරන ලද හසන් නස්රල්ලා, ඊශ්‍රායල හමුදාව ලෙබනනයෙන් පලවා හැරීම සම්බන්ධයෙන් ප්‍රශංසාවට ලක් වූ නමුත් සිරියාවට සහ ඉරානයට සමීප සබඳතා ඇති ලෙබනන් ස්වෛරීත්වයට තර්ජනය කිරීම සම්බන්ධයෙන් විවේචනයට ලක් විය.
මැදපෙරදිග ප්‍රබලම අරාබි චරිතයක් වන සයීඩ් හසන් නස්රල්ලා, නූතන ලෙබනනය, අරාබි-ඊශ්‍රායල් ගැටුම සහ පුළුල් කලාපය මත සදාකාලික සලකුණක් තබා ඇත.සැප්තැම්බර් 27 වන දින දකුණු බීරූට් හි ඊශ්‍රායල ප්‍රබල ගුවන් ප්‍රහාර මාලාවකින් මිය යන විට ඔහු 64 හැවිරිදි වියේ පසු විය.
"දෙවියන් වහන්සේ හරහා ජයග්‍රහණය" ලෙස වාසගම පරිවර්තනය කර ඇති නස්රාල්ලා යටතේ, හිස්බුල්ලා ප්‍රාදේශීය සන්නද්ධ ව්‍යාපාරයක සිට ලෙබනනයේ මෑත ඉතිහාසයේ විශාලතම දේශපාලන පක්ෂය දක්වා වර්ධනය විය.
2018 පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණයේදී හිස්බුල්ලා මනාප ඡන්ද 340,000කට වඩා ලබා ගත් අතර එය නිදහසින් පසු ලෙබනනයේ ඕනෑම පක්ෂයක් ලබා ගත් වැඩිම මනාප සංඛ්‍යාවයි.
2021 ඔක්තෝම්බර් මාසයේදී නසරල්ලා පැවසුවේ හිස්බුල්ලා සතුව සටන්කාමීන් 100,000 ක් සිටින බවත්, එය ලොව පුරා ඇති බලවත්ම ජාතික සන්නද්ධ සංවිධාන අතර ප්‍රමුඛ ස්ථානය හොබ වන බවයි.
අරාබි ලෝකයේ හිස්බුල්ලාගේ කීර්තිය පමණක් ඉහළ නංවා ඇති කලාපීය බලපෑමෙන් එවැනි බලයට පිටුබලය ලැබේ. අද වන විට, අරාබි රටකින් පසුබැසීමට ඊශ්‍රායලයට බල කළ ජාතික හෝ වෙනත් ආකාරයකින් එකම සන්නද්ධ හමුදාව එයයි.
මැදපෙරදිගින් සහ ඉන් ඔබ්බෙහි අවධානය දිනාගත් නස්රල්ලා, ඉරානයේ ප්‍රතිරෝධයේ අක්ෂය තුළ දිගුකාලීනව කැපී පෙනුණි, එයට හිස්බුල්ලා, සිරියානු ජනාධිපති බෂාර් අසාද්ගේ රජය, පලස්තීන ව්‍යාපාර වන හමාස් සහ ඉස්ලාමීය ජිහාඩ්, යේමනයේ හූති ව්‍යාපාරය සහ ඉරාක පැරාමිලිටරි කණ්ඩායම් කිහිපයක් එක්විය.
නස්රාල්ලා දේශපාලනයට ආවේ කොහොමද?
නස්රල්ලා 1960 දී නැගෙනහිර බේරූට්හි කරන්තිනා හි ප්‍රදේශයක් වන ෂර්ෂාබුක් හි දුප්පත් පවුලක උපත ලැබීය. තරුණ වියේදී ආගම කෙරෙහි උනන්දුවක් දැක්වූ ඔහු ඉරානයේ උපන් ලෙබනන් සම්භවයක් ඇති ඉමාම්වරයෙකු වන සයීද් මුසා සදර් විසින් දේවානුභාවයෙන් ලත් අතර, ඔහු 1974 වසන්තයේ දී ලෙබනනයේ ප්‍රජාවට වැඩි බලයක් ලබා ගැනීම සඳහා අමල් ලෙස වඩාත් හොඳින් හැඳින්වෙන, අහිමි වූවන්ගේ ව්‍යාපාරය දියත් කළේය.
1975 අප්‍රේල් මාසයේදී ලෙබනනයේ සිවිල් යුද්ධයක් හටගත්තේය. ජුලි මාසයේදී, සදර් ඊශ්‍රායල ආක්‍රමණවලින් දකුණු ලෙබනනය ආරක්ෂා කිරීම සඳහා අමල්ගේ සන්නද්ධ අංශය වන ලෙබනන් ප්‍රතිරෝධ බලසේනාව දියත් කළේය.
නසරල්ලා අමල්ට එකතු විය. සිවිල් යුද්ධය උත්සන්න වීමත් සමඟම, ඔහුගේ පවුල ප්‍රධාන වශයෙන් ක්‍රිස්තියානුවන් සිටින නැගෙනහිර බේරූට් සිට තීර්හි ඔවුන්ගේ මුතුන්මිත්තන්ගේ ගම්මානය වන බසූරි වෙත සංක්‍රමණය විය.
1976 දෙසැම්බරයේදී, ආගමික විද්වතුන් සඳහා වඩාත් ක්‍රියාකාරී භූමිකාවක් වෙනුවෙන් පෙනී සිටි නගරයේ ආගමික සෙමනේරියේ (හව්සා) ඉගෙනීම සඳහා නස්රල්ලා ඉරාකයේ නජාෆ් වෙත පිටත් විය. එහිදී ඔහුට මුසා සදර්ගේ ඥාති සොහොයුරෙකු වූ සයීද් මොහොමඩ් බාකර් සද්ර් යටතේ අධ්‍යාපනය ලබමින් සිටි ලෙබනන් විශාරද සයීද් අබ්බාස් මුසාවි හමුවිය.
1978 මුල් භාගයේදී, ඉරාක බාත්වාදී ආගමික මර්දනයක් හේතුවෙන් නස්රාල්ලා සහ මුසාවි ලෙබනනයට ආපසු යාමට සිදු විය. මුසාවි විසින් බාල්බෙක්හි ආගමික සෙමනේරියක් ආරම්භ කරන ලද අතර එහිදී නස්රල්ලා දිගටම ඉගෙනුම ලැබීය.
ඊළඟ වසරේ, නස්රල්ලා සහ මුසාවි ඉරාන ඉමාම් රුහොල්ලා කොමේනිට සහය දුන්
අතර, ඔහුගේ ආධාරකරුවන් ඉරාන ඉස්ලාමීය ජනරජය පිහිටුවා ගත්හ.
නසරල්ලා හිස්බුල්ලා සංවිධානයේ නායකයා වූයේ කෙසේද?
1985 හි, නස්රල්ලා හිස්බුල්ලාගේ විධායක කවුන්සිලයේ ප්‍රධානියා සහ එහි ශුරා කවුන්සිලයේ සාමාජිකයෙකු විය. ඔහු බොහෝ විට ඉරානයට ගියේ සිදුවෙමින් පවතින ඉරාන-ඉරාක යුද්ධය පිළිබඳ උපදෙස් ලබා ගැනීමට සහ යාවත්කාලීන කිරීම් ලබා ගැනීමට බව පසුව ඔහු පැවසුවේ, ඔහු තම සගයන්ට වඩා හොඳින් පර්සියානු භාෂාව කතා කළ බැවිනි.
සිරියාවේ සිවිල් යුද්ධයේදී මිත්‍ර පාක්ෂිකයින්ගේ අක්ෂය සඳහා දශක ගණනාවකට පසුව නස්රල්ලා සමස්ත ප්‍රතිපත්තිය අධීක්ෂණය කළ ආකාරය ඉරාන ජෙනරාල් හුසේන් හමෙදානි සිය මතක සටහන්වල ලියා ඇත. 2020 ජනවාරි මාසයේදී එක්සත් ජනපදය විසින් ඉරාන ජෙනරාල් කාසෙම් සොලෙයිමානි ඝාතනය කිරීමෙන් පසු ඉරාකයේ සන්නද්ධ සගයන් එක්සත් කිරීම සඳහා ඉරානයට පැවරී ඇත.
1992 පෙබරවාරි මාසයේදී මුසාවි, ඒ වන විට හිස්බුල්ලා හි මහලේකම්, ඔහුගේ බිරිඳ සහ දරුවා ඊශ්‍රායල ගුවන් ප්‍රහාරයකින් ඝාතනය කරන ලදී.
ඔහුගේ අවමංගල්‍ය උත්සවයේදී අදහස් දක්වමින් නස්රල්ලා මෙසේ පැවසීය: “ *අපි මේ මාවත දිගටම කරගෙන යන්නෙමු... අප දිවි පිදූවත්, අප සියලු දෙනා සහ අපගේ නිවාස අපගේ හිසට ඉහළින් කඩා දැමුවත්, අපි ඉස්ලාමීය ප්‍රතිරෝධය තේරීම අත් නොහරිමු.”*
1992 ගිම්හානයේදී හිස්බුල්ලා ආසන 12ක් දිනාගත් පසු සිවිල් යුද්ධයෙන් පසු පළමු පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණය සඳහා අපේක්ෂකයන් ඉදිරිපත් කළේය. එතැන් සිට සෑම පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණයකටම සහභාගී විය.
2023 දී ගාසා තීරයට එරෙහිව ඊශ්‍රායලයේ යුද්ධයේදී හිස්බුල්ලා සහ නස්රල්ලා ඉටු කළ කාර්යභාරය කුමක්ද?
2023 ඔක්තෝබර් 7 වන දින, ගාසා තීරයේ පිහිටි හමාස් සහ අනෙකුත් පලස්තීන කණ්ඩායම් දකුණු ඊශ්‍රායලයට හදිසි ප්‍රහාරයක් එල්ල කළ අතර, 1,100 කට වැඩි පිරිසක් මිය ගියහ. ඊශ්‍රායලය එදින යුද්ධය ප්‍රකාශ කළේය. එතැන් සිට පලස්තීනුවන් 45,000 කට වඩා මරා දමා ඇත.
නොවැම්බර් 2023 කථාවකදී, අල්-අක්සා ගංවතුර ලෙස හැඳින්වෙන හමාස් විසින් මෙහෙයවන ලද ප්‍රහාරයට නස්රල්ලා ප්‍රශංසා කළේය: *"එය වීරෝදාර, ධෛර්ය සම්පන්න, නිර්මාණශීලී, පරිපූර්ණ ලෙස සිදු කරන ලද සහ සියලු ආචාර කළ යුතු විශිෂ්ට ක්‍රියාවකි."*
ඔක්තෝබර් 8 වැනිදා හිස්බුල්ලා සංවිධානය පලස්තීනුවන් සමග "සහයෝගීතාවයෙන්" කිලෝමීටර් 120ක් දිග ලෙබනන්-ඊශ්‍රායල් දේශසීමාවේ ඊශ්‍රායල ස්ථාන වෙත වෙඩි තැබීම ආරම්භ කළේය. එතැන් සිට දෙපාර්ශවය දිනපතා දේශසීමා ප්‍රහාරවල නිරත විය. දෙපාර්ශ්වයේම ප්‍රහාරවල පරාසය සහ වාර ගණන වැඩි වීම පුළුල් කලාපීය ගැටුමක් පිලිබඳ භීතිය මතු කර ඇත.
දකුණු ලෙබනනයේ සිට ඊශ්‍රායලයට එරෙහිව ප්‍රහාර එල්ල කිරීමට ද මෙම කණ්ඩායම පලස්තීන සටන්කාමීන්ට අවසර දුන්නේය.
ප්‍රකාශනය කරන විට, ඊශ්‍රායලය සහ හිස්බුල්ලා අතර ගැටුම් පසුගිය වසරේ ඔක්තෝබර් 8 වැනිදා ආරම්භ වූ දා සිට ලෙබනනයේ 1500කට අධික පිරිසක් මිය ගොස් ඇත.
සැප්තැම්බර් අවසන් සතියේ, ලෙබනනය පුරා ඊශ්‍රායල ප්‍රහාරවලින් 700 කට වැඩි පිරිසක් මිය ගිය අතර සැප්තැම්බර් 23 වන දින පමණක් 550 කට අධික මරණ වාර්තා විය. මීට අමතරව, සංක්‍රමණ සඳහා වූ ජාත්‍යන්තර සංවිධානයට (IOM) අනුව පුද්ගලයින් 118,000කට වැඩි පිරිසක් අවතැන් වී ඇත.
හිස්බුල්ලාගේ උත්සාහයන් රතු මුහුදේ නැව් ගමනාගමනයට පහර දුන් සහ ඊශ්‍රායලයේ ඉලක්කවලට එරෙහිව ඩ්‍රෝන යානා භාවිතා කළ යේමනයේ අන්සරල්ලා (හූති) ව්‍යාපාරය ඇතුළු ප්‍රතිරෝධයේ අක්ෂයේ අනෙකුත් සාමාජිකයින්ගේ උත්සාහයන් සමඟ සමපාත වී ඇත.
මෙම උපායමාර්ගයේ අරමුණ වන්නේ වෙනත් තැනක ඊශ්‍රායල හමුදා ගැටගසා අවසානයේ ගාසා තීරයේ ස්ථිර සටන් විරාමයකට බල කිරීම මගින් හමාස් මත පීඩනය ලිහිල් කිරීමයි.
නසරල්ලා ගැන ලෙබනන් වැසියන් සිතන්නේ කුමක්ද?
නස්රාල්ලා පිළිබඳ අදහස් බොහෝ විට බෙදී ඇත. බොහෝ ලෙබනන් ජාතිකයන්, විශේෂයෙන් දකුණු ලෙබනනයේ අය අතර ඔහුට පුළුල් සහයෝගයක් ලැබුණි.
මෙයින් බොහොමයක් ඊශ්‍රායලය දකුණු ලෙබනනයෙන් පලවා හරිමින් හිස්බුල්ලා ප්‍රධාන කලාපීය හමුදා බලකායක් බවට පත්ව ඇති ආකාරය සම්බන්ධ වේ. ආධාරකරුවන් පවසන්නේ ලෙබනනයේ දකුණට දශක දෙකක පෙර නොවූ විරූ සාමයක් භුක්ති විඳීමට හැකි වී ඇති බවයි.
බොහෝ ලෙබනන් නායකයන් සහ දේශපාලනඥයන් මෙන් නොව බොහෝ දෙනෙක් ඔහුගේ නිහතමානී ජීවන රටාවට ගරු කළහ. ඔහුගේ මාසික වැටුප ඩොලර් 1,300 නොඉක්මවන බව නසරල්ලා එක් සම්මුඛ සාකච්ඡාවකදී හෙළි කළේය.
එමෙන්ම තමාට සලකනු ලබන්නේ කෙසේද යන්න පිළිබඳව ඔහු මෙසේ ප්‍රකාශ කළේය " *ඉතිහාසය මාව
නිදහස් කරන තෙක් මම බලා නොසිටිමි ... වැදගත් වන්නේ දෙවියන් වහන්සේ අපව නිදහස් කර
අප ඔහුව තෘප්තිමත් කිරීමයි"* යනුවෙන් නස්රල්ලා 2016 හි සම්මුඛ
සාකච්ඡාවකදී පැවසීය.
නසරල්ලාගේ උරුමය කුමක් වේවිද?
හිස්බුල්ලාහි නස්රාල්ලාගේ නායකත්වය යටතේ, නූතන ලෙබනනයට ඊශ්‍රායලයට එරෙහිව මිලිටරිමය වශයෙන් ආරක්ෂා වීමට හැකි විය.
එහි දේශපාලන අංශය සිරියාව, ඉරාකය, යේමනය, ඉරානය සහ පලස්තීනයේ සහචරයින්
සමඟ නූතන දේශපාලන ඉස්ලාමයේ බලවත්ම පක්ෂයක් බවට පත්ව ඇත.
මැද පෙරදිග යුද්ධයෙන් පසු යුද්ධය
නසරාල්ලා යටතේ, හිස්බුල්ලා 2006 දී දින 34 ක යුද්ධයේදී ඊශ්‍රායලය සමඟ එකතැන පල්වීමට සටන් කළ අතර වසර 18 ක ආක්‍රමණයෙන් පසු 2000 දී දකුණු ලෙබනනයෙන් ඊශ්‍රායල හමුදා ඉවත් කර ගැනීමට තුඩු දුන් සටන්කාමී යුද්ධයට නායකත්වය දුන් ගෞරවය හිමි විය. නස්රල්ලාගේ වැඩිමහල් පුත් හඩි 1997 දී ඊශ්‍රායල හමුදාවන්ට එරෙහිව සටන් කරමින් සිටියදී මිය ගියේය.
ඩැමස්කස්හි ප්‍රධාන මිත්‍ර රටවල් වන රුසියාව සහ ඉරානය සමඟින්, හිස්බුල්ලා, අසාද්ට බලයේ රැඳී සිටීමට සහ අවසානයේ ගැටුමේ මුල් වසරවල අහිමි වූ භූමි ප්‍රදේශය නැවත අත්පත් කර ගැනීමට ප්‍රධාන කායභාරයක් ඉටු කළේය.
2023 ඔක්තෝබර් 7 වන දින හමාස් විසින් දකුණු ඊශ්‍රායලයට එල්ල කරන ලද ප්‍රහාරයෙන් යන්තම් දිනකට පසුව ඊශ්‍රායල-ලෙබනන් දේශසීමා ඔස්සේ ඊශ්‍රායල හමුදා සමඟ පෙරමුණක් විවෘත කරමින් හමාස් ආරක්ෂා කිරීමට පැමිණි විට හිස්බුල්ලා අරාබිවරුන් අතර එහි ජනප්‍රියත්වය යළිත් ඉහළ ගියේය.
හිස්බුල්ලා විසින් ඊශ්‍රායලයට ප්‍රහාර එල්ල කළ අතර දින 34ක සටනකින් පසු සටන් විරාමයක් ක්‍රියාත්මක වූ අතර නස්රල්ලා ඊශ්‍රායලයට එරෙහිව "දිව්‍ය ජයග්‍රහණයක්" ප්‍රකාශ කළේය.
මේ අභීත සෙන්පතියා ස්වකීය ජීවිතය ම පලස්තීන විමුක්තිය වෙනුවෙන්
කැප කළේය. ඔහුගේ දරුවන් ඇතුළු පවුලේ බොහෝ පිරිස ද මෙම ශුද්ධ වු ජිහාදය වෙනුවෙන් ජීවිතය කැපකර ඇත.
