අපූරු කලා ලෝකයක් මවන 
පර්සියානු කුඩා සිතුවම් කලාව

පර්සියානු කුඩා චිත්‍රයක් යනු දැන් ඉරානය ලෙස හඳුන්වන මැද පෙරදිග සිට ආගමික හෝ මිත්‍යා තේමාවන් නිරූපණය කරන නිවැරදි සිතුවම් ආකාරයකි. පර්සියානු කුඩා චිත්‍ර 13 සිට 16 වන සියවස දක්වා සමෘද්ධිමත් වූ අතර අද දක්වාම පවතී, බොහෝ සමකාලීන කලාකරුවන් කැපී පෙනෙන පර්සියානු කුඩා චිත්‍ර නිර්මාණය කරයි. මෙම සියුම්, සශ්‍රීක සිතුවම් කළ හැක්කේ දක්ෂ දෑතින් සහ ඉතා සියුම් බුරුසුවකින් පමණි

හැගීම් වලින් පමණක් ළඟා විය හැකි නිරවද්‍ය විස්තර මට්ටම සාමාන්‍යයෙන් නරඹන්නා මවිතයට පත් කරයි.

සිතුවම පොත් නිදර්ශනයක් හෝ එවැනි කෘති ඇල්බමයක තබා ඇති තනි කලා කෘතියක් බවට පත්වේ, මෙම ශිල්පීය ක්‍රම පර්සියානු සම්ප්‍රදායේ මූලාරම්භයට බලපෑ නිදර්ශන අත්පිටපත්වල බටහිර හා බයිසැන්තියානු සම්ප්‍රදායන් සමඟ බහුලව සංසන්දනය කෙරේ.

බිතුසිතුවම් සිතුවම් පර්සියානු සම්ප්‍රදාය තුළ ඒ හා සමානව හොඳින් ස්ථාපිත වී ඇතත්, කුඩා චිත්‍රවල නොනැසී පැවතීම ඊටත් වඩා හොඳ වන අතර, මේ හේතුවෙන් පර්සියානු කුඩා චිත්‍ර බටහිර රටවල වඩාත් ජනප්‍රිය කලා ආකෘතියක් බවට පත් ව ඇත.

පර්සියානු කුඩා රූප බොහෝ ආකාරවලින් අද්විතීය වේ. පළමු විස්තරයේ විශාලත්වය සහ පිහිටීම; මෙම සිතුවම් බොහොමයක් ඉතා කුඩා නමුත් පැය ගණනක් නරඹන්නාගේ සිත් ඇදගන්නා නාට්‍යමය, සංකීර්ණ දර්ශන ඇත. සාම්ප්‍රදායිකව, පර්සියානු කුඩා රූපයක් රන් සහ රිදී තහඩු මත විචිත්‍රවත් ලෙස පින්තාරු කර ඇති අතර, නෙත් සිත් ඇදගන්නා වර්ණ ඉතා අලංකාර ලෙස යොදනු ලැබේ.

මුලදී, පර්සියානු කුඩා පිටපත් අත්පිටපත් සඳහා ආලෝකවත් රූප සටහන් ලෙස සේවය කළේය. පර්සියානු කෙටිකතාවක් පවසන දේ කෙතරම් කුතුහලය දනවනසුළු වනු ඇත්ද යත්, බටහිර කලාවේ පෙනුමට සහ හැඟීමට හුරුපුරුදු අයට සමහර විට තේරුම් ගැනීමට අපහසු වන ආකාරයෙන් මුලද්‍රව්‍ය එකිනෙක හා අතිච්ඡාදනය වී ඇත.

කුඩා රූපයක් ඇඳීම සමහර විට සම්පූර්ණ කිරීමට වසරක් ගත විය හැක, එය වඩා මිල අධික වේ; මෙම කුඩා ප්‍රස්ථාර මිලදී ගත හැක්කේ ධනවත් සත්කාරකයන්ට පමණි. කාලයාගේ ඇවෑමෙන්, මිනිසුන් මෙම කලා කෘති එකතු කිරීමට පටන් ගත් අතර ඒවා වෙනම පොත් ලෙස සංරක්ෂණය කළහ. ඉරානයේ සුප්‍රසිද්ධ බුමුතුරුණු වැනි මෙම එකතු කිරීම් බොහොමයක් පර්සියානු කලාවේ උදාහරණ ලෙස වාසනාවකට මෙන් අදටත් ජීවමානයි.

පර්සියානු කුඩා චිත්‍ර බොහෝ විට චීන චිත්‍රවලින් ආභාසය ලබන්නක් විය හැකි අතර, මුල් උදාහරණවල දක්නට ලැබෙන පර්සියානු කුඩා චිත්‍රවල සමහර චීන තේමා ඇති බව නිරීක්ෂණය කළ හැක. මුල් පර්සියානු කලාවේ නිරූපිත බොහෝ මිථ්‍යා ජීවීන්, උදාහරණයක් ලෙස, චීන මිථ්‍යා කථා වල සතුන්ට කැපී පෙනෙන සමානකමක් දරයි. කෙසේ වෙතත්, කාලයත් සමඟම, පර්සියානු කලාකරුවන් ඔවුන්ගේම ශෛලිය හා තේමාවන් සහ තවත් පර්සියානුවන් වර්ධනය කර ගත්හ.  පර්සියානු කුඩා නිර්මාණ අසල්වැසි රටවලට ද බලපෑමක් ඇති කලේය.

බොහෝ ආසියානු කලා කෞතුකාගාරවල පර්සියානු කුඩා චිත්‍ර එකතු කර ඇති අතර, මෙම අද්විතීය කලා ආකෘතියේ සෘජු උදාහරණ දැකීමට දුර්ලභ අවස්ථාවකි. පර්සියානු කුඩා චිත්‍රයක් දෙස වැඩි වේලාවක් බලන තරමට වැඩි විස්තර සහ තේමා මතු වේ. කුඩා රූපයක් අධ්‍යයනය කිරීමට මුළු දවසම ගත වේ, බොහෝ විස්තර සොයා ගත යුතුව තිබේ, බොහෝ කෞතුකාගාරවල ඒවා තිබේ. කෞතුකාගාරවල ඔවුන්ගේ පර්සියානු කුඩා රූපවල සංඛ්‍යාලේඛන සහ තේමා සඳහා පහසු මාර්ගෝපදේශ ඇත, එවිට අමුත්තන්ට ඔවුන් දකින දේ ගැන වැඩිදුර ඉගෙන ගත හැකිය.

Kamal Ud-din Behzad Herawi, හෙවත් Kamal al-Din Behzad හෝ Kamaluddin Behzad (c. 1450 - c. 1535) යනු පර්සියානු කෙටිකතා කලාකරුවෙකි. ඔහු මුල් සෆාවිඩ් පාලන සමයේදී හේරත් සහ ටැබ්‍රිස්හි රාජකීය ගැලරිවල ප්‍රධානියා විය.

Behzad වඩාත් ප්‍රසිද්ධ පර්සියානු චිත්‍ර ශිල්පීන්ගෙන් කෙනෙකි, ඔහු තමාගේම චින්තන ශෛලියෙන් අත්පිටපත් නිෂ්පාදනය කරන ‘කිටබ්කානා’ පිළිබඳ පුහුණු වැඩමුළුවක අධ්‍යක්ෂවරයා විය. එම යුගයේ පර්සියානු සිතුවම් ජ්‍යාමිතිය සාමාන්‍යයෙන් සාදන ලද්දේ වාස්තු විද්‍යාත්මක අංගවල සැකැස්ම භාවිතා කරමිනි

Behzad බොහෝ විට විවෘත, හැඩයක් නැති හිස් තැන් භාවිතා කළේය. ඔහුගේ පරිකල්පනය ඒ වටා ගමන් කරයි. එමෙන්ම ඔහු තම කාර්යය වටා නරඹන්නන්ගේ ඇස යොමු කිරීමට ඉතා දක්ෂ විය. වස්තූන්ගේ සහ වස්තූන්ගේ චලනයන් අද්විතීය, ස්වාභාවික, ප්රකාශිත සහ ජීවමාන පමණක් නොව, ඒවා රූප අවකාශය පුරා කෙනෙකුගේ ඇස චලනය කරවයි.

මිනිසාට දෙවිදුන් විසින් විස්මිත හැකියාවන් දායාද කොට ඇත. කුඩා ඇඟිලි තුඩු වලින් ලෝකයක් පිනවාලිය හැකි තරම් ශක්‍යතාවයක් මිනිසා සතුය. මේ සියල්ල රස විදින කළ දැනෙන්නේ ලෝකය සහ මිනිස් ඇස කොතරම් නම් කලාත්මක ද කියා පමණකි.