ෂා පල්ලිය යනු ඉරානයේ ඉස්ෆහාන් හි පිහිටි අලංකාර පල්ලියකි. එය නාග්ෂ්-ඊ ජහාන් චතුරශ්‍රයේ දකුණු පැත්තේ පිහිටා ඇත. මහා අබ්බාස්ගේ නියෝගය යටතේ සෆාවිඩ් අධිරාජ්‍යය අතරතුර ඉදිකරන ලද්දකි. එය ඉස්ලාමීය යුගයේ පර්සියානු ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පයේ විශිෂ්ටතම කෘතිවලින් එකක් ලෙස සැලකේ.
ෂා පල්ලිය 1931 දී ඉරානයේ ජාතික ස්මාරකවලින් එකක් ලෙස ලියාපදිංචි කරන ලද අතර 1979 දී යුනෙස්කෝ ලෝක උරුම අඩවියක් බවට පත්විය. ඉස්ෆහාන්හි පල්ලිය දේශපාලන හා ආර්ථික ජාතිකවාදය සමඟ ඉස්ෆහාන්හි ආගමික ජනගහනය එක්සත් කිරීමට භාවිතා කරන ලදී. එය වර්තමානයේ ඉරානයේ මුස්ලිම් ප්‍රජාව සඳහා වැදගත් සංකේතයක් ලෙස සැලකේ.
නිල් ටයිල් කළ මොසෙයික් සහ එහි පරිපූර්ණ අනුපාතයන් සහිත මෙම අලංකාර පල්ලිය, එස්ෆහාන්හි ප්‍රධාන චතුරශ්‍රයේ ප්‍රධාන ස්ථානයේ දෘශ්‍යමය වශයෙන් විශ්මය ජනක ස්මාරකයක් මවා පායි . වසර 400 කට පෙර එහි ඉදිකිරීම් වලින් පසු නොකැළැල් වූ එය, ෂා අබ්බාස් I ගේ දර්ශනය සහ සෆාවිඩ් රාජවංශයේ ජයග්‍රහණ සඳහා ස්මාරකයක් ලෙස පවතී. 1629 දී
ෂා අබ්බාස්ගේ පාලන සමයේ අවසාන වසරේ
පල්ලියේ ඔටුන්න හිමි ගෝලාකාරය නිම කරන ලදී,
මුස්ලිම් පල්ලියේ සෑම කොටසක්ම විශිෂ්ට කෘතියක් ලෙස එය කල් පවතින හැඟීමක් ඉතිරි කරන සමස්ත සැලසුමේ එකමුතුකම වන අතර, බොහෝ ඡායාරූප ගත කරන ලද පිවිසුම් ද්වාරය ස්ථානගත කිරීම එය මුස්ලිම් පල්ලියේ අධ්‍යාත්මික අරමුණු වලට වඩා චතුරස්‍රයේ එහි පිහිටීම සමඟ සම්බන්ධ වන බැවින් එය ප්‍රධාන වශයෙන් අලංකාර වේ. බසාර්-ඊ බොසෝර්ග් වෙත පිවිසෙන ස්ථානයේ ඇති කයිසාරී ද්වාරයට ප්‍රතිවිරුද්ධ ලක්ෂ්‍යයක් ඉන් සපයයි.
අත්තිවාරම් ගල් ආර්ඩෙස්තානයේ සුදු කිරිගරුඬ වන අතර, මීටර් 30 ක් පමණ උස ද්වාරය, යුගයේ වඩාත්ම දක්ෂ කලාකරුවන් විසින් අලංකාර මොරාක් කාෂි (ජ්‍යාමිතික මෝස්තර, මල් මෝස්තර සහ අක්ෂර වින්‍යාසය සහිත මොසෙයික්) වලින් සරසා ඇත. අලංකාර නිකේතනවල පැණි වද රටාවක සංකීර්ණ
ස්ටැලැක්ටයිට් අච්චු අඩංගු වේ. සෑම පුවරුවකටම තමන්ගේම සංකීර්ණ සැලසුමක් ඇත. 1611 දී මෙම විශ්මයජනක ස්මාරකයේ වැඩ ආරම්භ වූ අතර එය සම්පූර්ණ කිරීමට වසර හතරක් ගත විය. එහි පෙනෙන සමමිතියේ හිතාමතා නොගැලපීම් කලාකරුවාගේ නිහතමානිකම පිළිබිඹු කරයි.
චතුරස්‍රයට මුහුණලා ද්වාරය ඉදිකර තිබුණද, පල්ලිය මක්කම දෙසට නැඹුරු වී ඇති බැවින්, චතුරස්‍රය සහ අභ්‍යන්තර මළුව සම්බන්ධ කිරීම සඳහා කෙටි, කෝණික කොරිඩෝවක් ඉදිකරන ලද අතර, එමඟින් මෙම වැරදි පෙළගැස්ම පිළිබඳ ඕනෑම සෞන්දර්යාත්මක සැකයක් ප්‍රතික්ෂේප කරන ලදී. මළුව තුළ, චාරිත්‍රානුකූල පිරිසිදු කිරීම් සඳහා තටාකයක් සහ ආකර්ශනීය ඉවාන් හතරක් ඇත. මළුවෙහි බිත්තිවල ගැඹුරු නිල් සහ කහ පැහැති හැෆ්ට් රන්ගි එනම් තීන්ත ටයිල් වලින් රාමු කර ඇති ඉතාමත් අලංකාර ආලින්ද අඩංගු වේ. සෑම ඉවානයක්ම ආරුක්කු සහිත අභය භූමියකට මඟ පාදයි. නැගෙනහිර සහ බටහිර අභයභූමි නිල් පසුබිමක විශේෂයෙන් සියුම් මල් මෝස්තර වලින් ආවරණය වී ඇත.
ප්‍රධාන අභයභූමියට දකුණු ඉවාන් හරහා ඇතුළු වේ. ගැඹුරු නිල් පසුබිමක මොසෙයික් වල කේන්ද්‍රීය කව වලින් වට වූ එහි රන් රෝස රටාව (මල් කූඩය) සහිත ගෝලාකාර සිවිලිමේ පොහොසත්කම වාඩි වී මෙනෙහි කිරීමට මෙහි නිහඬ කොනක් සොයා ගැනීම වටී. අභ්‍යන්තර සිවිලිම මීටර් 36.3 ක් උස වන නමුත් ඉදිකිරීම් සඳහා භාවිතා කරන ද්විත්ව ස්ථර හේතුවෙන් බාහිර කොටස මීටර් 51 දක්වා ළඟා වේ. ගෝලාකාර මැදට යටින් ඇති කළු පැහැති ගල් මත ඔබේ පාදය තැබූ විට ඇසෙන ඝෝෂාකාරී දෝංකාර සඳහා ඒ අතර ඇති හිස් අවකාශය වගකිව යුතුය. විද්‍යාඥයින් දෝංකාර 49 ක් දක්වා මැන ඇතත්, මිනිස් කනට ඇසෙන්නේ 12 ක් පමණ පමණි .
කිරිගරුඬ මිහ්රාබ් සහ මින්බාර් (මුස්ලිම් පල්ලියක පල්ප්) ද අලංකාර ලෙස නිර්මාණය කර ඇත. ප්‍රධාන අභයභූමිය පිවිසුම් ද්වාරයට ඉහළින් ඇති නිල් පැහැති මිනාර දෙකෙහි අපූරු දර්ශන සපයයි. ඒ සෑම එකක්ම ප්‍රක්ෂේපිත බැල්කනි සහ සුදු ජ්‍යාමිතික අක්ෂර මාලාවකින් වටවී ඇති අතර, එහි නබි මොහොමඩ් තුමාගේ සහ ඉමාම් අලිගේ නම් අනන්තයට ආසන්නව පුනරාවර්තනය වේ. ප්‍රධාන අභයභූමියේ නැගෙනහිර සහ බටහිර දෙසින් මද්‍රසා දෙකක මළුව ඇත. දෙකම නිල් පැහැති සෙවන සහිත උළු වලින් සමන්විත තේජාන්විත බහුලත්වය සහිත ප්‍රධාන ගෝලාකාරයේ හොඳ දර්ශන සපයයි
සෆාවිඩ්වරුන් විසින් පිහිටුවන ලද ෂා පල්ලිය, ඔවුන්ගේ විවිධාකාර ගෘහ නිර්මාණ කුසලතා ප්‍රදර්ශනය කිරීම සඳහා වේදිකාවක් ලෙස සේවය කළේය. සෙල්ජුකි රාජවංශය විසින් පරිපූර්ණ කරන ලද සහ සෆාවිඩ්වරුන් විසින් අනුගමනය කරන ලද නිර්මාණයක් වන ඉවාන් හතරක පිරිසැලසුම, සැබෑ ව්‍යුහයම යටපත් කරමින්, සෑම පැත්තකින්ම දැවැන්ත දොරටු සහිත මළුව මුහුණතෙහි වැදගත්කම අවධාරණය කළේය.
පර්සියානු මුස්ලිම් පල්ලිවල, මිනාරය නිර්වචන අංගයක් වන අතර, මස්ජෙඩ්-ඊ ෂා ඒවායින් හතරක් ගැන පුරසාරම් දොඩයි. කෙසේ වෙතත්, පර්සියානු ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පයේ යාච්ඤාව සඳහා කැඳවීම සඳහා උස මිනාර සාම්ප්‍රදායිකව භාවිතා නොකළේය. ඒ වෙනුවට, මස්ජෙඩ්-ඊ ෂා හි බටහිර ඉවාන් මුදුනේ ස්ථානගත කර ඇති මෙම අරමුණ සඳහා මල් කළඹක් (گلدسته) එකතු කරන ලදී
නිරිතදිග බිත්තියේ අඩි දහයක් උස සහ අඩි තුනක් පළල මනින දැවැන්ත කිරිගරුඬ පුවරුවක් වන මිහ්රාබ්, මක්කම දිශාව පිළිබඳ දර්ශකයක් ලෙස සේවය කළේය.
පර්සියානු ගෝලාකාර ඒවායේ විචිත්‍රවත් උළු මගින් කැපී පෙනුණු අතර, එය ව්‍යුහයන්ගේ අභ්‍යන්තරය සහ බාහිර යන දෙකම අලංකාර කළේය.
1629 දී ඉදිකිරීම් අවසන් වූ පසු, මස්ජෙඩ්-ඊ ෂා හි ගෝලාකාරය මීටර් 53 ක උසකින් යුක්ත වූ අතර, එය නගරයේ උසම ස්ථානය බවට පත්විය. එය ද්විත්ව කවච සහිත ගෝලාකාරයක් ලෙස ඉදිකරන ලද අතර, ස්ථර දෙක අතර මීටර් 14 ක පරතරයක් ඇති අතර, එය අෂ්ටාස්‍ර ගෝලාකාර කුටියකින් ආධාරක විය.
පල්ලියේ පිවිසුම් ද්වාරය ව්‍යුහය තුළ ඇති අතිවිශිෂ්ට ටයිල් සැරසිලි ප්‍රදර්ශනය කරයි. ටයිල් මොසෙයික් වර්ණ හතක (තද පර්සියානු නිල්, ලා තුර්කි නිල්, සුදු, කළු, කහ, කොළ සහ බිස්කිට්) සම්පූර්ණ වර්ණාවලියක් භාවිතා කර නිර්මාණය කර ඇත. තද නිල් පැහැති පසුබිමකට එරෙහිව සුදු තුලුත් අක්ෂරවලින් ආගමික ග්‍රන්ථ ඇතුළත් පුළුල් සෙල්ලිපි පටියක් ඉවාන් වට කර ඇත. මස්ජෙඩ්-ඊ ෂා හි ටයිල් ප්‍රධාන වශයෙන් නිල් පැහැයෙන් යුක්ත වන අතර, පසුව ඒවා සිසිල්, කහ-කොළ පැහැයෙන් යුත් ටයිල් වලින් සරසා ඇති ආවරණය කරන ලදී.
No comments:
Post a Comment