සම්ප්‍රදායි පර්සියානු ජන සංගීත කලාව
 සහ එහි අපූරත්වය

"සංගීතය"මිනිස් ආත්මයේ රිද්මයයි. සාමකාමි සංගීතය තුළ ආධ්‍යාත්මය, විශ්වයේ නිහඩ භාෂාව ගැබ් ව ඇත. වචනවලට පෙරළිය නොහැකි  හැගීම්වල නිල මාධ්‍යය සංගීතයයි. එනිසාමයි එය විශ්ව භාෂාවක් ලෙස හදුන්වන්නේ..

පර්සියානු සම්ප්‍රදායික සංගීතය හෝ ඉරාන සම්ප්‍රදායික සංගීතය, පර්සියානු සම්භාව්‍ය සංගීතය හෝ ඉරාන සම්භාව්‍ය සංගීතය ලෙසද හැඳින්වේ.  එරටේ සංගීතය සම්භාව්‍ය, මධ්‍යකාලීන සහ සමකාලීන යුග හරහා වර්ධනය වූ ලක්ෂණ වලින් සමන්විත වේ. එය මහා ඉරානයේ කොටසක් ලෙස සැලකෙන ප්‍රදේශ සහ ප්‍රදේශ වලටද බලපෑම් ඇති කළේය.

ඉතිහාසය පුරා සංගීත විද්‍යාව හුවමාරු වීම හේතුවෙන් ඉරානයේ බොහෝ සම්භාව්‍ය මාදිලි එහි අසල්වැසි සංස්කෘතීන්ට සම්බන්ධ වේ.

ඉරානයේ සම්භාව්‍ය කලා සංගීතය අධ්‍යාත්මික මෙවලමක් ලෙස අඛණ්ඩව ක්‍රියා කරයි, එය ඉතිහාසය පුරාවටම මෙන්, විනෝදාත්මක ක්‍රියාකාරකමකට වඩා බෙහෙවින් අඩුය. සමස්තයක් ලෙස සමාජය සහභාගී වන ජනශ්‍රැති සහ ජනප්‍රිය සංගීතයට වඩා එය බොහෝ දුරට සමාජ ප්‍රභූ පැලැන්තියට අයත් වේ. කෙසේ වෙතත්, ඉරානයේ සම්භාව්‍ය සංගීතයේ සංරචක ජන සහ පොප් සංගීත සංයුතියට ද ඇතුළත් කර ඇත.

ඉරාන සම්ප්‍රදායික සංගීතය රසවින්දනයෙන් පොහොසත් වන අතර ගැඹුරු අධ්‍යාත්මික මානයක් දරයි. පර්සියානු සංගීතයේ සම්ප්‍රදාය සියවස් ගණනාවකට පෙර සිට පැවත එන අතර පර්සියාවේ බොහෝ සන්ගීත උපකරණ නිර්මාණය කර ඇත. පර්සියානු සම්භාව්‍ය සංගීත ලෝකයට පිවිසීම සියලු සංවේදනයන් අවදි කරන ලෝකයකට පා තැබීමකි.

පර්සියානු සංගීතයේ ඉතිහාසය

පුරාවිද්‍යාත්මක සාක්ෂි පෙන්නුම් කරන්නේ ඉරානයේ සංගීතයේ වර්ධනය එහි මුල් ශිෂ්ටාචාරයේ ආරම්භය සොයා ගන්නා බවයි. ඒලාම් ශිෂ්ටාචාරය දක්වා සංගීතඥයන් බිහි වූ බවට වාද්‍ය භාණ්ඩ, පාඨ සහ සිතුවම් සාක්ෂි දරයි. Achaemenids මහා පර්සියානු අධිරාජ්‍යය යටතේ සංගීත සම්ප්‍රදාය පිළිබඳ තොරතුරු කිහිපයක් අපට තිබුණද, එය දැනටමත් උසාවියේ ජීවිතයේ කේන්ද්‍රීය කොටසක් වූ බව අපි දනිමු. ග්‍රීක ඉතිහාසඥයන් ලියා ඇත්තේ ඇසිරියානු හමුදාවට එරෙහිව සටන් කිරීමට පෙර, මහා සයිරස් වීර ගීතයක් ගායනා කළ බවත්, එය ප්‍රහාරය නිවේදනය කළේ පිත්තල සංගීත කණ්ඩායමක් බවත්ය. ඉරාන පුරාවෘත්තවල, සංගීතයේ සොයාගැනීමේ මූලිකතාවය තේජාන්විත රජ ජම්ෂිඩ් ට ගෞරවය හිමි වේ.

පර්සියානු සංගීතය එහි අව්‍යාජ මූලයන් සොයා ගන්නේ සසානිඩ් යුගයේදී වන අතර මෙම යුගයේ බොහෝ ලේඛන එහි වැදගත්කම ගැන සාක්ෂි දරයි. නිදසුනක් වශයෙන්, කර්මන්ෂාහි Taq-e Bostan වැනි සාසානියානු මූලික සහන කිහිපයක සංගීතඥයන් නිරූපණය කෙරේ. එකල සංගීතය අධිකරණයට සරල විනෝදාස්වාදයක් නොවූ අතර මිනිසුන්ට දෙවියන් වහන්සේ සමඟ සන්නිවේදනය කිරීමේ මාර්ගයක් ලෙස සැලකේ.

බොහෝ ප්‍රසිද්ධ සංගීත වේදීන්  ජීවත් වූයේ සසානියානු මළුව අසල වන අතර ඔවුන් අතර ඉරාන සංගීතයේ ආරම්භක පියෙකු වන බාබඩ් ප්‍රමුඛ වේ. මෙම ඉහළ ගෞරවාදරයට පාත්‍ර වූ කවියා සහ සංගීතඥයා II Khoswro රජු වෙනුවෙන් වාදනය කළ අතර ඔහු අද අප දන්නා පරිදි සංගීත සම්ප්‍රදායේ නව නිපැයුම්කරු ලෙස සැලකේ.

කජාර් රාජවංශය යටතේ බොහෝ ප්‍රසිද්ධ සංගීතඥයන් පර්සියානු සංගීත කලාව දියුණු කිරීමට දායක විය. ඒ අතරම, කජාර් රජුන් බටහිර රටවලට විශේෂයෙන් ආකර්ෂණය වූ බැවින්, බටහිර රටවල සංගීත මූලධර්මවල බලපෑම් ඉරානයේ සාම්ප්‍රදායික සංගීතයට ඇතුළු වීමට පටන් ගත්තේය. කජාර් උසාවියේ තාර සහ සෙටාර් වාදකයෙකු වන මිර්සා අබ්දුල්ලා, සංරක්ෂණාගාර සහ විශ්ව විද්‍යාලවල ඉගැන්වීමෙන් පර්සියානු සංගීතය ස්ථාපිත කිරීමේදී විශාල කාර්ය
භාරයක් ඉටු කර ඇත. ඔහු ඉරාන ඉතිහාසයේ වඩාත්ම කැපී පෙනෙන සංගීතඥයෙකු ලෙස සැලකේ.

ඉරාන සංගීතය යනු කුමක්ද?

සාම්ප්‍රදායික පර්සියානු සංගීතය පදනම් වී ඇත්තේ මාදිලියේ පරිමාණයන් සහ නාද මාලාවක් මත ය. 19 වන ශතවර්ෂයේ සම්පූර්ණයෙන් සංවර්ධනය කරන ලද ප්‍රසංගය "Radif" ලෙස හැඳින්වේ: එය "Dastag" නමින් හැඳින්වෙන මාතයන් හතක් මත පදනම් වී ඇත, බොහෝ උප මාතයන් සහ "Avaz" නමින් ව්‍යුත්පන්න මාදිලි පහක් ඇත. මෙම මාතයන් "ගුෂේ" නමින් හැඳින්වෙන කෙටි තනු චලන 200කට වඩා අඩංගු වන අතර ඒවා නිශ්චිත අනුපිළිවෙලකට එකිනෙක සාර්ථක වේ.

මෙම සාම්ප්‍රදායික සහ අද්විතීය ප්‍රසංගය, "ඉරාන සංගීතයේ රඩිෆ්", UNESCO විසින් 2009 දී, මනුෂ්‍යත්වයේ අස්පෘශ්‍ය සංස්කෘතික උරුමයේ අංගයක් ලෙස ලැයිස්තුගත කර ඇත.

ඉරානයේ Khorasan සම්ප්‍රදායික සංගීතය ඉරානයේ නැගෙනහිර දකුණු Khorasan හි සංගීතඥයන්, Amin Karimi 1 රස ඉරානය

සංගීතඥයන් මෙම මාදිලියේ පරිමාණයන් සහ නාදයන් වැඩිදියුණු කරන අතරම ඒවා අනුගමනය කරයි. මේ ආකාරයෙන්, කලාකරුවන්ට ඔවුන්ගේම ආභාසය අනුව විවිධ හැඟීම් ප්රකාශ කළ හැකිය. සාම්ප්‍රදායික කාර්ය සාධනය සාමාන්‍යයෙන් කොටස් පහකින් සමන්විත වේ: පූර්විකාව, තනු නිර්මාණය, රිද්මයානුකූල කොටස, ගායනය සහ අවසාන රිද්මයානුකූල සංයුතිය ඉන් ප්‍රධාන වේ.

පර්සියානු සංගීතයේ අධ්‍යාත්මික මානය

පර්සියානු අධිරාජ්‍යයන් පැවති කාලයේ සංගීතය සැලකිය යුතු අධ්‍යාත්මික කාර්යභාරයක් ඉටු කළේය. බොහෝ පර්සියානු රජවරුන්ගේ ප්‍රධාන ආගම වූ Zoroastrianism හි, Zoroastrianism හි ගීතිකා පහක් වන "Gathas" ගායනා කරන බැවින්, ගායනය ආගමික චාරිත්‍රයේ ප්‍රධාන අංගයකි.

පර්සියාවට ඉස්ලාම් ආගම පැමිණීම ඉරානයේ සංගීත අභ්‍යාස කෙරෙහි බලපෑමක් ඇති කළේ එය පුද්ගලික සැමරුම් සහ හමුදා පෙළපාළිවලට සීමා වූ බැවිනි. ඊට අමතරව, ඉස්ලාමයේ සංගීතය බොහෝ විට සිදු වන්නේ කුරානය පාරායනය කිරීම සඳහා ය. කෙසේ වෙතත්, ඉරානයේ සංගීතයේ සංස්කෘතික සම්ප්‍රදාය චිරස්ථායී කර ඇති අතර, ප්‍රධාන වශයෙන් ශාස්ත්‍රපතිවරුන්ගේ සිට ආධුනිකයන් දක්වා උගන්වා ඇති අතර, එබැවින් සාම්ප්‍රදායික සංගීතය ක්‍රමයෙන් ආගමික පිළිවෙත් සමඟ මුසු වී ඇත. නිදසුනක් වශයෙන්, සංගීතය Tazieh හි ප්‍රධාන කොටසකි, Imam Hossein ගේ මරණය පිළිබඳ නාට්‍ය නිරූපණය, සහ ආගමික ගීත සහ සංගීතය Zurkhanehs හි ක්‍රීඩා පුහුණුව සමඟ ඇත.

ආධ්‍යාත්මිකව ගත්කල ලොව සියලු ශබ්දවලට රිද්මයක් ඇත. දොලකින් ගලන ජලයේ රිද්මයද, කුරුල්ලෙකු කෑ ගසන හඬේ රිද්මයද සිත් තුළ විවිධ රසමානයන් මවයි. 

සංගීතය යනු ඉස්ලාමයේ අද්භූත සහ ඉහළම ශාඛාව වන සූෆිවාදයේ ආගමික භාවිතයේ ප්‍රධාන කොටසකි. එය මෙනෙහි කිරීමේ තත්වයකට ළඟා වීමටත්, භාවනාව තුළින් අධ්‍යාත්මික හා ප්‍රීතිමත් තත්වයන් ප්‍රකාශ කිරීමටත් භාවිතා කරයි. සුෆි සංගීතය, මෙන්ම පර්සියානු සම්ප්‍රදායික සංගීතය, හෆීස් සහ රූමි වැනි සුප්‍රසිද්ධ ඉරාන සුෆි කවියන්ගේ නිර්මාණවලින් ආභාෂය ලබා ඇති අතර, ඔවුන්ගේ බොහෝ කෘතීන් ගී පද ලෙස ඇතුළත් කර ඇත.

සංගීතයට සංස්කෘතික හා කලාපීය බලපෑම්

පොහොසත් බහු සංස්කෘතික රටක් ලෙස ඉරානයේ සාම්ප්‍රදායික සංගීතයට එහි අසල්වැසි රටවල් ද බලපෑම් කර ඇත. දේශසීමා වලට ආසන්න ප්‍රදේශ ටර්ක්මෙනිස්තානය, තුර්කිය, අරාබි රටවල්, ඉන්දියාව, පකිස්තානය යනාදියෙන් පැමිණෙන තනු, රිද්ම, ගීත සහ සංගීත භාණ්ඩවල සංස්කෘතික බලපෑම් පෙන්නුම් කරයි.

ඉරානය තුළම, විවිධ ජනවාර්ගික කණ්ඩායම් කුඩා නගරවල, ගම්වල සහ ගෝත්‍රවල ඔවුන්ගේම ජන සංගීතය වර්ධනය කර ඇත. ජන සංගීතය වාචික සම්ප්‍රදායක් පමණක් වන අතර ගී පද දේශීය විශ්වාසයන් සහ සම්ප්‍රදායන් දරයි. මිර්සා අබ්දුල්ලාගේ ශිෂ්‍යයෙකු වන සහ සාම්ප්‍රදායික සංගීතයේ ඉරානයේ වඩාත්ම බලගතු චරිතයක් වන අබෝල්හසන් සබා ඉරානයේ ජන සංගීතය සංරක්ෂණය හා අගය කිරීම සඳහා විශාල දායකත්වයක් ලබා දී ඇත. ඔහු බොහෝ ඉරාන වාද්‍ය භාණ්ඩ ඉහළම මට්ටමින් වාදනය කළ අතර ප්‍රදේශවාසීන්ගෙන් සාම්ප්‍රදායික සංගීතය ඉගෙන ගැනීමට රට පුරා සංචාරය කළේය.

එහි අධ්‍යාත්මික අර්ථයට සමීපව, ඉරානයේ සංගීතය ද මිනිසුන් සුව කරන දෙයක් විය හැකිය. දකුණු ඉරානයේ, පර්සියානු ගල්ෆ් වෙරළ තීරයේ, අප්‍රිකාවේ මුල් සොයා ගන්නා Zar උත්සවය සඳහා එය සිදු වේ. මෙම භූත දුරු කිරීමේ චාරිත්‍රය සිදු කරනු ලබන්නේ ස්වාමියා සහ පුද්ගලයා මෝහයෙන් සුවපත් වන සංගීතය වාදනය කිරීමෙනි.

සාම්ප්රදායික පර්සියානු උපකරණ

ඉරානය සතුව සාම්ප්‍රදායික උපකරණ සිය ගණනක් ඇත, බොහෝ දුරට තන්තු සහ බෙර වාදන ඊට අයත්ය. ඔවුන්ගෙන් වැඩි දෙනෙක් සේද මාවතේ වෙළෙන්දන්ට ස්තුතිවන්ත වන්නට පර්සියානු අධිරාජ්‍යයන් යටතේ මුළු කලාපයටම, යුරෝපය සහ ආසියාව දක්වා ව්‍යාප්ත වී ඇත. පහත දැක්වෙන සංගීත භාණ්ඩ ඉරාන සම්ප්‍රදායික සංගීතයේ වඩාත්ම කැපී පෙනෙන ඒවා වේ

Ney යනු වසර 5000ක් පැරණි අවසන් පිඹින නළාවකි, එබැවින් තවමත් භාවිතා වන පැරණිතම සංගීත භාණ්ඩය වේ. පර්සියානු neys හි සිදුරු හයක් සහ එක් මාපටැඟිලි සිදුරක් ඇත.

සන්තූර් යනු බෙර තත් වාද්‍ය භාණ්ඩයක් වන අතර, ලෝහමය නූල් 72ක් trapezoidal අනුනාද ශබ්ද පුවරුවක් මත දිගු කර ඇත. ක්‍රීඩකයා නූල් වලට පහර දීම සඳහා කුඩා හැන්දක් හැඩැති මැලට් මිටි දෙකක් භාවිතා කරයි. මෙම උපකරණය ඉන්දියාව, චීනය සහ ග්‍රීසිය වැනි ලෝකයේ බොහෝ ප්‍රදේශවලට අපනයනය කරන ලදී.

සෙටාර් යනු නූල් හතරක් සහිත ලුට් පවුලේ සාමාජිකයෙකි. එය අතින් වාදනය වේ. එය සමීප සහ උණුසුම් ශබ්දයක් නිපදවයි.

- තාර යනු නූල් හයකින් යුත් ලූට් වර්ගයකි. 18 වන ශතවර්ෂයේ නිර්මාණය කරන ලද එය ඉරානයේ සහ කලාපයේ වඩාත්ම වැදගත් සංගීත භාණ්ඩයක් බවට පත්ව ඇත. එය තනි සම්ප්‍රදායික සංගීතය හෝ ගීත සමඟ වාදනය කිරීමට ප්‍රියතම මෙවලම වේ.

තාර, ඉරාන ඒකල සංගීත භාණ්ඩය තාර්, ඉරාන ඒකල සංගීත භාණ්ඩය, ෂාරූස් එස්මයිලි | රස ඉරානය

- Kamancheh යනු දුන්නකින් වාදනය කරන ලද සංගීත භාණ්ඩයකි. එය ආර්මේනියානු, අසර්බයිජානියානු, තුර්කි සහ කුර්දි ජාතිකයන්ගේ සම්ප්‍රදායික උපකරණයකි. එය වයලීන වාද්‍ය භාණ්ඩවල ආදිතමයෙකි.

- තන්බුර් යනු නූල් දෙකක් හෝ තුනක් සහිත තවත් ලුට් වර්ගයකි. එය කුර්දි ජනතාවගේ පූජනීය මෙවලම වන අතර ඉරානයේ කුර්දි ප්‍රදේශවල ජන සංගීතයේ ප්‍රධාන කාර්යභාරයක් ඉටු කරයි.

Tanbur, ඉරාන සම්ප්‍රදායික සංගීත භාණ්ඩය Tanbur, ඉරාන සම්ප්‍රදායික සංගීත භාණ්ඩය,ඩෆ් යනු වටකුරු රාමු බෙරයක් වන අතර එයට ලෝහ වළලු සවි කර ඇත. මුලින් කුර්දිස්තානයේ සුෆිවරුන්ගේ සංගීත භාණ්ඩය, එය සාමාන්‍යයෙන් ගායකයින් සහ තාන්බුර්, සෙටාර් සහ වෙනත් සංගීත භාණ්ඩ වාදකයන් සමඟ පැමිණේ.

- Tonbak යනු පර්සියානු සංගීතයේ ප්‍රධාන ඩ්‍රම් සංගීත භාණ්ඩයකි. එය දෑතින් වාදනය වන අතර ක්‍රීඩකයාගේ සිරුර හරහා විකර්ණ ලෙස ස්ථානගත කර ඇත.

Tanbur, සම්ප්‍රදායික ප්‍රධාන බෙරයක් වන ටොන්බැක්, සම්ප්‍රදායික ඉරාන ප්‍රධාන බෙරයක්,

පර්සියානු සම්භාව්‍ය සංගීතයේ සම්ප්‍රදාය තවමත් ඉරානයේ ජීවමානව පවතී, ඉතා ගෞරවනීය ගුරුවරුන්ගේ සිට ග්‍රාමීය ජනයා විසින් වාදනය කරන ජන සංගීතය දක්වා වර්ධනය ව ඇත. එය පර්සියානු සංස්කෘතියේ වැදගත්ම අංගයන්ගෙන් එකකි, ඉරානයේ සියලුම නගරවල සහ ගම්වල බොහෝ ආකාර අත්විඳිය හැකිය.

ශුද්ධ වූ රජබ් මාසයේ 

වැදගත්කම සහ මහිමය

රජබ් මාසය ඉස්ලාමයේ ශුද්ධ වූ මාසවලින් එකක් ලෙස සැලකේ. ඉස්ලාම් මාස 12 ක් නිර්මාණය කළ බව විශ්වාස කරන අතර ඉන් හතරක් පූජනීය වේ. මෙම මාස හතර තුළ සටන් තහනම් වන අතර ප්‍රචණ්ඩකාරි      යුධමය කටයුතුවල යෙදීම අපහාසයක් ලෙස සැලකේ. මෙම මාසවලදී, කෙනෙකුගේ කල් ක්රියාවන් තුලනය කිරීමේ පරිමාණයන් සැලකිය යුතු ලෙස බලපායි. එබැවින් විශේෂයෙන් මෙවන් පූජනීය මාසවලදී මානසික සහ ශාරිරික වශයෙන් වැරදි ක්‍රියාවල නියලීමෙන් ස්වකීය ආත්මය වලකා ගත යුතු වේ.

රජබ් මාසය  සුවිශේෂීම වන්නේ ආධ්‍යාත්මිකත්වයේ පියා වීර ඉමාම් අලි තුමාගේ උපත සිදුවීමයි.එතුමාගේ උපත හිජ්රි දින දර්ශනයේ රජබ් හි 13 වන දිනයයි. ඉමාම් අලි පිළිබඳ ප්‍රසිද්ධ කරුණක් නම්, ඔහු වයස අවුරුදු 10 දී ඉස්ලාමය පිළිගත් පළමු පුද්ගලයාය. අනාගතවක්තෘ මුහම්මද් සල්ලල්ලාහු අලෙයිහි වසල්ලම් තුමාණන්ගේ උපදෙස් පරිදි තබුක් සටන හැර සෑම යුද්ධයකටම වීර ඉමාම් අලි තුමා සහභාගී විය.

ආධ්‍යාත්මික මිනිස් ආත්මයන් හට ඉමාම් අලිගේ සුවිශේෂීතාවය මැනවින් දනී.

ඉමාම් අලි තුමානන් ට  වයස අවුරුදු 5 දී,  මුහම්මද්  සල් තුමානන් විසින්  ඔහුව ඇති දැඩි කිරීම සඳහා එතුමාගේ නිවසට ගෙන ගියහ.එතැන් පටන් නබී තුමාගේ පහසේම හැදී වැඩුණු ඉමාම් අලි

වයස අවුරුදු 10 දී  ඉස්ලාමය තම ආත්මය වශයෙන් පිළිගත්තේය. මුහම්මද් නබිතුමා විසින් අසන ලද  ප්‍රශ්නයට පිළිතුරු දෙමින් මෙසේ කීවෝය,

"සර්ව බලධාරී අල්ලාහ්ගේ මාර්ගයෙහි මා සමඟ එකතු වන්නේ කවුද?" යි මුහම්මද් නබී සල් තුමා ප්‍රශ්ණ කරත්ම ඉමාම් අලි මෙසේ පිළිතුරු දුන්නේය.

"මගේ ඇස් රිදෙන තුරු මගේ කකුල් පුපුරු ගසන තුරු මා ඔබ පවසන දේ අසා සිටිමි, මම මෙහි සිටින සියලු දෙනාගෙන් බාලයා වෙමි, නමුත් අල්ලාහ්ගේ දූතයාණනි, මම ඔබ සමඟ සදා සිටින්නෙමි."

තවද සර්ව බලදාරි  අල්ලාහ් තආලාගේ මාසය ලෙස සැලකෙන  වන රජබ්හි ප්‍රතිලාභ සහ ගුණ අතිමහත්ය. .

′අල්ලාහ් අහස් සහ මහපොළොව මැවූ විට තිබූ මුල් තත්ත්වයට කාලය නැවත පැමිණ ඇත. අවුරුද්ද මාස දොළහකි, ඉන් හතරක් පූජනීය ය. ඒවායින් තුනක් අනුප්‍රාප්තිකය: දුල්-කදා, දුල්-හිජ්ජා, අල්-මුහර්රම් සහ මුදර්හි රජබ් (රජබ් නාමයක්) එය ජුමාදා (අත්-තානි) සහ ෂාබාන් අතර පවතී. [බුහාරි]

පූජනීය මාසවල අනුපිළිවෙල ඉස්ලාම් ආගමට පෙර සහ එහි මුල් දිනවල කබා වෙත වන්දනාකරුවන් ආරක්ෂා කළේය. ඒවා දිව්‍යමය ලෙස නිර්මාණය කර ඇත්තේ හජ් සමයේදී වන්දනාකරුවන්ට ආරක්ෂිතව මක්කාවට සහ ඉන් පිටතට යාමට ඉඩ සැලසීම සඳහා ය.

මේ අතර චන්ද්‍ර වර්ෂයේ හත්වන මාසය වන රජබ් අනෙකුත් පූජනීය මාසවලට වඩා වෙනස් වේ. කුඩා වන්දනාව වන උම්රා තුළ මිනිසුන්ගේ ආරක්ෂාව ආරක්ෂා කිරීම සඳහා අල්ලාහ් එය පූජනීය කළේය.

අවාසනාවකට මෙන්, පූර්ව-ඉස්ලාම් යුගයේ බොහෝ අරාබිවරුන් රාජාබ්හි පරිශුද්ධත්වයට ගරු නොකළ අතර, ඔවුන් බොහෝ විට එය වසර තුළ වෙනත් ස්ථානයකට මාරු කළ අතර ඔවුන්ට හත්වන මාසයේ සටන් කිරීමට හැකි විය! ඔවුන් තමන්ගේ දේශපාලන න්‍යාය පත්‍රවලට ගැලපෙන පරිදි රජබ් වෙනත් මාසයක සිටින බව මවාපානු ඇත.

ව්යතිරේකය වූයේ චන්ද්ර මාසවල අනුපිළිවෙල සහ රජබ්හි ශුද්ධකම නිරතුරුවම නිරීක්ෂණය කළ මුඩර් ගෝත්රයයි. මේ අනුව, නබි (සල්) තුමාණන්   පූජනීය මාස තහවුරු කරන විට, එය ‘මුදාර්හි රජබ්’ ලෙස නම් කරන ලදී, එබැවින් ඔහු (සල්ලල්ලාහු අලෙයිහි වසල්ලම්) චන්ද්‍ර වර්ෂයේ හත්වන මාසය අදහස් කරන බව සහාබාවරු දැන සිටියහ.

පූජනීය මාසවල අරමුණ

ඉහත සඳහන් කළ පරිදි, පූජනීය මාස වන්දනාකරුවන්ට ආරක්ෂිතව ශුද්ධ භූමි කරා යාමට සහ පැමිණීමට ඉඩ ලබා දුන්නේය. මක්කාවට යාමට  සම්පූර්ණ මාසයක් අවශ්‍ය නොවන විට මෙම විශේෂිත අරමුණ අදට එතරම් අදාළ නොවේ!

මේ අනුව, අප කරන සෑම දෙයකදීම වඩාත් සුපරීක්ෂාකාරී විය යුතු අතර මෙම රජබ් පැවසීමටත්, අල්ලාහ්ගේ සතුට සෙවීමට අමතර උනන්දුවක් දැක්විය යුතුය.

රජබ්හි ප්‍රධාන ගුණධර්ම තුනක්  සතුව ඇත. ඒවායින් පළමුවැන්න එය අල්ලාහ්ගේ මාසයයි.

‘රජබ් යනු අල්ලාහ්ගේ මාසයයි, ෂබාන් මගේ මාසයයි, රමදාන් මගේ විශ්වාසවන්ත අනුගාමිකයන්ගේ මාසයයි’ යනුවෙන් නබි  තුමාණෝ පැවසූහ.මෙය ගෞරවයට පාත්‍ර විය යුතු විශිෂ්ට මාතෘකාවක් වන අතර, මෙම ගෞරවය හිමිවන මාසය කෙරෙහි අප විශේෂ අවධානය යොමු කළ යුතු බවට සැකයක් නැත.

රජබ්හි දෙවන ගුණය

රජබ් ඓතිහාසික හා වැදගත් සිදුවීම් තුනක් සඳහා දිව්යමය වශයෙන් තෝරා ගන්නා ලදී:

නබි (සල්) තුමාණන්ගේ උතුම් දෙමාපියන්ගේ විවාහය සහ රජබ් 27 වැනි රාත්‍රියේ සිදු වූ ආශ්චර්යමත් රාත්‍රී ගමන සහ නැගීම (අල්-ඉස්රා වල්-මි'රාජ්) සිදුවීමයි.

එබැවින් අසාමාන්‍ය සිදුවීම් සඳහා අල්ලාහ් අනෙකුත් මාසවලට වඩා රජබ් තෝරා ගත් බව පැහැදිලිය.

රජබ්හි තුන්වන ගුණය

රාජාබ් යනු ‘රජාබ් අල්-අසබ්’ හෝ ‘වත් කරන රජාබ්’ ලෙසද හඳුන්වන බව ඔබ දන්නවාද? මෙයට හේතුව අල්ලාහ් මෙම මාසය තුළ ඔහුගේ අනේකාකාර ආශිර්වාද සහ අනුග්‍රහයන් මෙන්ම ඔහුගේ දයාව ද පහළ කරන බැවිනි.

ඒ හා සමානව, රජබ් තව්බා තමන් කළ කී අයහපත  සිතා පසු තැවීම සහ ඉස්තිග්ෆාර් මාසය (සමාව ඉල්ලා සිටීම) ලෙසද හැඳින්වේ.

වැගිරෙන ආශිර්වාදය සහ දයාව ලබා ගැනීමට බලාපොරොත්තු වන රමසාන් මාසය සඳහා පෙර සූදානම් වන මාසය ලෙස රජබ් සැලකේ. සියලු පව් වලින් හැකි පමණ වැලකී තම ආත්මය පාරිශුද්ධ කිරීමට වෙහෙසෙන්නේ එබැවිනි. 

මැවීමේ ආරම්භයේ සිටම යුද්ධය සහ සටන්ක් නීති විරෝධී වූ පූජනීය මාසයේ අර්ථය රජබ් මගින් විස්තාරණය කරයි. මෙම රීතිය අවිද්‍යාවේ (ජාහිලියාහ්) යුගයේ සමහර ප්‍රාග්-ඉස්ලාම් අරාබිවරුන් විසින් පවා ගරු කරන ලදී.

එහි පරිශුද්ධභාවය තවදුරටත් අවධාරණය කිරීම සඳහා, රජබ් 'රජබ් අල්-මුරජ්ජබ්' ලෙසද හැඳින්වේ, එයින් අදහස් කරන්නේ එය අසාමාන්‍ය ලෙස ගෞරවාදරයට පාත්‍ර වී ඇති බවයි.

එපමණක් නොව, එය 'රජාබ් අල්-අසම්' යනුවෙන් හැඳින්වේ, එහි තේරුම 'බිහිරි සහ නිහඬ රජබ්' යන්නයි. මක්නිසාද යත් සටන් කිරීම තහනම් බැවින් රජබ් සමයේදී කඩු ගැටීම දෙසවනට  නොඇසෙන සාමකාමි වටපිටාවක් රජබ් තතන බැවිනි.

රජබ් හි ඇති තවත් භාෂාමය ආශ්චර්යයක් තිබේ. සමහර විද්වතුන් සඳහන් කර ඇත්තේ ‘රජබ්’ යනු වෙනත් ගැඹුරු වචන නියෝජනය කරන අක්ෂර තුනකින් සමන්විත වන බවයි.

ඔබට පෙනෙන පරිදි, ‘රජාබ්’ යන්නෙහි අර්ථය පවා එහි ගුණ බොහෝ ආකාරවලින් පිළිබිඹු කරයි.

රාමසාන් මාසයට තව ඇත්තේ මාස දෙකක් පමණි! මේ පින්බර මාසය වෙනුවෙන් යහපත් පුරුදුවලට අඩිතාලම දමමින් ක්‍රියාකාරී සැලැස්මක් සකස් කර ගැනීම සඳහා අපි දැන් සිටම සූදානම් වීම ආරම්භ කිරීම අත්‍යවශ්‍ය වේ.

'රජබ් යනු  බීජ රෝපණ  මාසයයි, ෂබාන් යනු ජලය ඉසීමේ  මාසයයි.  රමලාන් යනු අස්වැන්න නෙළන මාසයයි.

රජබ් මාසය සුළඟ වැනිය, ෂබාන් වලාකුළු වැනිය, රමදාන් මාසය වැස්ස වැනිය’ 

රාමසාන් උත්සවයට පෙර සෑම මාසයකම වැදගත්කම මෙම නිරූපණ මනාව විස්තර කරයි! රාජාබ්හි, අපි අත්තිවාරම් දමා සූදානම් වෙමින් සිටිය යුතුය; ෂාබාන්හිදී, අපගේ සූදානම වඩාත් ප්‍රත්‍යක්ෂ වන අතර අපගේ වැඩි නමස්කාරය පුරුද්දක් වනු ඇත - සහ රාමසාන්හිදී, අපගේ යහපත් ක්‍රියාවන් උතුරා යනු ඇත.

සියල්ලටම වඩා, පූජනීය මාසයක් පූජනීය ස්ථානයකට සමාන බව මතක තබා ගන්න. මක්කාවේ හරාම් වලට ඇතුළු වීමට පෙර ස්නානය කර පවිත්‍ර වීම නිර්දේශ කර ඇති බව අපි දනිමු, අපගේ ක්‍රියාවන්හි බර පිළිබඳව වඩාත් සවිඥානක වන්න. එලෙසම පාරිශුද්ධත්වයේ පූජනීය මාසයකට ඇතුළු වීමට උත්සාහ කළ යුතු අතර, එම පාරිශුද්ධත්වය මාසය පුරාම පවත්වා ගැනීමට උත්සාහ කළ යුතුය.

නිදසුනක් වශයෙන්, අල්ලාහ්ගේ දූතයා (සල්) තුමාණෝ සෑම පූජනීය මාසයකම අවම වශයෙන් දින කිහිපයක්වත් නිරාහාරව සිටීම නිර්දේශ කළහ.

එය 'අල්ලාහ්ගේ මාසය' සහ අල්-ඉස්රා' වල්-මිරාජ් වැනි වැදගත් සිදුවීම් සඳහා දිව්‍යමය වශයෙන් තෝරාගත් පූජනීය මාසයකි. එය අල්ලාහ්ගේ ආශිර්වාදය සහ දයාව අප වෙත ගලා එන මාසයකි. මෙම රාත්‍රියේදී අපගේ දුආවලට පිළිතුරු ලැබෙන බව ප්‍රකාශ කර ඇති බැවින්, විශේෂයෙන් පළමු රාත්‍රියේදී, රජාබ් පුරා සමාව ඉල්ලා සිටීම නිර්දේශ කෙරේ. මාස දෙකක් පමණක් ඉතිරිව ඇති රාමසාන් උත්සවය සඳහා සූදානම් වීමට මෙම මාසය භාවිතා කිරීමද සුන්නාහ් වේ!

යුගයේ කැපී පෙනෙන

කාන්තාවන්ගේ සමුළුව

යුගයේ කාන්තාවන් සඳහා වූ පළමු ජාත්‍යන්තර සම්මේලනය පසුගියදා  ටෙහෙරානයේ  පවත්වනු ලැබීය.

ශ්‍රී ලංකාව, බුර්කිනා ෆාසෝ, කිර්ගිස්තානය, සර්බියාව, පපුවානිව් ගිනියා, නයිජර්, නයිජීරියාව, රාජ්‍ය නායකයින්ගේ භාර්යාවන්, අමාත්‍යවරුන්, උප ජනාධිපතිවරුන් සහ පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රීවරුන් ඇතුළු කාන්තා ආරාධිත අමුත්තන් සමඟ යුගයේ කැපී පෙනෙන  කාන්තාවන් සඳහා වූ පළමු ජාත්‍යන්තර සම්මේලනය සිකුරාදා ටෙහෙරානයේ පැවැත්විණි. සිරියාව, ටර්ක්මෙනිස්තානය සහ ආර්මේනියාව ද මීට ඇතුලත් විය.

සෑම අතින්ම සමාජයේ කැපී පෙනෙන කාන්තාවන් සඳහා වූ පළමු ජාත්‍යන්තර සම්මේලනයට සමගාමීව සාර්ථක ඉරාන කාන්තාවන්ගේ ජයග්‍රහණ ප්‍රදර්ශනය කිරීමේ ප්‍රදර්ශනයක් සිකුරාදා පැවැත්විණි.

මෙම ප්‍රදර්ශනයේදී විදුලිය හා ඉලෙක්ට්‍රොනික උපකරණ, වෛද්‍ය උපකරණ, තාක්ෂණ, නවෝත්පාදන මධ්‍යස්ථාන, ගෘහ ව්‍යාපාර ආදී විවිධ ක්ෂේත්‍රවල ඉරාන කාන්තා ව්‍යවසායිකාවන්ගේ ජයග්‍රහණ ප්‍රදර්ශනය කෙරිණි.

මේ සම්බන්ධයෙන් දැනුම පදනම් කරගත් සමාගම්වල කාන්තා ප්‍රධාන විධායක නිලධාරිනියන් 900ක් හඳුනාගෙන ඇති අතර, ඉන් 100ක් විද්‍යා හා තාක්ෂණ ක්ෂේත්‍රයේ හොඳම අය ලෙස තේරී පත් වූ අතර අවසානයේ හොඳම 50 දෙනා මෙම ප්‍රදර්ශනය සඳහා සහභාගී වූ බව ISNA වාර්තා කරයි.

ශ්‍රී ලංකාව, ඕස්ට්‍රේලියාව, ජපානය, චීනය, තායිලන්තය, පකිස්ථානය, කැමරූන්, සර්බියාව, බොස්නියා සහ හර්සගොවිනා, ස්වීඩනය, ඔස්ට්‍රියාව, කසකස්තානය සහ කැනඩාව ඇතුළු රටවල් 28ක අමුත්තන් ප්‍රදර්ශනය නැරඹීමට පැමිණ සිටියහ.

යුගයේ කැපී පෙනෙන කාන්තාවන් සඳහා වූ සම්මේලනය මෙවර ප්‍රථම වරට ජාතික හා ජාත්‍යන්තර මට්ටමින් පැවැත්වූ බව සඳහන් කළ යුතුය. එහි ජාතික මට්ටම ජනවාරි 17 අඟහරුවාදා පැවැත්වුණු අතර එහි ජාත්‍යන්තර මට්ටම ජනවාරි 20 සිකුරාදා පැවැත්විණි.

මෙම උත්සවයේ අරමුණ වූයේ බලපෑම් ඇති කාන්තාවන් අගය කිරීම, ඔවුන්ට සහයෝගය දැක්වීම සහ ඔවුන්ගේ වර්ධනයට උපකාර කිරීම සහ ඔවුන්ගේ නිර්මාණශීලිත්වය සහ අදහස් ප්‍රවර්ධනය කිරීමයි.

විද්‍යාව, පර්යේෂණ, නවෝත්පාදන, ආර්ථිකය, සෞඛ්‍ය සේවා, චිත්‍ර, ඡායාරූපකරණය, සිතුවම්, සමාජය සහ පරිසරය, නීතිය සහ මාධ්‍ය ඇතුළු විවිධ ක්ෂේත්‍රවල කාන්තාවන් මෙම සම්මේලනයට සහභාගී වූහ.

වටිනා අත්දැකීම

බ්‍රහස්පතින්දා කොන්ග්‍රසය අමතමින් ඉරාන ජනාධිපති  රයිසි මෙසේ පැවසීය: “ඉස්ලාමීය විප්ලවයෙන් පසු ඉරාන ඉස්ලාමීය ජනරජය කාන්තාවන්ගේ අයිතිවාසිකම් සහ කාන්තාවන් කෙරෙහි අවධානය යොමු කිරීම සම්බන්ධයෙන් ලබා ගත් වටිනා අත්දැකීම් භාවිතා කිරීමට මෙම රැස්වීමට පැමිණ සිටින කාන්තාවන්ට හැකි වනු ඇතැයි මම බලාපොරොත්තු වෙමි. සමාජයේ වාසනාවකට මෙන්, විශ්ව විද්‍යාල මහාචාර්යවරුන්ගෙන් සියයට 30 කට වඩා, වෛද්‍ය හා සෞඛ්‍ය ක්ෂේත්‍රයේ ප්‍රවීණයන්ගෙන් සියයට 34 කට වඩා, විද්‍යාත්මක හා අධ්‍යයන මධ්‍යස්ථානවල ධාරිතාවෙන් සියයට 60 කට ආසන්න ප්‍රමාණයක් මෙන්ම කළමනාකරණ තනතුරුවලින් සියයට 30 ක් ද රටේ කාන්තාවන්ට අයත් වේ. , රයිසි වැඩිදුරටත් පැවසීය.

එසේම, විවිධ දේශීය හා ජාත්‍යන්තර ක්‍රීඩා ක්ෂේත්‍රවල ශූරතා දිනා ගන්නා ඉරාන කාන්තාවන් සංඛ්‍යාව වෙන කවරදාටත් වඩා වැඩි බව ඔහු සඳහන් කළේය.

ආර්ථිකයේ සහ ව්‍යවසායකත්වයේ ඉරාන කාන්තාවන්ගේ බලගතු භූමිකාව ද පෙන්වා දුන් ජනාධිපතිවරයා, “කාන්තාවන්ට පිරිමින් සමඟ විවිධ විද්‍යාත්මක, ආර්ථික, දේශපාලන, සංස්කෘතික, සමාජීය සහ ක්‍රීඩා ක්ෂේත්‍රවල ඵලදායී විය හැකි බව අපි විශ්වාස කරමු.”

බටහිර රටවල බොහෝ අවස්ථාවල කාන්තා අයිතිවාසිකම් කඩවන බව සඳහන් කළ රයිසි, සංඛ්‍යාලේඛනවලට අනුව සෑම වසරකම ඔවුන්ගේ අයිතිවාසිකම් ඉල්ලීමේ වරදට පමණක් මෙම රටවල බොහෝ කාන්තාවන් පොලිසිය විසින් මරා දමන බව රයිසි පැවසීය.

“අද ඉරාන ඉස්ලාමීය ජනරජය මෙම රටවල් විසින් කෝපයට පත් කිරීමට හේතුව වන්නේ එය ඉහළ සංස්කෘතික, දේශපාලන, සමාජීය සහ ඉහළ මට්ටමකට ළඟා වීමට හැකි වූ සමාජයේ කාන්තාවන්ගේ ප්‍රතිපත්ති හා සාරධර්ම ආරක්ෂා කරමින් නව ජීවන රටාවක් ඉදිරිපත් කර ඇති බැවිනි. ක්‍රීඩාව තුලද උච්චතම අවස්ථාවන් කාන්තාවන්ට හිමිය .”

ඉරාන ඉස්ලාමීය ජනරජය තුළ කාන්තා අයිතිවාසිකම් ආරක්ෂා කිරීම සහ පවුල් ගොඩනැගීමේ ප්‍රශ්නය කෙරෙහි විශේෂ අවධානයක් යොමු කළ යුතු බව කාන්තාවන් සම්බන්ධ නීති රෙගුලාසි තුළ අපි සැමවිටම අවධාරණය කර ඇති බව ඔහු අවධාරණය කළේය.

පිරිහුණු බටහිර සංස්කෘතිය

ඉස්ලාමීය විප්ලවයේ නායක අයතුල්ලා සෙයිද් අලි කමේනි ජනවාරි 4දා ප්‍රමුඛ පෙළේ ඉරාන කාන්තාවන් පිරිසක් මුණගැසුණු අතර, “කාන්තා අයිතීන් පරිහානීය  සහ බටහිර සංස්කෘතිය”යන තේමාව යටතේ සමාජය දැණුවත් කලහ.  එහිදී කාන්තාවන්ට එරෙහි අපරාධ හෙළා දකිමින් බටහිට කාන්තා නිදහස යන මුවාවෙන් කාන්තාවගේ අයිතීන් පිරිහීමට ලක් කර අති බව අවධාරණය කලේය.

“කාන්තාවන්ගේ ප්‍රශ්නය සම්බන්ධයෙන්, කුහක බටහිර හිමිකම් කියන්නන් කෙරෙහි අපගේ ස්ථාවරය ඉල්ලුමේ ආස්ථානයක් මිස ආරක්ෂාවක් නොවේ. මීට වසර ගණනාවකට පෙර, විශ්ව විද්‍යාලයක සිසුන් ගණනාවක් මගෙන් 'මෙවැනි නඩුවක් ආරක්ෂා කිරීමට ඔබටම කියන්නට ඇත්තේ කුමක්ද?' යනුවෙන් ඇසූ විට මම ඔවුන්ට කීවෙමි, 'මට ආරක්ෂාවක් නැත. . මට ප්‍රහාරයක් තියෙනවා.’ කාන්තාවන්ගේ ප්‍රශ්නය එහෙමයි. ලෝකයට දොස් පැවරිය යුතුය. ‘ලෝකය’ කියන විට මා අදහස් කරන්නේ බටහිර ලෝකය, බටහිර දර්ශනය සහ පවතින බටහිර සංස්කෘතියයි. ඇත්ත වශයෙන්ම, මම කතා කරන්නේ නවීකරණය කරන ලද බටහිරයි. මම ඓතිහාසික බටහිර ගැන තැකීමක් කරන්නේ නැහැ.

අයතුල්ලා කාමේනි පසුව කාන්තාවන් කෙරෙහි ඉස්ලාමයේ දෘෂ්ටිය පෙන්වා දුන්නේය. ඔහු පැවසුවේ, “ගැඹුරු පීතෘමූලික බටහිර ධනේශ්වර ක්‍රමය මෙන් නොව, ඉස්ලාමයේ, පිරිමි සහ ගැහැණු යන දෙපිරිසම ප්‍රමුඛ වන අතර නීතිමය, බුද්ධිමය, න්‍යායික සහ ප්‍රායෝගික වරප්‍රසාද ඇත. නමුත් බටහිරයන් අසත්‍ය ලෙස ඔවුන්ගේ සහජ පුරුෂාධිපත්‍යය ඉස්ලාමයට ආරෝපණය කරයි.

කාන්තාවන් සවිබල ගැන්වීමේ සැලසුම්

කාන්තාවන් සහ පවුල් කටයුතු පිළිබඳ ජාතික මූලස්ථානය විසින් පවුල්වලට ආධාර කිරීම සහ කාන්තාවන් සවිබල ගැන්වීම සහ සමාජය තුළ ඔවුන්ගේ තත්ත්වය වැඩිදියුණු කිරීම සඳහා සැලසුම් හයක් අනුමත කර ඇත.

කාන්තා ගෘහ මූලිකයන් සඳහා ණය ඇපකර අරමුදලක් පිහිටුවීම කාන්තා හා පවුල් කටයුතු පිළිබඳ ජාතික මූලස්ථානයේ එක් සැලසුමක් විය.

ඇපකරුවෙකු නොමැතිකම නිසා බොහෝ කාන්තාවන්ට ව්‍යාපාර ණය භාවිතා කිරීමට නොහැකි වූ නිසා, ඔවුන්ට උපකාර කිරීම සඳහා අරමුදල පිහිටුවන ලදී.

නිල සංඛ්‍යාලේඛනවලට අනුව, කාන්තා ගෘහ මූලිකයන් මිලියන 3.5 ක් සිටින නමුත් නිල නොවන සංඛ්‍යාලේඛනවලට අනුව, එම සංඛ්‍යාව මිලියන 6 කට වඩා වැඩිය.

‘කාන්තාවන් සහ පවුල් සඳහා උපසභාපති ධුරයට අදාළ උපසභාපතිවරයාගේ සහ උපදේශකයන්ගේ ව්‍යුහය වැඩිදියුණු කිරීම’ යනුවෙන් සැලැස්මක් ඇත.

මාර්තු 21 වන දින ආරම්භ වන මීළඟ ඉරාන දින දර්ශන වර්ෂය 1402 සඳහා ජාතික අයවැය පනත් කෙටුම්පත, වත්මන් වසරේ අයවැයට සාපේක්ෂව කාන්තා කටයුතු සඳහා වන අයවැය සියයට 50 කින් වැඩි කර ඇත.

වත්මන් වර්ෂය සඳහා රියාල් බිලියන 320 (ඩොලර් 800,000 පමණ) සමඟ සසඳන විට ඉදිරි වසර සඳහා අයවැය පනත මගින් රියාල් බිලියන 580 (ඩොලර් මිලියන 1.5 ක් පමණ) යෝජනා කර ඇත.

කලාපීය සහයෝගීතාවය වෙනුවෙන් 
දිවි හිමියෙන් කැපවන ඉරානය

සමගිය සහ අනෙකාගේ සිතුම් පැතුම් තේරුම් ගනීම තුළින් ගෝලීය ලෝකය තුළ අහංකාර කුමන්ත්‍රණ කරන්නන්  දුර්වල කළ හැකිය, යටත් නොවී සිටිය ඉරානයේ ආදර්ශ පාඨය වේ.  

සෑම ක්ෂේත්‍රයක් තුළින්ම  අසල්වැසියන් සමඟ සහයෝගයෙන් කටයුතු කිරීමට ඉරානය සැමවිටම සූදානම් වග පවසයි. 

ඉරාන ඉස්ලාමීය ජනරජයේ කලාපීය සහ විදේශ ප්‍රතිපත්ති ඒ තරම්ම මානුශීය වේ. එය ඉමාම් කොමෙයිනි තුමාගේ මානුෂීය දේශපාලන දර්ශනයෙන් ඔපමට්ටම් වූ එකකි. 

ඉරානය සිය අසල්වැසියන් සමඟ සෑම ක්ෂේත්‍රයකම සහයෝගයෙන් කටයුතු කිරීමට සූදානම් වග එරට ඉහළම පුරවසියා සහ රාජ්ය නිලධරයන් අවධාරණය කලෝය.

තවද පර්සියානු ගල්ෆ් රටවල් සහ අනෙකුත් අසල්වැසි රටවල් අතර විදේශ සහ ආරක්ෂක අමාත්‍යවරුන්ගේ ඒකාබද්ධ රැස්වීමක් පැවැත්වීමට ටෙහෙරානය සූදානම් බව ඉරාන විදේශ අමාත්‍යවරයා පැවසීය.

ටෙහෙරාන් සංවාද සංසදයේ තුන්වන රැස්වීමේදී අදහස් දක්වමින් හුසෙයින් අමීර් අබ්දුල්ලාහ් පැවසුවේ අසල්වැසි රටවල් සමඟ යහපත් සබඳතා පිළිබඳ මූලධර්මය ඉරාන ඉස්ලාමීය ජනරජයේ විදේශ ප්‍රතිපත්තියේ මූලික කේන්ද්‍රීය කොටස බවයි.

ඉරාන පරිපාලනය විශ්වාසය ගොඩනඟා ගැනීමට සහ කලාපයේ අසල්වැසියන් සමඟ මිත්‍රත්වයේ පදනම ශක්තිමත් කිරීමට සිය පූර්ණ ශක්තිය යොදවන බව ඔහු පැවසීය.

ඉරානය සැමවිටම කලාපයේ ස්ථාවරත්වයේ සහ ආරක්ෂාවේ එක් පදනමක් වන අයි. ඇස්. එල්. අයි ත්‍රස්තවාදයට එරෙහි සටනේ ඉදිරියෙන්ම සිටින බව පැවසූ විදේශ අමාත්‍යවරයා, කලාපයේ සෑම ආකාරයකම ත්‍රස්තවාදයට එරෙහිව සටන් කිරීමේදී ඉරානය සැමවිටම ඉදිරියෙන් සිටින බව නැවත නැවතත්  මතක් කලේය.

කලාපයේ ආරක්ෂාව සහ ස්ථාවරත්වය ඇති කිරීම සඳහා ඉරානය සිය අසල්වැසියන් සහ පර්සියානු ගල්ෆ් කලාපය සමඟ එක්ව වැඩ කටයුතු රාශියක් කරමින් පවති.

කලාපයේ ආරක්ෂාව සහ ස්ථාවරත්වය ඇති කිරීම සඳහා ඉරානය සිය අසල්වැසියන් සහ පර්සියානු ගල්ෆ් කලාපය සමඟ සෑම මානයකින්ම විශ්වාසය ගොඩනඟා ගැනීමට සූදානම් බව ඔහු අවධාරණය කළේය.

ඉරාන ඉස්ලාමීය ජනරජයේ ප්‍රතිපත්තිය වන්නේ අසල්වැසියන් සමඟ සබඳතා වර්ධනය කර ගැනීම වන අතර ඊබ්‍රාහිම් රයිසිගේ පරිපාලනය නිර්මාණාත්මක සහ ඉදිරි දැක්මක් සහිත සංවාදයක් තුළින් කලාපීය සහ ජාත්‍යන්තර සහයෝගීතාව ප්‍රවර්ධනය කිරීම කෙරෙහි වැඩි අවධානයක් යොමු කිරීමට සූදානම් බව ඔහු පැවසීය. 

ඇෆ්ගනිස්ථානයේ ද තිරසාර ආරක්‍ෂාව ඇති කළ හැක්කේ සියල්ලන් ඇතුළත් රජයක් ගොඩනැගීමෙන් පමණක් වග අවධාරණය කලේය.

දැඩි ආර්ථික සම්බාධක යටතේ පවා ඉරානය පසුගිය වසර තුළ ඇෆ්ගන් සරණාගතයින් විශාල ප්‍රමාණයක් රැගෙන ගොස් ඇති බව ඉරාන විදේශ අමාත්‍යවරයා පැවසීය. රට තුල ශක්තිමත් සංවර්ධනයක් ඇතිකළ හැක්කේ රජයක් පිහිටුවීමෙන් පමණක් බව ඉරානය විශ්වාස කරයි.මේ අතර ඉරානය චීනය සමඟ  සහයෝගීතාව ද දිගටම කරගෙන යනු ඇත.

කලාපීය රටවල් සමඟ චීනයේ සහයෝගීතාවය ඉරානය සැමවිටම පිළිගෙන ඇති අතර මෑත වසරවලදී ටෙහෙරානය සහ බීජිං දිගුකාලීන උපායමාර්ගික සහයෝගීතාව සඳහා ඔවුන්ගේ සබඳතා මට්ටම ඉහළ නංවා ඇති බව අමීර්-අබ්දුල්ලාහියන් පැවසීය. “පසුගිය සතියේ ඉරාන සහ චීන නියෝජිතයින් දෙරට අතර උපායමාර්ගය පිළිබඳව සාකච්ඡා කළහ. ඒ සාකච්ඡා නිමවූයේ රටවල් දෙක අතර සහයෝගීතාවය තවදුරත් ශක්තිමත් කිරීමෙනි.

සහයෝගීතාවයේ විස්තීර්ණ ඒකාබද්ධ වැඩසටහනක් අඛණ්ඩව ක්‍රියාත්මක කිරීම පිළිබඳව ද ඔවුන් දීර්ඝ ලෙස ටෙහෙරානයේ සාකච්ඡා පැවැත්වූහ.

ෂී ගේ සෞදි අරාබි සංචාරයේදී PGCC සාමාජික රටවල් විසින් නිකුත් කරන ලද ඒකාබද්ධ ප්‍රකාශය ගැන සඳහන් කරමින් ඉරානය, රාජ්‍ය තාන්ත්‍රික මාර්ග හරහා සිය අප්‍රසාදය සහ විරෝධය නිල ස්වරූපයෙන් ප්‍රකාශ කරමින් නිල සටහනක් චීන පාර්ශවයට යවා ඇත.

චීනය සමඟ උපායමාර්ගික සහයෝගීතාව අඛණ්ඩව පවත්වාගෙන යාම අවධාරණය කරමින් ඉරානය සිය භෞමික අඛණ්ඩතාව පිළිබඳව අදහස් දැක්වීමට කිසිවෙකුට ඉඩ නොදෙන බව ඔහු සඳහන් කළේය.

"තුන්වන ටෙහෙරාන් සංවාද සංසදය" ටෙහෙරානයේ විවෘත වූ අතර එයට ලොව පුරා විවිධ රටවල නිලධාරීන් සහ නියෝජිතයින් සහභාගී විය.

දෙසැම්බර් 19 වැනි දින ආරම්භ වූ මෙම සමුළුවේදී ඉස්ලාමීය ජනරජයේ ප්‍රතිපත්තිය සහ අසල්වැසියන් සමඟ මිත්‍රත්වය සහ විශ්වාසය ගොඩනැගීමේ ප්‍රවේශය පිළිබඳව අවධානය යොමු කෙරිණි. රටවල් 36 ක නිලධාරීන් 70 ක් සහ චින්තන ටැංකි සහ පර්යේෂණ මධ්‍යස්ථානවල නියෝජිතයින් සමුළුවට සහභාගී වේ.

ටෙහෙරාන් සංවාද සංසදයේ පළමු සහ දෙවන වට 2019 සහ 2020 දී පැවැත්විණි. මෙය මෙම වට දෙකම බටහිර ආසියාව කෙරෙහි ප්‍රධාන අවධානයක් යොමු කරමින් ජාත්‍යන්තර සහ කලාපීය අධ්‍යයන ක්ෂේත්‍රයේ දේශපාලන නිලධාරීන් සහ චින්තකයින් අතර අන්තර්ක්‍රියා සහ සන්නිවේදනය සඳහා වැදගත් වේදිකාවක් බවට පත්විය.

සමගිය තුළින් ගෝලීය අහංකාර කුමන්ත්‍රණ දුර්වල කළ හැකිය යන තේමා පාඨය නිර්මාණය වූයේ එහි ප්‍රතිඑලයක් වශයෙනි.

ඉරානය සහ ලතින් ඇමරිකානු රටවල් සිය සබඳතා වර්ධනය කර ගැනීම සඳහා ප්‍රමාණවත් අඩිතාලම දමා ඇති බොහෝ විභවයන් සමුච්චය කර ඇති බව ඉරාන ජනාධිපති ඊබ්‍රාහිම් රයිසි මහතා නිකරගුවාවේ විදේශ අමාත්‍ය ඩෙනිස් මොන්කාඩා සහ ඔහුගේ දූත පිරිස සමඟ පැවති හමුවකදී පැවසීය.

ඉරානය සහ ලතින් ඇමරිකානු රටවල සබඳතා වර්ධනය කර ගැනීමට බොහෝ අවස්ථාවන් තිබේ. දෙපාර්ශ්වය අතර සබඳතා පුළුල් කිරීම බටහිර සම්බාධක දුර්වල කිරීමට හොඳ ක්‍රමයක් බව ජනාධිපති රයිසි පැවසීය.

ඉරානය සහ නිකරගුවාව අතර පවතින යහපත් ද්විපාර්ශ්වික සබඳතා සහ ජාත්‍යන්තර ප්‍රශ්න සම්බන්ධයෙන් දෙරට අතර පවතින ධනාත්මක සහ සාධනීය සහයෝගීතාව පිළිබඳව සඳහන් කළ ජනාධිපතිතුමා, ගෝලීය අහංකාරත්වයෙන් ඉදිමුනු විශේශයෙන් බටහිර රටවල සතුරුකම් සහ බලපෑම් පිළිබඳව ද සඳහන් කළේය. දෙරටේ රාජ්‍යයන් අතර සබඳතා සහ සහයෝගීතාව ගැඹුරු කිරීමට මෙය එක් සාධකයකි.

මෙම අසාධාරණයට එරෙහි රටවලට එරෙහි නව ඇමරිකාව වහල්භාවයෙන් මිදී නිදහසේ ජීවත් වීමට කැමති රටවලට එරෙහිව එක්සත් ජනපදය සහ බටහිර විසින් මානව හිමිකම් ප්‍රශ්න අපයෝජනය කිරීම හෙළා දකී.

ඇමරිකාවේ සැලසුම් ගැන සඳහන් කරමින්, මිත්‍ර රටවල් අතර සහයෝගීතාව පුළුල් කිරීම ගෝලීය අහංකාර පෙරමුණේ පීඩනය දුර්වල කිරීමේ එක් මාර්ගයක් බව ඔහු පැහැදිලි කළේය.

නිකරගුවාවේ විදේශ ඇමති, එක්සත් ජනපදය විසින් පනවා ඇති පීඩන සහ සම්බාධකවලට එරෙහිව ඉරානයේ අරගලය සහ විරුද්ධත්වය පෙන්වා දෙමින් ඔහු තම රට සහ ඉස්ලාමීය ජනරජය අතර ආර්ථික හා වෙළඳ සහයෝගීතාව පිළිබඳ පුළුල් ලියවිල්ලක් සකස් කර ක්‍රියාත්මක කිරීමේ වැදගත්කම ගැන කතා කළේය. ඉරානය සහ නිකරගුවාව යන දෙරට අතර වෙළඳ හුවමාරු සහ ආර්ථික සහයෝගීතාව පුළුල් කිරීම සහ ශක්තිමත් කිරීම පිළිබඳව ඔහු අවධාරණය කළේය

ඉරානයේ සහ නිකරගුවාවේ විදේශ අමාත්‍යවරු ද්විපාර්ශ්වික සහයෝගීතාව ප්‍රවර්ධනය කිරීමේ පුළුල් සැලැස්මකට අත්සන් තැබූහ.

සාමය වෙනුවෙන් තම ආත්මය පරිත්‍යාග කළ සදාතනික වීරයා
කාසිම් සුලෙයිමානි

"කාසිම් සුලෙයිමානි!  මනුසත්කමේ සුවද වහනය වන සදාදරනීය ආත්මය ඔබයි."

සාමය අගයන මුලු මහත් මනුෂ්‍ය දනන් වෙනුවෙන් ඔබේ ශුද්ධ ආත්මය අප වෙනුවෙන් පරිත්‍යාග කොට ඔබ නික්ම ගිය පසු  මගේ හද සොහොන් කොතේ ලියවුනු දුක් ගීය අදටත් සෝ සුසුම් තබයි පෙර පරිදිම..

මම දන්නව ඔබට මේක හීන් හඬකින් ඇහෙන විත්තිය. ඔබේ අව්‍යාජ සිනහවට  ආදරය කරන සුවහසක් ආත්මයන් කඳුලු පුරව‍‍ගෙන බලන් හිටිය ඔබේ වෙන්වීම දරාගත නොහැකිව...

ඔබ සමුගෙන කලක් ගත වුවත් අදත් ඔබේ ඒ පින්වත් මුහුන සහ කතා කරන ගඹුරු ඇස් දකින විට නිතැතින්ම  ඇස් අග කඳුළු දිලිසේ ආධ්‍යාත්මික ආදරයේ වටිනාකම දරාගත නොහැකිව......"

ආත්මයන් අතර කොන්දේසි විරහිතව හටගන්නාවූ ආධ්‍යාත්මික ආදරය තරම් මිහිරක් සහ රසයක් ගෙන දෙන මනුෂ්‍ය හැඟීමක් තවත් නැත. සමහර ආත්මයන් අප තුළ තබාගිය සදාතනික සිහිවටනයන් කවදත් උණුසුම් ලෙස පවති. භාෂාවෙන් සංස්කෘතික අංශයෙන් සහ රටවල් වලින් වෙන් වුණත් ආත්මයන් අතර හට ගන්නා ගැඹුරු ස්නේහය ඉතා වටී. ඉරානයේ ඉපද මුලු ලෝකයේම අවදානය සහ ආදරය දිනාගත් කාසිම් සුලෙයිමානි නම් යුග පුරුෂයා එවන් වූ සදාතනික සිහිවටනයක් හදේ තබාගිය වීර ආත්මයකි.

ජෙනරාල් කාසිම් සුලෙයිමානි යනු ඉරානයේ ඉස්ලාමීය විප්ලවවාදී ආරක්ෂක බළකායේ (IRGC) කුද්ස් බලකායේ ප්‍රධාන අණදෙන නිලධාරියා වේ.

සුලෙයිමානි යනු සිරියාවේ සහ ඉරාකයේ එක්සත් ජනපදය, ඊශ්‍රායලය සහ සෞදි අරාබිය විසින් සම-නිර්මාණය කරන ලද ISIS ත්‍රස්තවාදයට එරෙහි සටනේදී ඔහුගේ ප්‍රධාන භූමිකාව වෙනුවෙන් සුලෙයිමානි දේශීය හා විදේශීය වශයෙන් ප්‍රසිද්ධියට පත් විය.

ඔහු අරාබි ලෝකය ඇතුළු මැද පෙරදිග ඉරාන බලපෑම ව්‍යාප්ත කිරීමට මූලික විය. මෙය පරගැති අරාබි ප්‍රතිගාමීන් භීතියට පත් කළේය. ඉස්ලාමීය විප්ලවයේ කලාපීය සතුරන් වන එක්සත් ජනපදය සහ සෞදි අරාබිය සහ ඊශ්‍රායලය ට ජෙනරාල් සුලෙයිමානි තරම් හිසරදයක් තවත් නොතිබිනි. හැම වෙලාවකම මාන බැලුවේ ඔහුව ඝාතනය කිරීමටය.ඒ සඳහා නැවත නැවතත් සැලසුම් සම්පාදනය කලෝය.

පසුගිය වසර 20 තුළ බටහිර, ඊශ්‍රායල සහ අරාබි සංවිධාන විසින් ඔහුට එරෙහිව එල්ල කළ ඝාතන තැත් කිහිපයකින් ද ඔහු බේරුනි. නුමුත් කාලකණ්ණි ලේ පිපාසිතයින්ට ඕනි වූයේ සාමයට මුවාවෙන් හෝ ඔහුව සදහටම නිහඩ කරවීමයි.

කාසිම් සුලෙයිමාන්ගේ කුද්ස් බලකාය සිරියාව සියොන්වාදී බලපෑම යටතට ගෙන ඒමට එක්සත් ජනපදය විසින් මෙහෙයවන ලද කුමන්ත්‍රණ ප්‍රයත්නයකට එරෙහිව ප්‍රධාන පවුරක් ලෙස සිරියාව ආරක්ෂා කළේය.

සුලෙයිමානි 1998 දී කුද්ස් බලකායේ නායකයා බවට පත් වූ අතර ලෙබනනයේ හිස්බුල්ලා සහ රුසියානු ආක්‍රමණයට එරෙහිව සටන් කරන පලස්තීන කණ්ඩායම් සමඟ ඉරානයේ සබඳතා ශක්තිමත් කළේය.

මෑත වසරවලදී, ඔහු ඉරානයේ ඉහළම නායක අයතුල්ලා අලි කමේනි සහ අනෙකුත් නායකයින්ගේ විශ්වාසය දිනා ගත්තේය.

සුලෙයිමාන්ගේ නායකත්වය යටතේ, කුද්ස් බලකාය ඉරානයේ දේශසීමාවෙන් ඔබ්බට බුද්ධි, මූල්‍ය සහ දේශපාලන ක්ෂේත්‍රයන්හි සැලකිය යුතු බලපෑමක් ඇති කළ හැකි එකක් බවට පත්වෙමින් එහි හැකියාවන් විශාල ලෙස පුළුල් කළේය. මෙය දුටු ඉස්ලාම් විරෝධී බලවේග බියට පත් විය. 

2006 වසරේ වයඹ දිග ඉරානයේ සිදුවූ ගුවන් අනතුරකින් සහ 2012 වසරේ ඩැමස්කස් හි සිදුවූ බෝම්බ ප්‍රහාරවලින් පසුව සුලෙයිමානි මියගිය බවට කටකතා පැතිර ගියේය. ඊශ්‍රායලය සිරියාවේ  කුද්ස් බලකාය කඳවුරු වෙත නැවත නැවතත් ගුවන් ප්‍රහාර එල්ල කර ඇත.

සුලෙයිමාන් අත්පත් කර ගැනීමට ඊශ්‍රායලය කටයුතු කරන බව ඊශ්‍රායල විදේශ අමාත්‍ය ප්‍රකාශ කළ බව ඊශ්‍රායල මාධ්‍ය එකල වාර්තා කළේය. ඉතා මෑතක දී, පසුගිය ඔක්තෝම්බර් මාසයේදී ටෙහෙරානය කියා සිටියේ ඊශ්‍රායලය සහ ප්‍රතිගාමී අරාබි ඒජන්සි සුලෙයිමාන් ඝාතනය කිරීමට සැලසුම් කර ඇති බවයි.

යුධ පිටියේදී ඔහුත් සමග මුහුනට මුහුණ සටන් කිරීමට තරම් වීරත්වයක් හෝ ආත්ම ශක්තියක් නොමැතිව නුතන බියගුලු යසීද් ලා   අඳුරේ සිට සැඟවී පහර දෙන්නට විය.

ඉස්ලාමීය ඉතිහාසය සිටම සාමය සඳහා කටයුතු කළ ශුද්ධ ආත්මයන් ට අකටයුතුකම් සහ අසාධාරණය නොනවත්වාම සිදු කරමින් සිටි. එදා මුආවියා ගේ සහ යසීද් ගේ සටකපටකම් අදත් එලෙසම සිදු වෙමින් පවති.

සුලෙයිමාන් 1957 මාර්තු මාසයේදී ගිනිකොනදිග කර්මන් පළාතේ දුප්පත් පවුලක නිහතමානී පසුබිමක උපත ලැබීය. ඔහු තම පවුල නඩත්තු කිරීම සඳහා වයස අවුරුදු 13 සිට වැඩ කිරීමට පටන් ගත්තේය. ඔහු විවේක කාලය තුළ බර පුහුණුවීම්වලට සහභාගි වූ අතර කමේනිගේ දේශනාවලට සහභාගි විය.

1979 ඉරාන විප්ලවය අතරතුර තරුණයෙකු ලෙස, සුලෙයිමාන් ඉරාන හමුදාව තුළ ඔහුගේ දක්ෂතා විදහා දක්වමින් ක්‍රමක්‍රමයෙන් ඉහළට ගියේය. ඉරාන-ඉරාක යුද්ධයේදී සුලෙයිමානි ජාතික වීරයෙකු ලෙස සලකනු ලැබුවේ ඔහු දේශසීමා හරහා ඉරාකයට ගිය නිසා ය.

ටෙහෙරාන් විශ්ව විද්‍යාලයේ මහාචාර්ය මොහොමඩ් මරන්ටි, සුලෙයිමානි ගැන සඳහන් කරමින්, "ISIS ත්‍රස්තවාදීන් තුරන් කිරීම සඳහා ඔහුගේ දායකත්වය ඔහු ජාතික වීරයෙකු බවට පත් කර තිබේ.

ඉස්ලාමීය විප්ලවයේ නායක අයතුල්ලා සයිද් අලි කමේනි පැවසුවේ කුතුබ් කමාන්ඩර් මේජර් ජෙනරාල් කසීම් සුලෙයිමානි ඝාතනය කළ අය දරුණු පළිගැනීම් සඳහා බලා සිටිය යුතු බවයි.

අයතුල්ලා කමේනි සිකුරාදා ප්‍රකාශයක් නිකුත් කරමින් කියා සිටියේ "ලෝකයේ නරකම මිනිසුන් විසින් ලෝකයේ නපුරුකම් සහ කොල්ලකරුවන්ට එරෙහිව වසර ගණනාවක් නිර්භීතව සටන් කළ ගෞරවනීය අණ දෙන නිලධාරියෙකු ඝාතනය කර ඇති" බවයි.

සුලෙයිමාන්ගේ වියෝව ඔහුගේ ප්‍රතිපත්ති අරගලය කිසිදා නවත්වන්නේ නැත. නමුත් සිකුරාදා උදෑසන ජෙනරාල් සුලෙයිමාන් සමඟ ප්‍රහාරයෙන් මියගිය අනෙකුත් ප්‍රාණ පරිත්‍යාගිකයන්ගේ ලේ වැකි වැරදිකරුවන් දරුණු පළිගැනීමක් සඳහා බලා සිටිය යුතු බව ද ඔහු සඳහන් කලේය.

“වීර සුලෙයිමානි අනුකරණය කළ සියලුම සටන්කාමීන් දැන් පළිගැනීම සඳහා බලා සිටිති,” අයතුල්ලා කමේනි පැවසීය. "ජිහාද් මාවත ද්විත්ව ධාවනයකින් ඉදිරියට යන බව සියලු මිතුරන් සහ සතුරන් දැන සිටිය යුතු අතර, මෙම පූජනීය මාවතේ සටන් කරන අයට නියත ජයග්‍රහණයක් ලැබෙනු ඇත," ආයතුල්ලාහ් කාමෙයිනි තවදුරටත් පැවසීය.

"අපගේ ආදරණීය, පරාර්ථකාමී ජෙනරාල්වරයාගේ වියෝව කටුකයි, නමුත් නියත වශයෙන්ම අවසාන ජයග්‍රහණය සඳහා අඛණ්ඩ අරගලය සහ ජයග්‍රහණය මිනීමරුවන්ගේ සහ අපරාධකරුවන්ගේ ජීවිත කටුක කරනු ඇත," ඔහු තවදුරටත් පැවසීය 

ෂහීඩ් කාසිම් සුලෙයිමානි ඝාතනය කර කලක් ගතවුවද ඔහු පිලිබද මතකය තවමත් උණුසුම් ව ඇත. ඉරාන ඉස්ලාමීය ජනරජයේ ඔහුගේ මතකය වෙනුවෙන් බොහෝ උත්සව සංවිධානය කර තිබීම සහ සිදුවෙමින් තිබීමෙන් ඉරාන ජනතාව ඔහු කෙරෙහි කෙතරම් අගයක් සහ ගෞරවයක් දැක්වූවාද යන්න තේරුම් ගත හැකිය

  مِّنَ الْمُؤْمِنِينَ رِجَالٌ صَدَقُوا مَا عَاهَدُوا اللَّهَ عَلَيْهِ ۖ فَمِنْهُم مَّن قَضَىٰ نَحْبَهُ وَمِنْهُم مَّن يَنتَظِرُ ۖ وَمَا بَدَّلُوا تبدیلا

විශ්වාස කළ මිනිසුන් අල්ලාහ්ට දුන් පොරොන්දුව ඉටු කළහ. ඔවුන්ගෙන් සමහරෙක් තම ඉලක්කය (ප්‍රාණ පරිත්‍යාගිකයෙකු වීම) ද සාක්ෂාත් කර ගත්හ. තවත් අය (උනන්දුවෙන්) එය බලා සිටිති - (ඕනෑම අවස්ථාවක) ඔවුන් ඔවුන්ගේ පොරොන්දුවෙන් අඩුම තරමින් වෙනස් නොවේ. 33:23

ඉමාම් අලි ගේ සුල්ෆිකාර් කඩුවක් වැනි තියුණු දෑසින් සහ ඔහුගේ අධිෂ්ඨානශීලී ක්‍රියාවෙන් ජෙනරාල්  කාසිම් සුලෙයිමානි සිය ජීවිත ආදර්ශය පරිත්‍යාග කරමින් ඔහුගේ නම සදාකාලිකව මුද්‍රා තබා ජනතාවගේ හදවත් තුළ වැදගත් ස්ථානයක් ලබාගෙන ඇත.

වීර සුලෙයිමානි ඉරාන සහ ඉස්ලාමීය ජාතියේ වීරයෙක් බවට පත් විය. ඉරාන ජාතිකයන් තමන් තුළ සිටම සාමාන්‍ය මිනිසෙකු ඉස්ලාමීය ජාතියේ විශිෂ්ට පෞරුෂයක් සහ ශූරයෙකු බවට පත් කළහ.

විප්ලවවාදී ආන්ඩුව පිහිටුවා යන්තම් මාස 18කට පසු සදාම් හුසේන් ඉරානයට ආක්‍රමණශීලී යුද්ධයක් පැනවීය. වසර අටක් පැවැති මේ යුද්ධයේ දෙපස ලක්ෂ 10ක පමණ ජනතාවක්ඝා තනය කරන ලදී. 

ජෙනරාල් සුලෙයිමානි යුද්ධයෙන් වැඩි කාලයක් ගත කළේ ඉදිරි පෙළේ ය. යුද්ධයට සම්බන්ධ සොල්දාදුවන්ට ජලය සැපයීමේ සරල කාර්යයක් සමඟ සුලෙයිමානි දින 15 ක් යුධ පිටියට යවන ලද නමුත් "මම දින පහළොවක ගමනකින් සටනට අවතීර්ණ වී අවසානය දක්වාම සිටියෙමි" යනුවෙන් ඔහු සම්මුඛ සාකච්ඡාවකදී සඳහන් කළේය

එතුමා සාමාන්‍ය ස්වේච්ඡා සේවකයෙකු ලෙස හමුදාවට බැඳුණු අතර ක්‍රමයෙන් ඉහළට ගොස් ජෙනරාල්වරයෙකු බවට පත්විය.

සුලෙයිමානි IRGC හි Quds බලකායේ ප්‍රධානියා ලෙස තේරී පත් වීම අහම්බයක් නොවේ. කර්මන් හි කඳුකර ගම්මානයකින් පැමිණි ඔහු පොදුවේ ගෝත්‍රික ප්‍රජාවන්හි සහ විශේෂයෙන් ඇෆ්ගනිස්ථානයේ දේශපාලන ක්‍රියාවලිය ගැන ඉගෙන ගත්තේය.

ජෙනරාල් තෝරාගනු ලැබුවේ ඔහුට අවශ්‍ය දැනුම තිබූ බැවිනි. ඉරානයේ කුර්දි කලාපවල සිවිල් යුද්ධය අතරතුර ඔහුගේ අත්දැකීම් නිසා ඔහු සුදුසු තේරීමක් විය.

ආයතුල්ලාහ් කාමෙයිනි ඔහු ගැන පැවසුවේ, "වීර සුලෙයිමානි යනු නිර්භය ලේ ඇති නිර්භීත සහ බුද්ධිමත් ආත්මයක් බවයි. ඔහුගේ ක්රියාවන් හුදෙක් ධෛර්යයෙන් සලකුනු නොකෙරේ. සමහරුන්ට ධෛර්යය ඇත, නමුත් ඔවුන්ගේ ධෛර්යය භාවිතා කිරීමට ඔවුන්ට ප්රඥාව සහ බුද්ධිය නැත. සමහරුන් ප්රඥාවන්ත වනු ඇත, නමුත් ඔවුන් ක්‍රියාමාර්ගයක් ගන්නේ නැහැ, ක්‍රියාමාර්ගයක් ගැනීමට ඔවුන්ට ධෛර්යයක් නැහැ

ආදරණීය දිවි පිදූ ඒ සියල්ල එකට එකතු කරන දුර්ලභ පුද්ගලයෙකි; ඒ දෙකටම අවශ්‍ය ධෛර්යය, බුද්ධිය සහ දිව්‍යාණ්ඩුව ඔහුට තිබුණා.”

සර්දාර් සුලෙයිමානි වසර ගණනාවක් තිස්සේ ලෝකයේ නපුරු ක්‍රියාවලට සහ මිනිස් ස්වරූපයෙන් සැරිසරන යක්ෂයින්ට එරෙහිව විවිධ සටන් බිමේ හා පෙරමුණුවල සටන් කළ අතර කිසිදු බියකින් හෝ චකිතයකින් තොරව ඔහු තම සගයන් සහ සොල්දාදුවන් සමඟ ක්‍රියා මාලාවක් සැලසුම් කළේය ඊට සහභාගී විය.

ඔහු තම මුළු ජීවිතයම දෙවියන්ගේ මාර්ගයෙහි ජිහාඩ්හි ගත කළේය, එය ඔහුව කුරිරු පාලනයට සහ පීඩනයට එරෙහි ජාත්‍යන්තර චරිතයක් බවට පත් කලේය. ආධ්‍යාත්මික දිවි පෙවතක් ගතකල මේ අසහය වීරයා පුහු ආටෝපය සහ.තමන් සඳහා වන පහසුකම් වලින් මත් වූයේ නැත. සාමන්‍ය සරල මනුශ්‍යයෙකු වශයෙන් කොතැනත් සිටි මෙතුමා ඉමාම් හුසෙයිනිගේ ශුද්ධ පරිත්‍යාගය අනුගමනය කලේය.

2020 ජනවාරි 03 වන දින විපක්ෂ නායක ජෙනරාල් හජ් කාසිම් සුලෙයිමාන් දිවි පිදූ තරම් බලයක්, කීර්තියක්, ධෛර්යයක් සහ නිර්භීතකමක් ඉස්ලාමයේ සතුරන්ට සහ මුස්ලිම්වරුන්ට දැකීමට නොහැකි වූයේ මේ හේතුව නිසා ය.

ඉස්ලාමයේ මෙම ශ්‍රේෂ්ඨ ප්‍රාණ පරිත්‍යාගිකයා ඉමාම් කොමේනි (රලි) තුමා විසින් ඉස්ලාමීය ඉගැන්වීම් සහ චින්තනය පිළිබඳ පුහුණුව ලබා ඇති අතර ඉමාම් කොමේනි (රලි) සහ උත්තරීතර නායකයාගේ අණ යටතේ සොල්දාදුවෙකු ලෙස සේවය කරමින් ඔහුගේ චින්තනයේ පදනම ආරම්භ කළේය. ඉස්ලාමීය විප්ලවයෙන්, ඔහු උසස් තත්ත්වයට පත් වූ අතර, උසස් සිතුවිලි සහ සාරධර්ම සහිත මිනිසුන් නිර්මාණය කිරීම සඳහා චින්තන පාසලක් සහ පෙරමුණක් ස්ථාකළේය.

දෙවියන් වහන්සේ කෙරෙහි දැඩි විශ්වාසයකින් සහ Velayat-i-Fakih කෙරෙහි විශේෂ විශ්වාසයකින්, ඔහු පැවසූ සියල්ල සත්‍ය බවත්, සර්වබලධාරී ස්වාමින් වහන්සේ තම උපකාරය සහ සහයෝගය ලබා දෙන බවත් විශ්වාස කළේය. ඔහුගේ අවංකකම සහ වලී-ඊ ෆාකිහ්ට කීකරු වීම ආදර්ශයක් විය.

ආරක්‍ෂක යුගයේ යුද ප්‍රවීණයන් කෙරෙහි මෙය ප්‍රබල බලපෑමක් ඇති කළ අතර උත්තරීතර නායකයා විසින්  සුලෙයිමානි ඉස්ලාම් ආගමට සම්පූර්ණයෙන්ම සම්බන්ධ වූ අතර උත්තරීතර නායකයාගේ මඟ පෙන්වීම යටතේ විස්තර කළේය.

ඔහු අද්විතීය හමුදා නිලධාරියෙක්, අද්විතීය දේශපාලන චින්තකයෙක් සහ කලාපයේ ආරක්ෂාව පිළිබඳ එහි මහ මොළකරු විය. ඔහුගේ ප්‍රධාන හමුදා රාජකාරි සහ වගකීම් වලට අමතරව, ඔහු සංස්කෘතික හා ආරක්ෂක ක්ෂේත්‍රවල සහ වෙනත් ප්‍රයෝජනවත් කාර්යයන් සඳහා සම්බන්ධ වී ඇත. ඔහු ජාතික හා අන්තර් ජාතික කලාපීය අවශ්‍යතා ඒකාබද්ධ කිරීම විශ්වාස කළේය.

ආරක්ෂාව ඉල්ලා සිටින  ඒ සමඟම දේශ සීමාව හරහා එය සොයන අතර, ඔවුන්ගේ ආරක්ෂාව ස්වයංක්‍රීයව අනෙකුත් ප්‍රදේශවල අයිතිවාසිකම් ආරක්ෂා කිරීම සහතික කරනු ඇතැයි බලාපොරොත්තු විය.

මෙම ප්රවේශය ඔහුගේ ක්රියාකාරී වෙනස්කම් පෙන්නුම් කරයි; තර්ජන වළක්වා ගැනීම සහ රටට පක්ෂව ස්ථාවර නියෝගයක් ස්ථාපිත කිරීම, ආරක්ෂක ප්‍රතිපත්තියක් ඉදිරිපත් කිරීම සහ රාජ්‍ය තාන්ත්‍රික සාකච්ඡා සඳහා සහාය නිර්මාණය කිරීම ඇතුළත් විය හැකි විශේෂිත වෙනස්කම් කලේය.

සුලෙයිමාන්ගේ ක්‍රියාවන් රටේ දේශසීමා තුළ සහ ඉන් ඔබ්බට සර්වබලධාරී දෙවියන් වහන්සේ කෙරෙහි අවංක, නිර්මාණශීලී, ධෛර්ය සම්පන්න චින්තනයක සහ පූර්ණ විශ්වාසයේ බීජ හොඳින් වැපිරී තිබුණි. ඉමාම් කොමේනි සහ විප්ලවයේ උත්තරීතර නායකයා කැමති ප්‍රතිපත්ති සහ සාරධර්ම ක්‍රියාවට නැංවූ ධෛර්ය සම්පන්න ජෙනරාල්වරයෙකි

ඔහු ඉස්ලාමයේ පූජනීයත්වය සහ අරමුණ ආරක්ෂා කිරීම සඳහා ජිහාඩ් ධජය කිසි විටෙකත් පහත් නොකළ නිර්භීත සහ දේශප්‍රේමී රණශූරයෙකි

විරෝධතාවයේ සහ දැනුවත් කිරීමේ ප්‍රධාන සටන් පාඨය සමඟින් වෙළාත් සංකල්පය පිළිබඳ තවත් අවබෝධයක් ද ඔහු ආරම්භ කළේය. මුස්ලිම් රටවල් පිළිබඳ දැනුවත්භාවය සමඟ විප්ලවයේ නායකත්ව පණිවිඩය ලොව සෑම රටකටම සහ මුළු විශ්වයේම සිටින මුස්ලිම් ජනතාව වෙත ගෙන යාම ඔහුගේ අරමුණ විය.

හජ් සුලෙයිමාන්ගේ පෞරුෂයේ සහ උපායමාර්ගයේ විශිෂ්ටත්වය ඔහුගේ ශුද්ධ ලේ වල සිටම පැමිනේ. දේශපාලන ප්‍රශ්න සම්බන්ධයෙන් ඔහුගේ ආකල්පය ඒ සමඟම ඔහුගේ සුවිශේෂී යුධ උපක්‍රම මගින් සතුරන් බිය ගන්වා ඉස්ලාමීය ජනරජයේ සතුරන් විසින් ඔහුට එරෙහිව දරුණුතම බිය ඇති කළේය.

විපක්ෂයේ හැකියාවන් එක්සත් ජනපදයේ, මැදපෙරදිග, ලෝකයේ සහ බටහිර ආසියාවේ සියොන්වාදී පාලනයට නින්දා සහගත පරාජයකට තුඩු දිය හැකි බව ඔහු තේරුම් ගත්තේය. සතුරාගේ ව්‍යාප්තිවාදී සැලසුම් සහ බෙදුම්වාදී ව්‍යාපාර ව්‍යර්ථ කිරීමට ඔහු සමත් විය. බටහිර සහ මොසාඩ් ඔත්තු සේවා සහ ISIL (ඉරාක් සහ ලෙවන්ට් ලෙස හඳුන්වන ඉස්ලාමීය රාජ්‍යය) ත්‍රස්තවාදී කොටස් මැද පෙරදිගින් ඉවත් කිරීමට ඔහු සමත් විය. ISIL ප්‍රොක්සි යුද්ධය හරහා ඊශ්‍රායලයට සාක්ෂාත් කර ගැනීමට අවශ්‍ය වූ "නයිල් ගඟේ සිට යුප්‍රටීස් දක්වා" සිහිනය නැතිවූ පරමාදර්ශයක් බව සියොන්වාදී පාලනය පැහැදිලි කළේය

සර්දාර් සුලෙයිමානි ඝාතනය ඇමෙරිකානු ඉතිහාසයේ රාජ්‍ය ත්‍රස්තවාදයේ හොඳම උදාහරණයයි. සර්දාර් සුලෙයිමාන් විවිධ ජාතික, කලාපීය සහ ගෝලීය මට්ටම්වල විස්තීරණ ක්‍රියාවලියක් හරහා එක්සත් ජනපදය ප්‍රමුඛ ආධිපත්‍යවාදී ක්‍රමයේ කැමති ව්‍යුහාත්මක දෘෂ්ටිවාදයට අභියෝග කළේය

එය ඉරානයට විශාල සම්බාධක පනවා ඇත්තේ එය ජාත්‍යන්තර ආධිපත්‍යය සඳහා වූ ඔවුන්ගේ සැලැස්මට විශාල අභියෝගයක් වන බැවිනි. අද ඉරානය මුහුණ දෙන දුෂ්කරතාවලට හේතුව එයයි.

ඉරානයට පක්ෂව මෙම රාමුව වෙනස් කිරීම, ඉරාන ඉස්ලාමීය ජනරජයේ අවශ්‍යතා සඳහා මග පාදමින් ජාත්‍යන්තර තලයේ, විශේෂයෙන් කලාපීය මට්ටමින් දේශපාලන හා මිලිටරි වර්ධනයන්ට බලපෑම් කරන ජනප්‍රිය ව්‍යාපාර සහ කණ්ඩායම් ශක්තිමත් කර සක්‍රීය කරයි. එමෙන්ම මතවාදී දේශපාලන ප්‍රවණතාවය ඉරානයට පක්ෂව හරවා ගැනීමට සුලෙයිමාන් සමත් විය. මේවා ඔබට භාවිතා කළ හැකි ඉලක්ක සැකසීමේ කොටස් මෘදුකාංග කිහිපයක් පමණි.

මේ සුලෙයිමාන්ගේ සුවිශේෂී ගුණාංග කිහිපයකි, ඒ නිසාම ඔහු ජාත්‍යන්තර තලයේ වීර සුලෙයිමාන්ගේ ප්‍රතිරූපය ඉහළ නංවා තිබේ.  සුලෙයිමානි විරෝධී පෙරමුණට එවන් අසිරියක් ලබා දුන් අතර එය කිසිදා නොමැකෙන අතර අනාගතයේදී මෙම උදාරත්වය තවත් පැහැදිලි වනු ඇත.

මෙම සේනාධිනායකයාගේ පෞරුෂයේ විශිෂ්ඨත්වය ඉරාන වැසියන්ගේ පමණක් නොව මැදපෙරදිග සහ ලෝකවාසීන්ගේද සිත් ගත්තේ ඔහු ලෝකයේ සියලුම පීඩිත හා නිදහසට ආදරය කරන රටවලින් පැමිණි අතර, ඔහුගේ නිර්මල ශරීරය ඉරානයට සහ ඔහුගේ උපන් ගමට පැමිණීමට පෙර ලොව පුරා බොහෝ මිනිසුන් ඔහුගේ පරිත්‍යාගය ගැන වැලපෙන අතර ඔවුන්ගේ රටවල විවිධ නගරවල අනුකම්පා රැස්වීම් පැවැත්වීය.

ඔහුගේ අවමංගල්‍ය උත්සවයට මිලියන සංඛ්‍යාත පිරිසක් සහභාගී වූ විස්මිත දසුන ඇමරිකානු ත්‍රස්තවාදී පරිපාලනයට පණිවිඩයක් ලබා දුන්නේ ඔහුගේ පණිවිඩය සහ මාවත කිසිදා විනාශ නොවන බවයි. 

සහයෝගිතා මාධ්‍ය විසින් පිළිගත් පරිදි ඉදිරි පෙළේ වෙඩි නොවදින කබායක් පැළඳ නොසිටි කමාන්ඩර් සුලෙයිමානි කලාපයේ එක්සත් ජනපද ප්‍රතිපත්ති හෙලිදරව් කිරීමේදී එතරම් බෙදුම්වාදී කාර්යභාරයක් ඉටු කළ අතර එවකට එක්සත් ජනපදයේ ජනාධිපතිවරයා ඔහුව ගෞරවනීය සතුරා ලෙස හැඳින්වීය.

ඩර් ස්පීගල් කමාන්ඩර් සුලෙයිමානිට අනුව මැදපෙරදිග ඕනෑම එක්සත් ජනපද මෙහෙයුමක් පරාජය කිරීමේ හැකියාව තිබුණි.ඔහුගේ වැදගත්කම කෙතරම්ද යත් ඔහුගේ ප්‍රාණ පරිත්‍යාගය පවා එක්සත් ජනපදයට තවත් පරාජයක් විය එවකට එක්සත් ජනපදයට උපායශීලී පරාජයක්.

සැකයකින් තොරව ඔහු මැද පෙරදිග ස්ථාවරත්වය සහ ආරක්‍ෂාව පවත්වාගෙන යාම සඳහා වඩාත්ම බලගතු පුද්ගලයා ලෙස හැඳින්විය හැකිය. ඇත්ත වශයෙන්ම අණ දෙන නිලධාරි සුලෙයිමාන්ගේ ප්‍රමුඛතම ජයග්‍රහණයක් වූයේ ISIS මර්දනය කිරීම සහ මෙම ප්‍රශ්නයේ ශ්‍රේෂ්ඨත්වය කෙරෙහි අවධානය යොමු කිරීම ප්‍රමාණවත්ය.

සුලෙයිමානි දූත මෙහෙවර ඉටු කිරීමේදී පළමු පන්තියේ බලගතු සහ විශ්වීය ආකෘතියක් වූ අතර මෙය අන් අයගේ ආශ්වාදයට හේතු විය එහි සංස්කෘතික යුතුකම්වලට අනුකූලව සහ මෙම පාසල පිරිසිදු ඉස්ලාමීය ආදර්ශයක් ලෙස හඳුන්වාදීමේ අරමුණින් අල් හුදා ජාත්‍යන්තර සංස්කෘතික කලාත්මක හා ප්‍රකාශන ආයතනය ඔහු පිළිබඳ විශේෂ කලාපයක් විදේශ භාෂා කිහිපයකින් පළ කිරීමට කටයුතු කර ඇත. සහ ඉස්ලාම් ඉතිහාසයේ මෙම විශිෂ්ට මිනිසා හඳුන්වාදීමේ ඵලදායී පියවර මෙයයි

ඔහු ඉරාන ජාතියේ සහ මුස්ලිම් ලෝකයේ ශූරයා වන්නේ මිනිසුන් ඔහුව ඔවුන්ගේම සංස්කෘතික අධ්‍යාත්මික හා විප්ලවීය වත්කම් සහ සාරධර්මවලින් දුටු බැවිනි. ඔහුගේ තේමාව වූයේ ආත්ම පරිත්‍යාගයේ බීජ සමාජය තුළ වැපිරිය යුතුය යන්නයි

ඉස්ලාමයේ ශ්‍රේෂ්ඨ ප්‍රාණ පරිත්‍යාගිකයින්ට, විශේෂයෙන් ජීවමාන ප්‍රාණ පරිත්‍යාගික හජ් කාසිම් සුලෙයිමාන්ට උන්වහන්සේගේ ආශිර්වාදය ලැබෙන මෙන් අපි සර්වබලධාරි දෙවියන්ගෙන් ප්‍රාර්ථනා කරමු. ඔහු පිළිබද මනුශ්‍ය හදවතේ පිලිසිද ගත් ස්නේහය මරාගෙන මැරෙන බෝම්බයකට හෝ නවීන පන්නයේ ගිනි අවියකට විනාශ කළ නොහැකි වග මිනිමරු ලේ පිපාසිතයින් තේරුම් ගත යුතු සත්‍යය වේ. ඔහුව ඝාතනය කල පමනින් ඔහුගේ මානුශිය මෙහෙයුම නැවතී ගියේ ද නැත. කර්මය මේ සියල්ලටම වඩා බලවත්ය. යමෙකුට අසාධාරණ ලෙස අකටයුතුකම් කරන්නේද ඊට මිනිසා වන්දි ගෙවිය යුතුමය. සුලු කාලයක් සඳහා ලොවට පැමිණ අති මනුශ්‍යයා මෙම ධර්මතාවය තෙරුම් ගත යුතුමය.

ඉරානයේ විවිධත්වයේ එකමුතුව

මනුශ්‍ය සංහතිය නිර්මාණය වනුයේ විවිධත්වය සහ ඒකීයභාවය පදනම් කොට ගෙනය.භාෂාව, සමේ වර්ණය, ඇදහීම සහ සංස්ක්‍රුතික චර්යාවන් එක් එක් ජන සමාජයන් සහ රටවල් අනුව වෛවර්ණ වේ. එය සැබෑ සුන්දරත්වයකි. ජාතියක් සතු ආභරණය ද එයයි. ඒ විවිධත්වය අං ජාතින් හමුවේ විචිත්‍රවත් ලෙස එලි දැක්වීමෙන් " විවිධත්වයේ විචිත්‍රවත්භාවය" උද්දීපනය වේ. UNESCO සංවිධානය මෙය " one world many voices" ලෙස නිර්වචනය කර ඇත.

ඔබ අප  වෙසෙන්නේ නා නා ප්‍රකාර මිනිසුන් ගොන්නක් මැදය.මිනිසුන් අතර ඇති සමානකම් හදුනාගනීම මනුශ්‍යයෙකු වශයෙන් ඉතා වටී.විශේෂයෙන්ම බහු සමාජ සංස්ක්‍රුතීන් අති රටක් තුල ඒ සමානකම් හදුනා ගැනීම සහජීවනය වඩා පහසු කරවයි. ඉරානය ද එසේ බහු සංස්ක්‍රුතීන් රැසක් වෙසෙන රටකි. 

ඉරානය තුල ඉරාන ජාතිකයන්ගෙන් අතිමහත් බහුතරයක් නිල රාජ්‍ය ආගම වන ඉස්ලාම් වන අතර බහුතරය මුස්ලිම්වරුන් වෙති. කෙසේ වෙතත් සියවස් ගණනාවක් පුරා විවිධ ආගම් අදහන මිනිසුන් ජීවත් වූ පර්සියාව තුල අදටත් සියලු මිනිස් දනන්  සාමකාමීව එකට ජීවත් වෙති. ඉරාන ජන සමාජය තුළ ආගම විශාල කාර්යභාරයක් ඉටු කරයි. නීතිය, දේශපාලනය සහ සමාජ සිරිත් විරිත් පිළිබඳ ඉස්ලාමීය මූලධර්ම ඉරානයේ නීති සහ දේශපාලන අන්තර්ක්‍රියා කෙරෙහි දිගටම බලපෑම් කරයි. ඉරාන ජනගහනයෙන් අතිමහත් බහුතරය (99.5%) මුස්ලිම් ලෙස හඳුනාගෙන ඇත,. එහි බොහෝ මිනිසුන් මුස්ලිම් වුවද, ඉරානය වනාහි  බොහෝ ආගම්වල නිවහනකි.කේන්ද්‍රස්තානයකි. ක්‍රිස්තියානුවන්, යුදෙව්වන් සහ සොරොස්ට්‍රියානුවන් ගේ කුඩා ප්‍රජාවන් ද රට පුරා දක්නට ලැබේ. ඉරානීයන් සහ ආගම ඉතිහාසය පුරා එකට බැඳී ඇත . ඉරානයේ  ආගම් පුරාණ කාලයේ, පළමු ගෝත්‍රිකයන් පැරණි පර්සියාවේ ජීවත් වූ අතර පළමු නගර සහ ශිෂ්ටාචාරයන් සංවිධානය කළ විට, ඔවුන්ට ඔවුන්ගේම පුරාවෘත්ත දර්ශන තිබූ අතර එය ටිකෙන් ටික මිත්‍ර ආගමට වෙනස් විය. මිත්‍රා ඇදහිල්ලේ සහ පක්ෂපාතිත්වයේ දෙවියා විය; නමුත් Achaemenid යුගයේ දී පවරන ලද පළමු නිල ඉරාන ආගම, Zoroastrianism වූ අතර, ස්වාමියා වූයේ විශ්වයේ සියලු යහපත්කම්වල නිර්මාතෘ සහ පාලකයා වූ Ahura Mazda ය. Zoroastrianism යනු යහපත් වචන, යහපත් සිතුවිලි සහ යහපත් ක්‍රියාවන් විශ්වාස කරන පිරිසිදුකමේ උතුම් ආගමයි. යුග සහ දශක ගණනාවක් පුරා සහ සංස්කෘතික ගැටුම්, යුද්ධ සහ සංක්‍රමණවල ප්‍රතිඵලයක් ලෙස අනෙකුත් ආගම් ඉරානයට ඇතුළු වී ඇත. පුරාණ කාලයේ සිටම යුදෙව් ජනතාවක් ඉරානයේ ජීවත් වූ අතර, ඉරානයේ ක්‍රිස්තියානි ධර්මය ඇදහිල්ලේ මුල් වසරවල සිට ආර්මේනියානුවන් සහ ඇසිරියානුවන් යන සුළුතර කණ්ඩායම් දෙකක් තුළ වර්ධනය විය. ඉස්ලාමය ඉරානයට ඇතුළු වී සියවස් 14 කට වැඩි කාලයක් ගත වන අතර දැන් එය ඉරානයේ නිල ආගමයි.

ඉරානයේ නිල  ආගම ඉරානයේ සෑම අංශයකටම ගැඹුරු බලපෑමක් ඇති කරයි. සෑම ඉසව්වකටම  ඉස්ලාමීය ඉතිහාසයක් ඇත. සිත් ඇදගන්නාසුළු ඉස්ලාමීය ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පය සහ රට පුරා ඇති ස්මාරක මෙම ඉතිහාසය පිළිබඳ දෘශ්‍යමානබව මතක් කරවයි. ඉරානයේ, ජනගහනයෙන් 99.5% ක් මුස්ලිම්වරුන් වන අතර  ඉරාන ජනගහනයෙන් අතිමහත් බහුතරයක් සඳහා ඉස්ලාම් ඔවුන්ගේ පෞද්ගලික, දේශපාලන සහ නීතිමය ජීවිතය තුළ වැදගත් කාර්යභාරයක් ඉටු කරයි. ඉරානය ලෝකයේ ඉස්ලාමීය අධ්‍යාපනයේ පැරණිතම සහ ගෞරවනීය ආයතනයක් වන අතර, රට දිගු කලක් තිස්සේ ඉස්ලාමීය ශිෂ්‍යත්ව සඳහා මධ්‍යස්ථානයක් වී ඇත. ඉරානයේ  Zoroastrians යනු ඉස්ලාමීය යුගයට පෙර ඉරානයේ ඉතිරිව ඇති පැරණිතම ආගමික ප්‍රජාවයි. Zoroastrianism ආරම්භ වන්නට ඇත්තේ මීට වසර 4,000කට පමණ පෙරය. පර්සියාවේ ඉස්ලාමයේ නැගීම සොරොස්ට්‍රියානු අනුගාමිකයින්ගේ දැඩි පරිහානිය සමඟ සමපාත විය. අනාගතවක්තෘ Zoroaster ලොව පැරණිතම ඒකදේවවාදී ඇදහිල්ල ලෙස තර්ක කළ හැකි Zoroastrianism හි නිර්මාතෘ ලෙස සැලකේ. Zoroastrian ආගමික ග්‍රන්ථවල එකතුවක් වන Avesta වෙතින් Zoroaster ගැන පුළුල්ව සාකච්ඡා කෙරේ. 

ඉරානයේ ක්‍රිස්තියානි ආගමට ඉරානයේ අනෙකුත් ආගම් මෙන්ම ඇදහිල්ලේ මුල් අවදියේ සිටම දිගු ඉතිහාසයක් තිබුණි. ඇත්ත වශයෙන්ම, ක්රිස්තියානි ධර්මය ඉරානයට පැමිණියේ පාර්තියන් (අෂ්කානියානු) යුගයේදීය. ජනගහනයෙන් සියයට 99 ක් දක්වා මුස්ලිම්වරුන් වන බැවින්, කිතුනුවන් ඉරානයේ සුළුතර ආගමකි. ආසන්න වශයෙන් 800,000 කිතුනුවන් වර්තමානයේ ඉරානයේ ජීවත් වේ. කෙසේ වෙතත්, ඉරානයේ කිතුනුවන් කිතුනු දූත මණ්ඩල ඉතිහාසයේ සැලකිය යුතු කොටසක් ඉටු කර ඇත. ඉරානයේ කිතුනුවන්ගේ විශාලතම ජනගහනය තබ්‍රිස්, ටෙහ්‍රාන් සහ එස්ෆහාන් හි ජීවත් වන ආර්මේනියානුවන් 80 සිට 120 දහස් ගණනක් ඇතුළත් වේ.  Stepanos පල්ලිය පැරණි කිතුනු සංස්කෘතික උරුමයකි ඉරාන කිතුනුවන්ගේ ප්‍රධාන වර්ග දෙකක් ඇත: එනම් වාර්ගික සහ වාර්ගික නොවන ක්‍රිස්තියානි යන්නෙන්ය. වාර්ගික කිතුනුවන්ට ආර්මේනියානුවන්, කල්දියන් සහ ඇසිරියානුවන් ඇතුළත් වේ. ආර්මේනියානුවන් විශාලතම කිතුනු කණ්ඩායමයි. ඔවුන්ගේ වර්තමාන ජනගහනය සැලකිය යුතු ලෙස අඩු වී ඇත - 1979 දී 300,000 සිට අද 40,000 සිට 80,000 දක්වා.

ඔවුන් Majles හි ආසන දෙකක් දරන නමුත් අධීක්ෂණ ආයතන දෙක වන බලවත් ගාඩියන් කවුන්සිලයේ සහ Expediency කවුන්සිලය නිරීක්ෂක තත්ත්වය ද ඇත. ඉරානයේ යුදෙව් ආගම ඉරානයේ අනෙකුත් සුළු ජාතීන් මෙන්, ඉරානයේ යුදෙව් ජනගහනය ද පැරණි පසුබිමක් ඇත. සමහරු පවසන්නේ ඔවුන් වසර 3000 කට පෙර ඉරානයේ ජීවත් වූ බවයි. ඔවුන් දැන් ෂිරාස් සහ එස්ෆහාන් හි පදිංචිව සිටින අතර ඔවුන්ගේ ආගමික කටයුතු සඳහා ඔවුන්ගේම සිනගෝග ඇත. ඉරානයේ යුදෙව් ජනතාවට පාර්ලිමේන්තුවේවේ තමන්ගේම නියෝජිතයෙක් සිටී. සහජීවනයෙන් සහයෝගීතාවය මුල් කොට ගනිමින් වසර දහස් ගණනක් තිස්සේ ඉරානය විවිධත්වය අගය කළ සංස්කෘතියක් ලෙසත් ආගමික සුළුතරයන් ස්වාධීන ප්‍රජාවන් ලෙස සමෘධිමත් වූ ස්ථානයක් ලෙසත් කැපී පෙනේ. ඉරාන පුරවැසියන් ලෙස සාමකාමීව සාමකාමීව ජීවත් වන අතරම සියලුම ආගම් ඔවුන්ගේ ඇදහිල්ල අනුගමනය කරමින් අද මෙම අගය දිගටම පවතී. එසේම, සෑම ඇදහිල්ලකම අනුගාමිකයින්ට ඉරානයේ පාර්ලිමේන්තුවේ හෝ ඉස්ලාමීය උපදේශක සභාවේ නියෝජිතයෙකු ඇත. 

විවිධ ආගම් සහිත ඉරාන ජාතිකයන් මැතිවරණ සඳහා සහභාගී වේ ඉතිහාසය පුරාම ඔවුන්ගේ අධිරාජ්‍යයන් විසින් පීඩාවට පත් වූ ආගම් අනුගාමිකයින්ට ඉරානය රැකවරණය ලබා දී ඇත. එසේම, ටෙහෙරානයේ 30 වැනි තීර් වීදියේ ඇති “ආගම්වල හරස් මාර්ගය” මෙම මිත්‍රත්වයේ තවත් ලකුණකි. මෙම හරස් මාර්ගයේ සෑම පැත්තකින්ම ඔබට ගිනි කෝවිල්, සිනගෝග, මුස්ලිම් පල්ලි සහ පල්ලි දැකිය හැකිය. එබැවින්, ඔබට ආගම්වල සාමකාමී සහජීවනය දැකීමට අවශ්‍ය නම්, ඉරානය තුල ආගමික චාරිකා ඔබට කදිම තෝතන්නක් වනු නොඅනුමානය.