හස්රත් අලී ගේ බුද්ධිමය හා අධ්‍යාත්මික උරුමය
අලී ඉබ්න් අබූ තලිබ් වනාහි දෙවියන් වහන්සේ විසින් බොහෝ දැනුම හා ප්‍රඥාව ලබා දුන් කුමාරයෙකි.එතුමා ආධ්‍යාත්මිකත්වයේ පියා ලෙස සැලකේ.
අලී දෙවියන් වහන්සේ ඔහුගේ පැතිකඩ අලංකාර කරයි, ඥානවාදීන්ගේ රහස් අභිරහස සහ මුළු මුස්ලිම් ප්‍රජාවම එකඟ වන්නේ අලි ඉබ්නු අබූ තාලිබ් නියෝජනය කරන්නේ සියලුම අනාගතවක්තෘවරුන්ගේ ආශ්වාදයේ හුස්මයි... ඔහුට පෙර කිසිවෙක් ප්‍රකාශ නොකළ හා ඔහුට පසුව කිසිවෙකු ප්‍රකාශ නොකළ ආකාරයේ කියමන් ඔහු සතුව ඇත. (බුහාරි)
හස්රත් අලි ඉබ්න් අබි තාලිබ් (ක්‍රි.ව. 599-661) යනු නබිතුමාගේ පළමු ඥාති සහෝදරයා සහ බෑණා ය, නිවැරදි මඟ පෙන්වූ කලීෆ්වරුන් හතර දෙනාගෙන් හතරවැන්නා (අල්-ඛුලාෆා අල්-රෂිදුන්); සහ මුස්ලිම්වරුන්ගේ පළමු ඉමාම් දිව්යමය නියෝගයෙන් පත් කළ බව සැලකේ. හස්රත් අලි උපත ලැබුවේ ශුද්ද වූ කබාහි ය. ඔහුගේ මව ෆාතිමා අසාද් සහ පියා අබි තලිබ් අනාථ මුහම්මද් තුමාව රැකබලා ගෙන ඇත, නමුත් නබිතුමාගේ දූත මෙහෙවර ආරම්භ වීමට වසර කිහිපයකට පෙර, නියඟයක් හේතුවෙන් අබි තලිබ් දරිද්‍රතාවයට පත් විය. නබිතුමාණන්ගේ නිරන්තර සහකාරිය බවට පත්වෙමින් එවකට පස් හැවිරිදි වියේ පසුවූ අලීව නබිතුමා සහ ඔහුගේ බිරිඳ කදීජා රැකබලා ගත්තේය.
හස්රත් අලී නබිතුමාගේ සෙවණෙහි ජීවත් වූ අතර ඔහුගෙන් විකාශනය වූ සියල්ල අධ්‍යාත්මිකව උකහා ගත්තේය. ඉමාම් අලී ඔහුගේ එක් දේශනයක ඔවුන් අතර සම්බන්ධතාවයේ සමීපභාවය ගැන සඳහන් කරයි:
මා කුඩා කාලයේදී ඔහු මාව ඔහුගේ පියාපත් යටට ගෙන ගියේය ... ඔටුවෙකු තම මවගේ අඩිපාරේ යන ආකාරයට මම ඔහු [නබිතුමා] අනුගමනය කරන්නෙමි. සෑම දිනකම ඔහු මා වෙනුවෙන් ඔහුගේ උතුම් චරිතයේ සලකුණක් ඔසවා, එය අනුගමනය කරන ලෙස මට අණ කළේය. ඔහු සෑම වසරකම හීරා කන්දට හුදෙකලා විය. මම ඔහුව දුටු අතර වෙන කිසිවෙකු ඔහුව දුටුවේ නැත. .. මම හෙළිදරව්වේ සහ පණිවිඩයේ ආලෝකය දුටුවෙමි, මම අනාවැකියේ සුව ආඝ්‍රාණය කළෙමි* "
නබිතුමාගේ ජීවිත කාලය පුරාවටම, හස්රත් අලි ඔහුට සහ ඉස්ලාමයේ හේතුවට ඔහුගේ නොසැලෙන පක්ෂපාතිත්වය ඔප්පු කළ අතර, අඛණ්ඩ හෙළිදරව් කිරීම් පිළිබඳ කීර්තිමත් ලේඛකයෙකු විය. හස්රත් අලි මුස්ලිම් සම්ප්‍රදාය තුළ ඔහුගේ ස්ථාවරය ඔහුගේ කලීෆත් සහ ඊට පෙර කාලයට අදාළ බොහෝ ආඛ්‍යාන මගින් ද, ඔහුගේ සාකච්ඡා, දේශන සහ ලිපිවල ස්මාරක සම්පාදනය වන නහ්ජුල් බලාගා (කථිකත්වයේ මාර්ගය) මගින් ද සනාථ වේ. අබ්බාසිඩ් බැග්ඩෑඩ්හි සුප්‍රසිද්ධ ෂ විද්වතෙක් වන අල්-ෂරීෆ් අල්-රාඩි (d.1016) විසින් සම්පාදනය කරන ලද, නහ්ජුල් බලාගා අරාබි සාහිත්‍යය කෙරෙහිද සැලකිය යුතු බලපෑමක් ඇති කර ඇත.
ශතවර්ෂ ගණනාවක් පුරා මුස්ලිම්වරුන්ගේ අධ්‍යාත්මික ජීවිතයට ආස්වාදයක් ලබා දුන් හස්රත් අලිගේ ඉගැන්වීම්, හස්රත් අලිගේ ඉගැන්වීම්වල කාව්‍යමය නිරූපණයක් වන Kalam-e Mawla ('Mawla Ali කතිකාව') ඇතුළු මුස්ලිම් ප්‍රදේශ පුරා විවිධ භාෂාවලට පරිවර්තනය කරන ලදී. හින්දුස්ථානි. 17 වැනි හෝ 18 වැනි සියවසේදී සම්පාදනය කරන ලද එය තේමාත්මක කොටස් 23 කට බෙදා ඇති පද 327 කින් සමන්විත වේ.
“සැබවින්ම අහස් හා මහපොළොව මැවීමේදීත්, රාත්‍රිය සහ දිවා වෙනස් වීමේදීත්, අවබෝධය ඇති මිනිසුන්ට සංඥාවන් ඇත. (අල් කුර්ආනය 3:190)
සමස්තයක් ලෙස ඉස්ලාමීය බුද්ධිමය විද්‍යාවන් - නීති විද්‍යාව (fiqh), දේවධර්මය (කලාම්), කුර්ආන් අර්ථකථන (tafsir), වාචාල ශාස්ත්‍රය (balagha), ව්‍යාකරණ (nahw), අක්ෂර වින්‍යාසය දියුණු කිරීම සඳහා හස්රත් අලි මූලික කාර්යභාරයක් ඉටු කළ බව මූලාශ්‍ර එකඟ වේ. (khatt), සූෆිවාදය හා සම්බන්ධ ගුප්ත දැනුම මෙන්ම සංඛ්‍යා ශාස්ත්‍රය (jafr) සහ ඇල්කෙමිය (al-kimya) වැනි විද්‍යාවන්. “අලි අනාගතවාක්‍ය ප්‍රඥාවේ 'දොරටුව' ලෙස නබිතුමාගේ නිර්වචනගේ ගැඹුර ඉමාම් අලිගේ ආධ්‍යාත්මික ග්‍රන්ථ තුල සඟවා ඇත. ඔවුන්ගේම වයසේදී නබිතුමාට අදාළව අලි යනු කුමක්ද යන්න පිළිබඳ විස්තරයක් මෙන්ම අලි සම්බන්ධව ඉටු කරන කාර්යභාරය පිළිබඳ අනාවැකියක් ද යන දෙකෙහිම පෙනුම ගනී. සම්ප්‍රදායේ විද්‍යාවන් පසුව දිගහැරීම දක්වා-එවැනි සියලුම විද්‍යාවන් ඉස්ලාමීය හෙළිදරව්වේ අත්‍යවශ්‍ය, අභ්‍යන්තර ආත්මයේ විකාශනය ඇත.
පර්සියානු දාර්ශනික අල්ලමා තබතබායි මෙසේ සඳහන් කර ඇත.
“ඔහුගේ කාලය උකහා ගත් දුෂ්කර හා දැඩි දුෂ්කරතා මධ්‍යයේ වුවද, ඔහු ඉස්ලාමීය ප්‍රජාව අතර සැබෑ දිව්‍ය විද්‍යාවන් සහ ඉස්ලාමීය බුද්ධිමය විෂයයන් පිළිබඳ වටිනා භාණ්ඩාගාරයක් ඉතිරි කළේය… ඔහුගේ කථා සහ දේශනවලදී ඔහු වඩාත් උතුම් ඉස්ලාමීය විද්‍යාවන් ඉතා අලංකාරව හා ගලා ගියේය. ආකාරයෙන්. ඔහු අරාබි ව්‍යාකරණ ස්ථාපිත කර අරාබි සාහිත්‍යයට පදනම දැමීය. ඔහු ඉස්ලාමයේ ප්‍රථම වරට පාරභෞතික විද්‍යාව පිළිබඳ ප්‍රශ්නවලට සෘජුවම විමර්ශනය කළේය*
බුද්ධිමය දෘඩතාව සහ තාර්කික නිරූපණය ඒකාබද්ධ කරන ආකාරයෙන් ඔහු පාරභෞතික විද්‍යාව සහ ඥානය සඳහා කෙතරම් කැපවී සිටියේද යත්, සටනේ උණුසුම තුළ පවා ඔහු බුද්ධිමය කථිකාවක් ගෙන ගොස් පාරභෞතික ගැටලු සාකච්ඡා කළේය.
යථාර්ථයන් පිළිබඳ සෘජු මෙනෙහි කිරීමේ දැක්මට හැකියාව ඇති දෙයකි, නමුත් තර්කය සමඟ ක්‍රියා කරන අතර එම යථාර්ථයන් පිළිබඳ මානසික සංකල්පවලට පමණක් පැමිණේ. හේතුව බුද්ධියේ එක් ආකාරයක් ලෙස වටහා ගත යුතුය බුද්ධිය සමඟ, යමෙකුට නිරපේක්ෂව මෙනෙහි කිරීමට හෝ 'දැකීමට' හැකිය; හේතුව සමඟ, කෙනෙකුට ඒ ගැන පමණක් සිතිය හැකිය" (ෂා-කසෙමි, යුක්තිය සහ මතකය පි 22).
කෙනෙකුගේ බුද්ධියට - එහි මතුපිට ක්‍රියාත්මක වන තාර්කික ක්‍රියාකාරකම්වලට පමණක් නොව එහි ගැඹුරින් වැළලී ඇති වස්තු වලට - සත්‍ය වීම 'ආත්මික' වීමට සමාන වේ. ඉමාම් අලි සඳහා, 'සැබෑ බුද්ධිමතා' (අල්-අකිල්) යනු නිවැරදිව සිතන පමණක් නොව සදාචාරාත්මකව ක්‍රියා කරන අයෙකි, සහ ගැඹුරුම මට්ටමින් අවසාන යථාර්ථය අවබෝධ කර ගැනීමට උත්සාහ කරන අයෙකි" (ෂා-කසෙමි, යුක්තිය සහ මතකය , පි 35).
දැනුම යනු පුද්ගලික ගුණාංගවල උතුම්ම දෙය වන අතර ප්‍රේමය පරම්පරාවෙන් ඉහළම දෙයයි.” හාවඩ් කලා කෞතුකාගාර අලිගේ බුද්ධිමය හා අධ්‍යාත්මික උරුමය පුලුල්ව පැතිරී ඇති අතර ඔවුන්ගේ අර්ථකථන පාසල නොසලකා සියලුම මුස්ලිම්වරුන් අතර සොයාගත හැකිය.
ඔහුගේ ඉගැන්වීම්, ප්‍රායෝගික මගපෙන්වීම සහ ඔහු ගත කළ ආදර්ශමත් ජීවිතය තුළින්, “අලි ඉබ්න් අබි තලිබ් ප්‍රඥාවේ, භක්තිවන්තකමේ සහ ගුණධර්මයේ පරමාදර්ශයක් ලෙස සලකනු ලබන අතර, ශ්‍රේෂ්ඨ මුස්ලිම්වරයෙකු පමණක් නොව, විශ්වීය පණිවිඩය අදාළ වන ශ්‍රේෂ්ඨ ආගමික නායකයෙකි.
ඉස්ලාමයේ ආරම්භයේ සිටම, දැනුම සෙවීම අපගේ සංස්කෘතීන්හි කේන්ද්‍රීය විය. මුස්ලිම්වරුන්ගේ පරම්පරාගත ඉමාම්වරයා වන හස්රත් අලි ඉබ්න් අබි තාලිබ් සහ නබි (සල්) තුමාණන්ගේ අභාවයෙන් පසු නිවැරදි මඟ පෙන්වූ කලීෆාවරුන් හතර දෙනාගෙන් අවසාන තැනැත්තා වූ හස්රත් අලි ඉබ්න් අබි තාලිබ්ගේ වදන් ගැන මම සිතමි. හස්රත් අලි ඔහුගේ ඉගැන්වීම්වලදී අවධාරණය කළේ "කිසිදු ගෞරවයක් දැනුමට සමාන නොවේ" යන්නයි. ඉන්පසු ඔහු තවදුරටත් පැවසුවේ “කිසිදු විශ්වාසයක් නිහතමානී බව සහ ඉවසීම වැනි නොවේ, කිසිදු අත්කර ගැනීමක් නිහතමානී භාවය වැනි නොවේ, කිසිදු බලයක් ඉවසීම වැනි නොවේ, සහ උපදේශනයට වඩා කිසිදු සහයෝගයක් විශ්වාසදායක නොවේ.”
හස්රත් අලි විසින් අනුමත කරන ලද ගුණධර්ම තමාට යටත් වන සහ අන් අයට අවධාරණය කරන ගුණාංග නිහතමානිකම, ඉවසීම, නිහතමානිකම, ඉවසීම සහ උපදේශනයයි. ඔහු මෙසේ අපට පවසන දෙය නම්, අප නොදන්නා දේ පළමුව පිළිගැනීමෙන් සහ අන් අයට අපට ඉගැන්විය හැකි දේ සඳහා අපගේ මනස විවෘත කිරීමෙන් දැනුම වඩාත් හොඳින් සොයා ගන්නා බවයි.
ඔහුගේ නිර්භීතකම නිසා හස්රත් අලි අල්ලාහ්ගේ සිංහයා ලෙස ජනප්‍රිය වූයේ අසදුල්ලා යනුවෙනි. යුදෙව්වන්ට එරෙහි කයිබාර් සටනේදී මුස්ලිම්වරු ප්‍රබලම යුදෙව් බලකොටුව වන කුමූස් අල්ලා ගැනීමට උත්සාහ කළ නමුත් ආරම්භයේදී එය සාර්ථක වූයේ නැත.
එවිට රසූලල්ලාහු අලෙයිහි වසල්ලම් තුමාණෝ, “හෙට, අල්ලාහ්ට සහ ඔහුගේ නබිතුමාට ආදරය කරන, අල්ලාහ් සහ ඔහුගේ නබිතුමාට ආදරය කරන එවැනි නිර්භීත පුද්ගලයෙකුට මම අණ දෙන්නෙමි. ඒ වාසනාවන්තයා වෙන්න හැමෝටම ලොකු ආශාවක් තිබුණා. පසු දින උදෑසන, රසූලල්ලාහු අලෙයිහි වසල්ලම්, අල්ලාහ්ගේ සාමය සහ ආශීර්වාදය, රෝගාතුරව සිටි හස්රත් අලි කැඳවූ විට සහ ඔහුගේ දෑස් වේදනාකාරී වූ විට ජනතාව පුදුමයට පත් වූහ. රසූලල්ලාහ්, අල්ලාහ්ගේ සාමය සහ ආශීර්වාදය, හස්රත් අලි (සල්ලල්ලාහු අලෙයිහි වසල්ලම්) තුමාගේ ඇස් මත ඔහුගේ කෙළ යොදන ලදී. ඔවුන් වහාම සුව විය. එවිට ඔහු අණ දී ඔහුට උපදෙස් දුන්නේ, “පළමුව, ඔවුන්ව ඉස්ලාමය දෙසට කැඳවන්න. ඔබ නිසා එක් මිනිසෙක් ඉස්ලාම් දහම වෙත යොමු වුව ද එය රතු ඔටුවන්ට වඩා යහපත් වනු ඇත.
රසූලල්ලාහ්ගේ උපදෙස් අනුගමනය කරමින්, අල්ලාහ්ගේ සාමය සහ ආශීර්වාදය, හස්රත් අලි යුදෙව්වන්ට ඉස්ලාමය වෙත ආරාධනා කළේය. ඔවුන් යහ මග පිළිගන්නවා වෙනුවට අරාබියේ ශ්‍රේෂ්ඨ රණශූරයෙකු වූ සහ ඔහුගේ කාලයේ සිටි නිර්භීත මිනිසුන්ගෙන් කෙනෙකු වූ ඔවුන්ගේ සෙන්පති මාර්හාබ් යවා ඇත. ඔහු හස්රත් අලිට සටන් කරන ලෙස අභියෝග කළේය. හස්රත් අලි (සල්) තුමා එම අභියෝගය පිළිගෙන එක් ප්‍රහාරයකින් ඔහුව මරා දැමීය. ඔහුගේ සුප්‍රසිද්ධ කඩුව මාර්හාබ්ගේ සිරුර කැබලි දෙකකට කැපුවේය.
ඔහු කළ සෑම සටනකදීම විශිෂ්ට නිර්භීතකමක් පෙන්නුම් කළ නිසා ඔහු අරාබිය පුරා ප්රසිද්ධ විය. ඔහු අරාබියේ සිටි විශිෂ්ටතම රණශූරයෙක් වූයේ එතුමා සතු අසහය ශක්තිය නිසාමය. ඇදහිලිවන්තයන්ගේ අණදෙන නිලධාරියා වන්නේ ‘අලි ඉබ්නු අබි තලිබ් ඉබන් අබ්දුල් මුත්තලිබ් ඉබ්න් හෂීම් ඉබ්නු අබ්ද් මනාෆ් ය. (ඔහු) අධිකාරියේ (වසියින්) තෙස්තමේන්තු භාරකරුවන්ගේ ස්වාමියා විය, ඔහුට හොඳම ආශීර්වාදය සහ සාමය ලැබේවා. ඔහුගේ කුනියා වූයේ අබු අල්-හසන් ය.
ඔහු උපත ලැබුවේ හස්ති වර්ෂයෙන් වසර තිහකට පසු (c.570) රජබ් මාසයේ දහතුන්වන දින සිකුරාදා මක්කමෙහි පූජනීය මන්දිරයේ එනම් කබා ය. ඔහුට පෙර හෝ පසු කිසිවෙක් මහෝත්තම දෙවියන්ගේ ගෘහයේ ඉපදී නැත. එය සැඟවුණු ලකුණක් විය. මහෝත්තමයාණන් වන දෙවියන් වහන්සේ විසින් ඔහුට ගෞරව කිරීම, ඔහුගේ නාමය උසස් වේවා, ඔහුගේ තනතුර එහි ශ්‍රේෂ්ඨත්වය තුළ ගෞරවාන්විත වේ.
ඇදහිලිවන්තයන්ගේ අණ දෙන නිලධාරියා, ‘අලි ඉබ්නු අබි තලිබ්, ඔහුගේ සහෝදරයන් හෂීම්ගෙන් පැවත එන දෙවන පරම්පරාවේ ප්‍රමුඛ සාමාජිකයින් අතර වූහ. නබී තුමාගේ රැකවරණය සහ අධ්‍යාපනය යටතේ හැදී වැඩීම තුළින්, දෙවියන් වහන්සේ ඔහුට සහ ඔහුගේ පවුලට ආශීර්වාද කරයි, මේ ආකාරයෙන් ඔහු වංශවත් ලකුණු දෙකක් ලබා ගත්තේය.
දෙවියන් වහන්සේ සහ නබිතුමා කෙරෙහි විශ්වාසය තැබූ නිවසේ සහ සහචරයන්ගෙන් පළමුවැන්නා ඔහුය. නබි සල්ලල්ලාහු අලෙයිහි වසල්ලම් තුමාණෝ ඔහුට සහ ඔහුගේ පවුලේ අයට ඉස්ලාමයට කැඳවා පිළිතුරු දුන් පළමු පිරිමියා ඔහුය. ඔහු කිසි විටෙක ආගමට සහයෝගය දැක්වීම සහ බහුදේවවාදීන්ට එරෙහිව සටන් කිරීම නතර කළේ නැත. ඔහු නිරන්තරයෙන් ඇදහිල්ල ආරක්ෂා කළ අතර අපගමනය සත්‍යයෙන් සහ ඒකාධිපතිවාදයට සහාය දුන් අයට එරෙහිව සටන් කළේය. ඔහු නබිතුමාගේ පිළිවෙත සහ අල් කුර්ආනයේ ඉගැන්වීම් පතුරවා, යුක්තියෙන් විනිශ්චය කර මිනිසුන්ට යහපත කිරීමට අණ කළේය.
දූත මෙහෙවරේ පැමිණීමෙන් වසර විසිතුනකට පසු ඔහු නබිතුමා සමඟ සිටියේය. මෙයින්, වසර දහතුනක් සංක්‍රමණයට පෙර මක්කාවේ සිටි අතර ඔහු සියලු පීඩා ඔහු සමඟ බෙදාගත් අතර ඔහුගේ දුෂ්කරතා බොහොමයක් දරා සිටියේය. පසුව ඔහු බහුදේවවාදීන්ට එරෙහිව ඔහුව ආරක්ෂා කළ අතර ඔහු සමඟ නොඇදහිලිවන්තයින්ට එරෙහිව සටන් කළ විට විගමනයෙන් පසු වසර දහයක් මදීනාවේ සිටියේය.
මුළු මිනිස් සංහතියටම වඩා ඔහුගේ කැපී පෙනෙන කුසලය (fadl) නිසා, ඔහු තුළ කැපී පෙනෙන කුසල්, විනිශ්චය සහ පරිපූර්ණත්වය යන ගුණාංග එක්රැස් වූ නිසා, ඔහු ප්‍රජාවේ පළමුවැන්නා ලෙස ඇදහිල්ලට ඇතුළු විය. නීති පිළිබඳ දැනුමෙන් ඔවුන්ට වඩා ඔහුගේ උසස් බව, සටන් කිරීමේදී ජිහාද් ඒවාට වඩා ඔහුගේ ප්‍රමුඛත්වය සහ ඔහුගේ භක්තිවන්තකම, ධර්මිෂ්ඨකමේ ප්‍රමාණයෙන් ඔහුව ඔවුන්ගෙන් වෙන් කළ වෙනස විශාල විය.
තවද, නබිතුමාණන් විසින් ඔහුව සියලු සබඳතා අතරින් විශේෂයෙන් වෙන්කර හඳුනාගෙන ඇත්තේ ඔහු හැර වෙනත් කිසිදු සම්බන්ධයක් නබිතුමා සමඟ බෙදා නොගත් ගුණාංග නිසාය.
إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلَاُنَكَ
"ඔබේ අධිකාරිය (වලි) දෙවියන් වහන්සේ සහ ඔහුගේ නබිතුමා සහ ඔවුන් නැමදී (යාච්ඤාවේ දී) සලාතය ඉටු කරන සහ දානය (සකාත්) ගෙවන ඇදහිලිවන්තයන් වේ......." [5:55]
ඔහු හැර වෙන කිසිවෙක් නැමදී (යාච්ඤාවේ දී) දානයක් නොදුන් බව දන්නා කරුණකි මෙම නිර්වචනයට කිසිදු විරුද්ධත්වයක් නොමැතිව, වලි යනු "අධිකාරීත්වය සඳහා වඩාත්ම සුදුසු" (අව්ලා) බව භාෂාවෙන් තහවුරු වී ඇත. විශ්වාසවන්තයින්ගේ අණදෙන නිලධාරියා නම්, අල්-කුර්ආනයේ නියමය අනුව, පැහැදිලි පැහැදිලි කිරීමේ පාඨමය නාමයෝජනා අනුව ඔහු ඔවුන්ගේ වලී වීම නිසා මිනිසුන් අතර අධිකාරියට තමන්ට වඩා සුදුසු විය.
මුහම්මද් සල්ලල්ලාහු අලෙයිහි වසල්ලම් තුමාණන් සහ ඔහුගේ පවුලට පසුව වසර තිහක් විශ්වාසවන්තයින්ගේ අණ දෙන නිලධාරියා ඉමාම්වරයා විය.
ඉන්පසු ඔහු සංක්‍රමණය වූ අතර, විදේශගත වීමෙන් පසු දස වසරක් ඔහු නොඇදහිලිවන්තයන් සමඟ යුද්ධ කරමින්, දෙවියන් වහන්සේ ඔහුගේ නාමය උසස් වන තුරු, කුහකයන්ගේ කරදරවලට ලක්ව, ඔහුව තමන් වෙතට ගෙන ගොස් පාරාදීසයේ උයන්වල වාසය කළේය.
ඇදහිලිවන්තයන්ගේ සෙන්පති තුමාගේ අභාවය සිදු වූයේ හිජ්රි 40 හි රාමසාන් මාසයේ විසිඑක් වන සිකුරාදා උදාවීමට පෙරය. එතුමා සතුරෙකුගේ විෂ කඩුවට ගොදුරු විය. ඉබ්නු මුල්ජම් අල්-මුරාදි නම් අපරාදකරු විසින් රාමසාන් මාසයේ දහනව වන දින රාත්‍රියේ උදාවන යාච්ඤාව සඳහා ජනතාව අවදි කිරීම සඳහා ඔහු පිටතට පැමිණි කුෆා මුස්ලිම් පල්ලියේදී ඔහුව මරා දැමීය. එය නියමිත කාලයට පෙර දැන සිටි අතර, ඔහු එය නියමිත කාලයට පෙර මිනිසුන්ට කීවේය. ඔහුගේ පුතුන් දෙදෙනා, අල්-හසන් සහ අල්-හුසේන්, ඔහුගේ කැමැත්තට අනුව ඔහු සේදීම සහ ඔහුව ආවරණය කිරීම (කාර්යයන්) ඉටු කළහ. පසුව ඔවුන් ඔහුව කුෆා හි නජාෆ් හි අල්-ගරි වෙත ගෙන ගොස් එහි තැන්පත් කරන ලදී. ඔවුන් ඔහුව මිහිදන් කළ ස්ථානයේ සලකුණු ඉවත් කළේ ඔහු විසින් ඔවුන්ට ලබා දෙන ලෙස ඔහු විසින් කරන ලද කැමැත්තට අනුව, ඔහු දැන සිටි දේ නිසා ය.
මිය යන විට ඔහුගේ වයස අවුරුදු 63 කි.
ඉමාම් අලි (අලෛ) බොහෝ ක්ෂේත්‍රවල ප්‍රථමයාය
1. කබාහි (දෙවියන්ගේ ගෘහය) උපත ලැබූ එකම මිනිසා ඔහු විය.
2. මුහම්මද් සල්ලල්ලාහු අලෙයිහි වසල්ලම් තුමාණන්ට ප්‍රථමයෙන් උපහාර පිරිනැමුවේ ඔහුය.
3. මුහම්මද් සල්ලල්ලාහු අලෙයිහි වසල්ලම් තුමාණන් ගෙන් පසු ප්‍රථම වරට යාඥා කළ පුද්ගලයා ඔහුය.
4. ජිහාද් සඳහා ඔහුගේ සේවය මුලින්ම ඉදිරිපත් කළේ ඔහුය.
5. මුහම්මද් (සල්) තුමාගෙන් ආගමික උපදෙස් ලබා ගත් පළමු පුද්ගලයා ඔහුය.
6. කුරානය සම්පාදනය කර කේතනය කළ පළමු පුද්ගලයා ඔහුය
7. නබි (සල්) තුමාණන් විසින් සහ සෑම අවස්ථාවකදීම "සහෝදරයා" ලෙස හැඩ ගැන්වූ පළමු පුද්ගලයා ඔහුය.
නබි (සල්) තුමාණන් භූමදානය කළ පළමු පුද්ගලයා ඔහුය.
9. මදීනාවට සංක්‍රමණය වූ දින රාත්‍රියේ නබි (සල්) තුමාගේ ඇඳෙහි නිදා ගැනීමට ප්‍රථම වරට ඉදිරිපත් වූයේ ඔහුය.
10 මුහම්මද් සල්ලල්ලාහු අලෙයිහි වසල්ලම් තුමාණන් පෞද්ගලිකව සහභාගී නොවූ සියලුම සටන් වල අණ දෙන නිලධාරියා ලෙස පත් කරන ලද පළමු පුද්ගලයා ඔහුය.
11. කුර්ආන් සූරා, "අල් බරාත්" ප්‍රචාරණය කිරීමේ ගෞරවය ඉමාම් ‘අලී (සල්) තුමාට හිමි විය.
12. නබි (සල්) තුමාණන් විසින් "දෙවන ආරොන්" ලෙස නම් කරන ලද එකම මිනිසා ඔහුය.
13. නබි (සල්) තුමාණන්ගේ පල්ලියේ මළුවට විවෘත වූ නිවසක හිමිකාරිත්වයේ ගෞරවය ඉමාම් අලි (අලෛ) තුමාට පමණක් වෙන් විය.
14. මුහම්මද් (සල්) තුමාණන් විසින් ඔහුගේ අනුප්‍රාප්තිකයා, පරීක්‍ෂකවරයා සහ උප ප්‍රධානියා ලෙස නම් කිරීමේ ගෞරවය හිමි වූ ප්‍රථම පුද්ගලයා ඔහුය.
ඉමාම් අලි සහ පුරාණ නබිවරුන්
1. දෙවියන් වහන්සේ ආදම්ට ඔහුගේ නම් පිළිබඳ දැනුම ලබා දුන් අතර, ‘අලී අල්ලාහ්ගේ ග්‍රන්ථය පිළිබඳ සම්පූර්ණ දැනුම දරමින් සිටියේය.
2. ආදම් පාරාදීසයේ උයනේදී ඒව සමඟ විවාහ වූ අතර දෙවියන් වහන්සේ ඉමාම් අලි (අල) තුමා සමඟ ෆාතිමා සමඟ ස්වර්ගයේ විවාහ විය.
3. දෙවියන් වහන්සේ නෝවාව "කෘතවේදී මැවිල්ලක්" ලෙස හැඩගස්වා ඇති අතර ඔහු දෙවන ආදම් ලෙස හැඳින්වූ අතර ඉමාම් අලි (අලෛ) තුමාව "අබුල් උම්මා" ලෙස හැඩගස්වා ඇත.
4. දෙවියන් වහන්සේ ආබ්‍රහම්ව "ඉමාම්" හෝ "මිනිසුන්ගේ නායකයින්" බවට පත් කළ අතර ඉමාම් ‘අලී සියලු මැවිල්ලේ, මිනිසුන්ගේ සහ ජින්නිවරුන්ගේ ඉමාම් විය.
මෝසෙස් හැදී වැඩුණේ පාරාවෝගේ නිවසේ වන අතර ඉමාම් අලි (අලෛ) හැදී වැඩුණේ නබි (සල්) තුමාගේ නිවසේය.
6. මෝසෙස් සර්පයෙකු බවට පත් වූ ඔහුගේ සැරයටිය විසි කළ අතර ඉමාම් අලි (අලෛ) තොටිල්ලේ සිටියදී සර්පයා දෙකට බෙදුවේය.
7. අල් කුර්ආනයේ මෝසෙස්ගේ නම 230 වතාවක් සඳහන් කර ඇති අතර, ඉමාම් අලි (අලෛ) තුමා කුර්ආනයේ ස්ථාන 300 ක සඳහන් කර ඇත.
