ඉස්ලාම් දහමේ විකාශනය ස්වකීය රුධිරයෙන් ලියූ අමරණීය වීරයාගේ මාසය නොහොත් “මුහර්රම්”

" MUHARRAM" The month of the immortal hero who wrote the evolution of Islam with his own blood 

 

මෙය හිජ්රි දින දර්ශනයේ පළමු මාසය වන මුහර්රම් මාසයයි. මේ සියල්ල AH 61 ඉරාකයේ පිහිටි නගරයක් හි 61 හි (AC 680 AC) මුහර්රම් 10 වන දින අශුරා ලෙස  හැඳින්වෙන සිදු වූ දේ අනුස්මරණය කිරීම සඳහා වේ. නමුත් එය කුමක්ද?  ඉරානයේ මුහර්රම් මාසයේ ඇත්ත වශයෙන්ම සිදුවන්නේ කුමක්ද සහ ඒ කුමක් සදහාද? 

අපගේ මුහම්මද් නබිතුමා සිය දූත මෙහෙවර ආරම්භ කළේ ඉතා පහත් ජීවන රටාවක් ඇති සහ නොහික්මුණු සමාජයක මිනිසුන් ජීවත් වූ හිජාස් ප්‍රදේශයේ  දුප්පත් මිනිසුන් සූරාකන,  සහ ගැහැණු ළදරුවන් මරා දැමුවේ පියවරුන් ගැහැණු දරුවෙකු ලැබීමට ලැජ්ජා වන බැවිනි. ප්‍රාථමික ගෝත්‍රික වටිනාකම්වලින් අදහස් කළේ සෑම දෙයක්ම, මිනිසුන්ට සමාජ තත්ත්වය ලබා දීම සහ වැඩි බලයක් ලබා ගැනීම සඳහා ගෝත්‍රිකයන් අතර බොහෝ විට යුද්ධ සිදු විය. 

මුහම්මද් නබිතුමා ඉතා කෙටි කාලයක් තුළ (අවුරුදු 23 ක් පමණ) මෙම තත්වය වෙනස් කළේ ඔහුගේ ආකර්ශනීය හා ඒකාබද්ධ ස්වභාවයෙන් සහ ඇත්ත වශයෙන්ම, මෙම තත්වයට සිදුවන ඕනෑම වෙනසක් ගැන වඩාත්ම බිය වූ බලවත් පුද්ගලයින් ඉදිරියේ සිටගෙන සිටීමෙනි. එතුමා යුක්තිය සහ සහෝදරත්වය මත පදනම්ව රජය පිහිටුවා පීඩකයන්ට මුහුණ දුන්නේය. එතුමා අභාවප්‍රාප්ත වෙද්දී මුළු අරාබි කලාපයටම මේ ආණ්ඩුව ව්‍යාප්ත කළේය. මුහම්මද් නබිතුමාගේ අභාවයෙන් පසු, අලුත උපන් ඉස්ලාම් ප්‍රජාව ක්‍රමක්‍රමයෙන් අතීතයට වෙනස් වීමට පටන් ගත්තේ බලය අහිමි වූ සැඟවුණු සතුරන් නැවත සමාජය තුළ බලය සහ බලපෑම ලබා ගැනීමට අරගල කරන්න ට නබි තුමාණන්ගේ ශුද්ධ වු අහ්ලුල් බයිතයන් ට එරෙහි ව කුමන්ත්‍රණ කරන්නට වූහ. 

අනාගතවක්තෘවරයාගෙන් පසුව, එතුමාගේ පෙර ප්‍රධාන සතුරන් ඉස්ලාමීය ප්‍රදේශ පාලනය කළේ ඔහු තම ජීවිතය කැප කළ ආකාරයට වඩා හාත්පසින්ම ප්‍රතිවිරුද්ධ ආකාරයටය. ඒ වන විට ජීවත්ව සිටියේ මුස්ලිම්වරුන්ගේ තෙවන  ඉමාම්වරයා වූ ඉමාම් හුසේන්ය. ඔහු මෙම භයානක තත්ත්වය දෙස බලා සිටියද ඊට ප්‍රතිචාර වශයෙන් කිසිවක් කිරීමට රජය විසින් ඔහුට සම්පූර්ණයෙන්ම සීමා විය. අවසන මේක වැරදියි කියා පෙන්වා මිනිස්සුන්ව දැනුවත් කරන්නට ආණ්ඩුව අභියස සිටගෙන ඉන්නවා හැර වෙන ක්‍රමයක් නොතිබුණි. ඔහුගේ චලනය සඳහා හේතු විස්තර කරන ඔහුගේ උපුටා දැක්වීම් බොහොමයක් ඓතිහාසික ග්‍රන්ථවල තිබේ.  

තත්වය දිගටම පැවතුනහොත්, සියලු දිව්‍යමය වටිනාකම් නියත වශයෙන්ම නැති වී හෝ අනාගතවක්තෘවරයාගේ ඉගැන්වීම්වලින් ඈත් වනු ඇතැයි ඔහු විශ්වාස කළේය. ඔහු අවසානයේ සමාජය තුළ ඉතා වැදගත් ව්‍යාපාරයක් කිරීමට තීරණය කළේය .එය ඉමාම් හුසෙයින් සහ ඔහුගේ පවුලට සැබවින්ම අවදානම් සහ භයානක වුවද ඉස්ලාම් ධර්මය වෙනුවෙන් එතුමා සටන් කළහ. 

වසරක් මාස දොළහකින් යුක්ත වන අතර ඉන් මාස හතරක් අති පූජනීය බව මුහම්මද් නබි නායක තුමාණන්ﷺ පවසා ඇත. ඒවා නම් දුල්-කවාදා, දුල්-හජ් සහ අල් මුහර්රම්, සහ රාජබ් යන මාසයන්ය.  

ඉස්ලාමීය චන්ද්‍ර කාලසටහනේ අසාමාන්‍ය මාසවලින් එකක් වන්නේ මුහර්රම් කාලයයි. මුහර්රම් එහි වැදගත්කම පිළිබඳව ශුද්ධ වූ කුර්ආනයෙන් ද වටහා ගත හැකිය. 

ශුද්ධ වූ මාස සම්බන්ධයෙන් සර්වබලධාරී අල්ලාහ් තආලා  අල් කුර්ආනයේ මෙසේ පවසයි. 

“සර්ව බලධාරී අල්ලාහ්ව දැකීමේ මාස ගණන දොළහකි සම්පූර්ණ වසරක් තුළ එසේ ඔහු විසින් අහස සහ පොළොව මැවූ දිනයේ ඔහු විසින් නියම කරන ලදී. ඔවුන්ගෙන් හතරක්  ශුද්ධ ය. එබැවින් ඔබ අඥෙයවාදීන් ඔබ සියලු දෙනා සමඟ එක්ව සටන් කරන විට ඔවුන් සමඟ එක්ව සටන් කරන්න. (9:36) 

මෙම ආයතයේ සඳහන් ශුද්ධ වූ මාස හතරෙන් එකක් මුහර්රම් වේ. මේ ආකාරයෙන්, මුහර්රම් හි දිගු කොටසෙහි ශුද්ධකම සහ වැදගත්කම ප්‍රතික්ෂේප කිරීමට හෝ නොසලකා හැරිය නොහැක. එසේම, මෙම ආයතයේ දැකිය යුතු අනෙක් කරුණ නම්, මෙම ශුද්ධ මාසවලදී මුස්ලිම්වරුන් තම පදනමෙන් බැහැර නොවිය යුතු බව සර්වබලධාරී අල්ලාහ් පැහැදිලිව ප්‍රකාශ කරන ආකාරයයි. 

 

මුහර්රම් හි ඉතිහාසය, කතාව සහ වැදගත්කම 

මුහර්රම් යනු ඉස්ලාමීය දින දර්ශනයේ පළමු මාසය වන අතර එය ශුද්ධ මාසය ලෙස සැලකේ, එහි වැදගත්කම අනුව රාමසාන් මාසයට පමණක් දෙවැනි වන නමුත් ඉරානයේ වඩාත්ම වැදගත් ආගමික නිවාඩු දිනයයි. ඉස්ලාමයේ ෂියා ශාඛාව අනුගමනය කරන මුස්ලිම්වරුන් සඳහා, මෙම මාසය බැරෑරුම්, පරාවර්තක දිනයක් නියෝජනය කරන අතර දේවධර්මීය ප්‍රවේශයකින්, ආගමික චාරිත්‍ර වාරිත්‍ර යනු ෂියා වාර්ගික අනන්‍යතාවය ලෙස හැඳින්වෙන දේ නිර්වචනය කිරීමට උපකාරී වන සාමූහික මතකයන් ප්‍රතිනිර්මාණය කිරීමකි.  

මුහම්මද් නබි (සල්) තුමාගේ මුනුබුරෙකු වන ඉමාම් හුසේන් සහ ඔහුගේ අනුගාමිකයින් කිහිප දෙනෙකුගෙන් යුත් ඔහුගේ හමුදාව, ඉමාම් හුසේන් විසින් කලීෆා ලෙස පිළිගැනීම ප්‍රතික්ෂේප කළ දෙවන උමයියාද් කාලිෆ් වන Iවන යසිද්ගේ හමුදාවන්ගෙන් විශාල හමුදා භට පිරිසක් සමඟ යුක්තිය වෙනුවෙන්, ඉස්ලාමය වෙනුවෙන්  සටන් කළහ. අවසන මිනිසෙකුට දරාගත නොහැකි ආකාරයෙන් ඉමාම්ගේ හිස ගසා දමන ලද අතර එතුමාගේ පවුලේ සාමාජිකයන් සහ එතුමා සමඟ පැමිණි ආධාරකරුවන් ඝාතනය කර  නින්දාවට ලක් විය. යුද්ධයේ කුරිරු බව සහ සටන් කිරීම තහනම් මාසයක් තුළ නබිතුමාගේ මුනුබුරා ඝාතනය කිරීම හේතුවෙන්, ෂියා මුස්ලිම්වරු මුහර්රම් සමයේදී වැලපෙමින් අනුස්මරණ චාරිත්‍ර මාලාවක් අනුගමනය කරති, නමුත් සුන්නිවරුන් එසේ කරන්නේ ඉතා අඩු ප්‍රමාණයකට ය. ඉමාම් හුසේන්ගේ නිර්භීතකම සනිටුහන් කිරීම සඳහා ඉරාන ජාතිකයන් විසින් වාර්ෂිකව කර්බාලා සටන අනුස්මරණය කිරීම (ක්‍රි.ව. 680/AH 61), අසුරා  සටන සිදුවූයේ 10 වැනි වචනයේ තේරුම කේන්ද්‍රීය දිනයේදීය. 

කර්බාලා සටනේ කතන්දර කීම, ස්වයං-කොඩිගැසීම, හැඬීම සහ නැවත රඟ දැක්වීම් සැමරීමේ හරය  මුහර්‍රම් චාරිත්‍ර වේ. සංකේතවාදයෙන් පොහොසත් ශෝක උත්සවය ඓතිහාසික වටිනාකම් ඇති අතර, ජීවිතය සහ මරණය පිළිබඳ වාර්ගික විශ්වාසයන් සහ පරමාදර්ශයන් පිළිගන්නා වේදිකාවක් වන අතර මිනිසුන් ශෝකයෙන් එක්සත් වන විට සහ සැනසීම අපේක්ෂා කරන විට, ඔවුන් ජීවිතයේ නව අරුත් සොයමින් පදනම නැවත ඇගයීමට ලක් කර තහවුරු කරයි. 

අසුරා සැමරීම සත්‍යයට සහ යුක්තියට උපහාරයක් වන අතර එහි තේරුම ඕනෑම වේලාවක සහ ඕනෑම තැනක කුරිරු පාලනය හෙළා දැකීමකි. මෙම චාරිත්‍ර වාරිත්‍ර කිසිදා නොනැසී පවතින විශ්වීය වටිනාකම් වලින් සමන්විත වන බැවින් අශුරා වැනි දිනයක් කිසිදා නොසලකා හැරිය නොහැකි වීමට මෙය බොහෝ හේතු වලින් එකකි. 

මුස්ලිම් පල්ලි සමඟ, චාරිත්‍රයට සම්බන්ධ බොහෝ සිදුවීම් හුසේනියා නමින් හැඳින්වෙන සභා ශාලා තුළ සිදු වන අතර, සෑම අසල්වැසි ප්‍රදේශයක්ම 'ටෙක්කියේ' නමින් හැඳින්වෙන මාසයේ චාරිත්‍රානුකූල පෙරහැර සඳහා තමන්ගේම ආයතනයක් පිහිටුවා ගත් අතර එය ඓතිහාසිකව සංචාරය සඳහා නවාතැනක් විය. අද ටෙක්කියේ යනු ආගමික රැස්වීම්වලට සහභාගී වන ශෝකවන්නන් සඳහා විශේෂිත ස්ථාන වන අතර පසුව ඔවුන් කණ්ඩායම් වශයෙන් වීදි බැස නිශ්චිත මාර්ගයක් හරහා නාට්‍යමය ශෝකයක් පෙළපාළියට යන අතර මිනිසුන් ශෝක ගීත ගායනා කරන විට වැලපෙන්නන් පොකුරක් අනුගමනය කරමින් ගමන් කරයි. විශේෂ සංගීතය වාදනය වන විට මිනිසුන් ගීතිකා වලට අඬන අතර කළු කොඩි ඇඳගත් පිරිමින් දම්වැල් යුගල දෙකකින් තම පිටුපස රිද්මයානුකූලව හෝ විවෘත අත්ලෙන් පපුවට පහර දෙති. කාන්තාවන්ට පෙරහැර නැරඹිය හැකි අතර පෙළපාලිය අනුගමනය කළ හැකිය. කෙසේ වෙතත්, ඔවුන් ධජය පුහුණු කිරීමට අපේක්ෂා නොකෙරේ. 

සාමාන්‍යයෙන් මෙම සිදුවීම සඳහා විශේෂ සීමාවන් නොමැත. දීප්තිමත් රතු සහ රෝස ඇඳුම් ඇඳීමෙන් වැළකී සිටීම වඩාත් සුදුසු වුවද, විශේෂයෙන් අසුරා දිනයේදී සියලුම රජයේ කාර්යාල, අධ්‍යාපන මධ්‍යස්ථාන, ක්‍රීඩා පිටි සහ කඩසාප්පු වසා ඇත. කෞතුකාගාර වැනි ආකර්ශනීය ස්ථාන බොහොමයක් Tasu'a සහ Ashura කාලය තුළ වසා දමනු ඇත.  ආගමික වතාවත් පවත්වන සෙනඟ නිසා වීදි පැය ගණනක් වසා දැමිය හැකිය. 

ඉරානයේ මුහර්රම් මාසය ඉස්ලාමීය දින දර්ශනයේ ශුද්ධ වූ මාසවලින් එකක් ලෙස හැඳින්වේ. විශේෂයෙන්ම නබි මුහම්මද් තුමාගේ ශුද්ධ වූ අහ්ලුල් බයිතය ට පමණ ඉක්මවා කරුණාව දක්වන අයට මෙම මාසය අමතක කළ නොහැකිය. ඉරානය වැනි  මුස්ලිම් රටවල මෙම කාලසීමාව විශේෂ වී ඇත්තේ ශුද්ධ වූ අහ්ලුල් බයිතය ට ආදරය කරන මුස්ලිම්වරුන් අතර ඉමහත් ගෞරවයට පාත්‍ර වූ හුසේන් ඉබ්න් අලි (ඉමාම් හුසේන්) ගේ අතිමහත් මානුෂීය කැපවීම වෙනුවෙන් වැලපීමයි. සාමාන්‍ය මනුශ්‍යයෙක් විසින් දරන්නට අපහසු කර්බලා සිදුවීම මුහර්රමය පැමිණිමත් සමග ඇස් පණාපිට මැවේ.  

ඉරානයේ, මුහර්රම් මාසය ආරම්භයේ ර්‍සිටම ඉමාම් හුසේන් වෙනුවෙන් පුළුල් ශෝක උත්සව පවත්වන අතර මෙම උත්සවවලින් බහුතරයක් මුහර්රම් මාසයේ පළමු දින 10 තුළ සිදු වන  තසුආ සහ ​​අෂුරා (මුහර්රම් 9 වැනි සහ 10 වැනි දින) මෙම උත්සව සඳහා ප්‍රධාන දිනයන් වේ. මෙම උත්සව ඉරානයේ විවිධ ප්‍රදේශවල සංස්කෘතික පුරුදු සහ සම්ප්‍රදායන්ට ගැලපෙන පරිදි සකස් කර ඇත. එහි ප්‍රතිඵලයක් වශයෙන්, ඉරානයේ විවිධ ගම්මානවල සහ නගරවල මුහර්රම් ශෝකයේ බොහෝ වෙනස්කම් අත්විඳිය හැකිය  

මරණය සාමාන්‍යයෙන් සංකේතවත් කරන්නේ කළු පැහැයෙන් වන අතර, එබැවින් මුළු දවසම මෙන්ම මුළු මාසයම කළු ඇඳීම සිරිතකි. මහජන ශෝකයේ වඩාත් සුලභ ආකාරයක් වන්නේ සයින්-සානි  ලෙස හඳුන්වන සම්ප්‍රදායයි. මෙම ක්‍රියාවලියට ක්‍රිස්තියානි ශුභාරංචියට බෙහෙවින් සමාන බෙර සහ වාචික සංගීතයට අනුකූලව  රිද්මයානුකූලව හා ඒකාබද්ධව පහර දීම ඇතුළත් වේ. මෙම ක්‍රියාවලියම ලී මිටකට සවි කර ඇති කෙටි ලෝහමය දම්වැල් සහිත ඇණ ගැසීමේ මෙවලමක් භාවිතා කිරීම ද දක්නට ලැබේ, එය නිරීක්ෂණය කරන වැලපෙන්නන්ට වැඩි වේදනාවක් ඇති කිරීමට භාවිතා කරන අතර ඔවුන් ඉමාම් හුසේන්ට තවත් සමීප කරයි 

ඓතිහාසික නගරයක් වන යස්ද් හි මුහර්රම් උත්සව 'Nakl Gardani' ලෙස හඳුන්වන දේ සඳහා ප්රසිද්ධය. ඉමාම් හුසේන්ගේ ශුද්ධ වූ මිනී පෙට්ටිය රැගෙන යාමේ සංකේතයක් ලෙස දැවැන්ත ලී ව්‍යුහයක් මුහර්රම් (අශුරා) 10 වන දින ගෙන යනු ලැබේ. ලී ව්යුහය (Nakhl) රෙදිපිළි, දර්පණ, කඩු, කොඩි සහ වෙනත් ආගමික සංකේත වලින් සරසා ඇත. Ashura දිනයේ Yazd හි Amir-chakhmaq චතුරශ්‍රයේ ගෙන යන සුප්‍රසිද්ධ Nakhl මිනිසුන් සිය ගණනක් විසින් සහාය දක්වයි. 

උත්සවයෙන් පසු එක් එක් නක්ල් වටා ඇති සැරසිලි ඉවත් කරනු ලබන අතර ලී පදනම ඊළඟ වසරේ එය නැවත භාවිතා කරන තෙක් වසර පුරා එහි කැපවූ ස්ථානයේ සොයාගත හැකිය. Yazd 'Nakhl Gardani' සඳහා ප්‍රසිද්ධය, නමුත් මෙම සම්ප්‍රදාය ඇති එකම ස්ථානය එය නොවේ. එම සම්ප්‍රදාය අනුගමනය කරන තවත් කාන්තාර නගර සහ ගම් තිබේ 

ලුරිස්තාන් පළාතේ බහුලව දක්නට ලැබෙන තවත් මුහර්රම් සම්ප්‍රදායක් වන්නේ ‘ජෙල් මාලි’ ය. අසුරා (10 වන දින) දින තුනකට පෙර මඩ තටාක පිළියෙළ කරනු ලබන අතර, මිනිසුන් ඔවුන්ගේ හිස සහ උරහිස් මත මඩ විහිදුවයි. ශරීරයට මඩ දැමීම මහා විනාශයක ලකුණක් වන අතර ආදරණීයයන් මිය ගිය විටද නිරීක්ෂණය කළ හැකිය. ඇතැමුන් තම මුළු සිරුරම මඩවලින් ආවරණය කර ගැනීමට තීරණය කරයි, එබැවින් මෙම ක්‍රියාවලියේ නම වචනාර්ථයෙන් පරිවර්තනය වන්නේ 'ඩ්‍රොප්-ඉන් මඩ' ලෙසයි.  

පන්දමක් කවාකාරව කරකවන ක්‍රියාව "මාෂල් ගාර්ඩනි" ලෙස හැඳින්වේ. මෙම චාරිත්‍රය සාමාන්‍යයෙන් අරාබි ජනවාර්ගික කණ්ඩායම් අතර මෙන්ම Qom, Shahr-e Rey සහ Ardakan වැනි නගර අතර නිරීක්ෂණය කළ හැකිය. 

මුහර්රම් මාසයේ පළමු දිනයේදී, මුහර්රම් ආරම්භය ප්‍රකාශ කිරීම සඳහා ශෝකවන්නන් කණ්ඩායම් විසින් පන්දම් ගිනි තබා එහා මෙහා ගෙන යනු ලැබේ. එම චාරිත්‍රයම මුහර්රම් මාසයේ 8 වන රාත්‍රියේ සිදු වන්නේ ඉමාම් හුසේන් ඔහුගේ සතුරන් විසින් ප්‍රාණ පරිත්‍යාග කළ දිනය වන අෂුරා දිනය ආසන්න බව පෙන්වීමට ය. මෙම චාරිත්‍රයේදී, ආගමික සංගීතය වාදනය වන අතරතුර, පන්දම් අල්ලාගෙන සහ කරකවන පුද්ගලයින් කණ්ඩායම් අවට ප්‍රදේශ වටා ගමන් කරයි. 

උත්සවවලදී කළු ඇඳුම් අඳින්නේ ඔවුන්ගේ ශෝකය පෙන්වීමටය. ඔවුන් හුසේන් ඉබ්න් අලි වෙනුවෙන් වැලපෙන අතර සියලු ප්‍රීතිමත් සිදුවීම්වලින් වැළකී සිටිති. මීට අමතරව, මෙම ම්ලේච්ඡ සමූල ඝාතනය සැමරීම මුහර්රම් පළමු දිනයේ ආරම්භ වන අතර දින 40 ක් පුරා පවතී. මුහර්රම් මාසයේ පළමු දින 10 තුළ, මිලියන සංඛ්‍යාත  මුස්ලිම්වරු කර්බාලා හි සමූලඝාතනය සිහිපත් කරති.  එසේම, හුසේන් ඉබ්න් අලි පිළිබඳ සියාරත් අසුරා නමින් වැදගත් සියරාත් පොතක් තිබේ. අසුරා දිනයේදී මෙම සියාරත් කියවා ඉමාම් හුසේන්ට ආචාර කිරීම ජනප්‍රියයි. සෑම වසරකම සැලකිය යුතු මුස්ලිම් ජනගහනයක් සිටින රටවල මුහර්රම් සැමරීම සිදු කෙරේ 

අෂූරා දිනය යනු මුස්ලිම් චන්ද්‍ර දින දර්ශනයේ පළමු මාසය වන මුහර්රම් මාසයේ 10 වන දිනයයි. මෙම දිනය ක්‍රිස්තු වර්ෂ 680 දී මුහම්මද් නබිතුමාගේ මුනුබුරා වන ඉමාම් හුසේන් සහ ඔහුගේ සගයන් 72 දෙනා කර්බාලාහිදී ඝාතනය කරන ලද ඉමාම් හුසේන්ගේ ප්‍රාණ පරිත්‍යාගය සනිටුහන් කරයි, එබැවින් මෙම දිනය සියලුම මුස්ලිම්වරුන්ට වඩාත්ම ඛේදජනක දිනය වේ. ඉරානයේ, අසුරාහි, ඉමාම් හුසේන්ගේ අනුස්මරණය ජාතික නිවාඩු දිනයක් බවට පත්ව ඇත 

Ta’zieh යන්නෙන් අදහස් කරන්නේ අසුරා පිළිබඳ වීර කාව්‍ය සංගීතය සහ නාට්‍යමය ආඛ්‍යානය හරහා ප්‍රකාශ කරන ශෝක රඟහලකි. මෙම රංග ශාලාව මුහර්රම් මාසය තුළ සිදු කෙරේ. එය අෂූරා දින සිදුවීම් සියල්ල නිරූපණය කරයි. එය මුලින් එළිමහනේ පොදු ස්ථානවල සිදු කෙරේ. 

සෑම ආගමකටම එහි ශුද්ධ සංකේතවලට ගෞරවය දැක්වීමට තමන්ගේම අද්විතීය මාර්ගයක් ඇත. බොහෝ ආබ්‍රහමික ආගම්වල වඩාත් ජනප්‍රිය ක්‍රමයක් වන්නේ ඡන්ද පූජාවයි. ඉස්ලාමයේ එය Nazr හෝ Nazri ලෙස හැඳින්වේ. නස්රි යනු මුස්ලිම් පල්ලියකට හෝ සෘජුවම අඩු වාසනාවන්තයින්ට ලබා දෙන වස්තුවක් විය හැකිය. සමහර විට Nazr විශ්‍රාමික නිවාසවල හෝ රෝහල්වල සේවය කිරීම වැනි පුද්ගලයින්ට උපකාර කිරීම සඳහා ඔබ සපයන සේවාවක් විය හැකිය. නමුත් නස්රිගේ වඩාත් හිතකර ආකාරය වන්නේ ආහාර සැපයීමයි 

මුහර්රම් හි නොමිලේ ආහාර පාන සැපයීම ඉරාන ජාතිකයන් සාමාන්‍යයෙන්  මුස්ලිම්වරුන්ට විශේෂ මාසයක් වන මුහර්රම් මාසයේදී නස්රි අහ්ලුල් බයිතයේ තුන්වන ඉමාම් වන ඉමාම් හුසේන් (හුසේන් ඉබ්න් අලි) ගේ ප්‍රාණ පරිත්‍යාගය ගැන ඔවුහු ශෝක වෙති. මෙම මාසයේ සහ විශේෂයෙන් පළමු දින 10 තුළ, සෑම අසල්වැසි ප්‍රදේශයක්ම ඇරෝමැටික නස්රි ආහාර විශාල භාජන වලින් පිරී යයි. නස්රි රස බැලීමට මිනිසුන් දිගු පෝලිම්වල පැය ගණන් බලා සිටිනු ඇත. සත්ව කැපකිරීම් වලින් ලැබෙන කුංකුම සහ නැවුම් බැටළු පැටවා ත්‍යාගශීලී ලෙස භාවිතා කිරීම නිසා, ඉරාන ජාතිකයන් විශ්වාස කරන්නේ නස්රි ආහාර වඩාත් රසවත් බවයි.  

Khoesht Gheymeh යනු ඉරානයේ වඩාත් ජනප්‍රිය Nazri ආහාරයකි. එය කැඩුණු බැටළු මස්, තක්කාලි සහ කඩල ඇට වලින් සමන්විත වන අතර බත් සමඟ සේවය කරනු ලැබේ. Khoresht Gheymeh සෑදීමට පහසු වන අතර, මෙම ආහාරය තුළ බැටළු පැටවෙකුගේ සෑම කොටසක්ම භාවිතා කිරීමෙන් කිසිවක් අපතේ නොයනර්‍ලෙස භාවිතා කරති 

Adas Polo (සහල්, පරිප්පු සහ මුද්දරප්පලම්) සහ Ghormeh Sabzi (කැඩුණු බැටළු මස්, එළවළු සහ වියළි දෙහි) ද ජනප්රිය වේ. සමහර අය ෂෝලේ සාර්ඩ් (කැඩුණු සහල්, කුංකුම සහ කුරුඳු වලින් සාදන ලද රන් තලපයක්) අතුරුපසක් ලෙස සේවය කරති. 

ඉරාන ජාතිකයන් මේ ආකාරයේ ශෝක උත්සවයක් ක්‍රියාත්මක කරන්නේ තම පවුල සහ ඔහුගේ ආගම වෙනුවෙන් සටන් කළ තම ආදරණීය සහ පීඩිත ඉමාම්ගේ වියෝව ගැන ශෝකය පෙන්වීමට ය. 

ආෂුරා කාලය තුළ ඉරානයට සංචාරය කිරීම, ශෝක පෙරහැර, ටාසී ප්‍රසංග සහ නස්රි ආහාර පූජා බෙදා හැරීම ඇතුළුව මුහර්රම් හා සම්බන්ධ ගැඹුරින් මුල් බැස ගත් ආගමික සම්ප්‍රදායන් සහ සංස්කෘතික සිරිත් විරිත් දැකීමට සුවිශේෂී අවස්ථාවක් සපයයි 

මුහර්රම් යනු ඉස්ලාමීය දින දර්ශනයේ පළමු මාසය වන අතර එය ශුද්ධ මාසය ලෙස සැලකේ, එහි වැදගත්කම අනුව රාමසාන් මාසයට පමණක් දෙවැනි වන නමුත් ඉරානයේ වඩාත්ම වැදගත් ආගමික නිවාඩු දිනයයි. ඉස්ලාමයේ ෂියා ශාඛාව අනුගමනය කරන මුස්ලිම්වරුන් සඳහා, මෙම මාසය බැරෑරුම්, පරාවර්තක දිනයක් නියෝජනය කරන අතර දේවධර්මීය ප්‍රවේශයකින්, ආගමික චාරිත්‍ර වාරිත්‍ර යනු ෂියා වාර්ගික අනන්‍යතාවය ලෙස හැඳින්වෙන දේ නිර්වචනය කිරීමට උපකාරී වන සාමූහික මතකයන් ප්‍රතිනිර්මාණය කිරීමකි.  

මුහම්මද් නබි (සල්) තුමාගේ මුනුබුරෙකු වන ඉමාම් හුසේන් සහ ඔහුගේ අනුගාමිකයින් කිහිප දෙනෙකුගෙන් යුත් ඔහුගේ හමුදාව, ඉමාම් හුසේන් විසින් කලීෆා ලෙස පිළිගැනීම ප්‍රතික්ෂේප කළ දෙවන උමයියාද් කාලිෆ් වන Iවන යසිද්ගේ හමුදාවන්ගෙන් විශාල හමුදා භට පිරිසක් සමඟ යුක්තිය වෙනුවෙන්, ඉස්ලාමය වෙනුවෙන්  සටන් කළහ. අවසන මිනිසෙකුට දරාගත නොහැකි ආකාරයෙන් ඉමාම්ගේ හිස ගසා දමන ලද අතර එතුමාගේ පවුලේ සාමාජිකයන් සහ එතුමා සමඟ පැමිණි ආධාරකරුවන් ඝාතනය කර  නින්දාවට ලක් විය. යුද්ධයේ කුරිරු බව සහ සටන් කිරීම තහනම් මාසයක් තුළ නබිතුමාගේ මුනුබුරා ඝාතනය කිරීම හේතුවෙන්, ෂියා මුස්ලිම්වරු මුහර්රම් සමයේදී වැලපෙමින් අනුස්මරණ චාරිත්‍ර මාලාවක් අනුගමනය කරති, නමුත් සුන්නිවරුන් එසේ කරන්නේ ඉතා අඩු ප්‍රමාණයකට ය. ඉමාම් හුසේන්ගේ නිර්භීතකම සනිටුහන් කිරීම සඳහා ඉරාන ජාතිකයන් විසින් වාර්ෂිකව කර්බාලා සටන අනුස්මරණය කිරීම (ක්‍රි.ව. 680/AH 61), අසුරා  සටන සිදුවූයේ 10 වැනි වචනයේ තේරුම කේන්ද්‍රීය දිනයේදීය. 

කර්බාලා සටනේ කතන්දර කීම, ස්වයං-කොඩිගැසීම, හැඬීම සහ නැවත රඟ දැක්වීම් සැමරීමේ හරය  මුහර්‍රම් චාරිත්‍ර වේ. සංකේතවාදයෙන් පොහොසත් ශෝක උත්සවය ඓතිහාසික වටිනාකම් ඇති අතර, ජීවිතය සහ මරණය පිළිබඳ වාර්ගික විශ්වාසයන් සහ පරමාදර්ශයන් පිළිගන්නා වේදිකාවක් වන අතර මිනිසුන් ශෝකයෙන් එක්සත් වන විට සහ සැනසීම අපේක්ෂා කරන විට, ඔවුන් ජීවිතයේ නව අරුත් සොයමින් පදනම නැවත ඇගයීමට ලක් කර තහවුරු කරයි. 

අසුරා සැමරීම සත්‍යයට සහ යුක්තියට උපහාරයක් වන අතර එහි තේරුම ඕනෑම වේලාවක සහ ඕනෑම තැනක කුරිරු පාලනය හෙළා දැකීමකි. මෙම චාරිත්‍ර වාරිත්‍ර කිසිදා නොනැසී පවතින විශ්වීය වටිනාකම් වලින් සමන්විත වන බැවින් අශුරා වැනි දිනයක් කිසිදා නොසලකා හැරිය නොහැකි වීමට මෙය බොහෝ හේතු වලින් එකකි. 

 

ඉරානයේ මුහර්රම් 

මුස්ලිම් පල්ලි සමඟ, චාරිත්‍රයට සම්බන්ධ බොහෝ සිදුවීම් හුසේනියා නමින් හැඳින්වෙන සභා ශාලා තුළ සිදු වන අතර, සෑම අසල්වැසි ප්‍රදේශයක්ම 'ටෙක්කියේ' නමින් හැඳින්වෙන මාසයේ චාරිත්‍රානුකූල පෙරහැර සඳහා තමන්ගේම ආයතනයක් පිහිටුවා ගත් අතර එය ඓතිහාසිකව සංචාරය සඳහා නවාතැනක් විය. අද ටෙක්කියේ යනු ආගමික රැස්වීම්වලට සහභාගී වන ශෝකවන්නන් සඳහා විශේෂිත ස්ථාන වන අතර පසුව ඔවුන් කණ්ඩායම් වශයෙන් වීදි බැස නිශ්චිත මාර්ගයක් හරහා නාට්‍යමය ශෝකයක් පෙළපාළියට යන අතර මිනිසුන් ශෝක ගීත ගායනා කරන විට වැලපෙන්නන් පොකුරක් අනුගමනය කරමින් ගමන් කරයි. විශේෂ සංගීතය වාදනය වන විට මිනිසුන් ගීතිකා වලට අඬන අතර කළු කොඩි ඇඳගත් පිරිමින් දම්වැල් යුගල දෙකකින් තම පිටුපස රිද්මයානුකූලව හෝ විවෘත අත්ලෙන් පපුවට පහර දෙති. කාන්තාවන්ට පෙරහැර නැරඹිය හැකි අතර පෙළපාලිය අනුගමනය කළ හැකිය. කෙසේ වෙතත්, ඔවුන් ධජය පුහුණු කිරීමට අපේක්ෂා නොකෙරේ. 

සාමාන්‍යයෙන් මෙම සිදුවීම සඳහා විශේෂ සීමාවන් නොමැත. දීප්තිමත් රතු සහ රෝස ඇඳුම් ඇඳීමෙන් වැළකී සිටීම වඩාත් සුදුසු වුවද, විශේෂයෙන් අසුරා දිනයේදී සියලුම රජයේ කාර්යාල, අධ්‍යාපන මධ්‍යස්ථාන, ක්‍රීඩා පිටි සහ කඩසාප්පු වසා ඇත. කෞතුකාගාර වැනි ආකර්ශනීය ස්ථාන බොහොමයක් Tasu'a සහ Ashura කාලය තුළ වසා දමනු ඇත.  ආගමික වතාවත් පවත්වන සෙනඟ නිසා වීදි පැය ගණනක් වසා දැමිය හැකිය.