ඉස්මයිල් හනියේ යනු කවුද?
1962 දී ගාසා නගරය අසල අල්-ෂාටි සරණාගත කඳවුරේ උපත ලැබූ ඉස්මයිල් හනියේ, 1980 දශකයේ අගභාගයේදී පළමු ඉන්ටිෆාඩා සමයේදී හමාස් සමඟ සම්බන්ධ වූ අතර කණ්ඩායමේ ප්‍රමුඛ සාමාජිකයෙකු බවට පත්විය.
පලස්තීන අධිකාරියේ බිඳවැටීමට සහ ගාසා තීරයේ හමාස් ප්‍රමුඛ රජයක් පිහිටුවීමට තුඩු දුන් ෆාටා සමඟ ඇති වූ අභ්‍යන්තර ගැටුම් වලින් පසුව, හනියේ 2007 සිට 2014 දක්වා මෙම පරිපාලනයේ නායකයා ලෙස කටයුතු කළේය.
2017 දී ඔහු Khaled Meshaal ගෙන් පසු හමාස් දේශපාලන කාර්යාංශයේ ප්‍රධානියා විය. බොහෝ සරණාගත දරුවන් මෙන්, හනියා ද තම අධ්‍යාපනය ලැබුවේ ආසන්න පෙරදිග පලස්තීන සරණාගතයින් සඳහා වන එක්සත් ජාතීන්ගේ සහන සහ වැඩ ඒජන්සිය (UNRWA) විසින් ක්‍රියාත්මක කරන ලද පාසල්වලිනි, එය කඳවුරු පදිංචිකරුවන්ට ආහාර සහ වෛද්‍ය ආධාර ද ලබා දුන්නේය.
1981 දී ඔහු අරාබි සාහිත්‍යය හැදෑරීමට ගාසා හි ඉස්ලාමීය විශ්ව විද්‍යාලයට ඇතුළත් වූ අතර මුස්ලිම් සහෝදරත්වයට සම්බන්ධ ඉස්ලාමීය ශිෂ්‍ය සංගමයකට නායකත්වය දෙමින් ශිෂ්‍ය දේශපාලනයට ක්‍රියාකාරීව සම්බන්ධ විය.
හමාස් හි ඉස්මයිල් හනියේගේ ප්‍රමුඛ භූමිකාව ආරම්භ වූයේ 1997 දී ඔහු ෂෙයික් අහමඩ් යසින්ගේ පුද්ගලික ලේකම් බවට පත්වීමෙන් පසුවය. 2004 දී යසින් ඝාතනය වන තුරුම ඔහු සමීප සගයෙකු විය. 2006 දී ඔහු පලස්තීන ව්‍යවස්ථාදායක මැතිවරනයේදී හමාස් සංවිධානයට නායකත්වය දුන් අතර, එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස කණ්ඩායමට බහුතරයක් සහ ඔහු අගමැති ලෙස පත් විය.
මෙය පලස්තීන අධිකාරියට ජාත්‍යන්තර ආධාර කැටි කිරීමට හේතු වූ අතර, සැලකිය යුතු මූල්‍ය පීඩනයක් ඇති විය. 2007 ජූනි වන විට, ෆාටා සමග උග්‍රවන ආතතීන් සහ සන්නද්ධ ගැටුමෙන් පසුව, ජනාධිපති මහමුද් අබ්බාස්, හනියේව නෙරපා හැර ඔහුගේ රජය විසුරුවා හැරියේය.
එක්සත් ජනපද නිලධාරීන් විසින් සම්පාදනය කරන ලද ජාත්‍යන්තර ආගමික නිදහස පිළිබඳ 2023 වාර්තාවකට අනුව, සබඳතා සාමාන්‍යකරණය කිරීමේ ගිවිසුම් අවසන් කිරීමෙන් ඊශ්‍රායලය පිළිගැනීම නතර කරන ලෙස හනියේ එතැන් සිට වසර කිහිපයකදී අරාබි රාජ්‍යයන්ගෙන් ඉල්ලා සිටියේය.
ඔහු ඊශ්‍රායල-හමාස් සාකච්ඡාවලදී ප්‍රධාන කාර්යභාරයක් ඉටු කලේය. 1963 දී ගාසා නගරයට බටහිර දෙසින් පිහිටි ෂාටි සරණාගත කඳවුරේ උපත ලද හනියේ කඳවුර තුළ සහ ඒ ආසන්නයේ පාසල්වලට ගියේය. ඔහු 1987 දී ගාසා හි ඉස්ලාමීය විශ්ව විද්‍යාලයෙන් අරාබි සාහිත්‍යය පිළිබඳ උපාධියක් ලබා ගත්තේය. ඔහු 2009 දී ඉස්ලාමීය විශ්ව විද්‍යාලයෙන් ගෞරව ආචාර්ය උපාධියක් ලබා ගත් බව පාසල පවසයි. උපාධිය ලැබීමෙන් පසු ඔහු විශ්ව විද්‍යාලයේ ගුරු සහායකයෙකු ලෙස සේවය කළ අතර ඉන් පසුව පරිපාලන කටයුතු භාර ගත්තේය.
හනියේ සිය ක්‍රියාකාරකම් ආරම්භ කළේ මුස්ලිම් සහෝදරත්වයේ ශිෂ්‍ය හස්තය නියෝජනය කරන "ඉස්ලාමීය කන්ඩායම" තුළ වන අතර ඉන් ඉස්ලාමීය ප්‍රතිරෝධ ව්‍යාපාරය "හමාස්" බිහි විය හනීයේ හමාස් ව්‍යාපාරය තුළ ප්‍රචලිත, ජනප්‍රිය සහ ප්‍රායෝගික නායකයෙකු ලෙස පුළුල් ලෙස සැලකේ. ඔහු හමාස් ව්‍යාපාරයේ පළමු පලස්තීන අගමැති වූ විට බොහෝ පලස්තීනුවන්ගේ ගෞරවයට පාත්‍ර වූ අතර ගාසා තීරයේ සරණාගත කඳවුරක පිහිටි ඔහුගේ සරල නිවස හැර යාම ඔහු ප්‍රතික්ෂේප කළේය.
වසර ගණනාවක් පුරා හමාස් ව්‍යාපාරයට ගාසා තීරයේ, බටහිර ඉවුරේ සහ විදේශයන්හි ඊශ්‍රායල ඝාතන වලදී එහි නායකයින් දුසිම් ගනනක් අහිමි වූ නමුත් එම මරණ ව්‍යාපාරය දුර්වල කරන බවක් පෙනෙන්නට නැත. 2001 සිට 2005 දක්වා වූ දෙවන ඉන්ටිෆාඩාවේ දී ඊශ්‍රායලය විසින් හමාස් හි ආරම්භක සහ අධ්‍යාත්මික නායකයා වන ෂෙයික් අහමඩ් යසින් සහ බොහෝ ප්‍රධාන නායකයින් මරා දැමූ නමුත් ඇත්ත වශයෙන්ම ව්‍යාපාරය අඩු වූ බවක් පෙනෙන්නට නැත.
ඊශ්‍රායලය සමග පවතින යුද්ධය ඔක්තෝබර් 7 වැනිදා ආරම්භ වූ දා සිට ගාසා තීරයේදී හනියේගේ පුතුන් තිදෙනෙකු සහ ඔහුගේ මුණුබුරන් බොහෝ දෙනෙක්, අනෙකුත් ඥාතීන්ට අමතරව සියෝනීස හමුදාව ඝාතනය කර ඇත.
ඊශ්‍රායල ගුවන් ප්‍රහාරයකින් ඔහුගේ පුතුන් තිදෙනෙකු මිය ගිය ගාසා තීරයේ යුද්ධය යළිත් ඇවිලී යද්දී පලස්තීන කණ්ඩායමේ ජාත්‍යන්තර රාජ්‍ය තාන්ත්‍රිකත්වයේ දැඩි කතාබහට ලක්වූ මුහුණ වූයේ ඉරානයේ දී ඝාතනය කරන ලද හමාස් නායක ඉස්මයිල් හනියේ ය.
එහෙත් වාචාල කතා නොතකා, ගාසා තීරයේ සිටින ඉරානයේ පිටුබලය ලබන කණ්ඩායමේ වඩා දැඩි මතධාරී සාමාජිකයින්ට සාපේක්ෂව බොහෝ රාජ්‍ය තාන්ත්‍රිකයින් විසින් ඔහු දුටුවේ මධ්‍යස්ථ මතධාරියෙකු ලෙසය.
2017 දී හමාස් හි ප්‍රධාන රැකියාවට පත් කරන ලද හනියේ තුර්කිය සහ කටාර් අගනුවර වන දෝහා අතර සංක්‍රමණය වූ අතර, අවහිර කරන ලද ගාසා තීරයේ සංචාරක සීමාවලින් බේරී ඔහුට සටන් විරාම සාකච්ඡා වලදී සාකච්ඡාකරුවෙකු ලෙස ක්‍රියා කිරීමට හෝ හමාස් සගයා වන ඉරානය සමඟ කතා කිරීමට හැකි විය.
ඔබ අරාබි රාජ්‍යයන් ඊශ්‍රායලය සමඟ අත්සන් කළ සාමාන්‍යකරණයේ සියලු ගිවිසුම් මෙම ගැටුම අවසන් නොකරනු ඇත," හමාස් සටන්කාමීන් ඊශ්‍රායලයේ 1,200 දෙනෙකුට මරු කැඳවූ ඔක්තෝබර් 7 වැටලීම දියත් කිරීමෙන් ටික කලකට පසු කටාරය පදනම් කරගත් අල් ජසීරා රූපවාහිනියෙන් හනියා ප්‍රකාශ කළේය. ඊශ්‍රායල ප්‍රමාණයට, තවත් 250ක් හෝ ඊට වැඩි ප්‍රමාණයක් රැගෙන ගොස් ගාසා තීරයේ ප්‍රාණ ඇපකරුවන් ලෙස තබා ගැනීමට, එය පෘථිවියේ වඩාත්ම ජනාකීර්ණ ස්ථානයකි.
ප්‍රහාරයට ඊශ්‍රායලයේ ප්‍රතිචාරය මිලිටරි ව්‍යාපාරයක් වන අතර එය මේ දක්වා ගාසා තීරය තුළ මිනිසුන් 39,000 කට වඩා මරා දමා ඇති අතර, භූමියේ බොහෝ ප්‍රදේශ සුන්බුන් බවට බෝම්බ හෙලී ඇත.
හමාස්ගේ 1988 ආරම්භක ප්‍රඥප්තිය ඊශ්‍රායලය විනාශ කිරීම සඳහා කැඳවුම් කර ඇතත්, හමාස් නායකයන් 1967 යුද්ධයේදී ඊශ්‍රායලය විසින් අත්පත් කරගත් සියලුම පලස්තීන භූමි ප්‍රදේශයන්හි ශක්‍ය පලස්තීන රාජ්‍යයක් වෙනුවෙන් ඊශ්‍රායලය සමඟ දිගුකාලීන සටන් විරාමයක් ඉදිරිපත් කර ඇතත්. ඊශ්‍රායලය මෙය සලකන්නේ උපක්‍රමයක් ලෙසයි
තම පුතුන් කණ්ඩායම වෙනුවෙන් සටන් කරන්නන් බවට ඊශ්‍රායල ප්‍රකාශ කිරීම හනියේ ප්‍රතික්ෂේප කර ඇති අතර, ඔවුන් ඝාතනය කිරීම සටන් විරාම සාකච්ඡාවලට බලපාන්නේ දැයි විමසූ විට "පලස්තීන ජනතාවගේ අවශ්‍යතා සියල්ලටම වඩා ඉදිරියෙන් තබා ඇත" යනුවෙන් පැවසීය.
"අපේ සියලුම ජනතාව සහ ගාසා වැසියන්ගේ සියලුම පවුල් ඔවුන්ගේ දරුවන්ගේ රුධිරයෙන් විශාල වන්දියක් ගෙවා ඇති අතර මම ඔවුන්ගෙන් කෙනෙකි," ඔහු කියා සිටියේ තම පවුලේ සාමාජිකයින් 60 දෙනෙකු යුද්ධයෙන් මිය ගිය බවයි.
එහෙත්, ප්‍රසිද්ධියේ සියලු දැඩි භාෂාවෙන්, අරාබි රාජ්‍ය තාන්ත්‍රිකයින් සහ නිලධාරීන් ඔහුව සැලකුවේ ගාසා තීරයේ හමාස් හමුදා අංශය විසින් ඔක්. 7 ප්‍රහාරය සැලසුම් කළ ගාසා තීරය තුළ ඇති දැඩි මතධාරීන් හා සසඳන විට සාපේක්ෂව ප්‍රායෝගික ලෙසය.
ඊශ්‍රායල හමුදාවට තමන් "ගාසාවේ වැලි වල ගිලී සිටින" බව පවසන අතරතුර, ඔහු සහ ඔහුගේ පූර්වගාමියා වූ හමාස් නායකයා වූ Khaled Meshaal, ඊශ්‍රායලය සමඟ කටාර් විසින් ප්‍රාණ ඇපකරුවන් හුවමාරු කර ගැනීම ඇතුළුව ඊශ්‍රායලය සමඟ සටන් විරාම ගිවිසුමක් පිළිබඳ සාකච්ඡා සඳහා කලාපය වටා සැරිසැරූහ.
ඊශ්‍රායලය මුළු හමාස් නායකත්වයම ත්‍රස්තවාදීන් ලෙස සලකන අතර, හනියේ, මෙෂාල් සහ තවත් අය "හමාස් ත්‍රස්ත සංවිධානයේ නූල් අදින්න" දිගටම කටයුතු කරන බවට චෝදනා කරයි.නමුත් ඔක්තෝබර් 7 පහරදීම ගැන හනියේ කොපමණ කලින් දැන සිටියාද යන්න පැහැදිලි නැත. ගාසා තීරයේ හමාස් හමුදා කවුන්සිලය විසින් සකස් කරන ලද මෙම සැලැස්ම කෙතරම් සමීපව ආරක්ෂා කරන ලද රහසක් ද යත්, සමහර හමාස් නිලධාරීන් එහි කාලසීමාව සහ පරිමාණයෙන් කම්පනයට පත් වූ බවක් පෙනෙන්නට තිබුණි.එහෙත්, සුන්නි මුස්ලිම්වරයෙකු වන හනියේ, හමාස්ගේ සටන් ධාරිතාව ගොඩනැංවීමේ ප්‍රධාන හස්තයක් ඇති අතර, ෂියා මුස්ලිම් ඉරානය සමඟ සබඳතා පෝෂණය කිරීම මගින්, එය කණ්ඩායමට දක්වන සහයෝගය රහසක් නොවේ.
හනියේ ගාසාවේ හමාස් හි ප්‍රධාන නායකයා වූ දශකය තුළ ඊශ්‍රායලය ඔහුගේ නායක කණ්ඩායමට මානුෂීය ආධාර කණ්ඩායමේ හමුදා අංශයට හරවා යැවීමට උදව් කළ බවට චෝදනා කළේය. හමාස් සංවිධානය එය ප්‍රතික්ෂේප කළේය.
"ඔහු 2017 දී ගාසා තීරයෙන් පිටවන විට, හනියාගේ අනුප්‍රාප්තිකයා වූයේ දශක දෙකකට වැඩි කාලයක් ඊශ්‍රායල සිරකඳවුරුවල ගත කළ දැඩි මතධාරියෙකු වන යාහ්යා සින්වාර් වන අතර සිරකරුවන් හුවමාරුවකින් පසුව 2011 දී හනියා නැවත ගාසා වෙත පිළිගෙන ඇත.
"හනියේ අරාබි ආන්ඩු සමඟ හමාස් සඳහා දේශපාලන සටන මෙහෙයවයි," කටාර් විශ්ව විද්‍යාලයේ පලස්තීන කටයුතු පිළිබඳ විශේෂඥයෙකු වන අදීබ් සියාදේ, ඔහුගේ මරණයට පෙර ප්‍රකාශ කළේ, කණ්ඩායමේ සහ හමුදා අංශයේ වඩාත් දැඩි පුද්ගලයින් සමඟ තමා සමීප සබඳතා පැවැත්වූ බවයි."ඔහු හමාස් හි දේශපාලන සහ රාජ්‍ය තාන්ත්‍රික පෙරමුණයි," සියාදේ පැවසීය.
සටන් විරාම සාකච්ඡා වලදී මැදිහත්වීමේ භූමිකාවක් ද ඇති ඊජිප්තුවේ නිලධාරීන් හනියේ සහ මෙෂාල් හමුවී ඇත. ඉරානයේ උත්තරීතර නායක අයතුල්ලා අලි කමේනි හමුවීමට හනියේ නොවැම්බර් මස මුලදී ටෙහෙරානයට ගිය බව ඉරාන රාජ්‍ය මාධ්‍ය වාර්තා කළේය.
ජ්‍යෙෂ්ඨ නිලධාරීන් තිදෙනෙකු රොයිටර් පුවත් සේවයට පැවසුවේ ඉරානය යුද්ධයට අවතීර්ණ නොවන බව එම රැස්වීමේදී හමාස් නායකයාට කමේනි ප්‍රකාශ කළ බවයි. රොයිටර් සිය වාර්තාව ප්‍රකාශයට පත් කිරීමට පෙර අදහස් දැක්වීම සඳහා කරන ලද ඉල්ලීම්වලට හමාස් ප්‍රතිචාර නොදැක්වූ අතර පසුව එය ප්‍රකාශ කිරීමෙන් පසුව ප්‍රතික්ෂේප කිරීමක් නිකුත් කළේය.
1994 දී ඔහු රොයිටර් පුවත් සේවයට පැවසුවේ යසින් තරුණ පලස්තීනුවන්ට ආදර්ශයක් බව ය: "අපි ඔහුගෙන් ඉගෙන ගත්තේ ඉස්ලාමයට ආදරය සහ මෙම ඉස්ලාමය වෙනුවෙන් කැපකිරීම් මිස මෙම කෲර පාලකයන්ට සහ ඒකාධිපතියන්ට දණින් නොපැමිණීමයි."
2003 වන විට ඔහු විශ්වාසවන්ත යසින් සහායකයෙකු වූ අතර, ඔහුට සංවාදයකට සහභාගී වීමට හැකි වන පරිදි සම්පූර්ණයෙන්ම පාහේ අකර්මණ්‍ය වූ හමාස් නිර්මාතෘවරයාගේ කනේ දුරකථනයක් තබාගෙන යසින්ගේ ගාසා නිවසෙහි ඡායාරූප ගන්නා ලදී. යසින් ඊශ්‍රායලය විසින් ඝාතනය කරනු ලැබුවේ 2004 වසරේදීය.
හනියේ යනු හමාස් දේශපාලනයට පිවිසීම වෙනුවෙන් මුල්කාලීනව පෙනී සිටි අයෙකි. 1994 දී ඔහු කියා සිටියේ දේශපාලන පක්ෂයක් පිහිටුවීම "හමාස් හට නැගී එන වර්ධනයන් සමඟ කටයුතු කිරීමට හැකි වනු ඇති" බවයි.
ශහිද් වරුන් සදා අමරණීය වේ.
No comments:
Post a Comment