නෙත් සිත් වසඟ කරන ශිරාස් හි රෝස පල්ලිය හෙවත් නසිර් අල් මුල්ක් පල්ලිය

 

Mesmerizing art of Persians - pink mosque of Shiraz
 

 

නසීර් අල්-මුල්ක් පල්ලිය, රෝස පල්ලිය ලෙසද හැඳින්වේ, එය ඉරානයේ ෂිරාස් හි සම්ප්‍රදායික මුස්ලිම් පල්ලියකි. එය ෂා චෙරාග් පල්ලිය අසල පිහිටා ඇත. එය ඉරානයේ කජාර් රාජවංශ පාලන සමයේදී ඉදිකරන ලද්දකි. මුස්ලිම් පල්ලියේ මුහුණතෙහි පුළුල් වර්ණ වීදුරු ඇතුළත් වන අතර Panj Kāse නිර්මාණය වැනි අනෙකුත් සම්ප්‍රදායික අංග ප්‍රදර්ශනය කරයි.ශිරාස් හි වඩාත් ප්‍රසිද්ධ ආකර්ෂණයන්ගෙන් එකක් වන රෝස පල්ලිය  

වඩාත් ප්‍රසිද්ධ සහ ජනාකීර්ණ ආකර්ෂණයෙන් යුත් නසීර් අල්-මුල්ක් පල්ලිය,ඉරානයේ ඇති වඩා සුන්දරම පල්ලිවලින් එකකි.  පල්ලියේ ප්‍රධාන ආකර්ෂණය වන්නේ යාඥා කාමරය වන අතර, සෑම දිනකම හිරු උදාවේදී ලා හිරු එළිය කෙලින්ම කවුලුවලින් ඇතුලත වදින අතර, කිරණ ඉතා අලංකාර මෝස්තරයක්  නිර්මාණය කර මනස සුවපත් කරවයි.  

නසීර්-ඕල් මොල්ක් පල්ලිය, සංස්කෘතික පොහොසත්කමෙන් පිරුණු නගරයක් වන ශිරාස් හි හදවතෙහි පිහිටා ඇත.මෙම මැණික ඉරානයේ ආත්මීය චමත්කාරය එකතු කරනවා පමණක් නොව, ශිරාස් හි පැරණිතම හා විශ්මයජනක මුස්ලිම් පල්ලි වලින් එකකි. එය ඉරානයේ සංචාරය කරන්නන් ට විචිත්‍රවත් චිත්‍රයක් පින්තාරු කරන වාස්තු විද්‍යාත්මක ආශ්චර්යයක් මවා පායි.  

1800 ගණන්වල අගභාගයේදී ඉරානයේ කජාර් රාජවංශය බටහිර සංස්කෘතිය කෙරෙහි කුතුහලයට පත් විය. ප්‍රභූ පැලැන්තියේ කොටසක් වන ක්වාම් පවුල ඉරාන ජීවිතයට යුරෝපීය අංග මුසු කර, දැන් ශිරාස්ගේ චමත්කාරය නිර්වචනය කරන අලංකාර කලා කොටස්  ඉතිරි කළේය. මෙම මැණික් වලින් එකක් වන්නේ රෝස පල්ලියයි. කවාම් පවුලේ සාමාජිකයෙකු වන නසීර්-ඕල් මෝල්ක් මුස්ලිම් පල්ලියේ ඉදිකිරීම් කටයුතු ආරම්භ කළේය. මුලදී, එය නිවසක්, නාන කාමරයක් සහ ගබඩාවක් ඇතුළු විශාල සැලැස්මක කොටසක් විය. කාලයාගේ ඇවෑමෙන්, ශිරාස් වර්ධනය වූ විට, මෙම අමතර කොටස් ඉවත් කරන ලදී, නමුත් රෝස පල්ලිය ඉතිරිව පවතී. සංස්කෘතික මිශ්‍රණයේ සහ කල් පවතින සුන්දරත්වයේ අද්විතීය කතාවක් පවසමින් තවමත් දුටුවන් මවිත කරයි. 

සිසිල් වර්ණ සහ ජ්‍යාමිතික රටා සහිත සාමාන්‍ය මුස්ලිම් පල්ලිය මෙන් නොව, නසීර් පල්ලිය ප්‍රියජනක ව්‍යතිරේකයකි. Eram Garden පිටුපස සිටින දක්ෂ ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පියා, ප්‍රධාන වශයෙන් රෝස පැහැයෙන් යුත් මල් මෝස්තර සහ බටහිර කලා අංගවල ස්පර්ශයකින් ඔහුගේ නිර්මාණයට උණුසුම ගෙන ආවේය. ශිරාස් හි මෙම විචිත්‍රවත් කෙළවරට අද්විතීය චමත්කාරයක් එක් කරමින් ගල් කණු වකිල් පල්ලියේ ආභාෂය ලබා ගනී.බැලූ බැල්මට, නසීර් ඕල්-මුල්ක් සාමාන්‍ය ඉරාන මුස්ලිම් පල්ලියක් ලෙස පෙනේ, අලංකාර දොරටුවක් සහ කුළුණු මිනාර හෝ දැවැන්ත ගෝලාකාර නොමැති මංතීරුවක මෙහි ඇත. කෙසේ වෙතත් ඇතුලතින් ඉතා සූක්ෂම ලෙස නිර්මාණය කර ඇති වාස්තුවිද්‍යාත්මක නිර්මාණ විස්මය ජනකය. 

මළුව එහි මධ්‍යයේ විශාල සෘජුකෝණාස්‍රාකාර තටාකයකින් දිලිසෙන රන් මසුන්ගේ නිවහන වේ. මෙම ජල කඳ  අහස සහ එය වටා ඇති සංකීර්ණ ව්‍යුහය යන දෙකම පිළිබිඹු කරයි. මිදුලේ උතුරු සහ දකුණු කෙළවරේ, ආලින්ද දෙකක්  විශ්මයජනක ස්පර්ශයක් එක් කරමින්, විචිත්‍රවත් ටයිල් හා සංකීර්ණ පර්සියානු මුකර්නාස් කලාවෙන් සරසා ඇති විස්මිත අර්ධ කුටි වලින් සරසා තිබේ. 

නසීර්-ඕල් මොල්ක් පල්ලියේ ඇතුළත ප්‍රධාන යාඥා ශාලා දෙකක් හමුවනු ඇත. එකක් තටාකයේ වම් පසින් විශේෂයෙන්  ශීත ඍතුවේ දී භාවිතා වේ සහ අනෙක දකුණු පසින් ගිම්හානයේ දී භාවිතා වේ. නැඟෙනහිර කාමර මුහුණත ආරුක්කු අටකින් සමන්විත වන අතර බටහිර ශාලාවේ මුහුණත ඔර්සි ජනේල හතකින් සරසා ඇති අතර එය සිත් ඇදගන්නාසුළු ආලෝකයක් නිර්මාණය කරයි. මෙම ප්‍රදේශය සංකීර්ණයේ විශේෂත්වය වන අතර, ආලෝකයේ මායාව සැබවින්ම ජීවයට පැමිණේ. 

වර්ණවත් කවුළුවලින් ඔබ්බට, මෙම අවකාශයේ අලංකාරය සිවිලිම දක්වා විහිදේ, සංකීර්ණ කැටයම් කළ ගල් කුළුණු දොළහකින් ආධාරක වේ. සෑම තීරු යුගලයක්ම කුඩා ගෝලාකාරවලින් යුක්තය ය. කුළුණු පේළිය විස්මිත පූජාසනයකට මඟ පෙන්වන අතර, මෙම යාඥා කාමරයේ ශ්‍රේෂ්ඨත්වය තවත් වැඩි කරයි. 

ඉරානය ඓතිහාසික මුස්ලිම් පල්ලි සිය ගණනක්  ඇති අතර, ඒ සෑම එකක්ම එහි චමත්කාරයෙන්, නසීර්-ඕල් මෝල්ක් පල්ලිය එහි සුවිශේෂී ශෛලිය සහ ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පය සඳහා කැපී පෙනේ. 1876 ​​සිට 1888 දක්වා වසර 12 ක් පුරා ඉදිකරන ලද මෙම අතිවිශිෂ්ට පල්ලිය කජාර් රාජවංශයේ ප්‍රමුඛ චරිතයක් සහ ෆාර්ස් පළාතේ පාලකයාගේ පුත් හසන් අලි නසීර්-ඕල්-මුල්ක් විසින් ආරම්භ කරන ලදී 

නවීකරණය සඳහා ජාතියේ මුල් පියවර සලකුණු කරන ලද කජාර් යුගයේ ඉදිකරන ලද මෙම මුස්ලිම් පල්ලිය ඉරාන ඉතිහාසයේ විශේෂ ස්ථානයක් දරයි. මෙරටට නිතර පැමිණි යුරෝපීයයන්ගේ බලපෑමට අනුව, මෙම යුගය ඉරානයේ කලාව, ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පය සහ සංස්කෘතිය කෙරෙහි සැලකිය යුතු බලපෑමක් ඇති කළ අතර, නසීර් අල්-මුල්ක් පල්ලිය මෙම පරිවර්තනීය කාල පරිච්ඡේදයේ සාක්ෂියක් බවට පත් කළේය. 

පල්ලියේ ප්‍රධාන අංගයක් වන්නේ සෘජුකෝණාස්‍රාකාර තටාකයක් සහිත අලංකාර පිට්ටනියයි. සවස් වන විට මුස්ලිම් පල්ලිය ආලෝකමත් වන අතර, වායුගෝලය සම්පූර්ණයෙන්ම වෛවර්ණ කර වෙනස් කරයි. 

නසීර්-ඕල් මෝල්ක් පල්ලිය 1876 ​​දී, ෆාර්ස් පළාතේ පාලකයා වූ නසීර්-ඕල් මෝල්ක් ලෙසින් ප්‍රසිද්ධ වූ මිර්සා හසන් අලි ඛාන් ඊළඟ පරම්පරාවට තමා ගැන මතකයක් ලෙස මුස්ලිම් පල්ලියක් ලෙස මතු පරපුරට ත් භාවිතා කිරීම ට තීරණය කළේය. ඔහු Ghavam-Ol Molk ගේ පුත්‍රයා සහ කජාර් වංශාධිපතියෙකු වූ අතර සාධාරණ හා සාධාරණ පාලකයෙකු ලෙස ප්‍රසිද්ධ විය.  

 

නසීර්-ඕල් මෝල්ක් පල්ලියේ ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පය 

Nasir-Ol Molk මුස්ලිම් පල්ලිය වර්ග මීටර් 2216 ක් වන අතර එය වර්ග මීටර් 2890 ක යටි බිම් ප්‍රදේශයක ඉදිකර ඇත. පල්ලියේ වඩාත් කැපී පෙනෙන ලක්ෂණයක් වන්නේ එහි උළු සහ කැටයම් කලාව යි.Nasir-Ol Molk මුස්ලිම් පල්ලිය පිළිබඳ සිත්ගන්නා කරුණක් නම්, සියලුම ඉරාන මුස්ලිම් පල්ලි මෙන් නොව, එහි ගෝලාකාරයක් නොමැති අතර, එය පුද්ගලික ව්‍යුහයක් වූ අතර, බහුතර ජනතාව මෙම පල්ලියට නොගිය බව සඳහන් වේ. 

මෙම පල්ලියේ ටයිල් නිර්මාණය අතිශයින්ම දර්ශනීය හා අද්විතීයයි. මුළු ලෝකයේම වෙනත් කිසිම තැනක මෙවැනි දේ විසිතුරු ටයිල් කට්ටල සොයා ගැන්මට අවකාශයක් නොමැත.මෙම අසිරියට හේතුවන තවත් කරුණක් වන්නේ ඉරානයේ වෙනත් කිසිම මුස්ලිම් පල්ලිවල භාවිතා නොකරන රෝස පැහැය ප්‍රමුඛ වර්ණය ලෙස යොදා ගැනීමයි.  

පල්ලියේ සෑම කොටසකම ඇසට හසුවන වර්ණවත් වීදුරු භාවිතය තරමක් අසමසම වන අතර සූර්යාලෝකය වර්ණවත් ආලෝක නූල් බවට වෙනස් කරන එහි සියුම් ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පය පල්ලියට තේජස ගෙන දී ඇත. එක් එක් මහලේ සිවිලිම යුරෝපීය සිතුවම් වලින් ද සරසා ඇත. Nasir-Ol Molk කෞතුකාගාරය නැරඹීමේදී  එය තවත් විස්තරාත්මකව දැන ගත හැකිය. 

Nasir-Ol Molk පල්ලිය නැරඹීමට හොඳම කාලය ශීත ඍතුවේ මැද දක්වා සරත් සෘතුවේ මැද වේ. මෙයට හේතුව ඡායාරූප ගැනීම සඳහා වඩාත් පරිපූර්ණ ආලෝක තත්ත්වයන් ඇති කරන ආනත හිරු එළිය කෝණයයි.  

නසීර් ඕල් මෝල්ක් පල්ලියේ ඡායාරූප ශිල්පීන් සඳහා, ස්වර්ණමය කාලය හිමිදිරි පාන්දර වේ. නැඟෙනහිර යාඥා ශාලාවේ විවිධ මාදිලියේ වීදුරු ජනේල හරහා හිරු එළිය ආලෝකය විහිදන විට එය පල්ලිය තුළ  දේදුන්නක් පින්තාරු කරයි. බොහෝ ආගම්වල දේවත්වය සිහිපත් කරන ආලෝකයේ මහිමය, සන්සුන් වාතාවරණයක්, සැබෑ ආත්මය ස්පර්ශ කරන අත්දැකීමක් නිර්මාණය කරයි.