ඉරානයේ Bavar-373 ගුවන් ආරක්ෂක පද්ධතියේ රටේ මහිමය ඉස්මතු කරයි

Iran's Bavar-373 air defense system highlights the country's glory1979 

 

 ඉස්ලාමීය විප්ලවයෙන් පසු ඉරානය විද්‍යාත්මක ප්‍රගතියක් හෝ පසුගාමී බවක් දැක තිබේද? මෙය ලොව පුරා බොහෝ දෙනෙකුගේ අවධානයට ලක්ව ඇති ප්‍රශ්නයකි. ඉරානයේ ඉස්ලාමීය විප්ලවයේ ආරම්භයේ සිටම බොහෝ ප්‍රසිද්ධ ජාත්‍යන්තර මාධ්‍ය ප්‍රකාශ කර ඇත්තේ විප්ලවය ඉරානය විවිධ මානයන්ගෙන් පසුබැසීමට හේතු වී ඇති බවයි. විප්ලවයෙන් පසුව ඉරානයේ ප්‍රගතිය නතර වූ බවත් රට ආපස්සට ගිය බවත් ඔව්හු හංවඩු ගසති. 

ප්‍රධාන ධාරාවේ මාධ්‍ය විසින් සැමවිටම අවධාරණය කරන ලද එක් කරුණක් වන්නේ විද්‍යාව හා තාක්‍ෂණය තුළ ඉරානයේ පසුබෑම ගැන ය. 

විද්‍යාත්මක ප්‍රගතිය සහ විද්‍යා නිෂ්පාදනය පිළිබඳ කාරණය සමහර විට රටක ප්‍රගතිය හෝ පසුගාමී බව පෙන්වන වැදගත්ම දර්ශකවලින් එකකි. මේ අනුව, රටක් පරිහානියකට ලක් වී තිබේද නැතහොත් දියුණු වී තිබේද යන්න යමෙකුට සැබවින්ම තේරුම් ගැනීමට අවශ්‍ය නම්, ඔවුන්ට මෙම දර්ශක දෙක විමර්ශනය කිරීමෙන් පිළිතුර ලබා ගත හැකිය. 

විද්‍යාත්මක ක්ෂේත්‍රවල ඉරානයේ දියුණුව පෙන්වා දෙන සමහර වාර්තාවලට ප්‍රතිචාර වශයෙන් බටහිර මාධ්‍ය ප්‍රධාන උත්සුකයන් දෙකක් ඉදිරිපත් කළේය. එවැනි සැකයන් පළමු කාණ්ඩයට අදාළ වන්නේ මෙම වාර්තාවල මූලාශ්‍ර සහ ඒවා ප්‍රශ්න කිරීමට ගත් උත්සාහයන් ය.  ප්‍රධාන ධාරාවේ මාධ්‍ය විසින් එම වාර්තාවල සොයාගැනීම් විශ්වාස කළ නොහැකි යැයි හැඳින්වූයේ ඒවා ඉරාන මූලාශ්‍ර විසින් නිෂ්පාදනය කරන ලද බැවිනි. ප්‍රගතිය සාමාන්‍ය සහ නොවැළැක්විය හැකි කාරණයක් බවත්, පහළවි රාජකීය පවුල ඉරානයේ රැඳී විප්ලවයක් සිදු නොවූයේ නම්, මෙම වර්ධනයන්, සමහර විට වඩා හොඳ වුවද, කෙසේ හෝ සිදුවනු ඇති බවත්, දෙවන වර්ගයේ සැකයන් අවධාරණය කළේය 

අද ඉරානය සාර්ථකව ඒ සියලු සැක සංකා ක්‍රියාවෙන් ඔප්පු කර ඇත.Bavar-373 ගුවන් ආරක්ෂක පද්ධතියේ උසස් මිසයිලවල නවතම සාර්ථක අත්හදා බැලීම් බහු ස්ථර ඉරාන ගුවන් ආරක්ෂාවේ වඩාත් වැදගත් අංගයන්ගෙන් එකක විශ්වසනීයත්වය සනාථ කරයි. 

අගෝස්තු මස අවසානයේදී, ඉරාන මාධ්‍ය මධ්‍යම ඉරානයේ Bavar-373 ගුවන් ආරක්ෂක පද්ධතිය අත්හදා බැලීමේ අධි-විභේදන ඡායාරූප ප්‍රකාශයට පත් කරන ලද අතර, කිලෝමීටර් 300 ක පරාසයක Sayyad-4B මිසයිලය දියත් කරන  TELAR රේඩාර් වාහනයක් අනාවරණය කළේය. 

වාර්ෂිකව අගෝස්තු 30 වන දිනට යෙදෙන ජාතික ගුවන් ආරක්ෂක දිනය නිමිත්තෙන් මෙම පරීක්ෂණ සිදු කරන ලද අතර, ඉරාන හමුදාවේ ප්‍රධාන අණදෙන නිලධාරී මේජර් ජෙනරාල් අබ්දුල්රහීම් මුසාවි ඉරානය දිගු දුර ගුවන් මිසයිල ඇති රටවල් හයෙන් එකක් ලෙස ඉරානය ප්‍රශංසා කළේය.  

එය පද්ධතියේ වඩාත්ම දියුණු අන්තර්ග්‍රහක මිසයිලයේ අත්හදා බැලීම්වලින් එකක් වන අතර තවමත් වැඩිදියුණු කිරීම්, තාක්ෂණික ලක්ෂණ හෝ ස්ථානය පිළිබඳ බොහෝ විස්තර ලබා දී නොමැත. 

ඉහත සඳහන් කළ Sayyad-4B මිසයිලය 2022 නොවැම්බර් මාසයේ සිට මහජනතාව අතර ප්‍රසිද්ධ වූ අතර නව  TELAR වාහනය මෙම වසරේ අප්‍රේල් මාසයේ ජාතික හමුදා දිනයේදී ඉදිරිපත් කරන ලදී. 

Bavar-373, ලෝකයේ වඩාත්ම දක්ෂ ජංගම දිගු දුර ගුවන් ආරක්ෂක පද්ධති වලින් එකක්, 2020 සිට ක්‍රියාත්මක වන අතර එය ඉරාන විශේෂඥයින්ගේ දස වසරක නොපසුබට උත්සාහයක ප්‍රතිඵලයකි. 

එහි වඩාත්ම දියුණු අනුවාදයේ, එය වර්ග කිලෝමීටර් 280,000 ක භූමි ප්‍රදේශයක් ආරක්ෂා කරන අතර විවිධ පරාසයන් සහ උන්නතාංශවල කෲස් මිසයිල, ඩ්‍රෝන යානා සහ පස්වන පරම්පරාවේ රහසිගත ජෙට් යානා ඇතුළු විවිධ වර්ගයේ ඉලක්ක දඩයම් කිරීමට භාවිතා කරයි. 

Bavar යනු "ඇදහිල්ල" සඳහා පර්සියානු වචනය වන අතර 373 යනු ඉස්ලාමයේ වක්තෘ නබි තුමාණන්ගේ  නම වන "මොහොමඩ්" යන වචනය සඳහා අබ්ජාඩ් අක්ෂරවල එකතුවයි. 

දේශීය දිගු දුර ගුවන් ආරක්ෂක පද්ධතියක අවශ්‍යතාවය 2010 දී පෙනී ගියේ එවකට සැලකිය යුතු ඇමරිකානු පීඩනයක් යටතේ රුසියාව ඉරානයට S-300PMU-1 පද්ධතිය බෙදා හැරීම අත්හිටුවීමත් සමඟ ය. 

ඉරානයට සංවර්ධිත ගුවන් ආරක්ෂක පද්ධති කර්මාන්තයක් නොතිබූ අතර කෙටි දුර චීන HQ-7, මධ්‍යම පරාසයේ රුසියානු 9K37 Buk, American MIM-23 Hawk සහ දිගු දුර රුසියානු S-200 මත පදනම් වූ මූලාකෘති අත්හදා බලමින් සිටියේය. 

2010 දශකයේ මුල් භාගයේදී, පළමු ගෘහස්ථ පද්ධති වන Mersad, Raad, Ya Zahra, Herz-9 සහ Talash දර්ශනය වූ අතර, ඒ සමඟම, Bavar-373 ඇතුළුව තවත් බොහෝ දියුණු පද්ධති සංවර්ධනය වෙමින් පවතී. 

Bavar-373 පද්ධතියේ මූලාකෘති සැලසුම 2011 අගභාගයේදී ප්‍රදර්ශනය කරන ලද අතර එය සැලසුම් කළ හැකියාවන් අනුව රුසියානු S-300 ට වඩා දියුණු යැයි හමුදා නිලධාරීන් විසින් විස්තර කරන ලද අතර වසරකට පසුව එය සංවර්ධනයෙන් සියයට 30 ක් සම්පූර්ණ වූ බව කියනු ලැබේ 

එම වසරේම, ඉරානය විසින් Zoljanah 10x10 TEL (Transporter Erector Launcher) වාහනය ඉදිරිපත් කරන ලද අතර, එය අන්තර්ග්‍රාහක මිසයිල සහිත නල රැගෙන යාමට නියමිතව තිබූ අතර, ඊළඟ වසරවලදී, පද්ධතියේ විවිධ කොටස් ක්‍රමයෙන් අනාවරණය විය. 

2014 දී, විවිධ හමුදා සිදුවීම් වලදී, ඉරානය විසින් Zoljanah 10x10 TEL වාහනයේ ප්‍රතිනිර්මාණය කරන ලද ආකෘතියක්, Zafar 8x8 රේඩාර් වාහනය, Sayyad-4 interceptor මිසයිලයක් සහ Bavar-373 රේඩාර් වලින් එකක මුල් පිටපතක් හෙළිදරව් කරන ලදී. 

වසරකට පසුව, JCPOA ගිවිසුම අත්සන් කිරීමෙන් සහ සම්බාධක ඉවත් කිරීමෙන් පසුව, රුසියාව ඉරානයට S-300PMU-2 පද්ධතිය සපයන බව නිවේදනය කළ අතර, ටෙහෙරානය එකඟ ව රට දිගටම තමන්ගේම Bavar-373 සංවර්ධනය කළේය 

2015 මැද භාගයේදී එවකට ආරක්ෂක අමාත්‍යවරයා ප්‍රකාශ කළේ ඉරානය දේශීයව නිෂ්පාදනය කරන ලද Bavar-373 හි සංවර්ධනය සම්පූර්ණ කර ඇති බවත්, මහා පරිමාණ නිෂ්පාදනය ඉන් ටික වේලාවකට පසුව දියත් කිරීමට අපේක්ෂා කරන බවත්ය. 

රුසියාවේ නිෂ්පාදිත S-400 ගුවන් ආරක්ෂක මිසයිල පද්ධතිය ටෙහෙරානයට විකිණීමට මොස්කව් ඉදිරිපත් වුවද රට මිලදී නොගන්නා බව ද ඔහු ප්‍රකාශ කළේය. 

2016 අගෝස්තු මාසයේදී, ඉරානය විසින් Meraj-4 S-band පූර්ව අනතුරු ඇඟවීමේ 3D AESA ක්‍රියාකාරී ඉලෙක්ට්‍රොනිකව පරිලෝකනය කරන ලද අරාව රේඩාර් ඇතුළු අනෙකුත් සංරචක සහිත ක්‍රියාකාරී මූලාකෘතියක් එළිදක්වන ලදී. 

එතෙක්, විදේශීය සංශයවාදීන් ඉරානයට දිගු දුර ගුවන් ආරක්ෂක පද්ධතියක් සංවර්ධනය කිරීමට හැකි වූ අතර, එහි ගෝලීය නිෂ්පාදනය රුසියාව සහ ඇමරිකා එක්සත් ජනපදය විසින් ආධිපත්‍යය දරයි ද නැතහොත් එය S-300PT හි යල් පැන ගිය අනුවාදය අනුකරණයක් යැයි ඔවුන් විශ්වාස කළහ. 

කෙසේ වෙතත්, ඉදිරිපත් කිරීමෙන් එය දියත් කිරීමේ නල, අන්තර්ග්‍රහක මිසයිල, රේඩාර්, වාහන සහ අනෙකුත් සියලුම සංරචක අනෙකුත් පද්ධතිවලට වඩා සම්පූර්ණයෙන්ම වෙනස් බව පැහැදිලි විය. එබැවින් විදේශීය හමුදා විශ්ලේෂකයින් පවා එය "පැහැදිලිවම අද්විතීය ඉරාන පද්ධතියක්" බව පිළිගත්තේය. 

Bavar-373 පද්ධතිය වැඩිදියුණු කිරීම සඳහා තවත් වසර තුනක් ගත වූ අතර, 2019 අගෝස්තු මාසයේ දී ඉහළ දේශපාලන සහ හමුදා නිලධාරීන්ගේ සහභාගීත්වයෙන් පැවති උත්සවයකදී පූර්ණ වශයෙන් ක්‍රියාත්මක වන බව නිල වශයෙන් එළිදක්වන ලදී. 

2022 අවසානයේදී, Bavar-373 පද්ධතියේ නව පරම්පරාවක් හෙළිදරව් කරන ලද අතර, වඩාත් දක්ෂ රේඩාර් සහ නව Sayyad-4B අන්තර්ග්‍රහණ මිසයිල දිගු පරාසයක් සහිත විය. 

ඒ අතරම, ඉරානයට තවත් 2- වෙනස් කෙටි හා මධ්‍යම දුර ගුවන් ආරක්ෂක පද්ධති තිබුණි.  ඒවා සියල්ලම ස්වාධීනව සංවර්ධනය කර රට තුළ නිෂ්පාදනය කරන ලදී. 

Bavar-373 පද්ධතිය මොඩියුලර් වන අතර, එය දියත් කිරීම් සහ ගිනි පාලන අංශයෙන් සමන්විත වන අතර එයට විධාන සහ පාලනය මෙන්ම අත්පත් කර ගැනීමේ සහ සම්බන්ධ වීමේ රේඩාර් ඇතුළත් වේ. 

සියලුම සංරචක ට්‍රක් හෝ ට්‍රේලර් සවි කර ඇති බැවින් එය ඉතා ජංගම පද්ධතියකි. එබැවින් Bavar-373 ඉරානයේ ඕනෑම තැනක පාහේ යෙදවිය හැකිය. 

දන්නා පැරණිතම වාහනය වන Zoljanah 10x10 TEL, 2012 දී එළිදක්වා වසර දෙකකට පසුව ප්‍රතිනිර්මාණය කරන ලද අතර, හයිඩ්‍රොලික් ජැක් මගින් ඔසවන මිසයිල නල හතරක් දරයි. 

පසුගිය වසර පහ තුළ හමුදා ඉසව්වල දක්නට නොලැබුණු Zoljanah සඳහා විකල්පයක් නම්, මුල් මිසයිල අත්හදා බැලීම් වලදී භාවිතා කරන ලද නම් නොකළ 8x8 TELAR ය. 

මෙම වසරේ අප්‍රේල් මාසයේ පැවති හමුදා පෙළපාලියේදී, බෙලාරුස් හි නිර්මාණය කර නිෂ්පාදනය කරන ලද 8x8 TELAR MZKT-791300 මත Bavar-373 මිසයිල නල දෙකක් සවි කරන ලදී. 

Bavar-373 බැටරියට TEL(AR) හයක් දක්වා ඇතුළත් විය හැකි අතර, එකිනෙකට සමීපව ස්ථානගත කර ඇත, එයින් අදහස් වන්නේ මිසයිල නල දෙකක් හෝ හතරක් වින්‍යාසය අනුව ඒවායේ මිසයිල 24ක් දක්වා අඩංගු විය හැකි බවයි. 

ඉරානයේ නිෂ්පාදිත තවත් වාහනයක් වන Zafar 8x8 හි 400 hp turbocharged ඩීසල් එන්ජිමක්, ටොන් 24 ක් දක්වා බර පැටවීමේ ධාරිතාවක් ඇති අතර මැද 360 ° භ්‍රමණය වන සම්පූර්ණ රේඩාර් සවි කිරීම සඳහා මෙන්ම පසුපස විධාන කුටියක් ද ඇත.  

එය සාමාන්‍යයෙන් 6x6 ට්‍රක් රථයක් මත දැකිය හැකි විධාන සහ පාලනය සවිකිරීම සඳහා ද භාවිතා කළ හැක. සඳහන් කර ඇති ආකාරය ට TEL(AR)s ලෙස, Zafar 8x8 මාර්ගයෙන් පිටත ගමන් කළ හැකි අතර කිලෝමීටර 800 ක මෙහෙයුම් පරාසයක් ඇත 

Bavar-373 පද්ධතියේ ට්‍රේලර් සවිකර ඇති එකම අංගය වන්නේ සිවිල් වර්ගයේ ට්‍රැක්ටර් ට්‍රක් රථයකින් ඇද ගන්නා ලද අනෙකුත් විශාලතම මෙරාජ්-4 රේඩාර් ය. 

Meraj-4 රේඩාර් යනු Shiraz Electronics Industries විසින් වැඩි දියුණු කර නිෂ්පාදනය කරන ලද තරංග මාර්ගෝපදේශ පේළි 40 කින් සාදන ලද දිගු පරාසයක 3D S-band රේඛීය AESA රේඩාර් වේ. 

එහි කර්තව්‍යය වන්නේ වර්ග කිලෝමීටර් 636,000 කට වඩා වැඩි විශාල ගුවන් අවකාශයක් පාලනය කිරීම,  එය අවට ඇති සහෝදර පද්ධති වෙත තොරතුරු සැපයීමයි. 

එහි ඉලෙක්ට්‍රොනික ප්‍රති-ප්‍රති-මිනුම් (ECCM) හැකියාවන් අතරට පිලිස්සීම, සයිඩ්ලොබ් බ්ලැන්කිං (SLB) සහ සයිඩ්ලෝබ් අවලංගු කිරීම  සංඛ්‍යාත පැනීම, ස්පන්දන පුනරාවර්තන සංඛ්‍යාතය  කම්පනය, තදබදය විශ්ලේෂණ සම්ප්‍රේෂණ තේරීම සහ අඩුම පැති තල මට්ටම ඇතුළත් වේ.