ඊද් ගාදිර් - නබි තුමාගේ ආත්මයේ කැඩපත වන ඉමාම් අලි ගේ විශේෂත්වය පිළිබිඹු වූ දිනයයි

 

Eid Ghadir - The day when the uniqueness of Imam Ali, the mirror of the soul of the Prophet Muhammad, was reflected

 

ඉස්ලාමයේ වක්තෘ මුහම්මද් නබි තුමා අපට කෙතරම් සමීප ද ඒ ආකාරයටම එතුමාගේ ශුද්ධ වූ පවුල වන අහ්ලුල් බයිතය අපගේ ආත්මයන් ට සමීප වේ. සුන්නි සහ ෂියා සම්ප්‍රදායන්ට අනුව අහ්ලුල් බයිත් ලෙස සලකන්නේ කවුරුන්ද? කිසිදු විවාදයක් නැත. සුන්නි හෝ ෂියා දෘෂ්ටිකෝණයක් නැත, එකම අහ්ලුල් බයිතය යනු අනාගතවක්තෘවරයා විසින්ම ස්වකීය සළුව  යට තබා ඇති පුද්ගලයින් 4 දෙනා වන අතර  ශුද්ධ වූ කුරානය විසින් අනුමත කරන ලද සහ විවාදයේදී නබිතුමා සමඟ (මුබහලා) ගිය අය මොවුන්ය, ඔවුන් නම් ඔහුගේ ආදරණීය  දියණිය ෆාතිමා බින්ත් මුහම්මද් ඔහුගේ බෑණා සහ  ඥාති සහෝදරයා වන අලි ඉබ්න් අබි තාලිබ්,ඔහුගේ මුණුපුරා හසන් ඉබ්න් අලි සහ, ඔහුගේ මුණුපුරා හුසේන් ඉබ්න් අලි ය.

 

මෙම  ශුද්ධ වූ පවුල නිසා ඇති වූ පෙළපත පසුව 4 වන ඉමාම් එනම් ඉමාම් අලි ඉබ්න් හුසේන් සජ්ජාද් සයිනාල් අබේදීන් ගෙන් පැවත එන නබිතුමාගේ එකම පෙළපතයි. අහ්ලුල් බයිත් යැයි කියා ගත හැකි වෙනත් තනි පුද්ගලයෙකුගෙන් ගෞරවයට පාත්‍ර විය යුතු යැයි කියා ගැනීමට වෙනත් කිසිවෙකු නොමැත.

 

ඊද් අල්-ගදීර් යනු ලොව පුරා සිටින ෂියා මුස්ලිම්වරුන්ට වැදගත් වන ඉස්ලාමීය උත්සවයක් වන අතර එය පවත්වනු ලබන්නේ පුළුල් ලෙස සමරනු ලබන ඊද් අල්-අදා උත්සවයෙන් දින කිහිපයකට පසුවය. නමුත් ඊද් අල්-ගදීර් පිටුපස ඇති කතාව කුමක්ද?   ඊද් අල්-ගදීර් යනු හිජ්රි 10, ධු අල්-හිජ්ජා හි 18 වන දින ගදීර් කුම් හි නබි මුහම්මද් සල්ලල්ලාහු අලෙයිහි වසල්ලම් තුමාණන්ගේ අවසාන දේශනය සැමරීමයි. ෂියාවරු මෙම සිදුවීම සමරන්නේ ඉමාම් අලි (අලෛ) නබිතුමාගේ අනුප්‍රාප්තිකයා පිළිගැනීමේ පදනම ලෙස ය.

 

මෙම ඊද් උත්සවය පිටුපස ඇති කතාව ආරම්භ වන්නේ මුහම්මද් නබි තුමාණන් මක්කම සිට මඩිනා දක්වා වූ අවසන් ගමනේදී තමා සමඟ එන ලෙස තම අනුගාමිකයන්ගෙන් ඉල්ලා සිටීමෙන් වසර දහයකට පසුවය.සම්ප්‍රදායන් අපට පවසන්නේ අවසාන හජ් උත්සවයෙන් පසු මක්කම සිට මදීනාව දක්වා ගමන් කරමින් සිටියදී, නබි  තුමා සහ ඔහුගේ සගයන් අල්-ජොහ්ෆා සිට සැතපුම් තුනක් දුරින් පිහිටි විලක් අසල නතර වූ බවයි.

 

ඉන්පසු නබි  තුමා මක්කම සහ මඩිනා අතර ස්ථානයක් වන ගදීර් කුම් හි නතර විය. සිය ගණනක් ජනතාව ඉදිරියේ, ඉමාම් අලි නබි තමාගෙන් පසු ඉස්ලාමය පාලනය කිරීමට තෝරාගත් අනුප්‍රාප්තිකයා බව ප්‍රකාශ කළේය. ඔහු තම දේශනය අතරතුර ඉමාම් අලි  තුමාගේ අත ඔසවා මෙසේ පැවසීය.

අහෝ දෙවියන් වහන්සේ!! සාක්ෂි දෙන්න. මගේ ස්වාමියා අල්ලාහ් වන අතර, මම විශ්වාසවන්තයින්ගේ ස්වාමියා (නායකයා) වෙමි.  මම ගුරුවරයා (මව්ලා) වූ ඕනෑම කෙනෙකුගේ ස්වාමියා අලි විය යුතුය. අහෝ අල්ලාහ්, මගේ ආදරණීය සහෝදරයා වන අලිහට සහාය දෙන අයට මිතුරෙකු වන්න, ඔහුට විරුද්ධ වන අයට සතුරෙකු වන්න...

 

ඒ මොහොතේ  සියලුම ඇදහිලිවන්තයන් මුහම්මද් නබිතුමාගේ තේරීම අගය කරමින් ඉමාම් අලි (අලෛ) තුමාට සුබ පැතුහ .නබි (සල්) තුමාගේ දේශනය අවසන් කිරීමෙන් පසු පහත කුර්ආන් වාක්‍යය පහළ විය

 

අද මම ඔබේ ආගම පරිපූර්ණ කර ඔබ කෙරෙහි මගේ ත්‍යාගය සම්පූර්ණ කර ඇත්තෙමි, ඉස්ලාමය ඔබේ ආගම බව මම සෑහීමකට පත් වෙමි” (අල් කුර්ආනය; 5:3)

මෙම කුර්ආන් වාක්‍යය කැපී පෙනෙන්නේ, ඉමාම් අලි (අලෛ) තුමාව මුහම්මද් නබි (සල්) තුමා වෙනුවට අල්ලාහ් විසින් තෝරා ගත් බවත්, ඉමාම් අලි (අලෛ) තුමාගේ තේරීම සඳහා තාර්කික හේතුවක් තිබූ බවත් එයින් පෙන්නුම් කරන බැවිනි. ෂියා සම්ප්‍රදායට අනුව, මෙම දිනයේ දී, ඉස්ලාමයේ නායකත්වය සහ අධිකාරිය අඛණ්ඩව ලබා දෙන ඉමාම්වරුන් දොළොස් දෙනාගෙන් පළමුවැන්නා ලෙස ආධ්‍යාත්මීකත්වයේ පියා ලෙස සැලකෙන ඉමාම් අලි (අලෛ) පත් කරන ලද අතර, එය අනාගතවක්තෘත්වයේ අවසානය සහ ඉමාමත් කර්තව්‍යයේ ආරම්භය සනිටුහන් කරයි.

 

ෂියා දේවධර්මයේ දී, විලායත් යනු ඉස්ලාමයේ පාලනය, බලය සහ පාලනය පිළිබඳ රීතියකි. එය නිර්මාණය කරන ලද්දේ මුහම්මද් (සල්) තුමා ඉමාම් අලි (අලෛ) තුමා තම අනුප්‍රාප්තිකයා ලෙස තෝරා ගත් විටය. විලායත් සංකල්පය අල්ලාහ්ගේ අණ පිළිබිඹු කරයි. අල්ලාහ් (අලෛ) විසින් නබි (සල්) තුමා හරහා පත් කරන ලද අයට පමණක් ඉස්ලාමයේ රජයේ අධිකාරිය ඇත.

 

 ශුද්ධ වූ ඉමාම්වරුන් නබිතුමාගේ නීත්‍යානුකූල අනුප්‍රාප්තිකයින් ලෙස සලකනු ලබන්නේ ඔවුන් ඔහුට සම්බන්ධ නිසා නොව, ආගමික-දේශපාලන නායකත්වයට අත්‍යවශ්‍ය ගුණාංග ඔවුන් සතුව ඇති බැවිනි. ඉමාම්වරයෙකු නොමැති විට, ඉහළ උගත් ආගමික විශාරදයෙකුට  නීති විද්‍යාවේ සියලු කාරණා සම්බන්ධයෙන් ඇදහිලිවන්තයන්ට මඟ පෙන්වීමක් ලබා දිය හැකිය.

 

මෙම ඊද් උත්සවය පිළිබඳව ඉමාම් ජ’ෆර් අස්-සාදික්  ගෙන් විමසූ විට, ඔහු මෙසේ පිළිතුරු දුන්නේය”

“ශුද්ධත්වයෙන් වඩාත් ශ්‍රේෂ්ඨ වූ තවත් එක් ඊද් උත්සවයක් තිබේ. දෙවියන් වහන්සේගේ දූතයා වන නබි තුමා ඉමාම් අලි (අ) තුමා තම අනුප්‍රාප්තිකයා ලෙස ප්‍රකාශ කළ දිනය එයයි, මෙසේ පවසමින්, මම කිසිවෙකුගේ මව්ලා වේද, 'අලි ද ඔහුගේ මව්ලා  වේ. තවද එය දිල්-හිජ්ජා මාසයේ 18 වන දිනයයි.

අද, ලොව පුරා, ෂියා මුස්ලිම්වරු ඔවුන්ට ඉතා වැදගත් අවස්ථාවක් සමරනු ඇත.මෙය මුස්ලිම් ලෝකය දෙකඩ කළ සිදුවීම ලෙස පුළුල් ලෙස සලකනු ලබන සිදුවීමකි. ඊද් අල් ගදීර්/ඊද් අල් ගදීර් ලෙස නම් කර ඇත්තේ ෂියා මුස්ලිම්වරුන් විශ්වාස කරන සිදුවීම අනුව ය. නබි මුහම්මද් (සල්) තුමාගේ ඥාති සහෝදරයා වන අලි ඉබ්න් අබි තාලිබ් අල්ලාහ්  විසින් නබිතුමාගෙන් පසු ආගමික අධිකාරිය සහ නායකයා ලෙස පත් කරන ලදී.මෙය සමහර අවස්ථාවාදී ඉස්ලාමීය අය තමන් ට රිසි ලෙස වෙනස් කර ලිවිය.  ගදීර් සිදුවීම එය සිදු වූ ස්ථානය අනුව නම් කර ඇත්තේ, නූතන සෞදි අරාබියේ අල්-ජුහ්ෆා නගරයේ පිහිටි කුම් ප්‍රදේශයේ පොකුණ (ගදීර්) අසල ය. කුම් පොකුණ යනු විවිධ පළාත් සහ ස්ථානවල ජනතාව එක්රැස් වී හජ් වන්දනාවෙන් පසු ඔවුන්ගේ අදාළ නගර සහ නගර වෙත ආපසු යාමට පෙර එකිනෙකාට ආචාර කළ ස්ථානයයි.

 

ශුද්ධ වූ නබි  තුමාණන් විසින් සිදු කරන ලද පළමු සහ අවසාන හජ් උත්සවයෙන් පසු හිජ්රා වලින් පසු 10 වන වසර වන දුල් හිජ්ජා 18 වන දින, අපගේ ආදරණීය නබිතුමා ජනතාව අමතමින්, ඇදහිලිවන්ත පිරිමින් සහ කාන්තාවන් විශාල පිරිසකට කතා කළ අවසාන අවස්ථාව ලෙස පුළුල් ලෙස සැලකේ. මක්කමේ සිට මඩිනා වෙත ආපසු යන අතරමගදී, මුහම්මද්  තුමා තම සගයන්ට සහ මිතුරන්ට ගදීර් කුම් හි නතර වන ලෙස නියෝග කළේය. මෙම ස්ථානයේ, පහත සඳහන් කුර්ආන් වාක්‍යය පහළ වූ බවත්, ඉන් පසුව පැමිණි දේශනාවේ පදනම බවට පත් වූ බවත් විශ්වාස කෙරේ

 

" අහෝ රසූල්තුමනි! ඔබගේ දෙවියන් වහන්සේගෙන් ඔබට පහළ කරන ලද දේ ඔබට දන්වන්න. ඔබ එසේ නොකළහොත්, ඔබ ඔහුගේ පණිවිඩය කිසිසේත්ම ලබා දී නැත. අල්ලාහ් ඔබව ජනතාවගෙන් ආරක්ෂා කරනු ඇත."

[සූරා මෛදහ්  67 වන පදය, ශුද්ධ වූ කුරානය ]

 

මෙම අවසාන පණිවිඩය ප්‍රකාශ කිරීමේදී අනාගතවක්තෘවරයා ජනතාවගේ ප්‍රතිචාරය පිළිබඳව කෙතරම් සැලකිලිමත් වූවාද යන්න තද අකුරින් මෙම පදයේ අවසාන කොටසින් පෙන්නුම් කරන බව විශ්වාස කෙරේ, එය ඉතා ශ්‍රේෂ්ඨ වූ අතර, ඔහු එය ප්‍රකාශ නොකළහොත්, ඔහු කිසි විටෙකත් ඉස්ලාමයේ පණිවිඩය ජනතාවට පූර්ණ ලෙස ලබා දී නොමැති බවක් දැනෙනු ඇත. මෙම වාක්‍යය පහළ කිරීමෙන් පසු, නබි තුමාණන් කුම් ප්‍රදේශයෙන් පිටව යන පුද්ගලයින්ට නැවත පැමිණෙන ලෙසත්, සියලු දෙනාටම දැකගත හැකි සහ ඇසෙන පරිදි තාවකාලික ධර්මාසනයක් ස්ථාපනය කරන ලෙසත් නියෝග කළහ. දුන් දේශනය මෙසේ විය

 

“මගේ ජනයිනි, සර්වඥ අති කරුණාවන්ත අල්ලාහ් මට පවසා ඇත්තේ කිසිදු වක්ත්‍රුවරයෙකු  තමාට පෙර සිටි තැනැත්තාගේ වයසින් අඩකට වඩා ජීවත් වන බවයි. මම මිය යාමට කැඳවීමට ආසන්න බවත් එබැවින් මම ප්‍රතිචාර දැක්විය යුතු බවත් මම විශ්වාස කරමි. මම වගකිව යුතු අතර ඔබ වගකිව යුතුය, එවිට ඔබ පවසන්නේ කුමක්ද?

ජනතාව පිළිතුරු දුන්නේ, “ඔබ දැනුම් දී, උපදෙස් දී, සහ උත්සාහ කළ බවට අපි සාක්ෂි දෙමු. අල්ලාහ් ඔබට ආශීර්වාද කරත්වා” යනුවෙනි.

 

“අල්ලාහ් හැර වෙනත් දෙවියෙකු නොමැති බවත්, මුහම්මද් ඔහුගේ සේවකයා සහ දූතයා බවත්, ඔහුගේ ස්වර්ගය සත්‍ය බවත්, ඔහුගේ නිරය සත්‍ය බවත්, මරණය සත්‍ය බවත්, මරණයෙන් පසු නැවත නැඟිටීම සත්‍ය බවත්, විනිශ්චය දිනය පැමිණෙන බවට කිසිදු සැකයක් නොමැති බවත්, අල්ලාහ් මළවුන් ඔවුන්ගේ සොහොන් වලින් නැවත නැඟිටුවන බවත් ඔබ සාක්ෂි නොදෙන්නේද?

ඔව්, අපි සාක්ෂි දෙමු” යැයි ඔවුහු පැවසූහ.

අලි ඉබ්න් අබි තාලිබ්ට සුබ පැතීමට ජනතාව පැමිණි පසු, නබි (සල්) තුමාණන් තවදුරටත් මෙසේ පැවසීය

“ආදරණීය ජනයිනි, මම ඔබට ඉදිරියෙන් යන්නෙමි, ඔබ බස්රා සහ සන අතර දුර ප්‍රමාණයට වඩා පළල මගේ (ස්වර්ගයේ) පොකුණට පැමිණෙනු ඇත. එහි තරු තරම් විශාල භාජන සහ රන් කෝප්ප දෙකක් සහ රිදී කෝප්ප දෙකක් ඇත. ඔබ ඒවා සමඟ කටයුතු කළ ආකාරය බැලීමට මා වෙත පැමිණෙන විට මා ඔබට ඉතිරි කර ඇති බර දේවල් දෙක ගැන මම ඔබෙන් අසමි.

වඩාත් බර දෙය අල්ලාහ්ගේ පොත වන ශුද්ධ වූ කුර්ආනයයි. එක් කෙළවරක් අල්ලාහ්ගේ අතේ ඇති අතර අනෙක් කෙළවර ඔබේ අතේ ඇත. එය තබා ගන්න, එවිට ඔබ අපගමනය නොවනු ඇත. ඒ අනෙක් බර දෙය මගේ පවුල වන අහ්ලුල්බයිත් සහ මගේ පරම්පරාවයි. සර්වඥයන් වහන්සේ මට පවසා තිබුණේ ඔවුන් දෙදෙනාම මගේ පොකුණට පැමිණෙන තුරු වෙන් නොවන බවයි

 

ඉස්ලාමයේ සියලුම චින්තන පාසල් සාමාන්‍යයෙන් මෙම අවස්ථාවේ සිදුවීම් පිළිබඳව එකඟ වේ. එය බොහෝ ඉතිහාසඥයින් විසින් වාර්තා කර ඇති නිසා එය ‘මුතවතීර්’ තත්ත්වය ලබා ගැනීමට ඉඩ සලසයි, එහි අර්ථය අවිවාදිත හෝ ප්‍රතික්ෂේප කළ නොහැකි සත්‍යයකි. කෙසේ වෙතත්, මෙම බෙදීම පැමිණෙන්නේ දේශනාවේ භාවිතා කරන ලද මව්ලා යන වචනයේ අර්ථ නිරූපණයෙනි, මන්ද එය භාවිතා කරන සන්දර්භය අනුව අර්ථ නිරූපණය වෙනස් වේ. ෂියා මුස්ලිම් විශ්වාසය සම්බන්ධයෙන් ගත් කල, මව්ලා යන වචනය නායකයා හෝ ආගමික අධිකාරිය යන අර්ථය ඇති මග පෙන්වන්නා යන වචනයට සම්බන්ධ බව විශ්වාස කෙරේ. මෙය පසුව ෂියා මුස්ලිම්වරුන් ශුද්ධ වූ නබිතුමාගෙන් පසු ආගමික අධිකාරිය සහ නායකයා බවට පත්විය යුතු බවට විශ්වාසයට යොමු කරයි, එමඟින් ඔහු ඔවුන්ගේ ඉමාම් බවට පත් වේ සහ ඉන් පසුව නබිතුමාගේ පෙළපතෙන් ඔහුගේ පුතුන් ද ඔවුන්ගේ ඉමාම්වරුන්, ඔවුන්ගේ නායකයින් වනු ඇත.

 

මෙයට ප්‍රතිවිරුද්ධව, සුන්නි මුස්ලිම් චින්තන ගුරුකුලය මව්ලා යන්නෙන් අදහස් කරන්නේ ආදරය ලබන හෝ ලේ නෑකමෙන් සමීප කෙනෙකු යන්නයි. මෙය මව්ලා යන වචනය භාවිතා කිරීමෙන් පසු කොටසේ සන්දර්භයෙන් ලබාගෙන ඇති අතර, එහිදී නබිතුමා මෙසේ පැවසීය, "අහෝ අල්ලාහ්, ඔහුට (අලි) සහාය දෙන ඕනෑම කෙනෙකුට ආධාරකරුවෙකු වන්න සහ ඔහුට (අලි) විරුද්ධ වන ඕනෑම කෙනෙකුට සතුරෙකු වන්න." මෙයින් ඇඟවෙන්නේ නබිතුමා සමඟ ඔහුගේ සමීප ලේ නෑකම සහ ඔහු කෙරෙහි ඔහුගේ ආදරය නිසා මිනිසුන් අලිගේ ආධාරකරුවන් සහ මිතුරන් ලෙස දිගටම සිටිය යුතු බවයි.

එවිට විවාදය මතු වන්නේ නබිතුමා  ඉහත සඳහන් දේ එනම් අලි සමඟ ඔහුගේ සම්බන්ධතාවය සම්බන්ධයෙන් දැනුම් දීමට දහස් ගණනක් ජනතාව එක්රැස් කරන්නේ මන්ද යන්න පිළිබඳව වන අතර, බොහෝ විද්වතුන් පෙන්වා දෙන්නේ නබිතුමා මෙම පණිවිඩය ලබා නොදුන්නේ නම්, එය ඔහු "ඔහුගේ පණිවිඩය කිසිසේත් ලබා නොදුන්නාක් මෙනි" යන්නයි. මීට අමතරව, නබිතුමා මෙම දේශනාව අවසන් කිරීමෙන් පසු පහළ වූ පදය පහත පරිදි වේ.

 

 "අද මම ඔබේ ආගම සම්පූර්ණ කර ඔබ කෙරෙහි මගේ අනුග්‍රහය සම්පූර්ණ කර ඇත්තෙමි. ඉස්ලාමය ඔබේ ආගම වීම ගැන මම සෑහීමකට පත් වීමි* ."

 

 [සූරා මෛදී: 3 වන පදය]

 

මෙම පදයෙන් ඇඟවෙන්නේ ආගම සම්පූර්ණ වූයේ අනාගතවක්තෘවරයාගේ ආසන්නතම අනුප්‍රාප්තිකයා ප්‍රකාශ කිරීම නිසා බවත්, එවිට නබිතුමාගෙන් පසු කවුරුන්ද යන්න පිළිබඳව කිසිදු ආරවුලක් ඉතිරි නොවන බවත් ෂියා මුස්ලිම් චින්තන ගුරුකුලය විශ්වාස කරයි. නබිතුමාගේ මරණයෙන් පසු ඇති වූ කැලඹිලි බොහොමයක් ඇත්ත වශයෙන්ම ඔහුගේ අනුප්‍රාප්තිකයා සම්බන්ධයෙන් මිනිසුන්ගෙන් ඇති වූ ආරවුල නිසා විය. තවද, මෙය නබිතුමාගෙන් පුළුල් ලෙස පිළිගත් හදීසයෙන් ඉදිරියට යයි. එහි ඔහු අලිට මෙසේ පවසයි.

 

ඔබ මට ආරොන් (හාරුන්) මෝසෙස් (මූසා) ට මෙන් වනු ඇත, නමුත් මට පසුව වෙනත් නබිවරයෙකු නොසිටිනු ඇත ."

මෙය ෂියා මුස්ලිම්වරුන් විශ්වාස කිරීමට හේතු වන්නේ, මෙම වාක්‍යය සමඟ, අලි නිවැරදි නායකයා බවත්, මුහම්මද් (සල්) තුමා අවසාන පණිවිඩකරු වීම නොතිබුනේ නම්, අලි එකම ස්ථානයක සිටිනු ඇති අතර අනාගතවක්තෘවරයා නොමැති විට ඔහුගේ සියලු කටයුතු සහ රාජකාරි සඳහා නියෝජ්‍යයෙකු වනු ඇති බවත්ය. හරුන් තම සහෝදර මූසා  තම ස්වාමියා සමඟ කතා කිරීමට පිටත්ව ගිය විට ඔහු වෙනුවෙන් කළ ආකාරයටම මෙය සැලකේ. මෙහි වෙනස නම් මෙම වාක්‍යය පහළ වන කාලය පිළිබඳ විශ්වාසයයි. ගදීර් හි නබිතුමාගේ දේශනාවෙන් පසුව එය පහළ වූ බව ෂියා මුස්ලිම්වරුන් විශ්වාස කරන විට, සුන්නි මුස්ලිම් චින්තන ගුරුකුලය මේ සමඟ පුළුල් ලෙස එකඟ නොවන අතර එම අවසාන හජ් දිනයේදී අරෆා දිනයේදී එය පහළ වූ බව විශ්වාස කරයි. මෙහිදී ‘ආගමේ පරිපූර්ණත්වය’ ඇති වූයේ නබි තුමා අරෆා දිනයේදී මුස්ලිම්වරුන් අමතමින්, ජාතිය හා ආගම නොසලකා පිරිමින්ගේ හා කාන්තාවන්ගේ සමානාත්මතාවය ප්‍රකාශ කරමින්, ඉස්ලාමය ක්‍රියාත්මක වන, බහු සංස්කෘතික සමාජයක් බව පෙන්වමින්, අල්ලාහ්  මිනිසුන් සමාන ලෙස දුටු අතර ඔවුන්ගේ භක්තියෙන් අන් අයට වඩා වැඩි කුසලතා ලබා ගන්නා බව පෙන්වූ විට බව වටහා ගත හැකිය

 

632 දී නබිතුමාගේ මරණයෙන් පසු, අනුප්‍රාප්තිය පිළිබඳ ආරවුල් ඇති වූ අතර එය ඉස්ලාමීය ජාතියේ නායකයින් ජනතාව සහ පාලකයින් විසින් තෝරා ගන්නා කලීෆා ක්‍රමයක් නිර්මාණය කිරීමට හේතු විය. පළමුවෙන් අනුප්‍රාප්තිකයා වූයේ අබු බකර්, පසුව උමර් ඉබ්න් අල්-ඛාතාබ්, තුන්වැන්නා ඔත්මාන් ඉබ්න් අෆාන් සහ පසුව සිව්වන කලීෆා අලි ඉබ්න් අබි තාලිබ් ය. ගදීර් කුම් යනු අල්ලාහ්ගේ දිව්‍ය කැමැත්ත යැයි ඔවුන් විශ්වාස කරන දෙයින් ආභාෂය ලැබූ නබි තුමාගේ නියෝගය පරිදි බොහෝ මුස්ලිම්වරුන් අලිට පක්ෂපාතීත්වය ප්‍රතිඥා දුන් දිනයයි. මෙයට වෙනස්ව, එය අලි නබි (සල්) තුමාගේ දකුණු අත මිනිසා ලෙස මිනිසුන් හඳුනාගත් දිනය සහ නබි තුමාණන් සමඟ ඔහුගේ සමීප ලේ ඥාතිත්වය සහ ඔහු කෙරෙහි ඔහුගේ ආදරය හේතුවෙන් අලිට ආධාරකරුවන් සහ මිතුරන් ලෙස දිගටම සිටීමට ඔවුන්ට අවස්ථාව ලබා දුන් දිනය ද සනිටුහන් කරයි. මෙය පසුව 'ෂියාට් අලි' එනම් අලි හෝ ෂියා මුස්ලිම්වරුන්ගේ ආධාරකරුවන් යන යෙදුම අර්ථ දැක්වීමට හේතු විය.