ඉරානයේ පොලිමර් විප්ලවය ප්ලාස්ටික් දූෂණය මැඩපැවැත්වීම සඳහා යතුරයි

 ඉරානයේ පොලිමර් විප්ලවය ප්ලාස්ටික් දූෂණය මැඩපැවැත්වීම සඳහා යතුරයි 

 Iran’s polymer revolution is key to tackling plastic pollution 

ගෝලීය වෙළඳපල පාරිසරික කාර්යක්ෂමතාව සහ තිරසාර ද්‍රව්‍ය සඳහා වැඩි වැඩියෙන් ප්‍රමුඛත්වය දෙන ඉරානයේ ඛනිජ රසායනික අංශය අපද්‍රව්‍ය අඩු කිරීම සහ වඩාත් තිරසාර කර්මාන්තයක් නිර්මාණය කිරීම සඳහා ද්‍රව්‍ය නැවත භාවිතා කිරීම කෙරෙහි වැඩි අවධානයක් යොමු කරයි.සෙනසුරාදා ටෙහෙරානයේ පැවති "ප්ලාස්ටික් දූෂණ අර්බුදය අභියෝග සහ නැගී එන අවස්ථා" යන සමුළුවේදී, නිලධාරීන් සහ කර්මාන්ත විශේෂඥයින් ප්ලාස්ටික් අපද්‍රව්‍ය අවම කිරීම සහ අමු රසායනික නිෂ්පාදනයේ සිට ඉහළ වටිනාකමක් ඇති පොලිමර් නිමැවුම් වෙත මාරු වීම සඳහා ඉරානයේ විකාශනය වන උපාය මාර්ගය ගෙනහැර දැක්වීය.

රටේ වත්මන් ස්ථාපිත ඛනිජ රසායනික ධාරිතාව වසරකට ටොන් මිලියන 100 ක් පමණ වන අතර, හත්වන සංවර්ධන සැලැස්ම යටතේ මෙම අගය ටොන් මිලියන 130 දක්වා වැඩි කිරීමට සැලසුම් කර ඇත එහෙත් එම රාමුව තුළ, පොලිමර් මුළු ධාරිතාවෙන් වාර්ෂිකව ටොන් මිලියන 10 ක් පමණි  මෙම ව්‍යුහාත්මක සංයුතියෙන් ඇඟවෙන්නේ ඉරානය ගෝලීය ඛනිජ රසායනික නිෂ්පාදනයේ සැලකිය යුතු ස්ථානයක් හිමිකරගෙන සිටියද, වෙළඳපොළේ ඉහළ වටිනාකමක් ඇති කොටස් වලට රට නිරාවරණය වී නොමැති බවයි.

පොලිමර්, විශේෂයෙන් ප්‍රතිචක්‍රීකරණය කළ හැකි ප්‍රභේද කෙරෙහි වැඩි අවධානයක් යොමු කිරීමෙන් ඉරානය නිෂ්පාදනයේ ටොන් එකකට වැඩි වටිනාකමක් ජනනය කළ හැකිය.මෙහි ආර්ථික ප්‍රතිලාභ පැහැදිලිය. මෙතනෝල් වැනි මූලික රසායනික ද්‍රව්‍ය ලොව පුරා ටොන් එකකට ඩොලර් 300 කට පමණ අලෙවි වන නමුත් ඉරානයේ නිෂ්පාදිත සාමාන්‍ය පොලිමර් ටොන් එකකට ඩොලර් 1,000 කට පමණ අලෙවි කළ හැකිය.සංවර්ධිත රටවල නිපදවන උසස් පොලිමර් ටොන් එකකට ඩොලර් 2,000 කට පමණ අලෙවි වන්නේ ඒවා වඩා හොඳ ගුණාත්මක භාවයක් ඇති අතර පරිසර හිතකාමී සහ පහසුවෙන් නිරීක්ෂණය කළ හැකි වීම සඳහා දැඩි නීති රීති සපුරාලන බැවිනි.

වඩාත් පොලිමර්-කේන්ද්‍රීය ආකෘතියකට මාරුවීම ඉරානයේ ඛනිජ රසායනික වටිනාකම් දාමය ඉහළ නැංවීම පමණක් නොව, පාරිසරික ප්‍රමිතීන් වේගයෙන් අනුගමනය කරන වෙළඳපලවල නව අපනයන අවස්ථා ද නිර්මාණය කරනු ඇත.ඉරානයට දැනටමත් අමුද්‍රව්‍ය ලබා ගැනීම සහ ඒවා සැකසීම සඳහා සම්බන්ධිත පිරිපහදු සහ ඛනිජ රසායනික කම්හල් සමඟ ශක්තිමත් සැකසුමක් ඇත. මෙයින් අදහස් කරන්නේ තමන්ගේම සම්පත් සහ කර්මාන්ත භාවිතා කරමින් මෙම මාරුව සිදු කිරීමට රට හොඳින් සන්නද්ධ බවයි.

ප්ලාස්ටික් දූෂණය අවම කිරීමේදී අපද්‍රව්‍ය කළමනාකරණය සහ ප්‍රතිචක්‍රීකරණය කිරීමේ උපායමාර්ගික කාර්යභාරය ද සමුළුව අවධාරණය කළේය. කාර්මික සංවර්ධනය සඳහා ඉහළ විභවයක් ඇති ක්ෂේත්‍ර දෙකක් ලෙස කථිකයන් යාන්ත්‍රික හා රසායනික ප්‍රතිචක්‍රීකරණය පෙන්වා දුන්හ. සමහර ඉරාන නගරවල දැනටමත් අර්ධ වශයෙන් යොදවා ඇති යාන්ත්‍රික ප්‍රතිචක්‍රීකරණය, ඇතැම් වර්ගවල පශ්චාත්-පාරිභෝගික ප්ලාස්ටික් භාවිතා කළ හැකි ද්‍රව්‍ය බවට නැවත සැකසීමට ඉඩ සලසයි.රසායනික ප්‍රතිචක්‍රීකරණය, ස්ථාපනය කිරීමට වඩා මිල අධික වුවද, මිශ්‍ර හෝ අපිරිසිදු ප්ලාස්ටික් මූලික ගොඩනැඟිලි කොටස් හෝ ඉන්ධන බවට බිඳ දැමිය හැකි අතර, මෙම ද්‍රව්‍ය නව නිෂ්පාදන සෑදීමේදී නැවත භාවිතා කිරීමට ඉඩ සලසයි.

මෙම තාක්ෂණයන් හුදෙක් පාරිසරික විසඳුමකට වඩා වැඩි යමක් නියෝජනය කරයි. ඒවා ඉරානයට ප්‍රාථමික අමුද්‍රව්‍ය මත යැපීම අඩු කිරීමට, එහි හයිඩ්‍රොකාබන් වත්කම්වල ආයු කාලය දීර්ඝ කිරීමට සහ ගෝලීය තෙල් හා ගෑස් වෙළඳපොළවල් හා සම්බන්ධ අස්ථාවරත්වය අඩු කිරීමට ආර්ථික මාර්ගයක් ලබා දෙයි.ඉරානයේ පවතින පොලිමර් නිෂ්පාදන යටිතල පහසුකම් සැලකිල්ලට ගෙන, ප්‍රතිචක්‍රීකරණ ධාරිතාව වැඩිදියුණු කිරීම සැපයුම් දාමය පුරා වැඩි චක්‍රලේඛයකට සහාය වන අතර දිගුකාලීන පිරිවැය කාර්යක්ෂමතාවයක් ලබා දෙනු ඇත.

එපමණක් නොව, දේශීය ප්‍රතිචක්‍රීකරණ විසඳුම් සංවර්ධනය කිරීම සඳහා සෘජුවම අදාළ වන රසායනික ඉංජිනේරු විද්‍යාව, උත්ප්‍රේරණය සහ ක්‍රියාවලි ප්‍රශස්තිකරණය පිළිබඳ සැලකිය යුතු තාක්ෂණික විශේෂඥතාවයක් රට සතුව ඇත.විශ්ව විද්‍යාල සහ පර්යේෂණ ආයතන කිහිපයක් දැනටමත් පොලිමර් විද්‍යාව සහ පාරිසරික ඉංජිනේරු විද්‍යාවේ ක්‍රියාකාරී වන අතර, අපද්‍රව්‍ය ප්‍රතිසාධනය සහ ද්‍රව්‍ය විද්‍යාවේ දේශීයකරණය කළ හැකි නවෝත්පාදනයන් සඳහා උපයෝගී කර ගත හැකි දැනුම පදනමක් සපයයි.

ඉරානයේ නාගරික මධ්‍යස්ථාන, විශේෂයෙන් ඇසුරුම්කරණය, තනි භාවිත නිෂ්පාදන සහ ගෘහ භාණ්ඩ වලින් ප්ලාස්ටික් අපද්‍රව්‍ය සැලකිය යුතු ප්‍රමාණයක් ජනනය කරයි.සම්මන්ත්‍රණයට සහභාගී වූවන් විශේෂයෙන් නාගරික මට්ටමින් වැඩිදියුණු කළ වෙන් කිරීමේ සහ එකතු කිරීමේ යටිතල පහසුකම් සඳහා අවශ්‍යතාවය ඉස්මතු කළහ. අභියෝග පවතින අතර, සමහර නගර අපද්‍රව්‍ය වෙන් කිරීමේ නියමු ව්‍යාපෘති ආරම්භ කර ඇති අතර, ප්‍රතිචක්‍රීකරණ පහසුකම්වලට පිරිසිදු ආදාන ප්‍රවාහ සඳහා ඉඩ සලසයි.

තීරණාත්මක ලෙස, ඉරානයේ නාගරික අපද්‍රව්‍ය කළමනාකරණ ආයතන සහ පෞද්ගලික ප්‍රතිචක්‍රීකරණ සමාගම් දැනටමත් බොහෝ පළාත්වල ක්‍රියාත්මක වන අතර, වඩාත් කාර්යක්ෂම පද්ධති ගොඩනගා ගත හැකි පදනමක් නිර්මාණය කරයි.ප්‍රමිතිගත ප්‍රොටෝකෝල සහ වැඩි ද්‍රව්‍ය ප්‍රතිසාධන අනුපාත සමඟින්, මෙම ජාල පරිමාණයෙන් වඩාත් චක්‍රීය ඛනිජ රසායනික ආකෘතියකට මාරුවීමට සහාය විය හැකිය.දේශීය ප්‍රතිපත්ති පරිසරය යම් සීමාවන් මතු කළද, ඉරානය තම ඛනිජ රසායනික අංශය ගෝලීය ප්‍රවණතා සමඟ, විශේෂයෙන් බහුපාර්ශ්වික පාරිසරික ක්‍රියාවලීන්ගෙන් මතුවන ඒවා සමඟ පෙළගැස්වීමට කැපවී සිටී.ප්ලාස්ටික් දූෂණය පිළිබඳ නීත්‍යානුකූලව බැඳී ඇති ගිවිසුමක් වර්ධනය කිරීමට උත්සාහ කරන එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය යටතේ අන්තර් රාජ්‍ය සාකච්ඡා කමිටුවේ (INC) ක්‍රියාවලියේ මෑත කාලීන වර්ධනයන් පිළිබඳව සමුළුවේදී සාකච්ඡා කරන ලදී.

ප්ලාස්ටික් දූෂණ අභියෝග ඇති වී ඇත්තේ ඉරානය වැනි සංවර්ධනය වෙමින් පවතින රටවල් විසින් නොව, ඓතිහාසිකව සැලකිය යුතු ප්‍රමාණයේ පොලිමර් සහ ප්ලාස්ටික් නිපදවා ඇති සංවර්ධිත රටවල් විසිනි. එබැවින්, මෙම ගෝලීය ගැටළුව විසඳීම සඳහා සියලුම පාර්ශවයන් වගකීම බෙදා ගනී.ඉරානය සහ ඒ හා සමාන රටවල් ද ජාත්‍යන්තර සම්බාධකවලට සම්බන්ධ අභියෝගවලට මුහුණ දෙන අතර එමඟින් පාරිසරික ප්‍රතිඵල වැඩිදියුණු කළ හැකි තාක්ෂණයන් වෙත ප්‍රවේශය සීමා වේ.

පරිසර හිතකාමී ප්‍රමිතීන් ස්ථාපිත කිරීම සාදරයෙන් පිළිගන්නා අතර ඉරානය ජාත්‍යන්තර ගිවිසුම්වලට කැපවී සිටී; කෙසේ වෙතත්, ඕනෑම ගිවිසුමක් සමතුලිතතාවය, යුක්තිය සහ බෙදාගත් නමුත් වෙනස් වූ වගකීම් මත පදනම් විය යුතුය, එනම් එක් එක් රටේ බැඳීම් අර්බුදයට එහි දායකත්වයට අනුරූප විය යුතුය.ප්තිචක්‍රීකරණය සහ අපද්‍රව්‍ය කළමනාකරණය සඳහා තාක්ෂණයන් මාරු කිරීම මත ගෝලීය ප්ලාස්ටික් ගිවිසුමක් ස්ථාපිත කළ යුතු අතර, ප්ලාස්ටික් දූෂණ අර්බුදය සඳහා විශාලතම වගකීම දරන සංවර්ධිත රටවල් වන අතර එමඟින් එයට විසඳුම් සෙවීමට වැඩි කැපවීමක් අවශ්‍ය වේ.

ඉරානය සහ ඒ හා සමාන ජාතීන්ට ඔවුන්ගේ පාරිසරික කැපවීම් සම්පූර්ණයෙන්ම සපුරාලීම සඳහා සම්බාධක සහ වෙළඳ සීමාවන් ඉවත් කිරීම අත්‍යවශ්‍ය වේ.ප්ලාස්ටික් අපද්‍රව්‍ය කළමනාකරණය සඳහා තාක්ෂණික විසඳුම් සඳහා ප්‍රවේශය සමඟ වෙනස් වගකීම් පිළිබිඹු කරන ගෝලීය ප්‍රමිතීන් සඳහා අවශ්‍යතාවය ඉරානයේ ස්ථාවරය අවධාරණය කරයි.ජාත්‍යන්තර වෙළඳපල ප්‍රවේශය අර්ධ වශයෙන් සීමා කර ඇති බැවින්, ක්‍රියාවලි උපකරණ, උත්ප්‍රේරණය සහ උසස් පොලිමර් සංස්ලේෂණය ඇතුළුව එහි තාක්‍ෂණික පදනම වැඩි ප්‍රමාණයක් දේශීයකරණය කිරීමට ඉරානය උත්සාහ කර ඇත.

මෙම ප්‍රාදේශීයකරණ උත්සාහය පොලිමර් විද්‍යාවේ දේශීය ධාරිතාව වර්ධනයට සහාය වන අතරම ඇතැම් යැපීම් අඩු කර ඇත.තවද, සංකීර්ණ තත්වයන් යටතේ ඛනිජ රසායනික ව්‍යාපෘති පරිමාණය කිරීමේ ඉරානයේ වාර්තාව යම් තරමක ඔරොත්තු දීමේ හැකියාව සහ අනුවර්තනය වීමේ හැකියාව පෙන්නුම් කරයි.ඉරානයේ ඛනිජ රසායනික නිෂ්පාදනයෙන් වැඩි ප්‍රමාණයක් අඩු ආන්තික භාණ්ඩවල පවතින වත්මන් තත්වය අභියෝගයක් සහ අවස්ථාවක් යන දෙකම නියෝජනය කරයි.එහි පොලිමර් ධාරිතාව පුළුල් කිරීමෙන් සහ ද්‍රව්‍ය ප්‍රතිසාධනය සඳහා ආයෝජනය කිරීමෙන්, ඉරානයට වඩාත් විවිධාංගීකරණය වූ, ඔරොත්තු දෙන සහ පරිසර හිතකාමී කාර්මික පදනමක් නිර්මාණය කළ හැකිය.

එසේ කිරීමෙන්, රට ප්ලාස්ටික් දූෂණයට විසඳුම් සෙවීම පමණක් නොව, එහි වඩාත්ම වැදගත් තෙල් නොවන අංශවලින් එකක දිගුකාලීන තරඟකාරිත්වය ශක්තිමත් කරයි.