ජලාල්දීන් රූමි  
ජීවිතය තුළින් ආධ්‍යාත්මය ස්පර්ශ කළ යාවජීව ආදරයේ සංකේතය 

ආත්මයන් අතර ගැඹුරු ආදරය, සියලු ජීවි දෙයකටම ඇති කරුණාව, ආධ්‍යාත්මික කෝනයකින් ලොව දැකීමට හැකි මනසක් සහ ආත්මයක් ලැබීම සැබවින්ම වාසනාවකි. මිනිස් ආත්මයන් වශයෙන් මෙලොවට පමිනීමේ සැබෑ සංතුෂ්ටිය විදින්නට හැක්කේ එවන් වූ ආධ්‍යාත්මික කෝනයකින් ලොව දෙස බැලීමෙන් පමණි.නිරාමිස සතුටක් සැමවිටම  එතුළ ඇත. ආධ්‍යාත්මික ආදරයේ ගැඹුර සහ මිහිර, දෙවිදුන් සහ මිනිස් ආත්මයක් අතර ඇති උත්කෘෂ්ට බැදීම, සදාකාලික ප්‍රේමයේ පහස යන මේ සියල්ලම ඉතා තාත්වික මෙන්ම ගැඹුරු ලෙස මිනිස් ආත්මයන්ට දැන වූ සූෆි කවිදෙක් වේ නම් ඒ ආදරයේ ප්‍රතිභිම්බය වන මවුලානා ජලාලුදීන් රූමි මිස වෙන කවරෙක්ද ?

ජලාලුදීන් මොහොමඩ් රූමි සහ මවුලානා රූමි යනුවෙන් ජනප්‍රිය වූ ජලාලුදීන් මොහොමඩ් බල්කි උපත ලැබුවේ 1207 සැප්තැම්බර් 30 වන දින පර්සියානු අධිරාජ්‍යයේ කොරසන් පළාතේ පොල්ක් ප්‍රදේශයේදී ය. ඔහු පර්සියානු භාෂාවෙන් "දෙවියන්ගේ සේවකයා" යන අර්ථය ඇති "මෞලවි" ලෙස ද හැඳින්වේ. 

ඔහුගේ පියා බහායුද්දීන් මොහොමඩ් වලාත් ඔහුගේ ගමේ බලවත් සූෆිවරයෙකි. එකල පර්ක් සංස්කෘතියේ කේන්ද්‍රස්ථානය වූයේ පොල්ක් ප්‍රදේශයේ වැඩි කොටසක් ය.මෙහි සියවස් ගණනාවක් පුරා සූෆිවාදය වර්ධනය වී මුල් බැසගෙන ඇත. රූමි කෙරෙහි සූෆිවාදයේ බලපෑම සඳහා ඔහුගේ පියා විශාල කාර්යභාරයක් ඉටු කළේය.

 මවුලානා රූමිට වයස අවුරුදු 11 දී, මොංගෝලියානු ආක්‍රමණය හේතුවෙන් ඔහුගේ පවුල කොරසන් අතහැර බැග්ඩෑඩ්, මක්කම සහ දමස්කස් වෙත ගොස් වසර කිහිපයකින් තුර්කියේ කොන්යා හි රූම් නගරයේ පදිංචි විය. මේ නිසා ඔහුව හැඳින්වූයේ ‘මවුලානා රූමි’ යනුවෙනි.

එකල සිටි අනෙකුත් මුස්ලිම්වරුන් මෙන් රූමි ද අරාබි, අල් -කුර්ආනය, නීතිය, ඉතිහාසය, දර්ශනය, ගණිතය සහ තාරකා විද්‍යාව යන විශයන්  හැදෑරීය.

ඔහු සහ ඔහුගේ පියා අල් කුර්ආනය හෙළිදරව්ව දැඩි ලෙස විශ්වාස කළ නමුත් එම කාලය තුළ අල් -කුර්ආනයේ අභ්‍යන්තර අර්ථයන් ගැන නොව බාහිර අර්ථයන් කෙරෙහි පමණක් අවධානය   කරමින් කරන ලද චාරිත්‍ර විවේචනය කළහ. අන්ධ ලෙස පිළිපැදීමට ඔවුහු විරුද්ධ වූහ. මේ සම්බන්ධව ඔවුන්ගේ මුල් කවි වලින් අදහස් කළේ ජනතාව අවදි කිරීමයි. අල්කුරානය වනාහි දනුමේ උල්පතක් මෙනි. කවරෙකු වඩ වඩාත් ගැඹුරින් හදාරයිද ඒ තරමට එහි සැඟවුණු අර්ථය වටහා ගත හැකිවේ. අල්කුරානයේ බාහිර අර්ථය සාගරය නම් එහි යටි අරුත මුතු ඇටය වේ. විඤ්ඤාණය යනු මෙයයි. 

" මාගේ වචන හුදෙක් නිදාසිටින ආත්මයන් සඳහා නොව පිපාසිතව දැනුම සොයන විඤ්ඤාණය සොයන ආත්මයන් සදහා පමණි".(රූමි) 

ඔහුගේ පියා මිය යන විට ඔහු කැපී පෙනෙන අධ්‍යාපනඥයෙකු බවට පත් වූ අතර වයස අවුරුදු 24 දී ඔහුගේ පියා වැනි රටේ ශ්‍රේෂ්ඨතම විද්වතෙකු බවට පත්විය. ඔහු සිය කාලය ගත කළේ සාමාන්‍ය ජනතාවට ආගමික දේශන ඉගැන්වීමට සහ දීමට ය. ඔහුගේ වයස අවුරුදු 35 වන තුරු ඔහුගේ ජීවිතය මේ ආකාරයටම පැවතුනි.

" මාගේ වචන හුදෙක් නිදාසිටින ආත්මයන් සඳහා නොව පිපාසිතව දැනුම සොයන විඤ්ඤාණය සොයන ආත්මයන් සදහා පමණි".(රූමි) 

1244 දී රූමිට ෂම්ස් තබ්‍රිzරිසි නම් සුෆි මුනිවරයෙකු මුණ ගැසුණි. ඒ හමුවීම වඩා සංසාරික හමුවීමකි. ඒ ආත්මයන් ද්විත්වය තුල අතර තිබූ බැදීම් සාමාන්‍ය මිනිස් බදීමකට වඩා පරතෙරට ගිය ගැඹුරු ආධ්‍යාත්මික ස්නේහයකි. වැඩි කල් නොගොස් දෙදෙනා සමීප මිතුරන් බවට පත් වූහ. ශාම්ස්ගේ ආත්මයේ සුව්ශේෂභාවය මැනවින් අවදාරනය කරගත් රූමි ,    එතැන් පටන්  මුළු ජීවිතයම ශම්ස් නම් මහා සූෆි මුනිවරයා නිසා වෙනස් වී ඇත. හුදෙකලාවේ මිහිර සහ හුදෙකලාව තුළින් විඤ්ඤාණය ට ගමන් කිරීමේ මහිමය රූමි පසක් කර ගත්තේය.  සමාජයෙන් හුදෙකලා වූ රූමි පෙර මෙන් වාද විවාදවලට සහභාගී වීමෙන් ද වැලකී ඇත. නියම ආධ්‍යාත්මික ආත්මයක් පුහු ආටෝපය, ප්‍රසිද්ධය, මිනිසුන් සමඟ සංවාද ප්‍රතික්ශේප කරයි. රූමි ද හුදෙකලාවේ සුන්දරත්වය ලෝකයාට දනවීය.

දෙදෙනාගේ  මේ ගැඹුරු  සම්බන්ධතාවය ඔහුගේ පවුලට සහ ශම්ස්ගේ අනෙක් සිසුන්ගේ හදවත් තුළ ඊර්ෂ්‍යාව වපුරවීමට ප්‍රමාණවත් විය. මෙම සබදතාව වසර දෙකක් පමණ පැවතුනි. පසුව දිනක් ෂම්ස් තබ්‍රිසි කිසිවෙකුටත් නොකියා එතනින් අතුරුදහන් විය. ඔහු කොහේ ගියාද කියා කිසිවෙකු දැන සිටියේ නැත. ඔහුගේ ගෝලයන් සිතුවේ කව්රුන් විසින් හෝ  මරා දමා ඇති බවයි. කෙසේ වෙතත් රූමි එය විශ්වාස කිරීම ප්‍රතික්ෂේප කළේය. ඔහු තම මිතුරා සොයමින් දස අත ගියේය. වසර ගණනාවක් ඔහු විවිධ ස්ථානවල සංචාරය කරමින් තම ආත්මීය මිතුරා සෙවීය. තම ආත්මයත් සමඟ බද්ධ වූ ස්වකීය මිතුරා ගේ වියෝව රූමිට දරා ගත නොහැකි කාරණාවක් විය.පසුව ඔහු තව කවි හරහා වචනවලට පෙරලිය නොහැකි, ඔහු නොකී හැඟීම් ප්‍රකාශ කලේය." විරහව" "ආත්මීය බන්ධනය" , සාමාන්‍ය ජීවිතයෙන් ඔබ්බට ගිය සබදතාව ඔහු තම කවි හරහා වඩා තාත්විකව සංවේදි භාෂා රටාවකින් ඉදිරිපත් කලේය.  ඔහුගේ කවිවල වාක්‍යාර්තයට වඩා ගැඹුරක් ව්‍යාංගාර්තය  තුළින් ප්‍රකට විය. ඔහුගේ ආත්මය තුල ඔඩු දුවන්නා වූ ආදරයේ සහ විරහවේ වාන් දොරටු ඔහු තව කවි හරහා හැර දැම්මේය. සාමන්‍ය මිනිස් ආදරයකට වඩා ආධ්‍යාත්මිකව හටගනෙන ආදරය වඩා සුන්දර සහ බලවත් බව රූමි තව කවි තුලින් ප්‍රකාශ කළ සුන්දර සත්‍යය වේ.  "දිවානේ ෂම්සේ - තබ්‍රිසි" යන කවි   පොත හරහා ඔහු විද්යාමාන කර ඇත්තේ එයයි.. 

"ආදරය යනු හුදෙක්ම සුරංගනා කතාවක් හෝ පොතක් නොවේ.

ආදරය කඩදාසි වල යොදන අත්සනක් ද නොවේ.

යුවළක් එකිනෙකා ගැන පවසන දේ ද නොවේ.

සැබෑ ආදරය යනු අතු සහිත ගසක් මෙන්

කාලයෙන් ඔබ්බට ගොස් සදාකාලයට

සදාකාලික ජීවිතය තුළ මුල් ගැඹුරට පිහිටයි"   

 මෙම පොත පද 40,000 කට වඩා ඇති ගීත එකතුවකි. මෙම "ගසල්" කවි ෂම්ස් තබ්‍රීසි විසින් ගායනා කළ බවක් පෙනුනත් ඇත්ත වශයෙන්ම ඒවා දිව්‍යමය ප්‍රේමය විස්තර කරන කවි බව වටහා ගැනීමට අපහසු නැත. එය පර්සියානු බසින් ලියා ඇති අතර පර්සියානු සාහිත්‍යයේ විශිෂ්ඨතම කෘතියක් වේ. ලොව පුරා ආද්යාත්මික සහ දිව්‍යමය ප්‍රේමය අදහන සියලු ආත්මයන් මෙම   ග්‍රන්ථයට මහත් ප්‍රියමනාප වේ. 

"මම ඔබේ සඳ සහ ඔබේ සඳ එළිය ද වෙමි

මම ඔබේ මල් වත්ත සහ ඔබේ ජලය ද වෙමි"

දීවානේ කබීර්" යනුවෙන් තවත් කවි පොතක් ද ඔහු අතින් එළිබට ඇත. එහි මුල් පිටපතේ විවිධ ස්වරූප වලින් කවි 44,282 ක් ඇත. රූමිගේ කෘති වැඩිපුරම ලියා ඇත්තේ පර්සියානු භාෂාවෙන් වන නමුත් සමහර විට ඔහු තුර්කි, අරාබි සහ ග්‍රීක භාෂාව න්ද භාවිතා කරයි. 

"ඔවුන් පවසන්නේ, 'අපේ සියලු මිතුරන් මියගියා' කියා ය. දෙවියන් වහන්සේට ප්‍රේම කරන තැනැත්තා ඔහුගේ ආදරයෙන් ජීවත් වන අතර කිසිදා මිය නොයයි, සදා අමරනීය ආත්මයන් කිසිදා මිය නොයයි... " 

ජලාලුදීන් රූමි කෙරෙහි ෂම්සි තබ්‍රීසි තීරණාත්මක බලපෑමක් කළ බව සත්‍යයක් වුවද, ඉස්ලාම් කෙරෙහි ඔහුගේ භක්තිය හා ආදරය පැතිරවීමට ෂාම්ස් ශක්තියක් වූ බව ද සත්‍යයකි. රූමිගේ ආත්මයෙන් එළියට ආවේ එයයි. දිව්‍යමය ප්‍රේමයේ උත්තරීතර භාවය ඔහු මැනවින් තම කවි තුලින් උලුප්පා දක්වා ඇත.

රූමි කලාතුරකින් තමාගේම කවි ලිවීය. ඔහු ඔහුගේ තවත් ප්‍රසිද්ධ කෘතියක් වන මස්නාවි හි කවි හයක් ගායනා කිරීමට තම සිසුවා වූ හුසම් සුලාබිට නියම කළේය.

රූමි ගී පද ගයමින්, කැරකෙමින් සහ කැරකෙමින් නටමින් සිටී. මෙම නර්තනය අහස සහ පොළොව අතර අධ්‍යාත්මික සම්බන්ධතාවයක් ඇති කරන බව විශ්වාස කෙරේ. ස්වකීය ආත්මය එම කවි වලින් මුසපත්ව ලෝකයම අමතක කරමින් පිහාටුවක් මෙන්, වරා මලක් මෙන් සැහැල්ලුවෙන් පියාබායනවා මෙන් හැඟීමක් එම නර්තනය  තුල ඇත.  

""මම ඔබව මුලින්ම දුටු විට මගේ දෑස් පැවසුවේ 'ඔබ මාගේ ආලෝකය' යන්නයි.

මම ඔබව මුලින්ම සොයාගත් විට මගේ ආත්මය පැවසුවේ 'ඔබ මගේ ආත්මය' කියා ය.

දිව්‍ය ඉරණම අපගේ ඉරණම අවසාන විස්තරය දක්වා දනී.

අපේ කතාව නිහඩව කියන්නට ඉඩ දෙන්න""

මස්නාවි හි කොටස් හයක මුළු ගීත 25,600 ක් ලිවීමෙන් පසු 1273 දෙසැම්බර් 16 වන දින මවුලානා (68 ජමාදුල් අකීර්ගේ පස්වන දිනය) නිම නොකළ "මස්නාවි" සඳහා මවුලානා අයයාදි එක් වූවත් එය කිසිදු අඩුපාඩුවක් නොමැතිව පරිපූර්ණ ලෙස දැකිය හැකිය.

ඔහුගේ කවි පිළිබඳ සංකල්පය සහ සාරාංශය ලබා ගත හැක්කේ අල්ලාහ්ගේ දූතයාගේ ජීවිතය සහ අල් -කුර්ආනයේ ඉගැන්වීම් ගැන නූතන පර්සියානු භාෂාව පිළිබඳ මනා දැනුමක් ඇති අයට පමණි. එහි අරුත ඇති සටියෙන්ම විදීමට හැක්කේ එවිටය.

ඒ.ජේ. ආර්බෙරි ඔහුගේ 'රූමි, කවි සහ ආදරය' යන පොතේ රූමි පිළිබද මෙසේ සඳහන් කරයි: 

"මවුලානා රූමි පර්සියානු අතථ්‍ය ප්‍රඥාව ඉතාමත් උසස් ලෙස ප්‍රකාශයට පත් කළ අයෙකි. ඔහුගේ කවි කියවන විට ඇතිවන චමත්කාරය, ආදරයේ මටසිලුටු බව සහ ශ්‍රංගාරය මෙපමණ යි වචන වලට පරිවර්තනය කළ නොහැකිය යන්නයි. 

""සමහරු ඔබට ආදරෙයි යැයි කියති,

මම ඔබට ආදරයේ රජු යැයි ආමන්ත්‍රණය කරන්නෙමි.

ඔබ සියලු පරිකල්පනයෙන් ඔබ්බට,

මට හීනෙකින් වත් නොසිතන ස්ථානයන් වෙත මා ගෙන යාම මට දරාගත නොහැකිය,

මාගේ හදවතේ පාලකයා,

ඔබ කොහේ ගියත්…

මා නැතිව යන්න එපා.

මම ආදරයට පැවසුවා,

"මම මැරෙන්නේ අපේක්‍ෂාවෙන්." කියා

ආදරය මට පැවසුවා,

"මට ඔබව අවශ්‍ය තැන එයයි. සෑම විටම මායිමේ!"" 

 සුෆි ගීත වල දැවැන්ත ජවනිකාව දෙස බැලුවහොත් ඒවා අතර සම්භාව්‍ය කඳු මුදුන් ලෙස අපට පෙනේ. ඔවුන්ට පෙර හා පසුව පැමිණි කවියන් ඔවුන් හා සැසඳීමේ සාමාන්‍ය කඳු ලෙස පෙනේ. මවුලානා නිදර්ශනය කළේ, සිතුවේ, එතැන් සිට භාෂාවේ බලය මවුලානාට තදින්ම දැනුණි. ඔවුන්ට පසුව පර්සියානු භාෂාව කියවීමට සමත් වූ සුෆි, පරාර්ථකාමී මවුලානාගේ නායකත්වය සැමවිටම පිළිගෙන තිබේ. සාමන්‍ය කවියෙකුට වඩා හරවත් බවක් සහ අද්විතීය බවක් රූමි ගේ කවි තුල දර්ශනය වේ. ආදරයේ සංකේතය ලෙස ඔහු හදුන්වන්නේ උත්තරීතර දිව්‍යමය ප්‍රේමයේ දනවන්නට ඔහු තරම් සමත් කවියෙකු මෙතෙක් හමුවී නොමැති නිසාය. 

""ඔබට ගෙන ඒමට තෑග්ගක් සඳහා මම කෙතරම් මහන්සි ගත්තදැයි ඔබට අදහසක් නැත. කිසිවක් නිවැරදි බවක් පෙනුනේ නැත. රන් ආකරයට රත්තරන් හෝ සාගරයට ජලය ගෙන ඒමේ තේරුම කුමක්ද? මම සොයා ගත් සෑම දෙයක්ම පෙරදිගට කුළු බඩු රැගෙන යාම හා සමානයි. ඔබ සතුව මේවා ඇති බැවින් මගේ හදවතට සහ ප්‍රාණයට දෙන එක හොඳ නැත. ඉතිං මම ඔබට කැඩපතක් ගෙනාවෙමි. ඉන් ඔබව දැක ඒ තුලින් මාව දකිනු මැනවි! ""

මවුලානා ජලාලුදීන් රූමිගේ කවි ලොව සියලුම ප්‍රධාන භාෂාවන්ට පරිවර්තනය කර ඇති අතර යුනෙස්කෝව 2007 රූමි වර්ෂය ලෙස ප්‍රකාශයට පත් කිරීම රූමිගේ වට්නාකමට ලබාදුන් විශේෂත්වයකි.

රූමිගේ කවි අධ්‍යාත්මික අත්දැකීම් මාලාවකි - ස්වාභාවික සුන්දරත්වයේ පිළිබිඹුවක්, ගීතයක්, නර්තනයක්, සිතුවිල්ලක්, හැඟීමක් ... අපව මනුෂ්‍යයෙකු කරන ඕනෑම දෙයක්, විවෘතව හෝ ඇස් වලින් දැකිය හැකි සෑම දෙයක්ම එය තුල ඇත. දෙවිදුන් ගේ අනර්ගතම නිමැවුම්  දෙස ඇස් අයා බලා සිටීනට තරම් රූමිගේ වචන සමත් වේ. දිව්‍යමය ආදරයේ මහිමය වචන වලට පෙරළිය නොහැකි තරමටම සිත තුල පැලපදියම් කරන්නට සමත් කවියෙක් වේ නම් ඒ රූමි මිස වෙන කවුරුන්ද?  

" හොඳ සහ නරක යන ද්විත්වයට එපිටින් පාරාදීසයක් ඇත. මම ඔබව එතැන හමුවන්නෙමි"

-SHIFANI-