ඉරානයේ 

ආශුරා සහ මුහර්රම් චාරිත්‍ර

මුහර්රම් මාසය පුරාම ආශුරා චාරිත්‍ර මුස්ලිම් ලෝකය පුරාම අතීතය පටන්ම දක්නට ලැබේ. කෙසේ වෙතත්, ඉරානයේ ඔබට අසන්නට දකින්නට සහ අත්විඳින්නට ලැබෙන දේ ආගමික චාරිත්‍රවලින් ඔබ්බට යයි. ඉරානය වාර්ෂිකව එය ආගමික උත්සවයක් ලෙස පමණක් නොව, එහි ගැඹුරු ඉතිහාසයේ කොටසක් සිහිපත් කරන දැවැන්ත ජාතික සංස්කෘතික උත්සවයක් ලෙස ද පවත්වයි.

මුහර්රම් සමයේදී ඉරානයට සංචාරය කිරීම මුලින් සිත් ඇදගන්නා සුළු බවක් නොපෙනේ.හුදෙක් සංචාරය පිණිස ගමන් කිරීමෙන් වැලකී දුක සංතර්පණය පිණිස පමණක් පැමිණය යුතුය.  මේ මාසයේ මුල් දින දහය තුළ අමුත්තන්ගේ විස්මයට පත් වන බොහෝ ප්‍රසංග මෙහි ඇතුළත් වේ. විශේෂයෙන්ම එය අශුරා දසවන දින එහි උච්චතම අවස්ථාව කරා ගමන් කරයි. නිසැකවම ඔබගේ සංචාරය බලාපොරොත්තු සුන් නොකරනු ඇත. ඉතිහාසය විසින් සැලසුම් සහගත ලෙස නොපෙන්වූ සිදුවීම් ඔබ ඉදිරියේ එකින් එක පෙල හැරෙනු ඇත.

ආගමික උත්සව පැවැත්වීම සඳහා ප්‍රදේශවාසීන් එක්රැස් වන ස්ථානවලට ලොව පුරා සංචාරකයින් නන් දෙසින් පිළිගනු ලැබේ. විවිධ ක්‍රියාකාරකම් සහ චාරිත්‍ර වාරිත්‍ර සිදු වන අතර, ඒවාට සහභාගී වීමට හෝ උදව් කිරීමට ප්‍රේක්ෂකයෙකු ට හැකිය.

මුහර්රම් මාසයේ ඉරානයේ සංචාරය කරන්නන් හට  ඔවුන්ගේ ආගමික හා සංස්කෘතික අනන්‍යතා අතර ඇති ශක්තිමත් බැඳීම පිළිබඳ වෙනස් ඉදිරිදර්ශනයක් ලබා ගැනීමට කෙනෙකුට අවස්ථාවක් ලබා දෙයි. "මුහර්රම් සමයේදී ඉරානයේ කාලය ගත කරන්නේ කෙසේද" යන්න ගැන ඔබ උනන්දු වන්නේ නම්, ඔබ දැනගත යුතු තොරතුරු කිහිපයක් ඇත. මුහර්‍රම් සහ කර්බලා සංසිද්ධිය පිළිබද පූර්ව ච්ත්‍රයක් ලබාගැන්මට හැකියාව ලැබේ.

සෑම වසරකම, මුහර්රම් මාසයේ පළමු චන්ද්‍ර මාසයේ මුල් දින ළං වන විට, නබි සල්  තුමානන්ගේ මුනුබුරා වන හුසෙයින් ඉබ්නු අලි තුමාට සහ ඔහුගේ පවුලේ අයට කර්බලා නම් ස්තානයේදි මුහුණ දීමට සිදු වූ  අසාධාරණය සිහිපත් කිරීමට මිනිසුන් කළු ඇඳුමින් සැරසී වීදිවලට   රැස් වෙති. මුහර්රම් මාසය සහ එහි 10 වන දිනය වන ආශුරා යනු ඉරානයේ වඩාත් සිත් වේදනාවෙන් මුසපත් කළ සිදුවීම් සහිත කාල පරිච්ඡේද වේ.

ශුද්ධ වූ අහ්ලුල් බයිතය තම පණ මෙන් අදහන ඔවුන්ට මුලු ආත්මයෙන් කරුණාව දක්වන නිර්මල ආත්මයන්ට ෂියා යන්නෙන් ආමන්ත්‍රණය කරණු ලබයි. එහි අරුත නියම අනුගාමිකයා යන්නයි. ෂියා මුස්ලිම්වරුන්  විශ්වාස කරන්නේ නබී  (සල්ලල්ලාහු අලෙයිහි වසල්ලම්) තුමාණන්ගෙන් පසු මුස්ලිම්වරුන්ට සෑම කලකම සෑම අංශයකින්ම මග පෙන්වීම සඳහා ඉමාම්වරුන් වගකිව යුතු බවයි.  

කාලයෙන් කාලයට අහ්ලුල් බය්තයන් ලොවට පමිනීමේ පරමාර්ථයත් එයයි. khulafaaye Rashidun ගේ පාලන සමයෙන් පසු බලය අල්ලා ගත් Umayyads පීඩාකාරී ලෙස පාලනය කළ අතර, නබී තුමා ගේ මුණුබුරන් වන ඉමාම් හසන් සහ හුසෙයින් තුමානන් හට උමෙයියාද් කලීෆා වරුන්ට පක්ෂපාතීව දිවුරුම් දීමට බල කෙරුනි. සටකපටකම් සහ කුමන්ත්‍රණකාරීත්වයේ පියා ලෙස සලකෙන මුආවියා ඉබ්නු අබු සුෆියාන්, ඉස්ලාමීය ආචාර ධර්මවලට පටහැනිව, ඔහුගේ පුත් යසීද්ව ඔහුගේ පාලනයේ උරුමක්කාරයා බවට පත් කළේය.

එසේ වඩා  කුමන්ත්‍රණකාරි ලෙස පත් කළ මුආවියා යනු ඉස්ලාමීය නොවන පරම්පරාගත පාලනයේ ශාපයේ ආරම්භකයා වන අතර එය අද දක්වාම පවතී. ඉමාම් හුසෙයින් තුමා ගේ හැසිරීම තුළ ඔහු යසිද් බින් මුආවියාට පක්ෂපාතී වීම ප්‍රතික්ෂේප කළේය; මේ අනුව,සැලසුම් සහගත වූ කර්බාලා සටන ක්‍රිස්තු වර්ෂ 680 දී ඉරාකයේ කර්බාලා නගරයේ තැනිතලා ප්‍රදේශයේ දී සිදු විය.

ඉරාන මුස්ලිම්වරුන්ට අනුව මෙම යුද්ධය මුස්ලිම් හමුදා දෙකක් අතර සිදුවූ  යුද්ධයක් නොවේ. පාලනය සම්බන්ද දේශපාලන යුද්දයක් ද නොවෙ.එය සත්‍යය සහ අසත්‍යය අතර සටනකි.  එය මානුශීයභාවය සහ අයුක්තිය අතර සටනකි.

හදවතින් නිර්භීත වූ ඉමාම් හුසෙයින් තුමා සහ ඔහුගේ අනුගාමිකයන් සත්‍යය වෙනුවෙන් පෙනී සිටි අතර අනෙක් අතට උමයියාද් කලීෆා යසීද්ගේ කෲරත්වයේ සහ කෲරත්වයේ හමුදාව සිය ගණනක් හමුදා සමඟ කෑදර බලය සහ තන්හාව  වෙනුවෙන් පෙනී සිටියහ.

මුලු මහත් මනුශ්ය වර්ගයා වෙනුවෙන්ම යුක්තියේ නාමයෙන්  ඉමාම් හුසෙයින් නම් අසහාය වීරයා කර්බාලා සටනින් පරාජය එතුමා විසින්ම භාරගෙන එතුමාගේ ශුද්ධ ආත්මය මිනිසුන් වෙනුවෙන් දන් දුන්හ, එම දින දහයේ ඛේදජනක සිදුවීම් සත්‍යයේ මාවතේ කැපවීමේ සහ අසාධාරණයට එරෙහි අරගලයේ විශිෂ්ට ආදර්ශ සහ පාඩම් ලෙස පවතී.

මෙම සුවිශේෂී ඓතිහාසික සිදුවීම අනුස්මරණය කරමින් ඉරාන ජනතාව තම හදවත තුල වාන් දමන  හැඟීම්  මුහුදක ගෝශාව මෙන් හැඟීම්බරව ප්‍රකාශ කරති. පිරිමින් ඔවුන්ගේ පපුවට පහර ගසමින් වේදනාව පිටකරති, කාන්තාවන්ගේ ඇස් කෙවෙනි ඉමාම් හුසෙයින් තුමානන් ගේ පරිත්‍ර්යාගය ඉවසා දරාගත නොහැකිව වේදනාව හා ශෝකය  උණු කඳුළු වලින් පිට කරති.

Ta'zieh තාසියා 

2010 දී යුනෙස්කෝ ලෝක උරුම ලැයිස්තුවට ඇතුළත් කර ඇති “තාසියා” යනු ඉස්ලාමයට පෙර යුගය දක්වා දිවෙන සාම්ප්‍රදායික පර්සියානු වීදි රංග කලාවේ පුනර්ජීවනය කරන ලද කලා ආකෘතියකි. මේ ආකාරයේ නාට්‍ය ඉරාන ජාතිකයන් විසින් සිදු කර ඇත්තේ මිථ්‍යා පර්සියානු කුමාරයෙකු වන ශිවාෂ් ද අසාධාරණ ලෙස මරා දැමීම සඳහා ය.

මෙය අද දක්වාම දිගටම පවතියි. කෙසේ වෙතත්, ඉස්ලාමයේ ආගමනයෙන් පසුව, ප්රතිවිරෝධතා ඉවත් කර ආගමික සංකේත සමඟ ඒකාබද්ධ විය.

වර්තමානයේ, කර්බාලා යුද්ධයේ ඛේදජනක කථා නිරූපණය කිරීමට සහ මතක තබා ගැනීමට මිනිසුන් සියලු නගරවල සහ ගම්වල තාසියා වේදිකා ගත කරති. මෙය මුහර්රම් මාසයේ පළමු දිනයේ සිට ආරම්භ වන අතර, තාසු'ආ සහ ආශූරා (Muharram 9-10 වන දින) ඛේදජනක සහ චිත්තවේගීය කොටස් වෙත ගමන් කරයි

Tehran, Isfahan, Khomeini Shahr, Yazd, Natans සහ Arak වැනි නගර සංවේදී Da'siye ප්‍රසංග සඳහා ප්‍රසිද්ධය. මෙම කාලය තුළ ඔබ මෙහි සිටියහොත් Ta'zieh දැකීමේ අවස්ථාව අතපසු නොකරන්න. මෙම වැඩසටහන් සියල්ලම සමාන නොවන බව මතක තබා ගන්න; විවිධ ස්ථානවල විවිධ ආකාරයෙන් වේදිකාගත විය. සියල්ලටම වඩා, කූඩාරම්වල උච්චතම අවස්ථාව වනවිට ගිනිදැල් බවට පත් වේ.  එය කාටත් අමතක නොවන දසුනක් වනු ඇත.

නස්රි nazri දන්සල 

මෙම කාලවලදී ඔබ යන ඕනෑම තැනක පලතුරු, යුෂ, පැණි බීම, කෝපි, තේ හෝ දේශීය ආහාර තෑගි වශයෙන් ලබා ගත හැකිය. ඉමාම් හුසෙයින්ගේ ස්මාරකයක් (නස්රි) ලෙස දෙවියන්ගේ නාමයෙන් මිනිසුන් සහ විශේෂයෙන් දුප්පතුන් ආහාර වේ.

පර්සියානු ඉස්ලාමීය සංස්කෘතිය තුළ මිනිසුන් ලබා දීමට පොරොන්දු වීම සම්මතය. දේව භක්තිය ලුහුබැඳීමෙන් බොහෝ ප්‍රයෝජන ලැබෙන බව ඉරාන වැසියන් විශ්වාස කරති.

ආගන්තුක සත්කාරයෙන් දස්කම් දක්වන ඉරාන වැසියන් ඔබට ඔවුන්ගේ නිවෙස්වලට සහ පල්ලිවලට බලහත්කාරයෙන් ආරාධනා කරනු ඇති අතර ඔවුන් නිසැකවම ඔබට 'නස්රි' නම් මුහර්රම්හි වඩාත් ජනප්‍රිය කෑමක් පිරිනමනු ඇත. එය බත් සහ කඩල සහිත එළුමස් ද අඩංගු ය .මේ ‘නස්රි’ එළුමස් එක්ක හදපු කෑමක්. එහි රසය විශ්මයජනකයි.

නක්ල් කාර්දානි පෙරහැර

ඉරානයේ බොහෝ නගරවල මිනිසුන් අනුගමනය කරන චාරිත්‍ර සම්ප්‍රදායයන්ගෙන් එකක් වන්නේ නක්ල් කාර්දානි පෙරහැරයි. මේ පෙරහැරේ දී මිනිසුන් ලොකු කොටයක් උඩ ඉටි කොළවලින් හදපු ඇඳක් වගේ දෙයක් කරේ තියාගෙන යති. එය ඉමාම් හුසෙයින්ගේ හිස ගසා දැමූ දේහය අසුරා මත රැගෙන යාම සිහිපත් කරයි. කර්බාලා සටන හි උච්ච අවස්ථා එයයි.

මිනිසුන් නක්ලාව කළු සහ කොළ පැහැති රෙදිවලින්, කඩුවලින් සහ කොඩිවලින් සරසයි. මෙම Naql Kardani චාරිත්රයට පිරිමි සිය ගණනක් සහභාගී වේ. සෑම වසරකම විදේශිකයන් සහ දේශීය සංචාරකයින් සිය ගණනක් මෙම සුප්‍රසිද්ධ Naql gardani දැකීමට Yazd වෙත පැමිණේ.

ෂාම්-ඊ ගරිබන්

Sham-e gariban යන්නෙන් අදහස් කරන්නේ Ashura හි සවස සහ රාත්‍රියයි. තවද එයට "අත්හැර දැමූ රාත්‍රිය" යන අර්ථයද ඇත. ඔබ ළමයින් සහ මිනිසුන් සමඟ ඇවිදින සෑම තැනකම ඉටිපන්දම්වල දැල්වෙන අඳුරු ආලෝකය ගැන සිතන්න. කර්බාලා පිටියේදී සතුරා විසින් ගිනි තබන ලද කූඩාරම් සහ අඳුරේ දමා ගිය අනාථයන් වෙනුවෙන් මිනිසුන් විලාප තබන දසුන හද කම්පා කරවන්නකි. ඉන් ඔබේ සිත දිය වනු ඇත. මෙම මාරාන්තික සිදුවීම සිහිපත් කිරීම සඳහා මුහර්රම් 10 වැනි දින කූඩාරමක් පුළුස්සා මරා දැමූ දරුවන් සිහිපත් කිරීම සඳහා ඉටිපන්දම් දැල්වීම ඉරානයේ සම්ප්‍රදායක් බවට පත්ව ඇත.

ජෙල් මාලි (ශරීරයේ මඩ අතුල්ලමින්)

ලොරෙස්තාන් පළාතේ ජනතාව ඉමාම් හුසේන්ගේ ප්‍රාණ පරිත්‍යාගය සැමරීමේ සුවිශේෂී වූ බොහෝ ආගමික චාරිත්‍ර සඳහා ප්‍රසිද්ධය. තමන් ආදරය කරන කෙනෙකුගේ වියෝව නිසා ඇති වූ කලකිරීම සහ ශෝකය ප්‍රකාශ කිරීම සඳහා ඔළුවේ සහ උරහිස් මත මඩ සහ දූවිලි තවරා ගැනීම ඔවුන්ගේ සංස්කෘතියේ කොටසකි.

ආශුරා උත්සවය සැමරීම සඳහා, ලොරෙස්තාන් වැසියන් දින තුනකට පෙර කොරමබාද් නගරයේ ප්‍රධාන චතුරශ්‍රයේ අවුල් ජාලයක් සූදානම් කරති

ඇතැම් දිනවල පිරිමින් තම හිසට සහ සිරුරට මඩ අලේප කරති. ඉමාම් හුසේන්ගේ ප්‍රාණ පරිත්‍යාගය ගැන දේශනා සහ ගාථා ඇත, මිනිසුන් ඔවුන්ගේ දුක ප්‍රකාශ කිරීමට පපුවට ගසති. මෙම අද්විතීය චාරිත්රය දින තුනක් පවතී.

Mash'al Gardani (පන්දම් රැගෙන)

මෂාල් ගාර්දානි යනු අරාබි අසල්වැසි ප්‍රදේශවල සහ ටෙහෙරාන් (දෞලතාබාද් සහ ෂාර්-ඊ-රේ වැනි දිස්ත්‍රික්ක), කොම්, මාෂාඩ් සහ අර්ඩගන් වැනි නගරවල බහුලව දක්නට ලැබෙන ශෝක චාරිත්‍රයකි. පිරිමින් එය මත පන්දම් සහිත රාමුවක් රැගෙන තම උරහිස් මත පැද්දේ. ශෝකය ප්‍රකාශ කිරීම සඳහා ගායනා කිරීම, පපුවට පහර දීම වැනි චාරිත්‍ර මෙම චාරිත්‍රයේ බහුලව දක්නට ලැබේ

ِDasht-Gozari (ජල ද්‍රෝණිය Dasht-Kozari (ජල ටැංකිය)

Ardabil නගරය Dasht-Kosari නමින් හැඳින්වෙන අද්විතීය ශෝක උත්සවය සඳහා ප්රසිද්ධය. මෙම උත්සවයේදී, ජලය පිරවූ විශාල ලෝකඩ හෝ තඹ භාජනයක් මුස්ලිම් පල්ලි හෝ යාඥා ශාලා වටා ගෙන යනු ලැබේ. ඉන් වතුර ටිකක් බීමේ  අවස්ථාව සැමටම ලැබේ. මෙම උත්සවය ඉරානයේ පැරණිතම උත්සවයක් වන අතර ඉමාම් හුසේන් සහ ඔහුගේ අනුගාමිකයින් දවස් ගණනාවක් ජලය නොමැතිව පිපාසයෙන් සිටිම අර්ථවත් කෙරේ.

මෙම චාරිත්රය නරක වාසනාව සංකේතවත් කරයි. අසේරි භාෂාවේ ගායනය සහ අලංකාරය මෙම ඓතිහාසික ඛේදනීය සිදුවීමේ අමතක නොවන අත්දැකීමක් බවට පත් කරයි.

මුහර්රම් සහ ආශුරා කාලවලදී ඉරානයට සංචාරය කිරීම ඉරාන සමාජයේ ආගමික හා සංස්කෘතික ස්ථරවල ගැඹුරට අමතක නොවන ගමනක් විය හැකි බව මේ වන විට ඔබට වැටහෙනු ඇත.