සරණාගත දරුවන් සඳහා ඉරානයේ ආරක්ෂාව දිරිගන්වන සුළුය
-යුනිසෙෆ් සමාජය-

මිනිසා ජීවත් වන කාලය තුළ අනෙකාට උදව් කරමින් අනෙකාගේ දුක තේරුම් ගනිමින් ජීවත් වීමට කැමැත්තක් දක්වති. " *මිනිස්සු එක් ශරීරයක කොටස් වෙති. ශරීරයේ එක් කොටසක් රෝගි වූ විට දැනෙන වේදනාවෙන් මුලු ශරීරයම පෙලෙයි. තවත් මිනිසෙකු ගේ දුක නොතේරෙන යම් මිනිසෙකු වේද ඔහු මනුෂ්‍යත්වය හදුනන නියම මනුෂ්‍යයෙකු නොවේ". ඒ ඉරානයේ ප්‍රසිද්ධ සූෆි සාදි ශිරාසිගේ කියමනක්* . ඒ කියමන සනාථ කරමින් අද ඉරානය මනුෂ්‍යත්වයේ ගුණ ධර්ම හදුනන නියම මනුෂ්‍යයින් ලෙස ලොව වැජඹෙති. 

ඉරානයේ එක්සත් ජාතීන්ගේ ළමා අරමුදලේ (යුනිසෙෆ්) නියෝජිත රොබින් නැන්ඩි පවසා ඇත්තේ සරණාගත දරුවන්ගේ ආරක්ෂාව සඳහා රට ගෙන යන පුළුල් වැඩසටහන  දිරිගන්වන සුළු බව සහ අන් රටවලට ආදර්ශමත් බවයි .

සංක්‍රමණයෙන් සහ සරණාගතභාවයෙන් පීඩාවට පත් වූ දරුවන් වඩා හොඳින් රැකබලා ගැනීමට සහ ඔවුන්ට සහාය වීමට වැඩසටහන් සහ සේවාවන් සඳහා ආයෝජනය කිරීම අනාගතයේදී වියදම් අඩු කරනු ඇති බව ඔහු වැඩිදුරටත් පැවසීය.

ඔහු මේ බව ප්‍රකාශ කළේ නියෝජ්‍ය අධිකරණ අමාත්‍ය අලි කසෙමි සමඟ පැවති සාකච්ඡාවකදී බව IRNA වාර්තා කරයි.

සරණාගතයින්ට සහ සංක්‍රමණික දරුවන්ට සහ නව යොවුන් වියේ දරුවන්ට සහය දැක්වීමේදී රාජ්‍ය නොවන සංවිධානවල වැදගත් කාර්යභාරය අවධාරණය කළ නන්දි, අධ්‍යාපනික වැඩමුළු පැවැත්වීම ළමා අයිතිවාසිකම් ප්‍රවර්ධනයට සහ ළමයින්ට යුක්තිය ප්‍රවර්ධනය කිරීමට හේතු වනු ඇතැයි බලාපොරොත්තු පළ කළේය.

ඇෆ්ගන් සරණාගතයින්ගෙන් සියයට 63ක් පමණ තම ගමනාන්තය ලෙස ඉරානය තෝරාගෙන ඇති බවත්, සරණාගතයින් ගෞරවාන්විතව පදිංචි කිරීමට රජය උපරිමයෙන් කටයුතු කරන බවත් කසෙමි පැවසීය.

අනපේක්ෂිත සිදුවීම් සහ ස්වාභාවික විපත් හෝ යුද්ධය වැනි ගැටළු හේතුවෙන් සිදු වූ සංක්‍රමණ හෝ තුවාල හේතුවෙන් ඉරාන ඉස්ලාමීය ජනරජයේ රැකවරණය පතා සිටින ඉරාන නොවන දරුවන්ගේ සහ නව යොවුන් වියේ සහ ඔවුන්ගේ පවුල්වල තත්වය ඉරානයට සැමවිටම කනස්සල්ලට කරුණක් බව IRNa උපුටා දක්වයි. 

මානව හිමිකම් සම්මුතිවලින් පැන නගින මානුෂීය වගකීම් සහ යුතුකම්වලට අනුකූලව ජාත්‍යන්තර සංවිධාන සහ අනෙකුත් රටවල් ද මෙම ක්ෂේත්‍රය සඳහා වැඩි සහායක් ලබා දෙනු ඇතැයි අපේක්ෂා කරන බව ඔහු වැඩිදුරටත් පැවසීය.

ළමුන් සහ නව යොවුන් වියේ දරුවන්ගේ ආරක්ෂාව පිළිබඳ නීතිය ඉස්ලාමීය ජනරජයේ දේශසීමා තුළ ජීවත් වන වයස අවුරුදු 18 ට අඩු සියලුම පුද්ගලයින්ගේ ආරක්ෂාව ලෙස සලකන බව හෙතෙම අවධාරණය කළේය.

නීතියට අනුව, වර්ණය, ජාතිය, ආගම, භාෂාව, සෞඛ්‍යය, ස්ත්‍රී පුරුෂ භාවය, ජනවාර්ගිකත්වය, ජාතිකත්වය සහ පවුල් තරාතිරම අනුව සමාන හා වෙනස් කොට සැලකීමකින් තොරව සැලකීම ඉරානයේ වෙසෙන සෑම දරුවෙකුගේම අයිතියකි.

ඉරාන නොවන ළමුන් සහ නව යොවුන් වියේ පසුවන්නන් සඳහා ළමුන් සහ විවිධ නීතිමය ආරක්ෂණයන් සම්බන්ධ සියලු පියවර පාලනය කරන අවිවාදිත මූලධර්මය සලකා බලනු ලැබේ.

ඉරාන ඉස්ලාමීය ජනරජය දැනට ලෝකයේ විශාලතම සහ දිගුකාලීන සැලසුම් සහිත සරණාගත ජනගහනයෙන් එකකට සත්කාරකත්වය දරයි, ඔවුන්ගෙන් බහුතරය ඇෆ්ගන් සරණාගතයින් වේ.

රට ලියාපදිංචි *සරණාගතයින් 800,000 කට අධික සංඛ්‍යාවක් සහ ලේඛනගත නොකළ ඇෆ්ගන් ජාතිකයන් මිලියන 2.6 ක් පමණ වාසය කරයි.* අද, 500,000 කට වැඩි ඇෆ්ගනිස්ථාන දරුවන් - ලේඛනගත නොකළ ඇෆ්ගන් ජාතිකයන් සහ තලේබාන් අත්පත් කර ගැනීමෙන් පසු අලුතින් ඉරානයට පැමිණි අය වන අතර ඉරානයේ ඇතුළත් අධ්‍යාපන ප්‍රතිපත්තිවලින් ප්‍රතිලාභ ලබන අතර එය ලෝකයේ වඩාත්ම ප්‍රගතිශීලී එකක් වේ.

එක්සත් ජාතීන්ගේ සරණාගතයින් පිළිබඳ මහ කොමසාරිස් (UNHCR) පවසන පරිදි ඉරානයේ වෙසෙන බොහෝ සරණාගතයින් දෙවන සහ තුන්වන පරම්පරාවන් වේ.

ඇෆ්ගනිස්ථාන සිසුන්ගේ අධ්‍යාපනය සඳහා සැප්තැම්බර් 23 වනදා ආරම්භ වූ වත්මන් පාසල් වර්ෂය තුළ ඉරානය ඩොලර් මිලියන 352 කට වඩා වියදම් කර ඇත.

ඇෆ්ගන් ජාතික සිසුන් 670,000 කට අධික පිරිසක් ඉරානයේ අධ්‍යාපනය ලබන අතර, මෙම සිසුන්ට අධ්‍යාපනය ලබා දීමේ වියදම ඩොලර් මිලියන 352 ඉක්මවන බව IRNA වාර්තා කරයි.

වත්මන් පාසල් වර්ෂය තුළ ඇෆ්ගන් ජාතිකයන්ගේ අධ්‍යාපනය සඳහා ජාත්‍යන්තර ආධාර ඩොලර් මිලියන 17 ක් සහ අභ්‍යන්තර මූලාශ්‍රවලින් ඩොලර් මිලියන 335.631 ක් වැය කර ඇත.

කෙසේ වෙතත්, ජාත්‍යන්තර සංවිධාන පසුගිය වසර දෙක තුළ ඉරානයේ ඇෆ්ගන් සිසුන්ගේ අධ්‍යාපන පිරිවැයෙන් සියයට 3.9 කටත් වඩා අඩු මුදලක් ගෙවා ඇත.

ඉස්ලාමීය ජනරජයේ ආධ්‍යාත්මික නායක අයතුල්ලා සෙයිද් අලි කමේනි විසින් 2015 මැයි මාසයේදී නියෝගයක් නිකුත් කරන ලද අතර එමඟින් සියලුම විදේශීය ජාතිකයින්ට, කිසිදු හැඳුනුම්පතක් නොමැති සහ නීති විරෝධී ලෙස ඉරානයේ ජීවත් වන අයට පවා රටේ පාසල්වලට යාමට ඉඩ සලසයි.

සදාචාරාත්මක සහ ඉස්ලාමීය මූලධර්ම මත විශ්වාසය තබමින්, ඉරාන ඉස්ලාමීය ජනරජයේ රජය ඇෆ්ගන් සිසුන් සඳහා අධ්‍යාපන අවස්ථා වලින් ප්‍රතිලාභ ලබා ගැනීමේ සමාන කොන්දේසි නිර්මානය කර ඇත.පෙර පාසල් වර්ෂයේදී ඇෆ්ගන් සිසුන් 556,000ක් පමණ ඉරාන පාසල්වල ඉගෙනුම ලැබූහ.

ඇෆ්ගන් සිසුන් මේ වන විට ඉරානය පුරා පාසල් 6,000 ක අධ්‍යාපනය ලබන අතර ඉන් පාසල් 88 ක් ජාත්‍යන්තර සංවිධානවල සහභාගීත්වයෙන් ඉදිවෙමින් පවතී.

මෑත දශක කිහිපය තුළ සරණාගතයින් අතර සාක්ෂරතා අනුපාතය සැලකිය  යුතු ලෙස වැඩි වී තිබේ. ඉරාන පාර්ලිමේන්තුවේ පර්යේෂණ මධ්‍යස්ථානය (මජ්ලිස්) විසින් 2022 ජූනි මාසයේදී ප්‍රකාශයට පත් කරන ලද වාර්තාවකට අනුව, ඉරානයේ ඇෆ්ගනිස්ථාන සංක්‍රමණිකයන්ගේ සාක්ෂරතා අනුපාතය ඇෆ්ගනිස්ථානයේ සාක්ෂරතාවයෙන් යුත් පුද්ගලයින් සංඛ්‍යාවට වඩා වැඩි ය.

ශිෂ්‍ය කටයුතු සඳහා වූ සංවිධානයේ නියෝජ්‍ය ප්‍රධානී මොහොමඩ් ජාවාඩ් සල්මන්පූර් පවසන පරිදි ජාත්‍යන්තර විශ්වවිද්‍යාල සිසුන් ආකර්ෂණය කර ගැනීමේ සාර්ථක රටවල් 15 අතරට ඉරානය ද ඇතුළත් ය.

ඉරානයේ විදේශීය සිසුන්ගේ අධ්‍යාපනය පෙර වසරවලට සාපේක්ෂව සැලකිය යුතු ලෙස වර්ධනය වී ඇති අතර පසුගිය වසරේ පවා එය දෙගුණයක් වී ඇති බව ඔහු පැවසීය.

2026 වන විට විදේශීය සිසුන් 250,000කට වඩා වැඩි ප්‍රමාණයක් බඳවා ගැනීමට ඉරානයට හැකියාව සහ හැකියාව ඇති බව ඔහු ප්‍රකාශ කළේය.

ඉරානය සරණාගතයින් සඳහා වන එක්සත් ජාතීන්ගේ මහ කොමසාරිස් කාර්යාලයේ නියෝජිත ඉවෝ ෆ්රෙජිසෙන් ( Ivo Freijsen) පවසා ඇත්තේ ඉරානය සරණාගතයින්ට සත්කාරකත්වය සැපයීමේදී ඉතා හොඳින් ක්‍රියා කළ සහ දීර්ඝ කාලයක් තිස්සේ ඔවුන්ට සත්කාරකත්වය සපයන ආදර්ශමත් රටක් බවයි.

ඉරානය  සරණාගතයින්ට සත්කාර කිරීම ආරම්භ කර   අද වන විට වසර හතළිහක් පමණ ගත වී ඇත. අප සැමවිටම පවසා ඇති පරිදි, ඉරානයට සරණාගතයින් කෙරෙහි ධනාත්මක ප්‍රවේශයන් ඇත, අපි එය අගය කරමු, ඉරානයේ ප්‍රයත්නයන්ට සහය දැක්වීමට ඉරානයේ මානුෂීය මෙහෙයුම අගය කරන්නට අනෙකුත් රටවල් සහ ජන සමාජයන් ඉදිරියට පැමිණ ඇත. 

ඇත්ත වශයෙන්ම, ඉරානය මූලික සෞඛ්‍ය සේවා, අධ්‍යාපනය සහ වෘත්තීය පුහුණුව වැනි සරණාගතයින් සඳහා පුළුල් පරාසයක සේවාවන් සපයයි. සංවේදී මනුෂ්‍යයන් ලෙස ඉරානය අන් ජන සමාජයන් ට වඩා ඉදිරියෙන් සිටින්නේ මෙකී නොකී සමාජ සත්කාර කරන්නට ස්වේච්ඡාවෙන් ම ඉදිරිපත් ව කටයුතු කරන නිසාමය.