Shab E Yalda - අදුර පලවා හැර ජීවිතයේ ආලෝකය ගෙන යන සූර්ය මංගල්‍යය

 

උතුරු අර්ධගෝලයට ශීත ඍතුව පැමිණෙන විට, ලොව පුරා සිටින ඉරාන වැසියන් ඔවුන්ගේ වඩාත්ම ආදරණීය සම්ප්‍රදායක් වන Yalda Night සඳහා සූදානම් වේ. වසරේ දීර්ඝතම සහ අඳුරුතම රාත්‍රිය ලෙස හඳුන්වනු ලබන යාල්ඩා, ශීත සූර්යාලෝකය සනිටුහන් කරමින් පර්සියානු මාසයේ අසාර් මාසයේ අවසාන සන්ධ්‍යාවට වැටේ.කෙසේ වෙතත්, ඉරාන සංස්කෘතිය තුළ, මෙම රාත්‍රිය හුදෙක් සෘතුමය වෙනසකට වඩා බොහෝ දේ මූර්තිමත් කරයි. එය අන්ධකාරය මත ආලෝකය ජයග්‍රහණය කිරීම, සීතල මත උණුසුම සහ හුදකලාව මත එකමුතුකම සමරනු ලබයි. සංස්කෘතික උණුසුම සහ අධ්‍යාත්මික අලුත් කිරීමකින් පොහොසත් සන්ධ්‍යාවක් නිර්මාණය කරමින් කථාන්දර, කවි සහ සාම්ප්‍රදායික ආහාර බෙදා ගැනීමට පවුල් සහ මිතුරන් එක්රැස් වෙති.

 

 *Yalda Night* පර්සියානු භාෂාවෙන් *Shabe Yalda* , දෙසැම්බර් 21 දින සමරනු ලබන අතර, එය ශීත සූර්යාලෝකය ගෞරවයට පත් කරන පුරාණ පර්සියානු උත්සවයකි. සොරොස්ට්‍රියානු සම්ප්‍රදායන් තුළ මුල් බැසගත් මෙම රාත්‍රිය ඉරාන ජාතිකයන් අන්ධකාරයට එරෙහිව ආලෝකයේ සංකේතාත්මක ජයග්‍රහණය සාදරයෙන් පිළිගනිද්දී එකමුතුකම, කවිය සහ බලාපොරොත්තුව සංකේතවත් කරයි. යාල්ඩා රාත්‍රියේදී ඉරාන පවුල් සෞඛ්‍යය සහ අලුත් වීම සංකේතවත් කරමින් දෙළුම් සහ කොමඩු වැනි පලතුරු භුක්ති විඳීමට එක් වෙති. ඔවුන් හෆීස්ගේ කවි කියමින් බොහෝ විට ඉටිපන්දම් දල්වා එම අවස්ථාව සනිටුහන් කරති. සම්ප්‍රදායේ සහ ආදරණීයයන්ගේ උණුසුමෙන් දීර්ඝතම රාත්‍රිය දීප්තිමත් කරති.

 

මෙම උත්සව සැමරීම ඉරාන ජාතිකයන් විසින් පමණක් නොව, අසර්බයිජානය, ඇෆ්ගනිස්ථානය, කුර්දිස්තාන් කලාපය සහ ටජිකිස්තානය ඇතුළු පර්සියානු සංස්කෘතියේ බලපෑමට ලක් වූ ප්‍රදේශවල මෙන්ම කැනඩාව, එක්සත් ජනපදය සහ ඉන් ඔබ්බෙහි ප්‍රජාවන් අතර ද අගය කරනු ලැබේ. යාල්ඩා හි වැදගත්කම පවතින්නේ අඳුර පරදවා ආලෝකයේ ජයග්‍රහණයේ ප්‍රතිමූර්තිය තුළ වන අතර, පසුව දින දිගු වීමත් සමඟ බලාපොරොත්තුව සහ අලුත් කිරීම ප්‍රකාශ කරයි.

 

 *යාල්ඩාහි මූලාරම්භය*

යාල්ඩා රාත්‍රිය කාලය හරහා ප්‍රතිරාවය කරයි, එහි මූලාරම්භය පුරාණ සොරොස්ට්‍රියානු ආගම සමඟ බැඳී ඇත. වසරේ දීර්ඝතම රාත්‍රිය ලෙස, ආලෝකය සහ අඳුර, හොඳ සහ නරක අතර සමතුලිතතාවය සංකේතවත් කරමින් ඉරාන සංස්කෘතිය තුළ එය විශේෂ ස්ථානයක් ගනී.ඓතිහාසික වශයෙන්, එය නපුරු බලවේග වඩාත් ප්‍රබල යැයි මිනිසුන් විශ්වාස කළ කාල පරිච්ඡේදයක් වූ අතර, හිරු උදාව යහපත්කමේ පුනර්ජීවනය ප්‍රකාශ කරන තෙක් අවාසනාව වළක්වා ගැනීම සඳහා ඔවුන් මුළු රාත්‍රිය පුරාම අවදියෙන් සිටියහ.Yalda Night, Shab-e Yalda ලෙසද හඳුන්වනු ලබන අතර, එය වසර 7,000කට පෙර සිට පැවත එන පුරාණ පර්සියානු උත්සවයකි.

 

පර්සියානු රජවරුන්, විශේෂයෙන්ම ඩේරියස් I, යාල්ඩාගේ වැදගත්කම හඳුනාගෙන එය නිල වශයෙන් දින දර්ශනයට එකතු කළේ ක්‍රි.පූ 502 දී පමණය. "යාල්ඩා" යන යෙදුමම ආරම්භ වන්නේ සිරියැක් භාෂාවෙන් වන අතර එය "උපත" ලෙස පරිවර්තනය වේ. එය සූර්යයාගේ නැවත ඉපදීම සමරන උත්සවයක් සඳහා සුදුසු යෙදුමකි.ඉන්දියාව, ඉරානය සහ යුරෝපයේ ආර්යයන් ඇතුළු පුරාණ ශිෂ්ටාචාරයන්, ශීත සෘතුවේ පළමු රාත්‍රියෙන් පසු, දින ක්‍රමයෙන් දිගු වන අතර රාත්‍රිය පහව යන බව හඳුනාගෙන, මෙම ආකාශ සිදුවීම සූර්යයාගේ උපත ලෙස නම් කර එය ප්‍රකාශ කළේය. නව වසරක පැමිණීම කිතුනු නත්තලේ මූලයන් මෙම විශ්වාසය සමඟ ද බැඳී ඇති බව අනුමාන කෙරේ.එහි දිගු ඉතිහාසය සහ රසවත් පසුබිම හැරුණු විට, Shab-e Yalda යනු අද සන්දර්භය තුළද යෙදිය හැකි අලංකාර උත්සවයකි.

 

 *යාල්ඩා රාත්‍රී සම්ප්‍රදායන්*

 

ශීත සෘතුවේදී සමරනු ලබන යාල්ඩා, වසරේ දීර්ඝතම රාත්‍රිය එකට ගත කිරීමට පවුල් රැස්වන ආදරණීය ඉරාන උත්සවයකි. සැමරුමට කේන්ද්‍රීය වන දෙළුම් සහ කොමඩු, ජීවිතය සහ සෞඛ්‍යය සංකේතවත් කරන අතර ඉටිපන්දම්වලින් ආලෝකමත් වූ රාත්‍රිය, අන්ධකාරය මත ආලෝකයේ ජයග්‍රහණය සංකේතවත් කරයි. මිනිසුන් සංවාදවල, කතන්දර කීමේ සහ විශේෂ යාල්ඩා ප්‍රණීත ආහාර භුක්ති විඳිමින්, පහන් වන තුරු අවදියෙන් සිටිති. මෙම උත්සවය ඉරාන සංස්කෘතිය මූර්තිමත් කර එකමුතුකම සහ සෘතු චක්‍රය අවධාරණය කරයි.

 

 *යාල්ඩා රාත්‍රියේ ඉරාන වැසියන් කරන්නේ කුමක්ද?*

 

ඉරානය පුරා සිටින පවුල් සහ පර්සියානු ජන කොටස් යාල්ඩා රාත්‍රියේදී බොහෝ විට වැඩිමහල් සාමාජිකයාගේ නිවසට එකට එකතු වේ.  ජීවිතය සහ හිරුගේ දීප්තිය සංකේතවත් කරමින් දෙළුම් සහ කොමඩු වැනි සාම්ප්‍රදායික ආහාරවලින් පිරුණු උත්සව වාතාවරණයක් ඔවුන් භුක්ති විඳිති.

 

විශේෂයෙන් කීර්තිමත් පර්සියානු කවියෙකු වන හෆීස්ගේ කවි කියවීම සැමරුමේ කේන්ද්‍රීය කොටසකි. මිනිසුන් එක් එක් ප්‍රාර්ථනා කරන අතර අහඹු ලෙස ඔහුගේ පොත විවෘත කරයි, ඔහුගේ පදවල මඟ පෙන්වීම තුළින් ඉටුවීම අපේක්ෂා කරයි. මෙයට අමතරව, කතන්දර කීම, විශේෂයෙන් වැඩිහිටියන් විසින්, තරුණ පරම්පරාවන් සඳහා පර්සියානු මිථ්‍යාවන් සහ ජනප්‍රවාදවල පොහොසත් කථා වස්තූන් ජීවමාන කරයි.

 

යාල්ඩා රාත්‍රිය ආසන්නයේ ඉස්ෆහාන් හි රාත්‍රිය ළං වන විට, ඉස්ෆහාන්හි වීදි පිරී ඝෝෂා කරයි. කඩිමුඩියේ බසාර්වල සිට දිදුලන නිවෙස් දක්වා, අඳුර පරදවා ආලෝකය ජය ගන්නා වසරේ දීර්ඝතම රාත්‍රියේ උණුසුම සහ සම්ප්‍රදායන් වැළඳ ගැනීමට නගරය සූදානම් වේ.

 

රාත්‍රිය පුරාම අවදියෙන් සිටීම යාල්ඩාවේ තවත් ප්‍රධාන අංගයකි. මෙම පරිචය නියෝජනය කරන්නේ අඳුර පරදවන ජයග්‍රහණය, පසු දින වැඩි වීමට පටන් ගන්නා බැවිනි. මෙම ජයග්‍රහණය සංකේතවත් කිරීම සඳහා, බොහෝ ඉටිපන්දම් හෝ කුඩා ගිනි දල්වා, ජීවිතයේ උණුසුම සහ ජීව ශක්තිය ප්‍රතිරාවය කරයි.

 

මෑත කාලවලදී, Yalda Night ඉරානයේ සහ සැලකිය යුතු පර්සියානු ප්‍රජාවන් සිටින රටවල ප්‍රසංග සහ නාට්‍ය ඇතුළු සංස්කෘතික සිදුවීම් මාලාවක් ද දැක ඇත. පැරණි සම්ප්‍රදායන් සහ නවීන උත්සව වල මෙම සම්මිශ්‍රණය Yalda Night සංස්කෘතික උරුමයේ සහ පවුල් බැඳීම්වල අද්විතීය සහ විචිත්‍රවත් ප්‍රකාශනයක් බවට පත් කරයි.

 

 *පවුලේ රැස්වීම්*

 

පවුලේ රැස්වීම් යාල්ඩා රාත්‍රියේ කේන්ද්‍රීය වේ, දිගුම රාත්‍රිය එකට ගත කිරීමට නැවත එක්වන ඥාතීන්ගේ උණුසුමෙන් නිවෙස් ගේ ගෝෂාකාරී වේ. මෙම සම්ප්‍රදාය ඥාතිත්වයේ සහ හවුල් අවස්ථා වල වැදගත්කම අවධාරනය කරයි. රාත්‍රිය ගෙවී යන විට, පවුලේ සාමාජිකයන් කතන්දර හුවමාරු කර ගනී, සිනහව බෙදා ගනී,  එකිනෙකාගේ ඇසුර භුක්ති විඳිති, බැඳීම් ශක්තිමත් කරමින් සහ සාමයෙන් ඔබ්බට පවතින මතකයන් නිර්මාණය කරති.

 

සාම්ප්‍රදායික ආහාර සහ පාන වර්ග රාශියක් යාල්ඩා රාත්‍රිය නිර්වචනය කරයි, සෘතුමය පලතුරු, ඇට වර්ග සහ විවිධ රසකැවිලි සමඟ විචිත්‍රවත් ලෙස පැතිරී ඇත. දෙළුම්, ඔවුන්ගේ රූබි-රතු බීජ සහ කොමඩු, විශේෂයෙන් වැදගත් වන අතර, ඉදිරි වසර සඳහා පොරොන්දුව සංකේතවත් කරයි.

 

අමුත්තන් සෞඛ්‍යයට සහ සතුටට පත් කිරීම සඳහා ‘ෂර්බත්’ නොහොත් වතුර සමඟ මිශ්‍ර කළ පැණිරස පර්සියානු සිරප් තොලගාමින් ‘අජිල්’ එන් මිශ්‍ර ඇට වර්ග සහ ‘බස්තානි සොනාටි’ නම් සාම්ප්‍රදායික ඉරාන අයිස්ක්‍රීම් වැනි සංග්‍රහවලට ප්‍රිය කරති

 

 *කවි සහ කථා කියවීම*

කාව්‍ය හා කතන්දර කියවීම යාල්ඩාවේ කාලානුරූපී සම්ප්‍රදායකි. හෆීස්ගේ ආදරණීය කවි එකතුවක් වන *Divan-e* *Hafez* වෙතින් පවුල් බොහෝ විට කියවනු ලබන අතර, එය අහඹු ලෙස විවෘත කරන විට ඉදිරි වසර සඳහා අනාවැකි සහ මග පෙන්වීමක් ඇති බව විශ්වාස කෙරේ.

 

වැඩිහිටියන් වීරත්වයේ සහ පැරණි ප්‍රඥාවේ කථා තරුණ පරම්පරාවන්ට පවසන බැවින්, ෂානාමේ හෝ රජවරුන්ගේ පොතේ එන වීර කාව්‍ය ද රාත්‍රිය පුරා දෝංකාර දෙයි. මෙම සම්ප්‍රදායන් විනෝදාස්වාදය ලෙස පමණක් නොව සංස්කෘතික සම්ප්‍රේෂණය සහ සාහිත්‍ය අගය කිරීම ද සිදු කරයි. Yalda Night ඉරාන උරුමයේ සහ වාර්ගික සහයෝගීතාවයේ ප්‍රතිමූර්තියක් බවට පත් කරමින් පොහොසත් සංස්කෘතික සන්දර්භයක් තුළ ඔවුන් සැමරුම් නැංගුරම් ලා ඇත.

 

පළමු මූලධර්මය නම් හැකි තරම් ආහාර ගැනීමයි!මධ්‍යම රාත්‍රිය පසු වන තුරු අවදියෙන් සිටීමට, කතා කරමින්, කතාබස් කරමින් සහ රාත්‍රිය "දිගු" බවට පත් කරයි. එමනිසා, විනෝද වීමට රසවත් ආහාර සහ රසකැවිලි ඕනෑ තරම් අවශ්‍ය වේ. රසකැවිලි සහ පේස්ට්‍රි හැරුණු විට මෙම රාත්‍රියේදී පලතුරු සහ ඇට වර්ග ද වැඩි වශයෙන්  අනුභව කරනු ලැබේ.

 

දෙළුම් සහ කොමඩු

පලතුරු අතර, දෙළුම් සහ කොමඩු විශේෂයෙන් වැදගත් වේ. මෙම පලතුරු 2 අනුභව නොකර සැබෑ යාල්ඩාවක් සැමරිය නොහැක. ඉතා සාම්ප්‍රදායික අනුවාදයක, මෙම සියලු අයිතම සහ තවත් බොහෝ දේ කොර්සි නමින් හැඳින්වෙන ඉරානයේ දක්නට ලැබෙන පහත් මේසයක තබයි, එයට යටින් මිනිසුන් වාඩි වී සිටින අතර අසල තේ බොයිලේරුවක් තබා ගනිති. ​​ඇත සමහර ප්‍රදේශවල, යාල්දා රාත්‍රියේ උත්සවයේදී ආහාරයට ගතහැකි කෑමවර්ග හතළිහක් පිරිනැමීම සිරිතකි. ඔවුන් හැකි තරම් රතු වර්ණ සහ ඉටිපන්දම් භාවිතා කරන අතර  රතු පැහැය උදාවෙහි තද රතු පැහැය සහ ජීවිතයේ දීප්තිය සංකේතවත් කරයි. මෙම වර්ණයෙහි උණුසුම  සීතල, දිගු රාත්‍රියට ආශාව සහ ජීවය ගෙන එයි. එමනිසා, මෙම විචිත්‍රවත් වර්ණයෙන් ආහාර මේසය සැලසුම් කිරීම ඉතා වැදගත් වේ. ඉටිපන්දම් ද වැදගත් ය, ඒවා දිගු රාත්‍රියට ආලෝකය ගෙන දේ.

 

 *දිවාන්-ඊ හෆීස්*

ඉරාන පර්සියානු සංස්කෘතියේ සම්ප්‍රදායක් ලෙස යාල්ඩා රාත්‍රියේ Hafez Divan භාවිතා කරයි. Hafez Divan යනු 14 වන සියවසේ ජීවත් වූ සුප්‍රසිද්ධ පර්සියානු කවියෙකු වන Hafez ගේ කවි එකතුවකි. ඔහුගේ කවි ඉරාන සංස්කෘතිය තුළ ගැඹුරින් අගය කරන අතර බොහෝ විට ආදරය, අධ්‍යාත්මිකත්වය සහ ප්‍රඥාව යන තේමාවන් සමඟ සම්බන්ධ වේ. කෙනෙකුගේ ජීවිතය සහ අනාගතය පිළිබඳ අවබෝධයක් ලබා දීමට හෆීස්ගේ කවියට බලය ඇති බව මිනිසුන් විශ්වාස කරති.

 

පර්සියානු සංස්කෘතියේ සම්ප්‍රදායක් ලෙස යාල්ඩා රාත්‍රියේ Hafez Divan භාවිතා කරයි. Yalda රාත්‍රිය, Shab-e Yalda හෝ Shab-e Chelleh ලෙසද හැඳින්වේ, එය වසරේ දිගම රාත්‍රිය වන අතර එය සාමාන්‍යයෙන් දෙසැම්බර් 20 හෝ 21 දිනට වැටේ. ශීත සෘතු සූර්යයා සැමරීමට සහ අන්ධකාරයට එරෙහිව ආලෝකයේ ජයග්‍රහණය සැමරීමට පවුලේ අය සහ මිතුරන් එක්රැස් වන කාලයකි මෙය.

 

හෆීස්ගේ කවි කියවීම ඉරානයේ අව්‍යාජ යාල්ඩා සැමරුමක වඩාත්ම අත්‍යවශ්‍ය අංගයකි. සෑම ඉරාන පවුලකම පාහේ "Divan-e Hafez" හි එක් පිටපතක්වත් ඇති අතර බොහෝ දෙනෙකුට තුනක් හෝ හතරක් තිබේ. මෙම පොත භාවිතා කර 'Fal' නිර්මාණය කිරීම සම්ප්‍රදායික පුරුද්දට ඇතුළත් වේ. ෆාල් විස්තර කළ හැක්කේ පොත පරිශීලනය කිරීම, හෆීස්ගේ ඔඩෙස් භාවිතා කරන පේන කීමකි.

 

 *සෘතුමය පලතුරු*

මීට දෙළුම් සහ කොමඩු අනිවාර්ය වේ. මෙය හිරු උදාව සහ ජීවන චක්‍රය නියෝජනය කරයි. ඇට වර්ග සහ වියළි පලතුරු, ආමන්ඩ්, walnuts, hazelnuts, අත්තික්කා සහ මුද්දරප්පලම් මිශ්‍රණයක් ලෙස සැලකේ. රසකැවිලි ලෙස 'බක්ලාවා', 'ශිරිනි තාර්' සහ 'අජිල්-ඊ මොෂ්කෙල්-ගෝෂා'වැනි විවිධ පර්සියානු පේස්ට්‍රි ද මෙම විශේෂ ආහාර මේසයේ ඇත.

 *කාව්‍ය සහ සාහිත්‍යය*

අමුත්තන්ට ශබ්ද නඟා කියවීමට දිවාන්-ඊ හෆීස් සහ ෂානාමේහි පිටපත් සියලු දෙනාම කියවනු ලබයි.

 *අලංකරණය*

ජීවිතයේ සහ ජීව ශක්තියේ සංකේතය වැළඳ ගැනීම සඳහා මේස රෙද්දට, පිඟන් කෝප්පයට හෝ අලංකරණයට රතු පැහැති අංග ඇතුළත් කර ගනී.

 *සංගීතය*

සාම්ප්‍රදායික සහ සමකාලීන ගීත යන දෙකම ඇතුළත් ධාවන ලැයිස්තුවක් නිර්මාණය කිරීමෙන්  යාල්ඩා සැමරුම වැඩි දියුණු කරගනී.

 *යාල්ඩා රාත්‍රී තෑගි කාඩ්පත්*

Yalda Night තෑගි කාඩ්පතක් යැවීම මෙම විශේෂ අවස්ථාව තුළ ආදරණීයයන් එකිනෙකාගේ සිතුවිලි තුළ සිටින බව පෙන්වීමට කල්පනාකාරී සහ හෘදයාංගම මාර්ගයකි. මෙම කාඩ්පත් දිගුම රාත්‍රියේ ආත්මය රැගෙන යන අතර, දුරින් වෙන් වූ විට පවා, මිනිස් සම්බන්ධතාවයේ උණුසුම සමඟ රාත්‍රිය කෙටි කළ හැකි බව මතක් කර දෙයි.

 

මිනිස් ආදරණීය සැමරුමේ සාරය මූර්තිමත් කරන අලංකාර ලෙස නිර්මාණය කර ඇති යාල්ඩා රාත්‍රීය මිනිස් හදවතේ ගැඹුරුම තැනට කතා කරයි.