ආධ්‍යාත්මිකත්වයේ තියුණු පලිඟ
ඉමාම් අලී 

ඉස්ලාමයේ ආගමනය සහ ඉමාම් අලී ගේ භූමිකාව හි කාරණය වන්නේ ඉස්ලාම් දහම තුලින් ආධ්‍යාත්මික ගමනේ පිවිතුරු භාවයයි. ඉස්ලාම් ඉතිහාසයේ පළමු යුගය සමඟ සමීපව බැඳී සිටි ඉමාම් ලී  තුමාගේ වීර ජීවිතයයි. අවශ්‍ය සියලු කොන්දේසි එකට එකතු වූ අතර එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ඔහු ඉගෙනීමේ විශිෂ්ටයෙකු බවට පත් විය.

ඉස්ලාම් දහම දැන ගැනීමට සහ අවබෝධ කර ගැනීමට කැමති ආත්මයක් වේ නම් ඔහු හෝ ඇය ඉමාම් ‘අලී’ ගේ ජීවිතයේ ගැඹුරු තැන්  හොඳින් දැන සිටිය යුතුමය,ඔහු පිළිබද මහත් වු පිවිතුරු ආධ්‍යාත්මික ප්‍රේමයක් හටගන්නේ ඔහු ගේ ජීවිතය වඩා පුළුල් ව හැදෑරු විටය. මන්ද ඔහු සැබවින්ම ඉස්ලාමයේ කැඩපත, දෝංකාරය සහ හඬ ද වූ බැවිනි. ඔහුගේ සෑම වචනයක් සහ ක්‍රියාවක්ම ශුද්ධ වූ අල් කුර්ආනයේ අණපනත්වලට බෙහෙවින් අනුකූල  විය. ඔහු හරියට  ඇවිදින කුරාණයක් බදුය. 

ඉමාම් අලී තුමානන් මිනිසුන්ට දේවධර්මීය කරුණු, සමාජ සාධාරණත්වය, ආර්ථික කටයුතු, සමානාත්මතාවය සහ පොදුවේ සහ විස්තරාත්මකව කාන්තාවන්ගේ අයිතිවාසිකම් යන විෂයයන්ට ප්‍රතිචාර දක්වන පරිපූර්ණ දර්ශනයක් තම ජීවිතය තුලින් ලබා දුන්නේය.

ඉමාම් අලී නම් අසහාය ශුද්ධ ආත්මයේ ගුනාගුන වචන වලට පෙරළිය නොහකි තරමට බලවත්ය. විලායතයේ දැනුම සමගින් මෙලොවට සපැමිණි ඉමාම් අලි ගේ සුවිශේෂී භාවය දන්නෝ ඉතා අල්පය.

ඉමාම් අලී කුඩා කළ සිටම සුවිශේෂී භූමිකාවක් නිරූපණය කලේය.

ඔහුගේ මානසික හැකියාවන් ඒ තරමටම ඉහල මට්ටමක විය. ඔහු වයස අවුරුදු 8 දී නබිතුමාණන්ව තරයේ විශ්වාස කළේය, එබැවින් ඔහු නබිතුමාගේ අනෙකුත් සහචරයන්ට පටහැනිව කිසි විටෙකත් පිළිම වන්දනා නොකළ අතර අසාධාරණ ඉල්ලීම්, පීඩාකාරී සැලකීම් සහ අසාධාරණ ක්‍රියාවන්ට හවුල් නොවීය. 

ඔබ අතරින් අසමසම දෙවියන්ව විශ්වාස කරන සහ ඔහුගේ දූතයා ලෙස මා පිළිගන්නා පළමු තැනැත්තා මගේ අනුප්රාප්තිකයා වනු ඇත."

අලී ඉබ්න් අබු-තාලිබ් නබී තුමාණන් හැර පැමිණ සිටි කිසිවෙක් ඔහුගේ ඇලීම ලබා දුන්නේ නැත.

"අල්ලාහ්ගේ නබි තුමනි, මම අල්ලාහ් සහ ඔහුගේ දූතයා විශ්වාස කරන අතර දුෂ්කරතා සඳහා මම ඔබගේ සහායකයා වන්නෙමි. ”

නබී තුමාට වාඩාත්ම ඇලුම් කළ ඉමාම් අලී සහ නබී තුමා අතර පවතුනේ කිසිදා බිදිය නොහැකි ගැඹුරු ආධ්‍යාත්මික සබදතාවයකි. ආධ්‍යාත්මික ජීවිතය තුලින් ප්‍රමුඛම ස්තානයේ වැජඹුණු ඉමාම් අලි ඔහුගේ ශුද්ධ වූ අහ්ලුල් බයිතයන් ට අසමසම ගුණයන් වපිරවීය.

මිනිසුන්ගේ පෞද්ගලික ගුණාංග එකිනෙකට සම්බන්ධ වන අතර ඒ සෑම කෙනෙකුම අන් අයට බලපෑම් කරන බැවින් මිනිසුන්ගේ ස්වභාවය සහ පුරුදු සහ විශේෂයෙන් හොඳම පෞරුෂයන් සම්පූර්ණයෙන් වටහා ගැනීම ඉතා අපහසුය.

සෑම ගති ලක්ෂණයක්ම වෙනත් ලක්ෂණයකට සම්බන්ධ වේ, සෑම පුරුද්දක්ම තවත් පුරුද්දකට හේතු වන අතර තුනෙන් එකක බලපෑම හෝ දෙකක බලපෑම තවත් ලක්ෂණයකි.

එම නිසා අලී ගේ පෞද්ගලික ගුණාංග කිහිපයක් විවිධ කෝණවලින් පරීක්ෂා කර එකම පෞරුෂයක් තුළ සංසන්දනය කරමින් මෙම බුද්ධිමය විග්‍රහය හරහා යම් නිගමනවලට එළඹිය හැකිය.

අලී ඔහුගේ භක්තිය සහ ආත්ම දමනය සඳහා ප්‍රසිද්ධය. ඔහු ඉතා ධාර්මික වූ බැවින්, ඔහු තම යහපත සඳහා, තම මිනිසුන් සඳහා සහ අන් අය සඳහා බොහෝ දේ කළේය.

අලී ගේ දේවධර්මය වෙනත් බැතිමතුන් මෙන් ඔවුන්ගේ ආත්මයේ දුර්වලකම නිසා, ජීවිත අනතුරුවලින් මිදී මිනිසුන්ගෙන් හුදෙකලා වීම නිසා හෝ මිනිසුන් නීතියක් ලෙස මුතුන් මිත්තන්ගේ සිරිත් විරිත් හා සම්ප්‍රදායන්ට ගරු කරන නිසා වන්දනාවේ යෙදෙන තත්වයන් නිසා ඇති වූවක් නොවන බව මම විශ්වාස කරමි. මක්නිසාද යත් ඔවුන්ගේ මුතුන් මිත්තන්ගේ ජීවිතයෙන් පසු ඇති වූ සිදුවීම්වල බලපෑම එය සනාථ කරන බැවිනි.

සත්‍යය නම් ඉමාම් අලිගේ දේවධර්මය ශක්තිමත් පදනමක් මත පදනම් වූ අතර එය මැවිල්ලේ සියලුම කොටස්වල අන්තර් රඳා පැවැත්ම සහ අහස සහ පොළොව අතර සම්බන්ධය සමඟ බැඳී තිබුණි.

ඔහුගේ නමස්කාරය ඇත්ත වශයෙන්ම මිනිස් ජීවිතය සහ සමෘද්ධිය සඳහා අඛණ්ඩ උත්සාහයක් වූ අතර විනෝදාස්වාදයට එරෙහි ව්‍යාපාරයකි. ඔහු නපුරේ සහ දුෂ්ටකමේ සියලු අංශවලට එරෙහිව සටන් කළේය. එක පැත්තකින් කුහකකමට සහ ආත්මාර්ථකාමීත්වයට එරෙහිව සටන් කළ ඔහු අනෙක් පැත්තෙන් එදා මිනිසුන් තුළ තිබූ නින්දිත ක්‍රියා, අපකීර්තිය, ආබාධිත සහ අනෙකුත් සියලුම නරක ගුණාංගවලට එරෙහිව සටන් කළේය.

අලී  පවසන පරිදි, භක්තියේ හරය වන්නේ සත්‍යය සහ යුක්තිය වෙනුවෙන් තම ජීවිතය කැප කිරීමට නිර්භීත වීමයි. ඔහු පැවසුවේ, "ඔබේ ඇදහිල්ල ඔබට පාඩුවක් සිදු කළත්, අසත්‍යය ඔබව දිනාගත්තත්, ඔබේ දේවධර්මය ඔබට බොරුවට වඩා සත්‍යයට ආදරය කළ හැකි විය යුතුය".

ඔහුගේ දේවධර්මය ඔහු අන් අයට ඉගැන්වූ දේම විය. මේ කරුණ නිසාම ඔහු ප්‍රාණ පරිත්‍යාගිකයෙකු බවට පත් වූ අතර, ජීවත්ව සිටින අයට "ප්‍රාණ පරිත්‍යාගික" යන නාමය ලබා දිය හැකි නම්, ඔහු ජීවත්ව සිටියදීම සත්‍යයේ හා අවංකභාවයේ මාවතේ ප්‍රාණ පරිත්‍යාගිකයෙකු යැයි පැවසිය හැකිය.

යමෙක් ඉමාම් තුමාගේ භක්තිය හොඳින් විමසා බැලුවහොත්, ඔහු දේශපාලනයේ මෙන්ම රාජ්‍ය පාලනයේ ද තම නමස්කාරයේදී දැඩිව පිළිපැද්ද විශේෂ ක්‍රමයක් ඔවුන් තුළ තිබූ බව ඔහු දැන ගනු ඇත. ස්වභාව සෞන්දර්යයේ කවියෙකු අතරමං වූවාක් මෙන් සර්වබලධාරී දෙවියන් ඉදිරියේ ඔහු හිටගත් විට ඔහුගේ මුළු අවධානයම භාවනාවට යොමු විය.

අලී ගේ පහත අදහස දෙවියන්ට නමස්කාර කරන්නන්ට සහ භක්තිවන්තයින්ට හොඳම උපදෙසයි: "එක් කණ්ඩායමක් දෙවියන් වහන්සේට නමස්කාර කරන්නේ උන් වහන්සේගේ ආශිර්වාදය ලබා ගැනීම සඳහා ය, තවත් කණ්ඩායමක් උන් වහන්සේට බියෙන් දෙවියන් වහන්සේට නමස්කාර කරති. මෙය වහලුන්ට නමස්කාර කිරීම ය. 

වෙනත් පුද්ගලයන් මෙන් නොව ඉමාම්ට නමස්කාර කිරීම බිය නිසා හෝ ස්වර්ගය ලබා ගැනීමේ අපේක්ෂාවෙන් සිදු කරන වෙළෙන්දෙකුට නමස්කාර කිරීමක් මෙන් නොවේ. අනෙක් අතට, ශ්‍රේෂ්ඨ මිනිසුන් සර්වබලධාරී දෙවියන් වහන්සේ ඉදිරියෙහි සිටින විට, ඔවුන් නිහතමානීව සිටින අතර ඔහුගේ නරකම වහලෙකු ලෙස සැලකිය යුතුය. මෙම නමස්කාරයේ මූලික හේතුව හෘදය සාක්ෂිය සහ ආත්මික පරිපූර්ණත්වයයි.

නමස්කාර කිරීමට අලී දුන් එම ස්ථාවරය පිළිගන්නා ඕනෑම කෙනෙකුට නිසැකවම ජීවිතය අලී දුටු ආකාරයටම දකිනු ඇත. එබඳු පුද්ගලයා ලෞකික ලාභ සහ අස්ථිර සැප සම්පත් සඳහා ජීවිතය සොයන්නේ නැත. අනෙක් අතට, ඔහු එය සොයන්නේ උසස් සදාචාරය සාක්ෂාත් කර ගැනීමට සහ ඔහුගේ ස්වභාවයට අනුකූල ප්‍රතිඵල ලබා ගැනීමට ය. මේ හේතුව නිසා අලි ලෝකයේ භක්තිය තෝරා ගත්තේ කීර්තිය හා  අපේක්ෂා නොකරයි.

ඔහු වචන හා චේතනාවන් සම්බන්ධයෙන් සත්‍ය වූවා සේම දේවධර්මය සම්බන්ධයෙන්ද සත්‍ය විය. පාලනයට හා අන් අය වඩාත් කැමති දේවලට උදාසීන වූවා සේම ඔහුට ලෞකික සැප සම්පත් සඳහා ආශාවක් තිබුණේ නැත. ඔහු තම පවුලේ සාමාජිකයන් සමඟ පැල්පතක ජීවත් වූ අතර එය ඔහුගේ රජයේ කාර්යාලයද විය. ඔහුගේ පාලනය පැවතියේ රාජ්‍ය ස්වරූපයකින් තොරව කලීෆා පාලනයක ස්වරූපයෙනි. ඔහුගේ ආහාර වේල ඉතා නිහතමානී විය; ඇත්ත වශයෙන්ම ඔහුගේ ආණ්ඩුකාරවරුන් සහ නිලධාරීන් සිරියාව, ඊජිප්තුව සහ ඉරාකයෙන් ලබා ගත හැකි සුඛෝපභෝගී භාණ්ඩ භාවිතා කළහ. ඇදහිලිවන්තයන්ගේ සෙන්පතියා වුවද, ඔහු දණින් පොඩි කළ හැකි තරම් තද සහ වියලි රොටි සෑදුවේය. දැඩි ශීතල වූ කල ඒ හේමන්ත ඍතුවට වස්ත්‍ර නැති ඔහු සිහින් ගිම්හාන වස්ත්‍රවලින් සෑහීමට පත් විය.

ආරොන්ගේ පුත් ආරොන් තම පියා උපුටා දක්වමින් මෙසේ පවසයි: "ශීත ඍතුවේ දී මම අලී ඉදිරියේ කුර්නාක් මාලිගයට ගිය අතර ඔහුගේ පැරණි ඇඳුමෙන් ඔහු සීතලෙන් වෙව්ලනු දුටුවෙමි. මම ඔහුට මෙසේ කීවෙමි: ඇදහිලිවන්තයන්ගේ අණ දෙන නිලධාරියා!

අර තියෙන්නේ! සමිඳාණන් වහන්සේ ඔබට මහජන භාණ්ඩාගාරයේ කොටසක් පවරා ඇත, එබැවින් ඔබ මෙම තත්වයේ ජීවත් වන්නේ ඇයි? ”ඔහු පිළිතුරු දුන්නේ ය:“ මම ඔබේ (එනම් පොදු) දේපළ කිසිවක් නොගන්නා බවට සමිඳාණන් වහන්සේගේ නාමයෙන් දිවුරමි. මම ඇඳගෙන සිටින මේ සිවුර මම මදීනාවේ සිට ගෙන ආ එකක්. 

ඔහු කලීෆාවරයෙකු වුවද, ඔහු තරම් සරල වූ නිසා තෘප්තිමත්ව ජීවත් වූ මුස්ලිම්වරුන් ගැන මම නොදනිමි. ඇත්ත වශයෙන්ම ඔහු ලෞකික සැප සම්පත් කෙරෙහි ඇති උදාසීනත්වය ඔහුගේ වීරත්වය හා සම්බන්ධ විය. මේ ගුණාංග දෙක එකිනෙකට වෙනස් බව ඇතැමුන් සිතන නමුත් එය නිවැරදි දැක්ම නොවේ. ඇත්ත වශයෙන්ම, ඔහුගේ වීරත්වය තුළ ඔහුගේ ආත්මයේ ශ්රේෂ්ඨත්වය, විශිෂ්ට අරමුණු සාක්ෂාත් කර ගැනීමට උත්සාහ කිරීම සහ ඔහුගේම යහපැවැත්ම ගැන කරදර නොවිය. සත්‍යය නම් බොහෝ අසරණ දුප්පත් මිනිසුන් වෙසෙන නගරයක ජීවත් වෙමින් ජීවිතයේ සැප සම්පත් විඳීමට ඔහු සූදානම් නැති බවයි.

අලී තමා වෙනුවෙන් ගලක් මත ගලක් හෝ ගඩොලක් ගලක් මත තැබුවේ නැති බවත්, බට බටයක් සවි නොකළ බවත් කියනු ලැබේ. වෙනත් වචන වලින් කිවහොත්, ඔහු තමාට බටවලින් සෑදූ නිවසක් පවා සාදා ගත්තේ නැත. ධවල මන්දිරය ඔහුට ඉදිකළද ඔහු එය තම වාසස්ථානය කර නොගත්තේ දුප්පත් මිනිසුන් වාසය කරන ලී කුටිවලට වඩා හොඳ නිවසක ජීවත් වීමට ඔහුට අවශ්‍ය නොවූ බැවිනි. අලි ඔහුගේ ජීවිතය ගත කළ ආකාරය ඔහුගේ සුප්‍රසිද්ධ මතය පිළිබිඹු කරයි: "මිනිසුන් මාව ඇදහිලිවන්තයන්ගේ අණ දෙන නිලධාරියා ලෙස හඳුන්වන අතර ඔවුන්ගේ ජීවිත ඛේදවාචක බෙදාගැනීම ගැන මම සෑහීමකට පත් නොවිය යුතුද?"

 පුළුල් මනසක් ඇති සහ සමාව දෙන ගුණයකින් හෙබි ඉමාම්.අලී සැමවිටම මනුශ්‍ය සාරධර්ම ඇගයීමට ලක් කලේය.

අලී ගේ පෞරුෂය සෑම දෙයකින්ම පිළිබිඹු වූ අතර එයට අවශ්‍ය සෑම ගුණාංගයක්ම මූර්තිමත් කළේය. පුළුල් මනසක් සහ සමාව දීම පෞරුෂයේ අත්‍යවශ්‍ය ගුණාංග වන අතර ඒවා ඉමාම්ගේ ස්වභාවය තුළ මුල් බැස ඇත. මෙම පදනම මත ඔහු කිසිවිටෙක කිසිවකුට හානියක් නොකළ අතර ඔහුට හානියක් කිරීමට අදහස් කළේ නැත

සමාව දීම සහ සහයෝගීතාවය සම්බන්ධයෙන් ඔහුට ඉතිහාසයේ සමාන කිසිවෙක් නොමැති අතර, ඔහුගේ මෙම ගුණාංග කෙරෙහි ආලෝකය විහිදුවන සිදුවීම් ගණන් කළ නොහැකි ය. යුද්ධයකදී එතුමා

සොල්දාදුවන්ට පහත උපදෙස් ලබා දී ඇති බව වාර්තා වේ: පලා යන සතුරා මරා නොදමන්න. අසරණ වී තුවාල වූ කෙනෙකුට උපකාර කිරීම නවත්වන්න එපා. කිසිවෙකු හෙළි නොකරන්න. බලහත්කාරයෙන් කිසිවකුගේ දේපළ පැහැර නොගන්න. ”

ඔටුවන්ගේ යුද්ධය අවසානයේ අලී මරා දැමූ සතුරන් සඳහා අවමංගල්‍ය චාරිත්‍ර ඉටු කළ අතර ඔවුන්ගේ සමාව ඉල්ලා ස්වාමින් වහන්සේට යාච්ඤා කළේය. ඔහු තම වැටුණු සතුරන් පාලනය කළ විට, ඔහු ඔවුන්ට සමාව දී, ඔවුන්ට කරුණාවෙන් සැලකූ අතර, ඔවුන්ට දඬුවම් කිරීම තහනම කළේය,අලි ඔවුන්ට දයාව පෙන්වුවද ඔවුන් දැඩි දඬුවම් දීමට හැකි තත්ත්වයක සිටියහ. රැඳවියන් නිදහස් කිරීමට බලාපොරොත්තු වූයේ නැත

ඉමාම් අලී නම් අසහාය ශුද්ධ ආත්මයේ ගුනාගුන වචන වලට පෙරළිය නොහකි තරමට බලවත්ය. විලායතයේ දැනුම සමගින් මෙලොවට සපැමිණි ඉමාම් අලි ගේ සුවිශේෂී භාවය දන්නෝ ඉතා අල්පය.