ඉරානයේ මුහර්රම් 
සහ එහි ආෂුරා චාරිත්‍ර

වසරක් මාස දොළහකින් යුක්ත වන අතර ඉන් මාස හතරක් අති පූජනීය බව මුහම්මද් නබි නායක තුමාණන්ﷺ පවසා ඇත. ඒවා නම් දුල්-කවාදා, දුල්-හජ් සහ අල් මුහර්රම්, සහ රාජබ් යන මාසයන්ය. 

ඉස්ලාමීය චන්ද්‍ර කාලසටහනේ අසාමාන්‍ය මාසවලින් එකක් වන්නේ මුහර්රම් කාලයයි. මුහර්රම් එහි වැදගත්කම පිළිබඳව ශුද්ධ වූ කුර්ආනයෙන් ද වටහා ගත හැකිය.

ශුද්ධ වූ මාස සම්බන්ධයෙන් සර්වබලධාරී අල්ලාහ් තආලා  අල් කුර්ආනයේ මෙසේ පවසයි.

“සර්ව බලධාරී අල්ලාහ්ව දැකීමේ මාස ගණන දොළහකි (12) (සම්පූර්ණ වසරක් තුළ) - එසේ ඔහු විසින් අහස සහ පොළොව මැවූ දිනයේ ඔහු විසින් නියම කරන ලදී. ඔවුන්ගෙන් හතරක්  ශුද්ධ ය. එබැවින් ඔබ අඥෙයවාදීන් ඔබ සියලු දෙනා සමඟ එක්ව සටන් කරන විට ඔවුන් සමඟ එක්ව සටන් කරන්න. (9:36)

මෙම ආයතයේ සඳහන් ශුද්ධ වූ මාස හතරෙන් එකක් මුහර්රම් වේ. මේ ආකාරයෙන්, මුහර්රම් හි දිගු කොටසෙහි ශුද්ධකම සහ වැදගත්කම ප්‍රතික්ෂේප කිරීමට හෝ නොසලකා හැරිය නොහැක. එසේම, මෙම ආයතයේ දැකිය යුතු අනෙක් කරුණ නම්, මෙම ශුද්ධ මාසවලදී මුස්ලිම්වරුන් තම පදනමෙන් බැහැර නොවිය යුතු බව සර්වබලධාරී අල්ලාහ් පැහැදිලිව ප්‍රකාශ කරන ආකාරයයි.

මුහර්රම් යනු කුමක්ද?

මුහර්රම් හි ඉතිහාසය, කතාව සහ වැදගත්කම

ඉරානයේ මුහර්රම් මාසය ඉස්ලාමීය දින දර්ශනයේ ශුද්ධ වූ මාසවලින් එකක් ලෙස හැඳින්වේ. විශේෂයෙන්ම නබි මුහම්මද් තුමාගේ ශුද්ධ වූ අහ්ලුල් බයිතය ට පමණ ඉක්මවා කරුණාව දක්වන අයට මෙම මාසය අමතක කළ නොහැකිය. ඉරානය වැනි  මුස්ලිම් රටවල මෙම කාලසීමාව විශේෂ වී ඇත්තේ ශුද්ධ වූ අහ්ලුල් බයිතය ට ආදරය කරන මුස්ලිම්වරුන් අතර ඉමහත් ගෞරවයට පාත්‍ර වූ හුසේන් ඉබ්න් අලි (ඉමාම් හුසේන්) ගේ අතිමහත් මානුෂීය කැපවීම වෙනුවෙන් වැලපීමයි. සාමාන්‍ය මනුශ්‍යයෙක් විසින් දරන්නට අපහසු කර්බලා සිදුවීම මුහර්රමය පැමිණිමත් සමග ඇස් පණාපිට මැවේ. 

ඉරානයේ, මුහර්රම් මාසය ආරම්භයේ ර්‍සිටම ඉමාම් හුසේන් වෙනුවෙන් පුළුල් ශෝක උත්සව පවත්වන අතර මෙම උත්සවවලින් බහුතරයක් මුහර්රම් මාසයේ පළමු දින 10 තුළ සිදු වන  තසුආ සහ ​​අෂුරා (මුහර්රම් 9 වැනි සහ 10 වැනි දින) මෙම උත්සව සඳහා ප්‍රධාන දිනයන් වේ. මෙම උත්සව ඉරානයේ විවිධ ප්‍රදේශවල සංස්කෘතික පුරුදු සහ සම්ප්‍රදායන්ට ගැලපෙන පරිදි සකස් කර ඇත. එහි ප්‍රතිඵලයක් වශයෙන්, ඉරානයේ විවිධ ගම්මානවල සහ නගරවල මුහර්රම් ශෝකයේ බොහෝ වෙනස්කම් අත්විඳිය හැකිය 

Asr-e Ashura සිතුවම

ඉරානය පුරා දේශීය මුහර්රම් 

Sine Zani සහ Zanjir Zani (වඩාත් පොදු)

මරණය සාමාන්‍යයෙන් සංකේතවත් කරන්නේ කළු පැහැයෙන් වන අතර, එබැවින් මුළු දවසම මෙන්ම මුළු මාසයම කළු ඇඳීම සිරිතකි. මහජන ශෝකයේ වඩාත් සුලභ ආකාරයක් වන්නේ සයින්-සානි  ලෙස හඳුන්වන සම්ප්‍රදායයි. මෙම ක්‍රියාවලියට ක්‍රිස්තියානි ශුභාරංචියට බෙහෙවින් සමාන බෙර සහ වාචික සංගීතයට අනුකූලව  රිද්මයානුකූලව හා ඒකාබද්ධව පහර දීම ඇතුළත් වේ. මෙම ක්‍රියාවලියම ලී මිටකට සවි කර ඇති කෙටි ලෝහමය දම්වැල් සහිත ඇණ ගැසීමේ මෙවලමක් භාවිතා කිරීම ද දක්නට ලැබේ, එය නිරීක්ෂණය කරන වැලපෙන්නන්ට වැඩි වේදනාවක් ඇති කිරීමට භාවිතා කරන අතර ඔවුන් ඉමාම් හුසේන්ට තවත් සමීප කරයි.

 නක්ල් ගාර්දනි Nakhl Gardani

 Yazd හි මුහර්රම් උත්සව 'Nakl Gardani' ලෙස හඳුන්වන දේ සඳහා ප්රසිද්ධය. ඉමාම් හුසේන්ගේ ශුද්ධ වූ මිනී පෙට්ටිය රැගෙන යාමේ සංකේතයක් ලෙස දැවැන්ත ලී ව්‍යුහයක් මුහර්රම් (අශුරා) 10 වන දින ගෙන යනු ලැබේ. ලී ව්යුහය (Nakhl) රෙදිපිළි, දර්පණ, කඩු, කොඩි සහ වෙනත් ආගමික සංකේත වලින් සරසා ඇත. Ashura දිනයේ Yazd හි Amir-chakhmaq චතුරශ්‍රයේ ගෙන යන සුප්‍රසිද්ධ Nakhl මිනිසුන් සිය ගණනක් විසින් සහාය දක්වයි.

උත්සවයෙන් පසු එක් එක් නක්ල් වටා ඇති සැරසිලි ඉවත් කරනු ලබන අතර ලී පදනම ඊළඟ වසරේ එය නැවත භාවිතා කරන තෙක් වසර පුරා එහි කැපවූ ස්ථානයේ සොයාගත හැකිය. Yazd 'Nakhl Gardani' සඳහා ප්‍රසිද්ධය, නමුත් මෙම සම්ප්‍රදාය ඇති එකම ස්ථානය එය නොවේ. එම සම්ප්‍රදාය අනුගමනය කරන තවත් කාන්තාර නගර සහ ගම් තිබේ.

 ජෙල් මාලි 

ලුරිස්තාන් පළාතේ බහුලව දක්නට ලැබෙන තවත් මුහර්රම් සම්ප්‍රදායක් වන්නේ ‘ජෙල් මාලි’ ය. අසුරා (10 වන දින) දින තුනකට පෙර මඩ තටාක පිළියෙළ කරනු ලබන අතර, මිනිසුන් ඔවුන්ගේ හිස සහ උරහිස් මත මඩ විහිදුවයි. ශරීරයට මඩ දැමීම මහා විනාශයක ලකුණක් වන අතර ආදරණීයයන් මිය ගිය විටද නිරීක්ෂණය කළ හැකිය. ඇතැමුන් තම මුළු සිරුරම මඩවලින් ආවරණය කර ගැනීමට තීරණය කරයි, එබැවින් මෙම ක්‍රියාවලියේ නම වචනාර්ථයෙන් පරිවර්තනය වන්නේ 'ඩ්‍රොප්-ඉන් මඩ' ලෙසයි. 

 මාෂාල් ගාර්දානි

පන්දමක් කවාකාරව කරකවන ක්‍රියාව "මාෂල් ගාර්ඩනි" ලෙස හැඳින්වේ. මෙම චාරිත්‍රය සාමාන්‍යයෙන් අරාබි ජනවාර්ගික කණ්ඩායම් අතර මෙන්ම Qom, Shahr-e Rey සහ Ardakan වැනි නගර අතර නිරීක්ෂණය කළ හැකිය.

මුහර්රම් මාසයේ පළමු දිනයේදී, මුහර්රම් ආරම්භය ප්‍රකාශ කිරීම සඳහා ශෝකවන්නන් කණ්ඩායම් විසින් පන්දම් ගිනි තබා එහා මෙහා ගෙන යනු ලැබේ. එම චාරිත්‍රයම මුහර්රම් මාසයේ 8 වන රාත්‍රියේ සිදු වන්නේ ඉමාම් හුසේන් ඔහුගේ සතුරන් විසින් ප්‍රාණ පරිත්‍යාග කළ දිනය වන අෂුරා දිනය ආසන්න බව පෙන්වීමට ය. මෙම චාරිත්‍රයේදී, ආගමික සංගීතය වාදනය වන අතරතුර, පන්දම් අල්ලාගෙන සහ කරකවන පුද්ගලයින් කණ්ඩායම් අවට ප්‍රදේශ වටා ගමන් කරයි.

උත්සවවලදී කළු ඇඳුම් අඳින්නේ ඔවුන්ගේ ශෝකය පෙන්වීමටය. ඔවුන් හුසේන් ඉබ්න් අලි වෙනුවෙන් වැලපෙන අතර සියලු ප්‍රීතිමත් සිදුවීම්වලින් වැළකී සිටිති. මීට අමතරව, මෙම ම්ලේච්ඡ සමූල ඝාතනය සැමරීම මුහර්රම් පළමු දිනයේ ආරම්භ වන අතර දින 40 ක් පුරා පවතී. මුහර්රම් මාසයේ පළමු දින 10 තුළ, මිලියන සංඛ්‍යාත  මුස්ලිම්වරු කර්බාලා හි සමූලඝාතනය සිහිපත් කරති.  එසේම, හුසේන් ඉබ්න් අලි පිළිබඳ සියාරත් අසුරා නමින් වැදගත් සියරාත් පොතක් තිබේ. අසුරා දිනයේදී මෙම සියාරත් කියවා ඉමාම් හුසේන්ට ආචාර කිරීම ජනප්‍රියයි. සෑම වසරකම සැලකිය යුතු මුස්ලිම් ජනගහනයක් සිටින රටවල මුහර්රම් සැමරීම සිදු කෙරේ

 ඉරානයේ මුහර්රම්

අෂූරා දිනය යනු මුස්ලිම් චන්ද්‍ර දින දර්ශනයේ පළමු මාසය වන මුහර්රම් මාසයේ 10 වන දිනයයි. මෙම දිනය ක්‍රිස්තු වර්ෂ 680 දී මුහම්මද් නබිතුමාගේ මුනුබුරා වන ඉමාම් හුසේන් සහ ඔහුගේ සගයන් 72 දෙනා කර්බාලාහිදී ඝාතනය කරන ලද ඉමාම් හුසේන්ගේ ප්‍රාණ පරිත්‍යාගය සනිටුහන් කරයි, එබැවින් මෙම දිනය සියලුම මුස්ලිම්වරුන්ට වඩාත්ම ඛේදජනක දිනය වේ. ඉරානයේ, අසුරාහි, ඉමාම් හුසේන්ගේ අනුස්මරණය ජාතික නිවාඩු දිනයක් බවට පත්ව ඇත

Ta'zieh යනු කුමක්ද? (ඉරානයේ මුහර්රම් චාරිත්‍ර)

Ta’zieh යන්නෙන් අදහස් කරන්නේ අසුරා පිළිබඳ වීර කාව්‍ය සංගීතය සහ නාට්‍යමය ආඛ්‍යානය හරහා ප්‍රකාශ කරන ශෝක රඟහලකි. මෙම රංග ශාලාව මුහර්රම් මාසය තුළ සිදු කෙරේ. එය අෂූරා දින සිදුවීම් සියල්ල නිරූපණය කරයි. එය මුලින් එළිමහනේ පොදු ස්ථානවල සිදු කෙරේ.

ඉරානයේ Ta'zieh

නස්රි, ඉරානයේ මුහර්රම් හි ආහාර පිරිනැමීම්

සෑම ආගමකටම එහි ශුද්ධ සංකේතවලට ගෞරවය දැක්වීමට තමන්ගේම අද්විතීය මාර්ගයක් ඇත. බොහෝ ආබ්‍රහමික ආගම්වල වඩාත් ජනප්‍රිය ක්‍රමයක් වන්නේ ඡන්ද පූජාවයි. ඉස්ලාමයේ එය Nazr හෝ Nazri ලෙස හැඳින්වේ. නස්රි යනු මුස්ලිම් පල්ලියකට හෝ සෘජුවම අඩු වාසනාවන්තයින්ට ලබා දෙන වස්තුවක් විය හැකිය. සමහර විට Nazr විශ්‍රාමික නිවාසවල හෝ රෝහල්වල සේවය කිරීම වැනි පුද්ගලයින්ට උපකාර කිරීම සඳහා ඔබ සපයන සේවාවක් විය හැකිය. නමුත් නස්රිගේ වඩාත් හිතකර ආකාරය වන්නේ ආහාර සැපයීමයි.

මුහර්රම් හි නොමිලේ ආහාර පාන සැපයීම ඉරාන ජාතිකයන් සාමාන්‍යයෙන්  මුස්ලිම්වරුන්ට විශේෂ මාසයක් වන මුහර්රම් මාසයේදී නස්රි අහ්ලුල් බයිතයේ තුන්වන ඉමාම් වන ඉමාම් හුසේන් (හුසේන් ඉබ්න් අලි) ගේ ප්‍රාණ පරිත්‍යාගය ගැන ඔවුහු ශෝක වෙති. මෙම මාසයේ සහ විශේෂයෙන් පළමු දින 10 තුළ, සෑම අසල්වැසි ප්‍රදේශයක්ම ඇරෝමැටික නස්රි ආහාර විශාල භාජන වලින් පිරී යයි. නස්රි රස බැලීමට මිනිසුන් දිගු පෝලිම්වල පැය ගණන් බලා සිටිනු ඇත. සත්ව කැපකිරීම් වලින් ලැබෙන කුංකුම සහ නැවුම් බැටළු පැටවා ත්‍යාගශීලී ලෙස භාවිතා කිරීම නිසා, ඉරාන ජාතිකයන් විශ්වාස කරන්නේ නස්රි ආහාර වඩාත් රසවත් බවයි. 

Khoresht Gheymeh යනු ඉරානයේ වඩාත් ජනප්‍රිය Nazri ආහාරයකි. එය කැඩුණු බැටළු මස්, තක්කාලි සහ කඩල ඇට වලින් සමන්විත වන අතර බත් සමඟ සේවය කරනු ලැබේ. Khoresht Gheymeh සෑදීමට පහසු වන අතර, මෙම ආහාරය තුළ බැටළු පැටවෙකුගේ සෑම කොටසක්ම භාවිතා කිරීමෙන් කිසිවක් අපතේ නොයනර්‍ලෙස භාවිතා කරති. 

Adas Polo (සහල්, පරිප්පු සහ මුද්දරප්පලම්) සහ Ghormeh Sabzi (කැඩුණු බැටළු මස්, එළවළු සහ වියළි දෙහි) ද ජනප්රිය වේ. සමහර අය ෂෝලේ සාර්ඩ් (කැඩුණු සහල්, කුංකුම සහ කුරුඳු වලින් සාදන ලද රන් තලපයක්) අතුරුපසක් ලෙස සේවය කරති.

ඉරාන ජාතිකයන් මේ ආකාරයේ ශෝක උත්සවයක් ක්‍රියාත්මක කරන්නේ තම පවුල සහ ඔහුගේ ආගම වෙනුවෙන් සටන් කළ තම ආදරණීය සහ පීඩිත ඉමාම්ගේ වියෝව ගැන ශෝකය පෙන්වීමට ය.

ආෂුරා කාලය තුළ ඉරානයට සංචාරය කිරීම, ශෝක පෙරහැර, ටාසී ප්‍රසංග සහ නස්රි ආහාර පූජා බෙදා හැරීම ඇතුළුව මුහර්රම් හා සම්බන්ධ ගැඹුරින් මුල් බැස ගත් ආගමික සම්ප්‍රදායන් සහ සංස්කෘතික සිරිත් විරිත් දැකීමට සුවිශේෂී අවස්ථාවක් සපයයි